DE EEMLANDEB Dinsdag 9 September 1930 Uitgave: VALKH0FF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 29e Jaargang No. 60 Buitenlandsch Overzicht BOIITEWA^P Costes en Bellonte te Washington Wanhopige toestand op San Domingo Raad van den Volkenbond weer bijeen Ontploffing richt onheil aan Met koortsachtigen ijver het reddingswerk begonnen Waarom werd Srigoyen ten val gebracht? L. J. LUYCX ZOON WOLSOORTEN PATER J. G. HAGEN t Tegenstelling tiasschen kieswet en grondwet ABONNEMENTSPRIJS pcr 3 aaanden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75, per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f O.fflfo Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 479,10 4HUFQ.ON JNTERG 915 y PRIJS DER ADVERTENTIEH van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlto voord* helft van den prijs. Kleine AdvertentlSn „KEITJES'! bij vooruitbetaling 1—5 rcgak'| 50 cent, j^kt repel meer 10 cent, driemaal plaatse» -Bewilsnummer cat» f 0.05 Wat gebeurt er in Zuid-Ameri ka? De democratie anders ge aard dan in Europa. Econo mische moeilijkheden. Zuid-Amerika is den laatsten tijd in hevi- go beroering. De eene dictatuur na de an dore verdwijnt van liet tooncel. Bolivia gaf einde Juni het voorbeeld, in het laatst van Augustus werd Leguia in Peru ten val ge bracht en nu, weer een maand later, ziet do Argentijnsche president Irigoycn, nadat hij vruchteloos had geprobeerd door de overdracht van zijn ambt aan vice-presi dent Martinez zijn regime te redden, zich genoodzaakt te wijken voor den stormloop der opstandige troepenmassa's. Al deze revoluties hebben één trek ge meen. In alle drie staten had men niet zoo zeer te maken met een revolutie, die aan stuurde op het omvqr werpen van den staat of van hot regeëringssysteem, maar met een opsta'nd, waarvan het gorotc doel was ..de grondwet te redden ,.n het land te bevrijden van een ondeugdelijk regime." D© democratie in de Zuid-Amerikaan- sche republieken is. krachtens heel haar ka rakter iets volstrekt anders dun deze of ge ne Europecsche democratie of wat men in Europa onder een democratie pleegt te ver staan. Om den toestand in dc Zuid-Ameri- kaansche „democratie" te begrijpen, dieiit men rekening te houden met de eigenaardi ge samenstelling der bevolking en daarbij te beseffen, dat de wijze, waarop men zich een zelfregeering des volks in Zuid-Ameri ka voorstelt, nog zeer onduidelijk is en dat men daar gewoon is zich toe té vertroiiweh aan de regèering van sterke mannen. IIet gevolg hiervan was, dat nergens zich zoo veel klieken vormden als juist in Zuid-Ame rika, waardoor een werkelijke politieke op voeding van het volk zeer werd bemoeilijkt en dat zoodoende de bodem werd bereid voor dictaturen, dio zich wel schijnen te baseeren op een parlement en oen demo- cialie, doch die in wezen door het schep pen van een plooibaar ambtcnaaren-appa raat en door bepaalde machinaties bij de verkiezingen, enz. haar heerschappij zoo ste vig weten te bevestigen, dat deze dictatu ren het klaar weten te spelen c-cn gedweeë legermacht op de been te brengen en haar tegenstanders tijdig achter slot en grendel te bergen, zoodra zij gevaarlijk worden. Bij dezen binnenlandschen toestand in dc Zuid-Amerikaanschc republieken komt nog naar de Frankfurter Zeitung opmerkt de houding dor dictatoren tegenover de buitenlandscho economische machten: ten gevolge van do eigenaardige "afzijdigheid en misschien ook wel door het onvermogen dor Zuid-Amerikaanscho „bovenste lagen" om in economisch opzicht bedrijvigheid aan den dag te leggen, zijn bijna atie Belangrijke lakken van bet bedrijfsleven in handen van buitenlanders en geenszins uitsluitend in die van Amerikanen en Engelsehen ofsclioo" dezen op 't Zuid-Amerikaansche vasteland heel wat in de melk hebben te brokken. De "tegenstanders der «dietaitoren hebben het zoodoende vrij makkelijk te w-ijzen op de overheersching van 't economische leven door de vreemdelingen en aan te sporen lot verzet hiertegen. Agitatie is vooral dan gemakkelijk, wanneer een slechte econo mische toestand, die een golf van ellende en werkloosheid over het land doet slaan, de massa's reeds in ecu toestand van op winding heeft gebracht. Dit is ook nu groo- tendeels het geval. Do economische wereld crisis heeft natuurlijk ook in Zuid-Amcri- ka diepe sporen nagelaten In de steden en de nijverheidsgebicdcn komen telkens meer arbeiders op 'straat te staan, de waarde van het gqld vermindert en de uit voer wordt telkens kleiner. Zoowel in Boli- \ia en Peru als m Argentinië was één dei \oornaamste verwijten, dio tegen het regi me werd gericht, dat de regeering al te mak kelijk zwichtte voor het buitenlandscho ka pitaal en zich van don invloed daarvan niet \oldoende los wist to maken. Terwijl in Bo livia en Péru dit verwijt vooral het Ameri- kaansche kapitaal gold, veroordeelde men in Argentinië de al te nadrukkelijk bevoor rechting van het Engelschc kapitaal, waar aan de noodlottige achteruitgang van den handel met. Noord-Anrerika en do daardoor ontstane economische crisis werd toege schreven. Hoover ontvangt de Fransche lucht helden New-York, 7 Sept. (V.D.) Het Vraag- teeken is heden om 1 uur 48 van Curtiss- field naar Washington gevlogen. Een ge weldige menschcnmenigte was samenge stroomd om het vertrek gade te slaan. Do nieuwsgierigen drongen het vliegveld op, zoodal de politie gedwongen was strenge maatregelen toe te passen, alvorens het ter rein voor den start vrij gemaakt was. Om 3 uur 6 passeerde Costes Philadelphia. Londen, 8 Sept. Uit Washington meldt men, dat de Oceaan-vliegers daar zijn aan gekomen en ontvangen werden door presi dent Hoover en andere regeeringspersonen. Washington, 8 "Sept. (V.D.) De Fran sche vliegers Costes en Bellonte zijn Zon dagmiddag op het vliegveld te Washington geland en werden door een groote menigte verwelkomd. Zij werden begroet door den secretaris van president Hoover en een zoon van dezen. Heden zullen de vliegers een krans leggen op het graf van den onbeken den soldaat1 en wordt de lunch gebruikt op het Witte Huis. Het aantal dooden op 5000 geraamd Groote belangstelling voor de mandaatkwesties Genèvc, 8 Sept. (V.D.) Hedenmorgen kort na 11 uur^is de zestigste zitting van den raad van den Volkenbond onder groo te belangstelling aangevangen. Tegelijkertijd is ook de financieele com missie van den volkenbond bijeeen geko men. De grootste belangstelling concen treert zich op het oogenblik op het rap port van Procope (Finland) inzake de man daatskwestie, in liet bijzonder in verband met de gebeurtenissen in Palestina gedu rende .het afgeloopcn iaar De Britsche minister van Buitenlandsche Zaken, Henderson, stelde met groote. vol doening vast, dat Prokope de^grootc moei lijkheden waarmede Groot Brilanniè in Pa lestina heeft te kampen, in hot juiste licht heeft gesteld. Henderson vestigde in het hi- zondcr do aandacht op het feit, dat dc Brit sche regeering nimmer de bedoeling heeft gehad dc immigratie in Palestina te beper ken. Slechts is, aldus Henderson, tijdelijk overgegaan lot een voorloopige opschoning van de uitreiking van immigratievisa. Reeds is een tweede Engelsche Commissie van Onderzoek naar Palestina vertrokken om daar nieuwe enquêtes m te stellen. La ter zal de Engelsche regeering, aldus ver volgde Henderson, den Volkenbondsraad over haar bevindingen rappoi t uitbrengen. Tot dusver een dertiental lijken geborgen Blijkens berichten uit Nancy heeft te An- boue, een industrieplaats, die G K.M. van Briey is gelegen, een ontploffing plaats ge had in een fabriek, waar buskruit, werd vervaardigd. De gevolgen -waren uiterst noodlottig, want Zaterdag had men reeds tien dooden onder de puinhoopen vandaan gehaald, terwijl ook verscheidene gewonden ter behandeling naar het ziekenhuis moes ten worden gezonden. Parijs, 8 Sept. (V.D.) Van de vrouwen, die bij de ontploffing nabij Nancy gewond werden, zijn Zondag in liet ziekenhuis nog drie gestorven, zoodat het aantal dooden tot dertien gestegen is. Eenige ernstig ge wonden verkeeron nog in levensgevaar. Een eigenardige oorzaak. Parijs, 8 Sept. (H.N.).Naar de oorzaak van de ramp werd terstond een onderzoek ingesteld, waarbij is komen vacd te staan, dat de directie geen verwijt treft cn deze alle veiligheidsmaatregelen getroff?n had. Men 6chijnt met een zeer zeldzaam geval te doen te hebben. Dicht bij d3 plaats van de ontploffing is n.l. het lijk van een ar beidster gevonden, die schoenen met ijzeren beslag blijkt te hebben gedragen, wat in strijd met de voorschriften was. Aangezien de vloer van de fabriek uit beton bestond, neemt men inu aan, dat oen vonk is ont staan, toen de schoenen rnet de vloer in aanraking kwamen en dat op deze wijze in de met dynamietstof gevulde lucht de ontploffing is veroorzaakt. OPNIEUW EEN POOLSCH VLIEGTUIG BOVEN DUITSCHLAND. Uit Stolp wordt bericht, dat Zaterdag middag een Poolsch militair vliegtuig op nieuw boven Duitéch gebied heeft gevlogen. Het vloog zoo laag, dat de onderscheidings teekenen gemakkelijk te herkennen waren. Het vliegtuig vloog geruimen tijd boven het district I.alienburg én verdween in Noorde lijke richting. OVEREENSTEMMING INZAKE DE KOLENMIJNEN. Londen, 7 S*pt. (V.D.) Naar verluidt, zijn de mijneigenaars tot overeenstemming gekomen inzake de samenstelling van ver koopschema's in alle 21 districten, welke onder de mijnwet vallen. Practiscli alle schema's zijn in overeenstemming met de voorwaarden van de wet of met de model- scherna's, zooals door het departement voor mijnwezen zijn opgesteld. Als gevolg hier-' van is het mogelijk, dat einde dezer maand de industrie drastisch georganiseerd zal worden. Volgens de Associated Presse schat dr. Calderon, die door den president van San San Domingo met de leiding van het red dingswerk is belast, !het aantal dooden ten gevolge van den wervelstorm thans op vier duizend. Het wordt echter vrijwel zeker ge acht, dat het aantal dooden minstens tot 5000 zal stijgen, daar 30 procent van de 5000 gewonden zich in zoo n ernstigen toe stand bevinden,'dat zij waarschijnlijk ster ven zullen. Te San Domingo is inmiddels een vlieg tuig aangekomen met een groote hoeveel heid anti-toxine aan boord. Het verleenen van hulp is echter, zeer moeilijk, aangezien er gebrek is a$n drinkwater, zoodat men beducht is voor het uitbreken van besmet telijke ziekten. De reddingsmanschappen, die de omge ving van San Domingo in een kring van 15 mijl hebben doorzocht, berichten dat do plaatsen St. Luis en Isidoro geheel ver woest zijn. Te Villa Duarte werden 300 personen ge dood In een ziekenhui voor kraamlverpleging te San Domingo werden 50 lijken gevonden. Toen dit gebouw instortte, werden de mees te moeders cn hun pasgeboren kinderen door de instortende muren van zinken pla ten letterlijk onthoofd. In het district Elslgibe werden 300 perso nen gedood en 500 gewond. De mec6te huizen in dit district zijn één puinhoop geworden. Uit New-York wordt d.d. 7 Sept. nader aan De Courant gemeld: De omvang van de ramp te Santo Domin go blijkt bij elk nieuw bericht steeds groo- ter te worden. Men vreest, dat er nog tal rijke dooden onder do ruines van d? stad begraven liggen. Alles bijeen genomen is 3011 vierde gedeelte van de geheele bevol king van de 6tad het slachtoffer geworden van dezen orkaan, die slechts 3 uur ge duurd hééft. Het leger, de politie cn talrijke vrijwilligers werken met wanhopige haast om de lijken te verzamelen en te verbran den, ten einde zoodoende liet uitbarsten van besmettelijke ziekten te voorkomen. Het Arnerikaaneclie Roode Kruis heeft naar Mi ami en vandaar per vliegtuig naar Santo Domingo groote hoeveelheden serum gezon den, welke lieden zijn aangekomen. De dooden liggen nog steeds in groote massa's langs den oever van de rivier, die midden door de 6tad loopt. De vierhonderd huizen, die overeind zijn gebleven cn de ziekenhuizen cn kerken, waaronder de ka thedraal, die het gebeente van Columbus bevat, zijn overvol met zieken cn gewonden. De eerste fotografieën'van de verwoeste 6tad, die gisteren zijn gemaakt, werden draadloos naar New-York doorgezonden. Deze fotografieën zijn uit de lucht geno men en toonen groote oppervlakten onher kenbare puinhoopen, waaruit balken in alle richtingen opsteken. Slechts hier en daar is de. vorm van een nog niet geheel ver woest huis te zien. Het reddingswerk wordt op groot? schaal georganiseerd. Vanuit Porto-Rico, Cuba cn Haïti zijn reeds reddingsbrigades naar San to Domingo onderweg en zelfs zijn fle eerst? colonnes reeds aangekomen. Een twaalftal schepen brengt geneesmiddelen, voedsel, kleeren cn bedden aan cn de eerste vaar tuigen hebben hun welkome lading reeds aan wal gezet. De strooming in de rivier was echter zoo 6tenk, dat de schepen niet konden aanleggen en zoodoende hebben zij hun voorraden aan wal moeten brengen met behulp van kleine roeibooten. De assistent-directeur vein het Ameri- kaansche Roode Kruis, die veel ervaring heeft van reddingswerk bij orkaanrampen, is gisteren uit Washington naar Florida vertrokken, vanwaar hij morgen per vlieg tuig naar Santo Domingo zal gaan. De president van San Domingo heeft een beroep gedaan op all3 vriendschappelijk ge zinde landen om hulp te verleenen aan de geteisterde bevolking. Londen, S Sept. (V.D.). De Brioche krui ser „Danae" haast zich van Hallifax naar Santo Domingo, waar hij morgenavond wordt verwacht. Dc kruiser zal den auto riteiten allo gewenschte hulp bij het oprui- mingswerk verleenen. De zustcr-kruiser „Delhi"' heeft order ge kregen zich van Manaos aan de Amazon naar Trinidad te begeven, waar hij Donder dag zal aankomen. Het schip heeft instruc tie zich te begeven naar elk eiland, dat hulp noodig heeft. Volgens de laatste doodenlijst van de slachtoffers te Santo Domingo wordt het aantal dooden geraamd op 5000. Nog steeds worden lijken van onder de puinhoopen vandaan gehaald. Dp typhoon heeft in drie uur tijds een vierde gedeelte van de bevol king uitgeroeid. In de hoofdstad zijn slechts zeer weinig huizen blijven staan en verscheidene klei nere steden zijn nagenoeg geheel verwoest. Er zijn vorderingen gemaakt met het her stel van den aanvoer van water en de elec- triciteitsvoorzicning evenals met den aan voer van levensmiddelen. De toestand is evenwel nog zeer moeilijk. De president van do Dominicaansche Republiek heeft een op roep om steun tot allo landen gericht. De situatie ie Santo Domingo wordt steeds hachelijker, aangezien in de stad een ern stige malaria- cn typhus epidemie is uitge broken. Talrijke lijken bevinden zich nog onder het puin der ingestorte huizen. De lucht is door de ontbinding der lijkon geheel verontreinigd. Economische toestanden speeh den een groote rol Londen, 7 Sept. (V.D.) In Britsche za- kenkringen, welke in Argentinië zijn geïn teresseerd, neigt men tot de meening, dat de oorzaak van de revolutie in Buenos-Aires gezocht moet worden in het 6lechter. wor den van den economi6chen en financieelcn toestand, waarvoor Irigoycn verantwoord e- lijk gesteld wordt. De directeur-generaal van de Buenos Aires Western Railway, w'elke in Engelsrh bezit is, heeft 2cn tele gram ontvangen, volgens hetwelk het spoorwegverkeer tot dusver onder cl3 revo lutie niet heeft geleden. Voor Engeland is tevens de kwestie van belang of en in hoe verre de politieke ontwikkeling der omstan digheden in Argentinië van invloed zal zijn op hat voorgenomen bezoek van den prins van Wales bij de opening van de Britsche tcntoonstellingsafdeeling te Buenos-Aire6. Voorloopig heeft men nog hoop op een verbetering der toestanden voor het a. s. voorjaar, zoodat een uitwisseling van tele grammen vermeden zou kunnen worden. Talrijke aanhoudingen. Lon'den, 8 Sept. (H.N.) Volgers de laatste berichten uit Argentinië moet in liet land weder volkomen rust heerschén. De troepen van generaal Uriburu zijn den toc6tand' geheel meester. Nadat Martinez het bewind aan generaal Uriburu en ad miraal Storrii had overgedragen, is een voorloopige regeering onder geneival .Uri buru gevormd. Verscheidene hooge ambte naren cn politici zijn gearresteerd onder beschuldiging, dat zij zicli onrechtmatig verrijkt hebben. Ook Ü3 president van de nationale, bank van Argentinië moet in hechtenis zijn genomen. De nieuwe regee ring heeft gisteren verklaard, dat zij alle met het buitenland gesloten overeenkom sten zal erkennen. Generaal Uriburu liet zich gisteren telefonisch door een der En- gel6che bladen interviewen en verklaarde, dat hij zoo spoedig mogelijk een constitu tióneelo regeering wil vormen cn de vrij beid van de pers zal harstellen. De onlus ten zijn niet van ernstigen aard geweest en in het geheel zijn slechts tvveë personen om het leven gekomen bij de straatgevech ten. Da vroegere president Irigoycn moet ernstig ziek zijn. Volgens nog onbevestigde geruchten moet hij Zaterdag een aanval van beroerte hebben gehad en zou zijn toe stand zeer bedenkelijk zijn. Da nieuwe re geering heeft toegezegd hern te zullen spa ren. WEERBERICHT. Hoogste Barometerstand: 772.0 te Ingö cn Blacksod. Laagste Barometerstand: 754.4 te Blacksod. Verwachting: Zwakke tot matige, Z. O. tot Z. W. wind, zwaar be wolkt tot betrokken met tij delijke opklaringen, waar schijnlijk ecnigc regen, wei nig verandering in tempera tuur. Langestraat 49-51 Tel. 190 Wij ontvingen de nieuwe voor PULL-OVERS, VESTEN en KINDERGOED. De prijzen zijn beduidend lager dan vorig jaar. Oudidirecteur van de Vatu caansche Sterrewacht Pilsoedski kant zich opnieuw tegen het parlement Warschau, G Sopt. Maarschalk Pil soedski heeft in een interview met den hoofdredacteur van de Gazeta Polska ver klaard dat, nu de landdag ontbonden is, opnieuw de moeilijkheid optreedt, die er be staat in de chaotische juridische bepalingen inzake het parlement. Er is een tegenspraak zei de maarschalk, tuéschen d2 kieswet en de grondwet. De kieswet heeft een stelsel van volksvertegenwoordiging gevormd, waarbij de afgevaardigden in parlementaire groepen vereenigd zijn. De grondwet ech ter beschouwt de afgevaardigden met opzet niet als vertegenwoordigers van fracties, maar vraagt van hen x rije beslissing over alle vraagstukken en niet volgens bevel ?n der partij. De maarschalk liet zich in drastische ter men over de afgevaardigden uit. evenals over hun ei6chen. Niet dan na aarzeling waren de bepalingen, die indruischen tegen de grondwet gehandhaafd, zulks om geen onnoodige complicaties te scheppen. Ten aanzien van de uiteenzetting met den president van den landdag over dien6 par lementaire vergoeding zei Pilsoedski, dat de afgevaardigden, van hun vergoeding een vast salaris poogden te maken en het nu ook willen ontvangen, al6 de landdag ont bonden is. De ontbonden landdag trachtte, volgens Pilsoedski, een staat In den staat te zijn en het ging dan tenslotte niet om de belangen van het land, maar om die van de leden Naar de „Osservatore Romano" meldt, is te Rome overleden Pater J G. Hagen, oud- 'clir.ec teur van dc Vaticaanschc Sterre wacht. Dc naam van Pater Hagen is onverbreke lijk verbonden rnci de nieuwere geschiede nis van de gereorganiseerde Vaticaan6che Sterrenwacht. Bij zijn benoeming werd een nieuwe periode ingeluid. Kardinaal Maffi, de president van de „Specola Vaticana" riep hem in iOOG naar Rome, toen de geleerde reeila tn het bijzon der de aandacht op zich gevestigd had door zijn studies aan het Georgetown College tc Washington, van welks sterren wacht hij directeur was. Dc reorganisatie van de Vaticaansche Sterrenwacht was vooral hieraan te dan ken. dat het Italiaanschc Meteorologische Instituut het mogelijk maakte, dat de ster renwacht zuiver astronomisch werd, het geen uiteraard belangrijke veranderingen 'vercischtc. Er werd een tweede toren met den eerste verbonden door een hoogen vestingmuur cn gedeeltelijk door een ijzeren brug voor de sterren wacht ingericht, teneinde daar/ een grootcn kijker tc kunnen plaatsen, met eene lensopening van niet minder dan. 40.5 c.M. De villa, die Leo XIII hij den tweeden to ren had laten bouwen, als zomerverblijf, .werd door Paus Pius X afgestaan als woonhuis en bibliotheek voor de astrono- men. Men kwam in 1910 met de. reorganisatie gereed 011 toen kon Pater Hagen zich' we- der geheel aan zijn bijzondere studies ge-c ven,, al bleef de leiding \an de stprren-. wacht natuurlijk nog veel arbeid vragen. De resultaten van zijn studie der veran derlijke 6terren heeft Pater Hagen in zijn monumentaal werk „Atlas Slellarum Ya- riabilium" neergelegd. Van zijn hand zijn voorts verschenen „Synopsis der höheren Ma thematik", 3 deelcn (1891—1905), „Beach- tungen veranderlichcr Sterne \on Ileis und Krüger" (1903), „Die verundcrliche Sterne (1913), etc. In dc laatste jaren hield dc geleerde Je- suïct zich vooral bezig met de waarneming der kosmische wolken. Hieraan hoopte hij 'J zich, na zijn afscheid als directeur van de sterrenwacht, geheel te kunnen wijden. Met Pater Ilagcn verliest de wetenschap pelijke wereld een rnan van buitengewone \erdiensten. Pater Hagen werd-in 1847 te Bregenz. in Oostenrijk, geboren en studeer de aan verschillende universiteiten. Gelijk.bekend is Pater Stein S. J. onlangs tot zijn opvolger benoemd. (Maasbode.) DE BEROERING IN BRITSCH-INDIë. v Nieuw regeeringsplan tot veran- - dering der grondwet. «e Londen, G Sept. (H.N.) De Britsch-Indi- sche reg2ering heeft nieuwe voorstellen tot wijziging van de Indische constitutie uitge werkt, die volgens een in In dié verschijnend blad. verder gaan dan die van de Simon- --" corhmissie. De voorstïllen zullen midden September^, worden bekend gemaakt, zoodat er voldoen-*1/ de gelegenheid zal zijn om daarover van gedachten te wisselen, voordat de conferen- tie met de regeering plaats vindt.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1930 | | pagina 1