Typhus en hongers
nood in Amerika
DEEEMLANDEB
[Woensdag 13 Augustus 1930 Uitgave: VALKH0FF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a29e Jaargang No. 38
Buitenlandsch Overzicht
De rooden terroriseeren
't Chineesche rijk
fortmann en
hehenkamp
bouclé karpet.
DE TOESTAND ROND
PESJAWAR
AARDSTORTING IN
N00RD-TIR0L
Oproer in een gevangenis
Een geraffineerde
inbraak
De industrieel Siemens
het slachtoffer
Vergadering van den
Volkenbondsraad
Op 5 September a.s.
EB
Fr&nsche ministers bijeen
In Noord-Frankrijk het
werk voor een deel hervat
De communisten vormen nog
steeds een storend element
Een begeleidend verschijnsel
van de droogte
"êST'
ABONNEMENTSPRIJS per warden voor Amersfoort f2.I0. per maand 10.73, per
\?eck (mei gratia verzelarlag tegeo ongelökken) i '0.J7V*
Btnnealand franco per poak per 3 aaandeo i Af*an<fortflka aumaera £0.05.
FOSIKEKENING 47910 .X0JÊFQON INTEfcG 315
OOI IC npu AnVFRTFHTfFH v.a!-i reed» (1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer!
rnua ucn *lHCniCffHCH dktrtflt|mttr f0 23 Udd>dl|Ml. ,drerteQtlto voor d*j
helft vu du yuji. Kleine Advertutiën „KE1TJBS" bfc vnorultbetalina 1-5 re^k]
SO cut. «Hen wyl meer 16 vent, drlenmel .-tewllwamaef «*to f 0.05'
De Turken zijn Perzië binnenge
rukt. De bezwaren van Tehe
ran ten spijt.
De onderhandelingen, die Perzië en Tur
kije hebben gevoerd over het bedwingen
van den opstand der Koerden, zijn op niets
nitgeloopen en de Turksche troepen zijn
thans, al heeft Pcrzic nog zoo nadrukkelijk
vernet aangetcekend, het opstandige gebied
van den Ararat binnengcrukl, hetgeen al-
Heen mogelijk was door de Perzische grens
te schenden.
De tegenwoordige opstand in Koerdistan
•is de. perste na dien van 1955, welke 'n zeer
ernstig karakter droeg en dien de Turken
onder 'leiding" van Kemal Eddin pasja, don
Turkoohcn gezant te Berlijn, bloedig heb
ben onderdrukt. Kemal Eddin pasja is ook
nu weer naar Angora ontboden en zal ook
de nieuwe actie tegen de Koerden leiden. In
'1925, toen de Turken de Koerden klein wis
ten te krijgen, gingen zij niet al te 'kiesca te
)vork: zij maakten bijna geen gevangenen;
maar roeiden alles uit wat zij op hull weg'
-Ontmoetten. Ook de tegenwoordige gevech
ten nemen een soortgelijken loop. Van beide
zijden wordt uiterst verbitterd gestreden.
Bij <dc tegenwoordige incidenten gaat het
om drie millioen Koerden, die voor twee
derde op Turkisch gebied wonen, terwijl de
anderen in Rusland, Perzïe, liak en Syrië
zitten. Zij Jcven van veeteelt cn plunderin
gen en zijn een bergvolk, dat onrustig en
«zelfstandig is en geen meester erkent. Aan
'de slachtingen, die indertijd onder cle Arme
niërs zijn aangericht, namen zij in zeer be
langrijke mate deel en onder Abdoel Ilaniïd
werden zij bewust verwend en begunstigd.
Hierin kwam edhter verandering onder het
niéuwe Turksche bewind.
Sultanaat cn (kalifaat leven nog Sn de
voorstelling der Koerden en zij staan afwij
zend tegenover het moderne Turkije; de be
weegredenen van ihuu strijd zijn zoovel
van nationalen als godsdienstigen aard cn de
on herbergzaamheid van het land, -waarin zij
wonen, maakt het hun mogelijk steeds te
juister tijd zich in het gebergte of over de
Perzische grens in veiligheid te stellen.
Het gebied, dai -zij bewonen, is een terrein,
'dat ook gaarne wordt gezocht door alle
kringen van Turkije, die zich kanten tegen
den Turksohen president Kemal pasja; vele
Turksche emigranten, zijn u.l. naar Perzië
gevlucht cn van. daaruit 'leggen, zij het aan
op Kemal pasja's val. Vooral de gevluchte
geestelijkheid speelt hic-r een rol. De Koer
dische sjeik Said, die in 192"» aan hel hoofd
van den opstand stond, voerde in de rol van
„mahdi" strijd legen de ongoloovige regee
ring tc Angora. Nu is de in het buitenland
levende oppositie tegen Kemal intusschen
zeer verzwakt en do Kemalistische re
geering is zoo krachtig geworden, dat de
verwachtingen dezer kringen weinig kans
hebben verwerkelijkl tc worden.
Anders is .het echter gesteld met de mo
gendheden, die met het Koerdische vraag
stuk tc maken hebben. Tusschen Rusland.
Turkije, Perzië en Afghanistan bestaat een
•net van riendsehaps- cn non-agressiever-
dragen, dat de zelfstandigheid dezer staten
«eu wederzij"dschcn steun waarborgt. Dit
jiact-stelsel, dat dikwijls aangeduid werd
.met den naarn „Kléin-Aziatisch. Locarno",
treft gelijk dc Ycsssisclie Zeit-ung vandaag
in een artikel opmerkt in de eerste plaats
de Lngclschen, die er dan ook zeer veel be
lang bij (hebben, dax dit pactsleisel w ordt ge
schokt. -De opstand der Koerden in 1925 viel
samen met de regeling der Mosoelkwcstie
•en niemand twijfelde er destijds aan, of En
gels cli geld steunde den strijd der Koerden.
Dok de achtergrond van den tegenvvooidi-
gen opstand schijnt dezelfde te zijn.
De opstand werd door één -der zonen van
eten in 1926 opgehangen Koerdischcn sjeik
Said, Selach Eddin, ontketend, wiens mili
taire opleiding pas kort geleden haar beslag
heeft gekregen m de Engelschc officiers-
school to Bagdad. Selach Eddin behoorde
tot een Koerdischcn geheimen bond en iis
door cle Turken gearresteerd. Kort daarop
DJrak de tegenwoordige opstand uil. Men
'/egt, dat hij flink voorzien was van En-
gels'ch geld eu het feit, dat dc Koerden uit
gerust zijn met -moderne Engelschc gew eren
en mitrailleuses, zegt ook wel het een en
ander.
Engeland heeft tot dusver steeds aange
stuurd op het scheppen van een zelfstandi
gen Koerdischcn (bufferstaat. Dit denkbeeld
was reeds in het verdrag van Sèvres ver
werkelijkt. maar liet verdrag van Lausanne
wierp dit weer onderste boven. Ook van den
opstand in 1925 maakten de Engelschcn -ge
bruikt om te Genève opnieuw op te komen
voor 'n zelfstandigen Koerdischcn staat. De
snelle cn radicale onderdrukking van dezen
opstand door Turkije verijdelde dit plan.
Eén ding is inmiddels reeds bereikt: er
is een geschil ontstaan tusschen 'lurkije cn
Perzië. Turkije, dat een ernstige financieels
cn economische crisis doormaakt, ziet zich
desniettemin, genoodzaakt een legercorps te
mobilisceren. De kosten van de vorige ex
peditie, die -diende om de Koerden te tuch
tigen, bedroegen meer dan 80.000 Turksche
ponden. Ook thans zullen met een cn ander
weer belangrijke sommen gemoeid zijn fcn
dit, nu dc Turksche schatkist bedenkelijke
leegten vertoont.
Turkije heeft twee mogelijkheden om h?t
Koerdische vraagstuk op to lossen. In 1923
heeft het een groot aantal Koerdische fa
milies eenvoudigweg geëvacueerd en naar
West-Anatolié gestuurd. Door de algemeene
amnestie in 192$ is hun we! de terugkeer
toegestaan, maar het gevolg was, dat ivee
jaren later de opstand opnieuw is uitge
broken.
Aan den anderen kant.en dit is tiu ge
schied kon Turkije het onherbergzame
en moeilijke Avaratgebied bezetten, waar
zich de schuilhoeken der Koerden bevinden.
Maar op deze wijzo raakte het in conflict
met Perzië.
•Do Vossisclie Zeitung is nog al optimis
tisch en gelooft niet. dat het Turksch-Per-
zisch conflict een ernstigen omvang zal
aannemen: bei do landen hebben te veel ge
meenschappelijke belangen en te veel ge
meenschappelijke vijanden om elkander te
verzwakken.» Ken ernstig Turksen-Perzisch
conflict zou zoowel Turkije als Perzië en
sovjet-Rusland treffen cn' dan zouden de
Engelschcn de oenigen zijn, dio een succes
zouden kunnen boeken.
Is Ts'jangtsja weer in hun
handen gevallen?
Nanking meldt inmiddels
verdere successen
Militaire successen rler
Nanking-retjeering?
Londen. 11 Aug. (Y.D.) Volgens een
officieel communiqué van de Nanking-re-
geering hebben dc nationalistische troepen
in de provincie Kiangsi groote successen te
boeken. Ook in de provincie 'Sjantoeng zou
het Nanking-leger met succes opereeren cn
in het communiqué Wordt. verzekerd, dat
binnen weinige dagen de rcgecringstroepen
Tsinanfoe zullen hebben bezet en binnen
een maand Peking zullen binnenrukken.
Uit TSjingta.ii wordt van. particuliere zijde
gemeld, dat inderdaad generaal Ven met
zijn (toepen numeriek in cle minderheid is
en zich daarom eeriigszins heeft lerugge-
uokkcij. Er wordt op gewezen, dat de com
muniqués der Nanking-vegeering' niet al
tijd even betrouwbaar zijn.
bonden, 12 Aug. (11.X.). Volgens te To
kio ontvangen berichten is de stad l'cjyi-
kau doó'r de communisten bezet. Van an
dere zijde is échter nog geen bevestiging
ontvangen. Volgens de Japanschc belich
ten waren dé communisten Maandagmid
dag na he\ige gevechten tot dicht bij de
stad genaderd, waar op de regeeringslroe-
pen de stad ontruimden. Een groot deel
der bevolking, vooral dc gegoede, is mei
do regecringslroepen meegetrokken.
Peking, 12 Aug. (V.D.). Tusschen dc
troepen van de Chineesche Nationale Re
geering en de opstandige Noordelijke le
gers is in de nabijheid van de spoorlijn
Tienlsin-Poe-Kau een veldslag aan den
gang. Van beide zijden werden gvoolo troe-
penmassa's in het vuur gebracht. De te
genstanders zouden even sterk zijn en elk
25.000 man 'tellen. Ook vliegtuig-escadril
les nemen aan den strijd,déél.
Nog steeds geen bericht uit
Tsangtsja.
Londen- 12 Aug. (V.D.) Nog steeds is
men te Nanking verstoken van elk bericht
uit Tsjangtsja. Het vermoeden, dat de
communisten de stad weer bezet hebben,
wordt sterker: volgens sommige berichten
zou een groot aantal soldaten dei* com
munistische troepen in de stad zijn ach
tergebleven, na zich c'erst van hun uni--
formen ie hebben ontdaan, toen de Xan-
kïngache troepen Tsjanglsja hinneni uk-
ten. Na den intocht der Nanking-troepefi
zouden zij toen bij verrassing tot den aan
val zijn overgegaan.
tangestraat 63 - - tel. 88
voor uw huiskamer een
zeer solide, beschaafde kleuren en dessins
200 x 300 230 X 315 250 x 350
39.-
52.-
64.-
Tegenstrijdige berichten
Londen, 11 Aug. (V.D). Naar uit Pcsja-
war gemeld wordt, hebben de Afridi's thans
Badania, op een afstand viin 160 K.M. ten
Westen van Pesjawar, aangevallen waar
zij echter weel* werden teruggeslagen. Daar
zij thans een plaats op zoo giootcn afstand
van Pesjawav hebben aangevallen, neemt
men aan, dat de opstandige beweging zich
uitbreidt.
Londen, 12 Aug. (II. X.) De berichten
omtrent den toestand bij Pesjawar zijn zéér
schaarsch, daar de overheid in Noordwest-
lndie een strenge censuur toepast. Volgens
officiecle berichten zijn de pogingen van dc
Afridi's, om de stad binnen te dringen, rif-
geslagen. Men is.bevreesd.,: dat ook andere
stammen zich bij de Afridi's zullen aau-
sluiten, doch do overheid deelt omtrent de
houding* van deze stammen niets mede.
Gisteren is een gepantserde tiéin met in
fanterie uit Lahore naar Pesjawar ver
trokken. Ook gepantserde auto's zijn onder
weg. Overigens luiden do berichten tegen
strijdig. Terwijl volgens sommige berichten
het geliccle verkeer met Pesjawar afgesne
den ie.cn men. met de stad nog slechts ver
binding heeft door bemiddeling van hel
draadloozc station der luchtstrijdkrachten,
j wordt van andere zijde gemeld, dat het niel-
j militaire verkeer naar Pesjawar door cle
Afridi's niet belemmerd wordt, die op deze
wijze to kennen willen geven, dat zij slechts
bei militaire gezag willen bestrijden.
6 De telegrafische verbinding
tusschen Pesjawar en La
hore verbroken.
Londen. 12 Aug. (V.D.) De «irijcl tegen
de Afridis in do omgeving van Pesjawar
duurt voort. Dc telegrafische verbinding
tusschen Pesjawar cn Lahore is thans ver
broken. De eenige goederentrein, die giste
ren uit Pesjawar vertrokken lis. is onder
weg door de Afridis hevig onder vuur ge
nomen, waarbij de stoker zwaar gewond,
werd. Tot dusverre hebben zij zonder suc
ces getracht dc spoorlijn bij Pesjawar te
vernielen.
Naar verluidt hebben de Afridis aan den
leider van den Turangzai-stam ccn bode
gezonden, door wien zij om hulp cn steun
bij den strijd legen dc Lngelsclie heer
schappij verzochten.
Machinist van den sneltrein 'München
Innsbruck weet nog tijdig
te stoppen
Innsbruck, 12 Aug. (M.X.). Door een
aardverschuiving is de spoorwegverbinding
Lij Seefeld over 160 M. bedolven. De snel
trein van München kon nog tijdig tot stil
stand gebracht worden.
De aardverschuiving was liet gevolg van
een hevig noodweer, dat zicli boven hel
Beiersche gebied ontlastte. Boven Bad
Reichenhall ontlastte ziek een zvvaven
wolkbreuk, waardoor de Wappach opge
stuwd werd. Groote raassa's water en zand
drongen de gehouwen en do huizen binnen.
In Reichenhall liepen de kelders onder.
Dc straatweg ReichenhallMünchen en de
spoorweg ReichenhallBerchtesgaden zul
len waarschijnlijk eenige dagen niet ge
bruikt kunnen worden. Op sommige plaat
sen liggen meters hooge bergen van zand
en kiezel. Verscheidene auto's en wagens
konden niet meer verder en het gelukte
slechts met veel moeite reizigers cn paar
den in veiligheid te brengen.
Ook de spoorweg Reichenhall—Freilas-
sing is door de aardverschuiving 't ge-
heele verkeer gestremd. Vijfhonderd reizi
gers moesten pet* auto naar een volgend
station worden overgebracht.
Met behulp van waterstralen
dc orde hersteld
Berlijn, 12 'Aug. (II.N.) In de stad Po
seurs, naar uil. Warschau wordt gemeld,
gisteren een oproer uitgebroken in de ge
vangenis. De gevangenen, die ontevreden
waren over liet onvoldoende voedsel, sloe
gen in hun cellen alles kort en klein en
vernielden ook de ruiten van dc gevan
genis! De politie omsingelde de gevange
nis, doch cle gevangenen kwamen niet tot
bedaren, zoodat tegen den avond de brand
weer werd gealarmeerd, die de gevangenen
met waterstralen bewerkte, waarop tegen
middernacht de orde hersteld kon worden.
In de stad ontstond groote bezorgdheid,
daar er geruchten liepen, dat. verscheidene
gevaarlijke misdadigers gevlucht zouden
zijn.
INGEWIKKELD VERKEERSONGEVAL
Een doode en twee ernstig ge
wonden.
Lünen, 12 Aug. (V.D.) In den afgeloopen
nacht kwamen in de Hammers!rasse te Lü
nen twee motorrijwielen met elkaar in bot
sing.
De berijder van bei ecne rijwiel werd cp
slag gedood, terwijl de andere motorrijder
zwaar gewond werd.
Onmiddellijk na het ongeval naderde een
derde motorrijwiel cn door cle duisternis
reed deze laatste motorrijder op dc bedde
andere motoren in, met hel gevolg, dal ook
hij van zijn plaats werd geslingerd en ern
stig gewond werd.
EEN GEHEEL GEZIN VERGIFTIGD
Londen. 10 Aug. (V.D). Na een farailie-
dinertje vertoonden zich vergiftigingsver
schijnselen bij alle leden van het gezin Wal
ker te South Shields. Elf personen zijn naar
het ziekenhuis overgebracht, waar vastge
steld is, dat het een ptomaine-vergif tigiag
betreft-v' - -v w
Berlijn, 12 'Aug. (V. D.) Gisteravond
is in dc villa van den directeur-generaal der
Sicmehs-Werke op zeer geraffineerde wijze
een inbraak gepleegd, waarbij een aantal
sieraden geroofd zijn. Terwijl de heer Sie
mens cn zijn echtgcnoote afwezig waren,
verscheen in de villa te Charlotlenburg een
man, die zich uitgaf voor een beambte van
dc clectrioiteitswerken cn mededeelde, dat
hij de electrische geleidingen kwam nazien.
Men liet den man tot de villa toe, waarvan
hij gebruik maakte door op een oogenblik,
dat er niet op hem gelet werd, zich ver
scheidene sieraden toe te eigenen, waaron
der een armband van paarlen en van pla
tina. alsmede een ketting van saffioren. Do
dader verliet de villa op rustige wijze; de
diefstal werd eerst later bemerkt. Bekend
is, clat men hier te doen heeft met don be
luchten „controle-beambte" Bachneck, die
reeds meermalen op soortgelijke wijze in
braken gepleegd heeft. In den laatsten tijd
heeft hij niet minder dan 60,000 Mark buit
gemaakt. De in de villa van Siemens ge
roofde voorwerpen hebben een waarde van
minstens 50,000 Mark.
Dc agenda bevat o.a. de in werking
trcding van de amendementen
op de statuien van het Per
manente Hof, van
Justitie
Genève, 12 Aug. (Y.D.). Op Vrijdag 5
September a.s. begint le Genève dc-60ste
zitting van den Yolkeubondsraad, onder
voorzitterschap van den verlegen woord i
gcr van Venezuela, den heer Zumeta. Deze
zitting zal. zooals gewoonlijk met de Sep-
(cmberzilling het geval is, in hoofdzaak ge
wijd zijn aan de voorbereiding van do As
semblee, die eenige dagen later, den lOen
September, geopend wordt. O.a. zal de Raad
verder behandelen de in werking treding
van cle amendementen op de statuten van
het Permanente Ilof van Internationale
Justitie ie Den Ilaag en den datum vast
stellen, waarop dc conferentie voor de be
perking van de fabrik&tic van verdooven-
cle middelen zal worden beinvloed. Voorts
zal de Raad zich bezig houden met den hui-
digen stand der onderhandelingen tusschen
Lithaucn en Polen cn kennis nemen van
het daaromtrent uitgebrachte rapport dei-
ingestelde commissie. Voorts zal dc Raad
kennis nemen van de diverse andere rap
porten, die de verschillende commissies
zullen uitbrengen over haar werkzaam
heden in de afgeloopen periode, o.a. rap
porten van de commissie voor inlelleclu-
eele samenwerking, van de financieele
commissie, dc belaslingcommissie, de cco-
riomischo commissie, commissie voor de
unificatie van het wisselrecht, dc manda
len commissie, cn de commissie voor het
verkeerswezen.
Beraadslagingen over
de begrooting
Parijs, 2 'Aug. (V.D.)'. De ministers zijn
beden op het landgoed van den president
der Republiek Rambouillel bijeengekomen
lot het houden van een Ministerraad.
De minister van Buitenlandscho Zaken
Briaud gaf allereerst een uitvoerige uit
eenzetting van den huitcnlandsch-polilie-
ken toestand in verband met de jongste
gebeurtenissen in Duitschland.
De minister voor dc begrooting voerde
geruimen tijd het woord cn wees erop, dat
de begrooting 1930 5 milliard hooger is dan
dio van 1929. De voorstellen inzake credie-
ten, die voor de komende begrooting van
de diverse ministeries zijn ontvangen, wij
zen voor hot jaar 1930—1931 reeds op een
toeneming van de uilgaven met 6 milliard.
De ministerraad was van meening, dat
oen dergelijke toestand niet langer drage
lijk is.
Besloten werd de voorstellen inzake ver
leen in g van credïeten aan een nauwkeurig
onderzoek te onderwerpen om het even
wicht van de volgende be groot in g niet in
gevaat: te brengen;
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand?:
76S.<i tc La co r una.
Laagste B aivmictersta nd
7 Ui tc Reykjavik.
A crwachting:
Meest matige, AV. tot W.
wind, zwaar bewolkt tot be
trokken, aanvankelijk wei
nig of geen regen, later oji-
nieuvv regen, weinig veran
dering in temperatuur.
Parijs, 11 Aug. (V.D). Naar uil Rysseï
gemeld wordt, hebben 12U0 werklieden in
do textiel- en metaalindustrie in Noord-
Frankrijk hedenochtend vroeg den arbeicl
hervat, In liet gebied van Roubaix, Tour*
eoing cn Hall ui n is dc toestand weinig ver
anderd. Daar de .communisten oj> alle mo
gelijke manieren probcercn de hervatting
van het werk met geweld te beletten, litiÏH.
ben de autoritciton zich genoodzaakt gezien
de politiemaatregelen ia verscherpen. In het
grensgebied van Ilalluin b.v. zijn samen-*
scholingen thans verboden. Naar do bladen
melden, mogen zelfs twee personen niet te
zamen op straat slaan of Joopen. Niettegen
staande dc beschermingsmaatregelen, die
terwille van cle werkwilligen genomen zijn,
zijn er lieden niet meer dan 150 arbeiders
over cle Belgische grens gekomen.
Bemiddelingsactie kans op slagend
Parijs, 12 Aug. (II.X.) Volgens L'Oeuvre
hebben gisteren 4000 arbeiders het werk
hervat. Ook hebben gisteren verscheidene
werkgevers zich tot concessies bereid ver-»
klnard. Volgens de bladen Biedt de bemid
del ingsaclio van den prefect van. Rysseï
wel kans op «lagen en verwacht men, clat
het conflict na Maria Hemelvaart geheel
bijgelegd zal zijn en het werk Maandag a.s.
geheel zal worden herval. Van dc zijde der
vakverecnigingcn wordt echter geen enkele
desbetreffende .verklaring gepubliceerd.
New York, 11 Aug. (V.D). De leider van'
het Amerikaansche Roode Kruis,- die dooi'
president Iloover naar het door de aanhou
dende droogte geteisterde Oosten gezondon
is. deelde den president mede, dal in het
geheele gebied hongersnood lieerscht en er
vele gevallen van typhus voorkomen. Er be-<
staat zeer groot gevaar, dat de typhus ziclï
i verder' zal uitbreiden.
i Rockefeller vraagt em water.
New York, 11 rAug. (V.D). Tengevolge
van de droogte zijn alle vijvers, tanks ciï
waterreservoirs op hetlandgoed! van den.
pelroleumko'ning Rockefeller te Tarrytowu
in do Poncanlico-hills uitgedroogd. Rocke
feller heeft zicli thans gewend tot het ge-»
mecnlebesluur van Tarrytowu met het veiv
zoek water uit de gemeentelijke waterlei-»
ding te mogen betrekken.
li Stijging van prijzen; ook dej
nijverheid endervindt dc go*
1 volgen.
X e w-Y o rk, 12 Aug. (V.D.) Dc gevolg
van de aanhoudende droogte zijn 'thqiw
niet alleen meer in den landbouw, maar
in het golieele bedrijfsleven merkbaar. Ten
eerste zijn reeds in vele groote steden do
kleinhandelsprijzen sterk gestegen, ogj
sommige plaatsen, o.a. voor sommige waren
in New-York, met 25 procent.
Voorts worden hij de industrie verschik
lende geplaatste orders en gedane bestefcc
lingen ge^nniileertj. w-x. -
