Bioscoop Amicitia
DE EEMLANDEft
BUITENLAND
Vrijdag 22 Augustus 1930 Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 46
Biiitenlandsch Overzicht
HANKAU WORDT OPNIEUW
ERNSTIG BEDREIGD
De rebellen plegen
weer gruwelen
fortmann en
hehenkamp
linoleum krommenie
3.50-3.- per meter
balatum 1.19 per el,
1.73 per meter
balatum 200 cm. breed,
2.15 per meter.
WERKHERVATTING IN
RIJSSEL
Het arbeidsconflict
bijgelegd
JORIS DE LEEUW IS
VRIJGESPROKEN
CRITIEKE TOESTAND IN
LITAUEN
Het begin van een
omwenteling?
„Slachtoffers der Samenleving"
VERDUISTERING OP,
GROOTE SCHAAL
Zes millioen goudmark in
eigen zak gestoken
STEUN VOOR DE BRITSCHE
INDUSTRIE
Samenwerking tusschen
de banken
AMERSFOORTStfi DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 oaandeo voor Amenfoort f 2.10. per maand 0.75, per
week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f Q.W/i>
Binnenland franco per post per 3 a&andea i Afionderlijke aummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 XILEfOON INIERG 313
PRIJS DER ADVERTENTIER van 1—1 regels f 1.09 met inbegrip van een be^risnummer
1elke regel meer f0.25. Llefdadigheids-advertentHfn voord*
helft van den prijs. Kleine Adverttntlën „KEITJES" bij vooruith :tallng 1—5 rcgtU
50 cent, elke regel meer 10 cent, drknual plaatsen f I»—» Bewijsnummer extw I 0.05
Zal de Dultsche ïijksweer-
baarheid een anderen leider
krijgen? Talrijke geruch
ten omtrent Heye's vervau'
ging doen de ronde.
Vooral de laatste tijden is er weer veel
gerucht rondom den naam van generaal
Heye, den opperbevelhebber van liet, dooi
het verdrag van Versailles tot slechts hon
derdduizend man ingekrompen, Duitsclie
leger. Men gewaagt er weer van, dat liij
als leider der vyksweorbaarheid van het
tooneel zal verdwijnen, en worden vervan
gen door generaal Hammcrstein.
Wat is er van deze beweringen waar? liet
is merkwaardig, dat tc. officicelcr plaatse
aan de desbetreffende berichten ook maar
do geringste juistheid wordt ontzegd en ge
neraal Jleyè zelf heeft ook al meer dan
eens geloochend, dat de geruchten een kern
van waarheid bevatten. Niettemin, duiken
deze on-dits telkens weer óp.cn wel met
een hardnekkigheid, die het vermoeden
doet rijzen, dat bij degenen, die de praat
jes met een zekere stelselmatigheid laten
verspreiden, de wensch wel eens de vader
dor 'gcdachto kon zijn.
Wat is er, volgens de opvattingen in som
mige kringen, op generaal Ilcyo aan te
mérken?
Er schijnen in Duitschland nog steeds een
vrij groot aantal personen tc bestaan, die
het niet kunnen verkroppen, dat Duitsch
land slechts beschikt over een vrij arm
zalig legertje en dat bovendien dit legertje
zich getrouwelijk in dienst stelt van de
republiek. Deze ontevredenen, die niet hun
gedachten nog steeds vertoeven in den tijd,
toen Duitschland nog een keizerrijk was,
zouden gaarne de rijksweerbaarkeid in be
zit hebben en het leger willen gebruiken
om hun politieke doeleinden te verwerke
lijken. Zoo zouden zij gaarne een gewapende
poging willen doen om de gebieden, die
Duitschland tengevolge van den voor dit
land ongunstigen afloop van den wereld
oorlog heeft verloren, terug te winnen. Na
tuurlijk is dit een avonturenpolitiek, maar
deze wordt niettemin nog door verscheidene
rechts-radicalen voorgestaan.
Omdat het Duitsclie leger in verband met
zijn numerieke zwakte wel eens aan liet
kortste eind zou kunnen trekken, wanneer
het in botsing geraakte met do lcgovs van
Duitsclilands „tegenstamiers'* zouden be-'
doelde personen een alliantie willen aan
gaan met liet roode Rusland, teneinde öp,
deze wijze met ïne.cr kans op succes hun
dwaze plannen te kunnen verwezenlijken.
Het schijnt, dat de reclitsradical.cn zich een
weinig in generaal Ileye hebben vergist,
van wien zij blijkbaar aannamen, dat hij
zou gedoogen, dat het Duitsclie leger ecu
instrument zou worden in handen der rccht-
sche extremisten. Nu dit tot hun niet ge
ringe spijt geenszins hot geval is, beginnen
zij blijkbaar ijverig te stoken, vermoedelijk
in dc verwachting, dat hun agitatie metter
tijd zal uitloopcn op een persoonswisseling,
wat de leiding der rijksweorbaarlieid be
treft.
Sommige Duitsclie bladen zijn van ge
voelen, dat deze duistere actie, waarbij on
getwijfeld militairen van liet „oude régime",
die een samenwerking met sovjet-Rusland
bepleiten, een belangrijke rol spelen, zoo
spoedig mogelijk do kop dient tc worden
ingedrukt cn in verband hiermeo wordt
er dan ook bij generaal Groener, die aan
het lioofd staat van het rijksdepartement,
van defensie, op aangedrongen tijdig af
doende maatregelen te nemen cn een oogje
in liet zeil te lioudcn.
Overigens zijn democratische bladen van
gevoelen, dat de vervanging van generaal
Ileye door generaal Ilarnmerstein geenszins
een verandering ten onguiiste zou bekeke
nen, daar laatstgenoemde wordt geschetst
als een voortreffelijk officier, die ook, van
rcpublikeinsch standpunt bezien, volkomen
betrouwbaar wordt geacht. In verband hier
mee wordt in herinnering gebracht, dat ten
tijde van den Kapp-Putscli generaal Ham-
merstein zich aan do zijde dor regeering
bleet sehaiem uit welken hoofde hij werd
gearresteerd door zijn schoonvader, gene
raal von Lüttwitz, die bij vorengenoemde
rebellie eveneens een rol speelde.
Ondertusschen moge over liet al dan niet
heengaan van generaal Ileye niets met ze
kerheid bekend zijn, nochtans trekt liet de
aandacht, dat ook zeer ernstige Duitsclie
bladen het zoo goed als zeker achten, dat
de tegenwoordige leider der rijksweerbaar-
heid wel dégelijk tegen het einde des jaars
zijn ontslag zal nemen. Dit. geeft toch wel
het oen en ander te.denken. Vrijwillig zal
hij zijn ambt misschien niet opgeven, maar
misschien komt er een ..zachte wenk" van
hoögerhand cn deze zachte wenken oefenen
soms een verrassenden druk uit.
Londen, 21 Aug. (H.N.) Do toestand ta
Ilankau is, naar uit Sjanghai wordt ge
meld, weder ernstiger geworden. Op hot
oogenblik staan de opstandelingen ongeveer
150 KAL ten Zuid-Oosten van de stad cn
een opmarsch tegen Hankau wordt ieder
oogenblik verwacht. Do opstandigo benden
plegen gruwelen vau allerlei aard. De Nan-
kingregeering heeft twee kanonneerbooten
naar Hankau gezonden.
langestraat 63 - - tel. S8
Parjj21 Aug. (V. D.) Tussclien den
minister van arbeid Laval en do werkge1
vers in het Noordelijk industriegebied
oenerzijds cn de werknemers anderzijds is
heden overeenstemming bereikt. Nadat de
werkgevers zicli accoord hadden verklaard
met het voorstel van Laval, liecft de minis
ter van arbeid de vakbonden hiervan in
kennis gesteld en hun uitgenoodigd hun
zienswijze uiteen tc zetten.
Het antwoord is reeds uit Parijs ontvan
gen. De werknemers verklaarden 111 tc
stemmen met het voorstel van den Minister
en de daarbij beboerende voorwaarde, dat
hij naar Rijssel zal komen om dc onder
toekeniiig van de overeenkomst tussclien
werknemers en werkgevers in te leiden.
Laval heeft aan dit verzoek voldaan, en is
onverwijld naar Rijssel verrokken. Aan
gezien dc bij legging zich voorloopig slechts
tot Rijssel beperkt, moet nog afgewacht
worden vrat'-dc uitwerking in Roubaix cm
Tourcoing zal zijn.
DE MISDAAD IN AMERIKA.
Ssmenwerklng van staatslieden
en bandieten.
Chicago, 20 Aug. De politie ontdekte
hier een antal bescheiden, die liet. bewijs
leveren van het bestaan van een soort bond
tussclien politici en misdadigers. Eén der
stukken gaf aanwijzing, dat documenten
hit de nalatenschap van een drie weken
geleden vermoorden bendeleider. Jack Suta,
zich in twee brandkasten bevinden, die nu
ijverig door de politie gezocht worden.
GROOTE SMOKXELZAAK TE STETTIN.
S t c 11 i ïi, 21 Aug. (V.D.) Sedert geruimen
tijd houdt dc justitie zich reeds bezig met
een groote smokkelaffaire, die gedreven zou
worden door een groote firma Ie Stettin,
welke nabij de haven van Stettin groote
opslagplaatsen liecft en zich zou schuldig
maken aan hot onttrekken van goederen
aan de controle, voor de heffing van ver
schillende douanerechten. Door de mecle-
deelingen van een ontslagen bediende wer
den omtrent deze zaak nadere bijzonderhc-
den békend. Ongeveer dertig personen zou
den bij de zaak betrokken zijn, die tabak
en eetwaren zonder betaling der verschul
digde rechten naar de stad smokkelen. De
smokkelarij zou al dateeren van den tijd
der inflatie.
EEN KLOPPARTIJ TE BRESLAU.
B r e s 1 a u20 Aug. Te Breslau werd
heden een vijfjarig meisje, door een tram
overreden cn gedood. Spoedig had zich in
de straat een groote menigte verzameld, die
weigerde aan het bevel tot doorloopen, dat
de politie gaf, gehoor te geven.
Toen de politie versterking kreeg, kwam
het tot een botsing, warbij de politie liet
veld ruimde. De menigto trok daarop ge-,
del tel ijk de stad in, waar de politie slaagde
haar uiteen te slaan. Twee personen wer-i
den gearresteerd.
UITSLUITING IN DE HAVEN
VAN HAVRE.
II avre, 2L Aug. (II.N.) Daar de havenar
beiders. die weigerden de stoomschepen van
bepaalde recderijen te lossen, gisteren op
het ultimatum van dc werkgevers in liet
havenbedrijf liet werk niet hebben hervat,
is voor vandaag door de werkgevers de al-
gemeene uitsluiting aangekondigd. Een
Amorikaansch stoomschip met katoen uit
New Orleans is reeds naar Duinkerken ver
trokken om daar gelost te worden.
EEN REUSACHTIG MARMERBLOK.
Rome, 21 Aug. (V.D.) Bij Domcgliara
liecft men een reusachtig blok marmer, met
een inhoud van 1000 kubieke meter en een
gewicht van 3000 ton. bloot gelegd. Gedu
rende vier maanden liecft men ingespan
nen hieraan gewerkt.
GEEN VERKOOP VAN DEN CHINEE-
SCHEN OOSTERSPOORWEG.
Berlijn. 20 Aug. Het persbureau van
de sovjet-unie doelt mede: Sommige Duit
sclie bladen publlceercii berichten over ou-
deihandelingen te Berlijn tussclien een
Noord-Amerikaansclio financieele groep, do
sovjetregcering en een vertegenwoordiger
van de Russisch-Azialisclie bank, over den
verkoop van den Chiiiecscheii Oosterspoor
weg, resp. het Russische aandeel aan de
eigenaars der bank. Deze berichten zijn vol
komen ongegrond en berusten enkel op fan-
taaie Dit verzinsel is blijkbaar afkomstig
nu een Russische emigrantengroep te Ber
lijn.
Een Vlaainsch soldaat behoeft
plechts de Nederlandsche
taal te kennen
Nieuwe arrestaties onder de
aanhangers van
Woldemaras
De correspondent van liet Vad. meldt
uit Brussel:
Het militaire liof, zetelende in liet ge
bouw der voormalige Deutsche Schulc al
hier, behandelde hedenochtend in appèl dc
zaak-Dc Leeuw. Men weet, dat dc Vlaam»
sche milicien Joris de Leeuw 0 Mei j.l. door
den krijgsraad te Luik tot 3Yi maand mili
taire gevangenisstraf werd veroordeeld we
gens zijn herhaalde weigering in do Fran-
sclio taal gegeven bevolen uit le voeren. In
dc omgeving van het gebouw en ook in
het gebouw zelf was veel politie cn gen
darmerie.
De president van hel militaire liof, mr.
v. d. Kelder, zat voor en leidde liet debat
in liet. Nederlandsch. Hij herinnerde eerst
aan do feiten, welke do Leeuw worden ten
laste gelegd en betoogde, dat do daad van
de Leeuw overbodig was, daar zijn weige
ring om Fransche bevelen uit te voeren
plaats had aan den vooravond van den
dag, waarop de militaire wetsbepalingen
in zake het gebruik der talen zouden wor
den gewijzigd. De Leeuw antwoordde ech
ter, dat in do wet geen veranderingen in
zake de talen van het commando worden,
voorzien en alleen floor den minister van
landsverdediging na zijn daad in de Ka
mer was beloofd voor do Vlaamsche mili
ciens ook het Nederlandsche commando in
te voeren.
In zijn requisitoir, dat zeer kort was, gaf
de auditeur-generaal toe, dat de Leeuw
met oprechtheid handelde. Nergens, zei dc
auditeur-generaal, staat er geschreven,
dat do Vlamingen in het Nederlandsch
moeten worden aangevoerd. Waar de
Leeuw echter ie goeder trouw handelde cn
ook niet systematisch dienst weigerde,
maar dit enkel deed wanneer liem iets in
do Fransche taal werd bevolen, eischte dc
auditeur-generaal slechts een principieel©
straf.
Mr. II. Bórginon, dc verdediger, betoog
de, dat. deze zaak wel degelijk een politiek
karakter droeg. Hij vroeg vrijspraak op de
zelfde gronden als die, welke door hem te
Luik werden aangevoerd.
Na een beraadslaging, die ruim drie
kwartier duurde, keerde het Hof in de
rechtzaal terug. Onder diepe stilte werd
voorlezing gedaan van het vonnis, waarbij
het arrest van den krijgsraad te Luik
werd vernietigd cn de Leeuw vrijgespro
ken. Dc Leeuw werd door een groep vien-
den triomfantelijk naar het Vlaamsche
Huis gebracht. Bctoegingen hadden niet
plaats.
Kof no, 21 Aug. (V.D.) Het. vooronderzoek
togen do heide studenten, die den oanslag
gepleegd hebben op den chef van den Li-
Uausclien geheimen dienst Rusteika, 16 thans
geëindigd. Men neemt aan, dat do daders
voor den krijgsraad zullen worden gebracht.
De toestand van de gewonden is ongunstiger
geworden. In den loop van gisteren hebben
nieuwe arrestaties plaats gehad onder do
aanhangers van Woldemaras; hieronder be-
vindon zich ook drie officieren van het te
Ivofno ge6tatioimecrde 5c regiment infan
terie.
Nu van officieele zijde het striksle stil
zwijgen wordt in acht genomen betrcffendo
dezo zaak, doen allerlei geruchten do rond
te, volgens welke do aanslag eigenlijk het
begin zou zijn geweest van sen voorbereide
omwenteling. Ook do strenge bewaking van
de autoriteiten en de woningen dor regee-
ringsvertcgenwoordiging, zouden dezo op
vatting moeten bevestigen.
Ook hedenochtend hebben huiszoekingen
plaats gehad bij aanhangers van Woldema
ras en enkelo arrestaties. Onder do arres
tanten bevindt zich ook do uit do dagen van
dc revolutie van 17 December 1920 bekende
vliegorkapitoin Macuika, die als leider van
een geheim genootschap een zekere repu
tatie als „neven-dictator" genoot.
Naar van geloofwaardige zijde wordt me
degedeeld, zou uit de verklaringen der stu
denten verder gebleken zijn, dat Woldema
ras de eigenlijke „auctor intsllectudlis" van
een reeks terreurdaden zou zijn. Het is
meer dan waarschijnlijk, dat Woldemaras
voor een eventueele arrestatie -eerst naar
een sanatorium zal worden overgebracht
voor een onderzoek van zijn geestvermo
gens. Bij h3t eerlang te verwachten proces
zullen pers en publiek hi et buitengesloten
worden.
Het paleis van don president der- repu
bliek wordt voortdurend met machinegewe
ren bewaakt, iets waaruit men mèont t3
mogen afleiden, dat de toestand tamelijk
ernstig wordt geacht.
Door de slechte toestand waarin
de film
verkeert, kunnen Wij deze tot onze spijt
NIET VERTOONEN. Ter vervanging
daarvan hebben wij de hand weten te
leggen op de schitterende dramatische
film „DE LORELIJ" naar de bekende
legende. In de hoofdrollen: JYIaria Paud-
ler, Lotte Lorring, Paul Otto.
VIER ITALIAANSCHE GRENSSOLDATEN
VERDRONKEN.
II o m e, 2 0 A u g. (V. D.) Uit Bozen w ordt
gemeld, dar \ier ItaliaansChc grenssoldaten
met een veerpont de Etsch wilden overste
ken. I)e pont sloeg échter om, de soldaten
werden door den stroom meegesleurd cn
verdronken.
BRUG OVER DE GUADALQUIVIR
INGESTORT.
Parijs, 21 Aug. (V.D.) Uit Mengibar in
Spanje wordt gemeld, dat een brug over de
Guadalquivir, toen twee zwaar beladen
vrachtwagens erover reden, instortte. Beide
wagens stortten van 15 meter hoogte naar
beneden en werden bijna geheel vernield.
De beide chauffeurs cn hun assistenten ver
dronken, terwijl twee personen, die hadden
meegereden, levensgevaarlijke verwondin
gen opliepen. De auto's waren beleden met
vee; o.a. bevonden zich eenige voor stieren
gevechten bestemde stieren in één der wa
gens. De dieren yer-tlronken eveneens.
EERHERSTEL VAN DEN ELZASSER
AMERIKAAN HARTMANN.
P a r ij s, 20 Aug. De krijgsraad heeft Ka
rol Leopold ITartmann, geboron te Nord-
heini in het departement van den Boneden-
Rijn, aio in 1919 bij verstek cn bij vergis
sing ter dood veroordeeld werd. terwijl hot
vonnis een onbekende geld, die misbruik
gemaakt had van den naam van Hartmann,
die zich reeds -i8 jaar in do Ver. Stolen be
vond, in zijn eer herteld. Dc werkelijke
Hartmann woonde het proces hij.
GELUKWENSCHEN VAN MASARIJK
AAN POINCARE
Praag, 20 Augustus (V.D). Masarijk, dé
president der Tsjcclio-Slowaakscho repu
bliek, heeft een gelukstelegram gezonden
aan Poincaré, lor gelegenheid van diens' ze-
venfcigsten verjaardag.
EEN BOTSING TE AHMEDABAD.
Londen, 21 Aug. (II.N.) Te Alifhodabad
is het tot een botsing tusschén de noliiie cn
do bevolking gekomen, doordien een aantal
leerlingen van een meisjesschool ondanks
liet verbod een nationalistische vlag op de,
binnenplaats van de school trachtten te hij-
sclien. Er verzamelde zich een groote me
nigte voor de school, die het schouwspel ga
desloeg cn steeds meer opgewonden werd,
zoodat de politie ten slotie moest iugrij-
pcn. Bij de botsing moeten ruim 100 perso
nen gewond zijn, terwijl er 29 arrestaties
plaats hadden.
DE BROER VAN KOETJEPOF SCHIET
ZICH DOOR HET HOOFD.
P a r ij s, 21 Aug. (H.N.) De broeder van
den op zoo geheimzinnige wijze verdwenen
generaal Koetjepof, die te Riges in Zuid-
Frankrijk als daglooner zijn brood verdien
de, heeft gisteren in een aanval van zwaar
moedigheid zich een kogel door het. hoofd
gejaagd. Dc wonde is echter niet absoluut
levensgevaarlijk en daar hij nog tijdig naar
een ziekenhuis kon worden vervoerd, be
staat er hoop, dat hij in het leven zal kun
nen worden gehouden,
DE KABINETSCRISIS IN BEIEREN.
Nieuwe verkiezingen onmo
gelijk.
M ün chen, 21 Aug. (H.N.) Het aftreden
van het kabinet-IIcld heeft een zeer eigen-
nardigen toestand doen ontstaan. Ombin
ding van den Bcierschon landdag is n.l. niet
mogelijk, aangezien het staatsgerechtsliof
de Beiersche kieswet in strijd met de grond
wet heeft verklaard, zoodat eerst een nieu
we kieswet \an kracht móet zijn, willen
nieuwe verkiezingen kunnen worden gehou
den, -
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand:
769.3 te Vardö.
Laagste Barometerstand:
7jl.l-.te Thorshavn.
Verwachting:
Meest matige, Z. "W. tot Z.
wind, aanvankelijk licht tot
half bewolkt, later weer toe
nemende bewolking, aan
vankelijk droog, later weer
eenige kans op regen, weinig
verandering in temperatuur.
B e r 1 ij n 20 Aug. Volgens de Voósischa
Zeitung zijn to Wiesbaden groote knoeio-
rijen aan het licht gekomen. Tegen deu
vroegeren algemeenen directeur van do
chemische fabriek Goldenberg, Geromundon
Co. en diens broer is oen aanhoudingsbevel
uitgevaardigd. De directeur wordt er vau
verdacht van 1918 tot 1926 ongeveer zes
millioen goudmark ten nadeele van de
onderneming verduisterd te liebten. De
broer, die inmiddels in Nederlard genatu-
raliserd is, wordt van medeplichtigheid
verdacht.
Londen, 21 Aug. (V.D.) Vijf groote Lou
dens chc bonken hebben gisteren -3011 over
eenkomst getroffen, waarvan in financieele
kringen gehoopt wordt, dat zij zal strekken
tot steun aan do firma's, dien tengevolge
van de economische crisis in financieele
moeilijkheden zijn geraakt. Omtrent den
juisten inhoud der overeenkomst is nog
6lechts weinig bekend. Men meent echter te
weten, dat de banken verschillende maat
regelen willen treffen om aan de voortdu
rende koerswisselingcn vap eenige effecten
op de Lontlensche beuns een einde te maken.
Voorts zouden de samenwerkende banken
berei^ zijn aan betrouwbare industrieën cn
ondernemingen, die in moeilijkheden ver
hoeren, leeningen te verstrekken op langen
termijn en noodlijdende concerns financieel
to steunen.
DE „WILDE KAISER»' MAAKT
TIEN SLACHTOFFERS.
K u f s t c i 11, 21 Aug. (V.D.) Twee bekende
bergbeklimmers, die ook builen Tirol naam
als Alpenistcn hebben gemaakt, Andreas
Ilormair en Max Waller, zijn bij het beklim
men van een top van dc „Wilde Kaiser'
naar beneden gestort en dood gevonden. Ge
durende dit seizoen hebben thans reeds
tien bergbeklimmers bij het bestijgen van
den „Wilden Kaiser" den dood gevonden.
EEN MOTORBOOT OVERVAART
EEN KANO.
Berlijn, 21 Aug. (V.D.) De eigenaar van
een kano, Berthold genaamd, heeft bij de
rijkswaterpolitie to Spandau aangifte ge
daan, dat gisteravond toen hij met twee
andere hoeren bij Schildhorn aan liet ka
noën was, zijn kano door oen motorboot
werd overvaren, waardoor alle drie inzit
tenden van de kano tc water vielen. De
motorboot voer echter door, zonder zich om
de drenkelingen tc hekommeren en het was
slechts aan een toeval to danken, dat dezen
gered werden. De motorboot, die met groote
snelheid verder voer, zou hebben toebe
hoord aan deu staatssecretaris van het
Pruisische staatsministerie, dr. Weismann.
Door dc waterpolitic wordt een onderzoek!
naar het gebeurde ingesteld.
RABINDRANATH TAGORE NAAR
GENèVE.
G e 11 v e, 21 Aug. (H.N.) Rabindranatft
lagoro zal te Gcnèvc aankomen voor een
langdurig verblijf. Hij wil ook de opening
van de vergadering van den Volkenbond
bijwonen.
