J.AScl oKir i
Gt.EMiLiON
SECTIEVERGADERINGEN VAN
HET LUCHTVAARTCONGRES
iMMIIMMX
P. RINTEL
viywmn
UTF(:STR:I7 Tehl'tS
DE VERLICHTING VAN
LUCHTROUTES
Stabiliteit van het
vliegtuig
EEN SOC. DEM. RAADS
FRACTIE DIE JUBILEERT
Herinneringen van den
heer Ter Laan
De heer Middendorp
afdeeiingshoofd
Géén doorslaande bezwaren
aanwezig
B. SCHOOLEMAN
DE GRAF ZEPPELIN NAAR
AMSTERDAM?
HUMORHOEKJE
y
Per flesch f 1,40. Per anker f 56
1924
De wederzijdsche beïnvloeding
van schroef en romp
N« de ÓificieOIe opening ia liei v© int.
Luchtvaartcongres in fle secties gegaan.
De sectie verkeer, ivaftrvo'ör zeer groofê
belangstelling bestond, werd gépnsideérd
'door den heer M. A. Plesmaii.
De heer P. van Braam van YbJtöfl opeh-
'de de discussies niet zijn -lezing owi de
.verlichting van dé Juthtrome*. Hij wees ei
bp. dat tusschen dit congres en andere eon-
gfesSèn een zeker Verhand moest worden
gelegd en hij herinnerde in dit verhand aan
hot congres, dat in April van dit jaar te
Berlijn gehouden is, van de Commission
Internationale (1e ILclairagë.
Verder zoi in December a s. liét congres
International de la Sècürité Aérienn»? ge
houden worden, terwijl de deskundigen op
het gebied van seininstallaties vcor cl© zee
vaart, die bij elkaar kwamen té Londen in
1929, te Parijs in 193$ Weer zuilen Vergaöé-
rtfii.
De heor Born Iiléid een beschouwing
Over het gébruik van Neonlicht voor do
verlichting van vliegterreinen en luchlröu-
tes. Over deze lozing ontspon zich één Je-
voridlge discussie, waaraan vele leden déél-
namen en waaruit bleek, dat het Neonlicht
onder zekere omstandigheden voordëéléii
kan bieden, terwijl mede werd v aStgestéld,
dal dit licht nier sterker uit een bepaalde
krachtbron i.s dan het wille Iciht, daar dit
laatste zich laat concentreeren
Vervolgens werden de resoluties van de
conferentie te Bellijn "Van de Commission
Internationale de l'Iiclairage punt voor
punt besproken, waarbij eenige verbeterin
gen werden aangebracht
Tenslotte werd een kleine commissie be
noemd, welke de besluiten der vergadering
zou redigeeren, en liet verband tusschen
het V© Int Luchtvanrtcongros en het as.
congres van de Commission Internationale
zou leggen.
De wetenschappelijke er. technische sectie
vergaderde onder voorzitterschap Van dr
ir. E B. Wolff, die in zijn openingswoord
herinnerde aan net laatste, te Rome gehou
den, luchtvaartcongres, waar do wensrh
werd geuit de meteorologische onderwer
pen af te Scheiden van de lèchnisch-weton-
schappelijke. Dientengevolge zal Donder
dag een meteorologische zitting worden
gehouden onder leiding van prof van Ever-,
dingen.
Dr. ing. 1". Scewald. van de Deulscho
Versuchsanstalt flip Luftfahrt. hield zijn
lezing, waarin hij de wederzijdsche be
ïnvloeding van schroef en romp behandel
de. Hij ging daarbij in op de methode, ge
volgd door de D. V. L. om met behulp van
'de meetnaaf de trekkracht van de schroef
to meten. Om de resultaten van de wind-
teumelproeven to vergelijken niet 'Ie uit
komsten in do* praktijk gevonden, werden
door de D. V. L. trlijvluchten met vliegtui
gen gehouden, waarhij liet toerental van de
motor zoodanig werd geregeld, dat deze
geen trekkracht leverde en ook niet aange
dreven werd.
Bij de hierop volgende discussie deelde
'dr. ir. V. d. Maas (Rijksstudieclierist voor do
luchtvaart) uitkomsten mede van proeven,
'genomen door de R. S. L die rnet de re
sultaten van de D.V.L. afwijkingen vertoon
den, welke door den hoer Sëêwald aanne
melijk werden verklaard, waarbij hij wees
op de verschillende typen van vliegtuigen,
die gebruikt waren en op een verschil in
opvatting over schroefstraaisnelheid.
Vervolgens liield dr. ir. v. d. Mans eon
lézlng over longitudinale stabiliteit naar
aanleiding van proeven, genomen op ware
grootte. Met behulp van verschillende gra
fische voorstellingen ging de heer v. d.
Maas verder in op de theoretische zijde van
het onderwerp. De discussie over dit on
derwerp weid uitgesteld tot ba de verhan
deling van den heer W Hübner over sta-
bilileitsmetingcn.
Laatstgenoemde wees op het door hem
'gevonden, merkwaardige feit, dat bij som
mige vliegtuigen de stabiliteit bij losgela
ten stuur grooter is dan bij vast stuur.
Beide referaten ontlokten debói.
Tenslotte sprak de heer F. Haus over
het voor hot vliegen zoo gevaarlijke pro
bleem van de vrille, waarbij hij o.a. de door
hem gevolgde wijze van mathematische op
lossing vnn dit probleem duidelijk maakte.
De juridische sectie vergaderde' onder
voorzitterschap van rnr. J. WoltePbèek Mul
ler, die in zijn openingswoord de ontwikke
ling van het luchtvaart recht lot op heden
naging en een overzicht gaf van dn in dezó
week door dé sectie te behandelen onder
werpen.
Tot vice-prcsidonteii der juridische sectic
weiden benoemd comm. Amecleo Gin mini,
staatsraad (Italië) en prof. dr F. C. Pontes
de Miranda (Brazilië en tot Secretaris mr.
A. f Th Kooien te Amersfoort
De beer M. Makchiiio had con rapport
ingediend over de internationale conven
ties in bcpaéldc gevallen van luchtvaart-
verantwoordelijkheid. Na bespreking ham
de sectie do vongonde conclusie aan:
Het congres overwegende, dat de
internationale conventies, regelende de
verantwoordelijkheid van den vervoerder
jegens luchtreizigers in het algemeen en
dé conventie van Warschau van 12 Octo
ber 1929 iu hot bijzonder, geen practische
resultaten kunnen hébben tenzij zij worden
aangevuld door de Uitwerking van het be
ginsel van verzekering ten voordecie do!'
roizigeis gesloten doer den vervoerder wel
ke ïanfSfë daardoor van zijn verantwoor
delijkheid wordt ontlast, spreekt den
wefisch Uit. dat do I. T. E. I. A een
ontwerp voorbereidt, strekkende fot aan
vulling v.'in de conventie \an Warschau
met eert artikel, volgens hetwelk do ver
voerder, die een ongevallenverzekering Zal
hebben gesloten ten voördeele van don rei
ziger voor he' bedrag van 125.000 l'rancs bij
een der erzekeringmaatschappljer. door
zijn regeering aangewezen zal van nlh»
Verantwóórdelijkheid jegens den reiziger,
omschreven in genoemde conventie, ont
last zijn. uitgezonderd in hot geval, voor
zien in art. 25 dier conventie,
Vervolgens word overgegaan tot bespre
king vnn het rapport van den heer Carlo
Musto, bol rollende, grenzen der unificatie
van hef. private luchtrecht In verband rnét
dit rapport stelde de heer G ra mini do vol
gende conclusie voor:
liet congres spreekt den Wefisch uit. dal
(ie pogingen tot unificatie, zooveel mogelijk*
van lief private tuchtrecht ztilleri worden
nancouond in die richting, dat '/li beahl-
tVóörden aan de eisclién van liét luchtver
keer. dat uit zijn aard internationaal is.
De behandeling der conclusie wérd aan
gehouden tot de bespreking van een gelijk
soortig onderwerp.
De medische sectie werd gepresideerd
door prof dr. Döeke, die bij afwezigheid
van de liccfën Giacomolli, Cacciaputti en
Gansis resumes van hun lozingen voorlas,
waarover geen discussies werden gehou
den.
De héér E, C. Erikson hield een lozing
over ervaringen met een apparaat ten on
derzoek van de evcmvichtsfunetic. Hier
over werd gediscussieerd door dr Koschël
en dr. ScholIz, die do ónderzoekmethode
voor de praktijk niet noodzakelijk achtten.
De heer T. Jongbloed hield een inlei
ding over den invloed vnn lange vluchten
op bot physiek Van do bestuurders. Hij had
dien invloed onderzocht op een vlucht
Amsterdam—Batavia, voor. tijdons en na
de vlucht, waarbij hij gébruik maakte van
dn Schneider-tpst
Aan de discusaio namen deel dc lieeren
Capek en Schneider, die de tost niot vol
doende achtten, aangezien de pols aan ver
andering onderhevig is.
Dr Koschol beschouwde deze vlucht als
een vlucht onder bijzondere omslandigho-,
den. waardoor de psychische invloed (loói*
hem grooter werd geacht.
Dc heer G. Ferry hield een inleiding
over den invloed van do vlucht op bestuur
ders. die zeer lang de practischè beoefening
van do luchtsaarl hebbch onderbroken.
Dc héér Annstatin vond dit geen medi
sche, doch een organisatorische kwestie.
Dr. Koschol wilde dc leeftijdsgrens meer iri
verband brengen met de oogoii.
Do sectie roor het luchtioes isme werd ge
presideerd door den heer C. Wolff, presi
dent van de RotferdamSche Acroclub.
Dr Wegerdt. Mlnletcridlrnt in het Itijks-
vorkeersfninislerie, hield de door dr. v.
Gever gtschin 'nl-ji ll.ig over dr xo.'ig-
heid der vliegsport en maatregelen om die
tc \erhoogeu.
Als maatregel der bespreking werd be
sloten in de volgende zitting dér sectie oen
wërisch tc formuleeren, welke ongeveer als
volgt door dr. Bóhm werd voorgesteld:
Kïke gemeente met meer dan ïO.ÓOÖ Iri
wonors zal een, volgens nader té bepalen
systeem geconstrueerde, aanduiding oprich
ten, waaruit bestuurders don naam eter go-
fflccnid zullen kunnen afleiden.
Ontvangst door de regcoring
in het Kurhaus.
's-G ravenhdgo. De receptie door dc
Nederlandschc regeering gisteravond in
het Kurhaus aan de leden van het 5e inter
nationale congres voor de Luchtvaart, als
mede aan een aantal genoodigden aangebo
den. was buitengewoon druk bezocht. De
minister van waterstaat, bijgestaan dooi
den heer Do Veer, ontvingen de gasten.
Onder dc aanwezigen bevonden zich de
prins, de ministers van buitenlandsche za
kon én defensie, de vice-president. van den
Raad van State, graaf Van Lijnden van San-
denburg, de commissaris van de koningin
oud-minister Van Karnebcek, de burgemees
ter van Den llaag mr. J. A. N. Patijn, ver
schillende geznntert, tal van opper- en vlag
officieren. o.w. generaal Snijders en verder
vele autoriteiten.
Zilvereh jubileum der llaagsche
fractie
's-G tav e n li ag o2 Sept Hedenavond
Vierde de federatie Den Haag van de S. D.
A. P. hel zilveren jubileum van de soc.-dem.
raadsfractie in den IfaagSchén gemeente
raad met een feestavond in het Gebouw
voor Kufislen eh Wetenschappen.
De heer Siebclts, voorzitter der fede
ratie. opende de vergadering en heette in
het bijzonder den lieer K. tér Laan. burge
meester van Zaandam, den eersten soc.-
democraat die in don Ilaagschen gemeente
raad 25 jaar geleden zitting nam, welkom,
alsmede mevr. tér Laan die ook aanwezig
was.
I Spr. deelde aan het slof van zijn ope
ningswoord mee. dat, naar hem bekend
Was. ooiiism personen in de Zaal warén, die
een rneer dan gewone belangstelling hadden
j voor de liecreu Drces en lloejenbos lid
waarschuwde tegen iedere wanordelijkheid
vïflf&rtesfen maatregelen genomen waren.
liet llaagsclio Arbeiders Syniphonieorkes!
onder leiding van den hc-er Stotijn opende
hierna hof programma rnot cle Internatio
nale, dit» door do aanwezigen staande werd
I meegezongen
I Vervolgens voerde het orkest Beethoven's
ouverture Egmont uit en de Urijgsmarsch
1 der priesters uit Alhalin, van Mendelssohn-
Bartholdy.
j Als eérste -preker trad dc héér K. ter
Laan op, die met applaus word begroet.
Hij herinnerde o. a eraan, dat hij 25 jaar
geleden iu den Ilaagschen raad kwam eli
door zljh buurman begroet werd met de
j woorden ,het ifl niet aardig r an den bur-
gémeestoi om dien róoio juist naast mij (e
zetten'. Spr. had erop geantwoord „lli!
moei toch orgëtis zitten!' Maar daarmee
was dat raadslid het nu juist niet eens (ge
lach).
Ook andere humoristische herinneringen
haalde spréfeëi op, zoo aan zijn achter
buurman, die berm toen hij In de ocrsle
vergadering iets wilde zeggen over de loo-
neh van de havenkncclu- in zijn kraag
greep imd de woorden Ju-, hé, je moet hier
eerst een juai znteii voordat ie wat mag
zeggen (Gelach Intusschan was dit optre
den zijn eerste succes
Met oen opwekking lot de S-D om hun
fractie grooter to maken besloot spreker
Daariia voordon nog hot woord dc heer
lloejenbos, wethouder Drees en 'le heer
Vliegen, voorzitter van de Raadsfractie.
De zangVereeniging ..De Stem des Vólks"
verleendo iïiêdöw rking
j B. G. Fock, II. A. W. Goossens, L. J. Tar-
man, S. II. Roeier, E. M. Ilonnsveld, II. D.
Claus, J. Focke, D. J. van Doorninck, W. C.
Weroink, M. J. Vos, A. II, W. von Freying
Drabbe, A. G. den Boesterd, C. A. Joekel.
B. Poortman, R. M. Crommeiin, P. J. van
der Burgh. S. S. W vah der Woude, D.
Dekker, L. B. J. Dommers, H. A. V. R. baron
van Lawick, A. van Strien, E. A. Laboü-
ehère;
tot officier van don marinesloomvaart-
dienst 3e klasee de adelborsten der le af-
deeling voor den stoomvaartdienst bij bet
Koninklijk instituut voornoemd: N. C. van
Bergen van der Grijp, II. van der llouwen.
G. J. Groenendanl:
benoemd tot ridder iii de Oranje-Nnsaau-
orde I) J. van Wijk, wethouder van Gelder-
malsen.
Benoemd tot ridder in do Oranje Nassau
Orde H. van Aken Sr., dierenarts te 'sGra
venhnge;
bevorderd tot referendaris bij de rijksver
zekeringsbank A. W. Beekman, thans hoofd
commies bij die instelling;
bij beschikking, directeur-generaal der P
T. T. is aangewezen met 1 OcL als beheer
der van hot. bijpost- telegraaf- en telefoon
kantoor te Amsterdam, Haarlemmerdijk dc
commies bij den P.T.T. dienst W. Vijfhuizen
te Amsterdam.
I TWEEDE AMBACHTSSCHOOL
TE ROTTERDAM
Gevestigd aan den linker Maasoever,
in hel Zuiden der stad
Opening door den
burgemeester
Vragen van den heer De Savornin
Lobman beantwoord
Op de vroeger door ons vermelde v ragen
vah deii heer (ie Savornin Lobman betref
fende de benoeming van don heer Midden
dorp tot afdeeiingshoofd. hoeft de Minister
j van Koloniën geantwoord, dat hij in ver
band met het, in die vragen bedoelde op
treden vnn den heer Middendorp nog steeds
de voorkeur geven aan een plaatsing, voor-
I alsnog, van dien bestuursambtenaar in een
werkkring van specialen aard. Gezien ech-
tei' het feit, dat de resident van Tapanoeli,
aan vvién de heer Middendorp thans is toe
gevoegd, verklaard heeft tegen zijn optreden
in dc reeds vroeger door hem bckleede
functie van afdeeiingshoofd goenerlei be-
zwaar te hebben, en rekening houdend met
dc omstandigheid, dat in dc organisatie van
den Indischen bestuursdienst een krachtige
I Waarborg ligt, dat de betrokken ambtenaar,
Rotterdam. 2 Sept. Hedenmiddag is
de tweede ambachtsschool van dc Véreeni-
ging „De Ambachtsschool", welke aan den
Linker Maasoever is gebouwd, officieel mei
een redevoering van den burgemeester van
Rotterdam geopend.
Naar deze school is in het zuiden van
Rotterdam, met zijn veie fabrieken en fa
brieksterreinen, tang gesnakt. Jaren cn ja
ren heeft het bestuur moeten wachten voor
dat. men doop een subsidie van liet Rijk in
de gelegenheid kwam om de plannen tc ver
wezenlijken. Ondertusschon is dc behoefte
aan wetenschappelijk geschooide arbeiders
ïecds weer zóó groot geworden, dat er niet
alleen van Prot.-chr. en Róömèchc zijde twee
scholen zullen worden gebouwd, maar dat
ook door deze vereeniging plannen zijn ge
maakt voor den bouw van een tweede
school. Op 8 December 1927 is men met het
bouwen naar een ontwerp van den ar
chitect J. P. Stok, begonnen, en op 30
Juli j.l, is de school opgeleverd. De nieuwe
school, die op dc kruising .v an Polderlaan
en Hillcvhêt slaat, heeft den vorm van een
U. In verband met ccn schoolgebouw' m» te
genover was de hoofdvorm van den een-
voildigen gevel reeds van te voren bepaald.
Hot geheeld gebouw is trouwens sober ge
houden, doch er is buitengewoon voel licht
in. Do eóhool geeft plaats aan leerlin
gen, waarvan er moi'gen bij den aanvang
der léssen reeds driehonderd aanwezig zui
len zijn. Het gebouw heeft een opporvlakle
van ruim 3oÓÜ M2., terwijl de totale bouw
kosten, zónder meubelen etc., ruim f 000,000
hébben bedragen. Op den boganen grond zijn
12 leslokalen, evenals op de eerste verdie
ping, waar bovendien nog eenige vertrek
ken voor de directie zijn, op de tweede ver
dieping zijn tien lokalen en in de kap vier
met bovenlicht. In do school wordt een twee
jarig© cursus gegeven, doch rnen zal ook een
driejarigen cursus kunnen volgen. zijn
vier klassen bankwerkers, vier klassen elcc-
triciens, drie klassen timmeren on een klas
se motorherslellers. Wellicht zal daarvoor
nog een tweede klasse worden gesticht.
DE NIEUWE KERK TE DELFT IN
GEVAAR.
D o 1 f t, 2 S c p t. Hedenavond omstreeks S
uur ontdekte men, dat rookwolkjes opstc
gen uit het dak van den rechter zijbeuk dei-
Nieuwe Kerk te Delft. Do politie-brandweer
werd gealarmeerd, dio oen onderzoek instcl-
I de. In do dakgoot bleek een plek warm te
zijn geworden, vermoedelijk tengevolge van
j broeiing van vuil. Het mag een ge' 'k wor
den genoemd, dat men het brandje bijtijds
heeft ontdekt, daar het anders ernstige ge
volgen zou kunnen hebben gehad.
o
Varkensmcrkt 13-15 X
TeUfoor. 582
VA r PERSE IJ N3TRV AT 19
Telefoon 432
Len reis op IS en 19 October
overwogen
Do firma Wainbersic en Zoon, hoofdagen
ten voor Nederland voor de Zc-ppelintochtcn.
deelt ons mede, dat een reis van Friodrichs-
hafen naar Amsterdam wordt overwogen oh
wei: afvaart van Fricdrichshafon te onge
veer 7 urn n in. op 1$ October, aankomst to
Amsterdam ongeveer 15 uur: terugreis des
nachts; landing 's morgens ongeveer 7.30 te
Friedrichshafcn op Zondag 19 October.
Naar wij omtrent dezen tocht van de
„Graf Zeppelin" nader veinemén van dc
zijde van hot weekblad „Het Leven", dat de
ze vlucht organiseert, staat hei nog niet vast
dat de „Graf Zeppelin' op Schiphol zal lan
den. Met de autóriteitcn worden nog onder
handelingen gevoerd.
Mochten deze onderhandelingen niet sla
gen. dan wordt overwogen dc landing elders
tc doen plaats hebben
ONDER EEN AUTOEUS.
Arnhem. 2 Sopt. Door liét geven van
een te laat toeken, dat hij den weg wüdo
oversteken, kwant do bejaarde heer B. he
denmorgen op de Hoofdstraat te Yelp onder
een autobus vait de Geldcrscho Tramweg-
Maatschappij. Bewusteloos rnot eehigc ge
broken ribben en gebroken been werd het
slachtoffer naar hot Velpsche ziekenhuis
overgebracht Men vreest voor zijn leven.
AAN DE GEVOLGEN OVERLEDEN.
Groningen, 2 Sept Jan Tjoelker, dio
Zondag bij hef aulo-ongcluk te Noordhorn
ernstig werd gewond, is hedenmorgen, zon
der tot bewustzijn lé zijn gekomen, overlc*
den
evenals te voren, zijn politieke inzichten
zorgvuldig zal weten to houden buiten te
Vervulling van zijn plicht als bestuursamb
tenaar, acht de ondergeteekende dc aan
deze herplaatsing verbonden bezwaren niet
van zoodanige beteckenls. dot daarop voor
dit bijzondero geval de aandacht van deh
Gouverneur-Generaal zou zijn te vestigen.
Te meel* is do ondergeteekende die ziens
zijde toegedaan, nu de Landvoogd hem tele
grafisch heeft medegedeeld, dat de heer
Middendorp na zijii aftreden als lid van den
Volksraad zich geheel uit de politiek hoeft
teruggetrokken.
UIT DE STAATSCOURANT.
Mét ingang van 1 Novembt-r benoemd bij
den groot en staf tot ordonnans-officier van
de Koningin do eerste luitenant R. Romer,
van den stat «Ier artillerie, werkzaam bij
het departement van defensie,
met ingang van 1 October eervol ontsla
gen uit don zeediénsl de kapitein-luitehant
ter zee \Y. .T. Smit
op verzoek eervol ontslagen uit den mili
tairen dienst <lc rescrvc-ccrato-luitenijiU-
vïieger \v. van Gameren on J. L. Zegers,
beiden van de luéhlvanrtafdeeling en zijn
zij benoemd tot cerate lültonant bJj het wa
pen der infanterie mot bepaling dat ouder
dom van rang van genoemde oersle luite
nante zal zijn respectievelijk 26 Juli 1923 on
BI December 1923;
benoemd tot luitenant ter zee 3© klasse
j de adelborsten der le afdeolihg voor den
j zeedienst bij het Koninklijk instituut voor
I do marine te Willemsoord J. K Kempces,
Vrouw bijkomend na het ongeluk: O. lieveling, ie
iaat er me juist aan denken, ik heb vergeten de wascU
binnen tc halen voor we uitgingen. (Humorist).
