Fa. M. A. Ramselaar
El! VRQOUJKE AVOND
MEVROUW if AH RIEMSDIJK
BRIEVEN VANEEN
BRABANTSCHEN BOER
DE EEMLANDED
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
BUiTENLANDSCH OVERZICHT
jM~van riemsdijk
HANS SNEL
RIE VAN DE ROVAART
Dinsdag 14 October 1930
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 30
BUITENLAND
DmtseMand krijgt een
nieuw crediet
ERNSTIGE RELLETJES IN
BERLIJN
Woensdag 15 Oct. 8 uur: „AMSGIÏIA"
DOOR
L. J. LUYCX ZOON
DOOR A. A. L. GRAUMANS
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand I 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/»
Bif enland franco per post per 3 maanden 13.-» Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 XBLEFOON INTERC 513
PRIJS OER AOVERTENTIEN regels f 1.03 met Inbegrip van een bewijsnummer
1 elke regel meer f 0.25. Lle/dodlghelds-advertentlto voor dt
helft van den pn)». Kleine Advertentiün „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regain
50 cant, ejka regal meer 10 cent, driemaal plaatje* i Lr» Baarllinummar extm f O.Öf
Een gespannen toestand in
Spanje. Do regecring
trelt voorzorgsmaatregelen.
Het is twijfelachtig, of het in Spanje wel
heelcmaal pluis is. Elk gerucht omtrent
den toestand daar te lande behoeft nog
niet als een volstrekte waarheid te worden
opgevat, maar door het vergelijken der tal
rijke alarmcorcndc berichten komt men
toch wel tot het inzicht, dat de regecring
van generaal Bercnguor rekening ^ïoudt
met minder prettige eventualiteiten.
In elk geval heeft zij zich niet alleen ge
noodzaakt gezien den bekenden vlieger-
officier Franco aan te houden en wel, naar
de leider der veiligheidspolitie heeft tc ken
nen gegeven, wegens een militair vergrijp,
maar tevens achtte zij het noodig nog vier
officieren, die een hoogen rang beklceden,
hetzelfde lot te laten ondergaan. Bovendien
schijnen in den nacht van Zondag op Maan
dag communistt n en vakvoreenigingsledcn
op grootc schaal tc zijn ingerekend. Volgens
oen Europapress-telegram spreekt dc
Spaanschc regecring in dit \erband van
preventieve maatregelen. Zij geeft hiermee
onrechtstreeks toe, dat er wel inderdaad
iets aan dc hand is. Er wordt dan ook
nader gemeld, dat in talrijke steden der
provincie, bijvoorbeeld in Malaga, Corona,
San Scbasfiaan, enz. op alle wapens in dc
zaken, die daarin handel drijven' beslag i.^
gelegd. Bovendien hebben in Serido, dat in
Catalonie ligt, ernstige botsingen plaats' go-
had tusschen do politic en een grootc me
nigte mcnschcn. die voor het station op de
aankomst van de vrouw en dc dochter var.
den verbannen kolonel Macia wachtten. De
bereden politic hakte er met dc blanke
sabel op los nadat de menigte had gewei
gerd het stationsplein te ontruimen. Ver
scheidene tientallen personen zijn bij di»
incident gewond.
Sommige Fransche krantenberichten uit
Madrid, reppen van ccn militairen opstand,
die in den avond van 10 October
in Spanje zou uitbreken. Zondag, voor
den middag, moeten op bet Spaanschc
departement van binnenlandschc zaken en
hij de leiding der veiligheidspolitie ver
scheidene besprekingen hebben plaats ge
vonden tusschen den minister-president,
den directeur van de algemecnc veiligheids-
jiolitio en den militairen .gouverneur van
Barcelona.' Do politic zou namelijk oen
wijdvertakte revolutionaire beweging op
het spoor zijn gekomen, die gelijktijdig tc
Barcelona, Madrid, Valencia en in andere
provincies zou uitbreken. Volgens Le Jour
nal zijn naar aanleiding van- <Lit complot
tc Barcelona ccn veertiental personen in
verzekerde be\yaring gesteld, onder wie tal-,
rijke ambtenaren, werkzaam bij den tele
graafdienst.
De regecring heeft evenmin nagelaten
zeer krachtige 'maatregelen tc nemén tegen
dc vakvercenigings-agitatorcn, die in vele
provinciën een opmerkelijke bedrijvigheid
aan den dag legden. Te Barcelona zijn ver
scheidene vakverecnlgihgsleiders, dc direc
teur en eenicre redacteuren van het vakver-
eenigingsblad Solidaridad in hechtenis ge
nomen, évenals verscheidene republikein-
schc en Catalannsche leiders. Hetzelfde lot
ondergingen te Sevilla een aantal voorman
nen der arbeidersbeweging. Bovendien heeft
dc politie Zaterdagavond bij dc sprekers,
die op 28 September in een republikeinsche
vergadering bet woord .hebben gevoerd, o.a.
Lerroux en Sammora, huiszoekingen ver
richt.
LANGSSTRA&T Tel. 341
Leereu Clubfauteuils
Haardfauteuüs.
Gelijk men weef, heeft generaal Berm-
guer, het hoofd van de regecring, het be
staan van ccn samenzwering geloochend,
maar zondor da' is de toestand voor liet
goevcrncment reeds ernstig genoeg, daar
overal cm ernstige óntevredenheid hoe
langer hoe duidelijker zich begint af tc tce-
kcncn. I. it.de telegrammen blijkt, dat mal
contenten van de meest uitecnloopendc rich
ting dc regecring uit het zadel probeeren
tc lichten. Republikeinen van allerlei scha-
kecring, de arbeiders in het algemeen en
dc separatisten van Catalonie wcnschcn
verandering in den itoestand. Door stakin
gen cn samenzweringen trachten zij blijk
baar hun doel thans tc bereiken. Op liet
obgcnblik schijnt dc regcering nog staat te
kunnen maken op liet leger, .doch liet is
zeer dc vraag, of Berenguer's bewind dc
goedkeuring van alle officieren wegdraagt.
„Weg nseï de Duitschers"
Opgewonden beloogingen
te Posen
Posen. 12 Oct. Hedenmiddag hebben na
tionalistische elementen, bij wie zich tal
rijke studenten aansloten, de stad in beroc-'
ring gébracht. Zij vernielden verscheidene
Duitsche dagbladbui canx en hetzelfde, lot
ondergingen enkele Duitsche boekwinkels.
Toen echter getracht werd het Duitsche con
sulaat binnen te dringen, kwam de politie
tus. ehcnbcide, die de rnenigte uiteendreef.
De beto'ogcrs wisten zich opnieuw te verza-.
melen en trokken onder het zingen van
„weg met dc Duitschersdoor cïo stad. Dc.
politic joeg daarop, de menschen opnieuw
uiteen en geleidelijk keerde toen de rust tc-
rug.
Een blijk \ian internationaal
vertrouwen
New York, 13 Oef. fV.D.) Het Amcri-
kaanschè bankiershuis Lee Iligginson cn
Comp. deelt mede, dat een internationaal
bank consortium, waaraan deelnemen Amc-
nkaansche, Duitsche," Canadcesché, Xeder-
landsche en Zwecdsche banken, een crediet
van 123 niillioen dollar ter beschikking stel
len van de Duitsche i ijksrogcering. Dc
Duitsche rogeering heeft het récht het cre
diet driemaal tc verlengen, zoodat de duur
van het crediet twee jaar bedraagt. De. ren
tevoet is iHot grootste deel van het
crediet wordt door de Amerikaansclic groep
van liet consortium, bestaande uit twee en
twintig der voornaamste Amcrikaansclie
banken, voor haar rekening genomen.
Frankrijk zal aan deze uitgifte niet mee
doen.
Deelneming van Eilgelschg banken ligt
in het voornemen. De Duitsche groep zal
waarschijnlijk voor tien procent aan de crc-
dictvcrstrekking* deelnemen. Het Ncdcr-
landschc consortium, staat onder leiding
van de Ncderlandschc Handel Maatschappij
en dc hccren Mendelssohn en Go. Amster
dam.
In Wallstreet verklaart men, dat dc \er-
strekking van dit crediet een uitspraak
van vertrouwen in Duitschlnnd betcekent.
Arrestatie van .53 naliöhaaU
socialisten
i
Berlijn, 13 Oct. (V. D.) Terwijl de
nieuwe Rijksdag zijn eerste zitting hield,
hebben in de binnenstad van Berlijn, in de
omgeving van het gebouw van den Rijksdag
en in het kwartier van de Ticrgarten ern
stige relletjes plaats gehad, liet betrof hier
in hoofdzaak communisten en nationaal-
socialisten, die onder het roepen „Duitscli-
land, ontwaakt!' demonstraties hielden. Op
tal van plaatsen wcrdeii do ruiten ingewor
pen. Politic tc voet en tc paard trad met
behulp van den gummiknuppel handelend
op. Tenslotte werd het tumult zoo hinder
lijk, dat dc politie kort cn goed den Ticr
garten afzette Bereden patrouilles zuiver
den onderlusschon de omringende straten
cn vervolgde dc betoogers tot op de trottoirs
van den Potsdammer Platz. De tramhalten
bij het parlementsgebouw werden tijdelijk
opgeheven.
de ncïjsaSaire Vejuwsche zander.
van hei: Cabaret Pisidsse.
de eharri-nie f:?5i=srett!ère.
EET DP.EIVEND CONFLICT TE BERLIJN.
Berlijn, 13.Oct. (II.X.) Gisteren is ccn-j]
druk bezochte vergadering van bestuuivdc
den van vci'eenigingen van metaalarbei
ders gehouden. Ruim 2000 personen wavn ja
daarbij aanwezig Alle sprekers verklaar
den zich tegen dc scheidsrechterlijke uit
spraak, waarbij voor le Berlijnschc me
taalarbeiders ccn loonsverlaging van G tut
8% werd \aslgesteld. Een motie, waarin
deze uitspraak wordt verworpen, werd met
algcmccne stemmen aangenomen. Vandaag
zal een stemming onder dc arbeiders wor
den gehouden. Gezien dc stemming op de
vergadering kan als zeker worden aange
nomen, dat ock deze stemming ongunstig
voor de scheidsrechterlijke uitspraak zal
luiden, zoodat dc mogelijkheid noot een
staking niet uitgesloten is.
aan den vleugel.
in het nieuwe programma.
Voor de lezers van het AmersfoortscSi Dagblad kaarten
a 1.25 (inbegr. Verm. belasting, auteursrechten en
vestiaire) verkrijgbaar aan het Bureau van ons blad,
Arnhemschepoortwal 2a.
Plaatsbespreking Woensdagmorgen in AtVS5C3TiA om 10
uur (niet per telefoon) a O.IO per plaats.
vVEERBEFaCHT.
Hoogste Barometerstand:
772.0 tc München.
Laagste Barometerstand:
713.0 tc Vestmanoer.
V e r w achting:
Matige tot krachtige, O.
tot W. wind, zwaar be
wolkt niet tijdelijke opkla
ring, waarschijnlijk regen,
aanvankelijk zachter
Langestraat 49-51 -- Tel. 190
Zwart en gekleurd
ASTRAKAN
voor MANTELS en KRAGEN.
Dc onlusten breidden zich nochtans lot dc
Spittelmarkt uit. In dc voornaamste win
kelstraat van Berlijn werden vrijwel alle
ruiten ingegooid. In het grootc warenhuis
van Wortheim bleef zelfs geen enkele ruit
heel. Wie de daders zijn weet men niet.
Zooals gewoonlijk bij deze gelegenheden
houden zich in do straten en in dp gangen
van de ondergrondsche allerlei lichtschuwe
elementen op, tegen wie dc politie evenwel
krachtig optreedt.
liet warenhuis van Tietz op dc Dónlioff-
platz heeft het zelfde lot ondergaan als dat
van Wcrthcim. Overal ziet men werklieden,
qio dc étalages der gebombardeerde winkel
zaken.met planken barricadeeren.
Het officieel communiqué van do politie
betreffende dc heden te Berlijn plaats ge
had hebbende relletjes, deelt mede:
„Nadat voor het gebouw van den Rijks
dag groote menschcnmassa's door dc poli
tie verspreid waren, spoedde zich een groot
deel van dc aldaar vrijgekomen personen
door de Fried rich Ebertstragsc in dc rich
ting van den Postdammcrplatz cn de Lcip-
zigerstrasse. Ie 10.10 uur werden eerst bij
café Robrin verscheidene vensters ingewor
pen cn even later geschiedde hetzelfde met
de étalage van het zakenhuis Wertheim.
Ook bij ccn aantal andere firma's wer
den dc ruiten vernield Bovendien werden
in de Cliarlottenstrasse bij de firma
Behrends en in de Kronenstrasso bij dc
Darmstadter Bank verscheidene vensters
verbrijzeld. Dc onmiddellijk derwaarts ge
zonden politiemacht verstrooide de samen
scholingen cn nam in totaal 53 personen,
welke behoorden tot dc nationaal-socialis-
lischc arbeiderspartij, in arrest. De arrestan
ten zijn ter beschikking gesteld van de af-
dccling 1 A, met het oog op in te stellen
vervolgingen. Verdere incidenten hebben
niet plaats gehad.
Ulvcnhout, 6 October 1930.
Mcnicr,
't Is zeuveh uren in dn avond en al 'n
dik uur braandt de la amp, Zemmcn weer
aan dc klok leggen tc prutsen en 'm gelijk
gezet mee dc grooto gouwen wijzerplaat, die
er aan d'n hemel hangt.
Amico, 'k wouw da ze daar toch 's mee
d'r klcvieren afbleven, van die klok. Wa-d-is
't toch eigentlijk 'n kinderachtig flaauwe-
kullelu, 'n soort van sjaanteclairisme. orn
tc perbeeren d'n dag 'n stuksko langer tc
maken! Of-t-ie van illestick is.
Sjaante Clairismb ja, waant zooas dieèn
liaan doclit dat dc zon opkwam omdat ic
kraaide, zoo dochten die honderd kamerlc-
jen dat d'n dag langer wier as ze d'rcn lik-
kert verzetten. Honderd? Negenennegentig!
Eéne w as T te verstaandig veur en da was...
'nen boer.
En zooas da meer gaat: toen ommen ze
hem veur gek verklaard!
Da's teugeswoorig 't gemakkelijkste wat
er is: veur gek tc worren aangezien. Dan
hoefde niks aanders tc doen as oew ver
staand tc gebruiken!
Waant nimmc nouw nie kwalek: as ze 'r
nouw zóó van overtuigd waren, asda ge d'n
tijd maar tc verzetten had om de zon aan
'11 touwke tc emmen, ollee, waarom gaan
ze dan nie veul verder cn verzetten d'n
scheurklendcr!
Dan kunnen ze in dc Hondsdagen mee
sneeuwballen gooien cn mee dc Kersemus
èrebeesjesqtcn..
Da'k daar nog 's op trugkoom ge wit
keb al dikkels o\er da gefriemel aan die
klok gcsjarnfocterd da komt, omda 'k
kortgelcjcn 'n stuk in de kraant gelezen eb
van 'nen stadschen mcnscli, die na zooveuF
jaren wakker is geworren. Ja, lang slapen
is nouw eenmaal stads.
Mc lccrcn op school wel allemaal as dal
d'n morgenstond goud in z'ncn mond hee
maar as me groot zijn, dan is da goud van
s morgens vier uren opstaan, ollccn veur
d'n boer en daarom bet d'n boerenstand
nouw op 'n houtje zekers! Terwijl ze in de
stad moer goud in d'rcn mond emmen zif
ten, as Trui Zondags aan hee as ze naar de
kerk gaat. Maar da's dan nie 't goud van
d'n morgenstond, da's 't goud van dc taan-
dcndol-vors.
Keb onder ra n klaanten van m'ncn gruun-
tcnwagel wofkes zitten, as die d'ren mond
opendoen, dan is 't of d'n hemel opengaat....!
Ollee, ge mot rno goed verstaan: 'k wil nie
zeggen dat die d'ren mond zoo gróót is,
zukkc dingen dénk ik olleen maar as 't m'n
klaanten aangaat maar zóóveul goud
blinkt or dan in die moelekes, ziede! Ta,
jonk, da zijn nouw mee recht wefkes, die
mee gin goud zijn te betalen! Nouw, daar
èrebeesjes aardbeien.
zijn'd'r bij, die 't ook wèèrd zijn, horre! Da
blijft onder ons natuurlijk, ik ben ók nie
van bordpampier gemoktMaar dan
zoude zeivers oew reksdaalders motten ma
ken, zooas d'n dieén hier in 't Ginnekcn. IIij
had ze gemokt orn kermis tc gaan houwen
in Princcnhagc, waant daór lag da-d-eigen
mokscl in dc laaikes van kasteleins na de
kermis. Dc fabrikaant zit nouw in de pe
toet.
Maar genogt. Daar ga-g-ct nouw allemaal
nie over.
'k Wouw er dan ditte van zeggen: ge kun
nie gelcuven hoo belabberd of 't is, as oew
klok, as die groote gouwen hemel klok in-
cenen 'n vol uur van streek is. Ilecl d'n dag
lopt deurrnekarc as geschifte melk. Nouw,
't i s ok 'n geschifte affaire. 'sAves mee de
zon op oew bakkes de bedstee in cn vlakt
dan Trui ok nie weg, die heel dn dag op
d'n akker is deurgewórmd! En 's morgens
de koeien 'n uur te laat, waant die trekken
d'r eigen van mcnicr pustoor z'n torenklok
ok gin sallemaander aan. En wa'arveur alle
maal? Omdat dc stadsche menschen
waant daar koom 't op neer 's mergens
nie uit de krullen kunnen komen.
Omdat d'n wekker acht uren aangift.
staan z'om zeuven uren op! Motte nog peu
len? Daar emmen wij dc last van! En 'k zou
er nikskc van gezeed emmen g'ad. was 't nie
da'k in de kraant nouw pas gclejen da stuk
las, waarin allemaal dingskes stingen as ilc
jaren trug al'gezeed em.
En as zc daar nouw wakker gaan worren,
ollee. dan za 'k ze mee m'nen brief "nog "n
hekstra-porreke in d'r lenden geven, zooas
Trui dat 's mergens a 1 tij doet. Da's zoo-
veul as d'ren goeiemèrgen.
Dalek in stijl!
Witte meteen wa-d-oew lieel d'n dag weer
tc wochten staat.
„Ollee, gaat er s uit snurkert??, cn dan
meteen zon dink in oewen rug. Ok goeie
mèrgen!
Die is nouw sebiet wakker, ee!
•Vs 'k 's 'nen keer wa laat ben 's aves,
dan gelijk as ik d'n klink van de deur op
licht, spring z'omhoog cn zit mee m nen
dubbelloöps die op dc bcddeplaank leet. in
gevechtshouding klaar
Neeê, os zij toevallig dieèn nacht op da.
Curagaasche fort geslapen had. ha! dan
was dieèn slaampaamper Urbieno nog nie
gelukkig gewiest! Da zèg 'k oew!
Al had ze m op z'n gezicht motten
slaan, maar d'r uit was ie gewiest.
En daar is heclegaar gin kwaad mee bc-
doeid teugen dieén kapitein die \an dc
week veur is motten komen horre.
Waant laat ik oew eerlijk zeggen: as 't
mijn overkomen was, ha'k ok deus week
veur d'n krijgsraad gestaan Maant da-doe
'k altij nog liever as mee 'nen hoop gotjes
in oewen kanus en "nen steen mee 'n
schoonc inscriptie op oew kanus onder 't
zaand in Curasao Waant West-Indië ver
'ledigen mee drie man cn 'nen rlvrdekop,
'ii houteren tenk, 'nen bolt ui sabel en 'nen
mieterejéur waarvan de \cer kepót is,
ollee gift da baantje dan maar aan d'n
dcurwèèrd« r van dc belasting! Ik eb er tc-
bak van, amico. Das pap eten mee nen
vink! Das dunne op 'lien riek. En 'k zou
nie zeggenas van Spcijk: „dan liever dc
locht m'k zou zeggen as Borren: „dan
liever dc kast in!" Mee zulk kwaai gereed
schap sneuvelen bcdaankt.
Maar 't z»l wel loslocpen mee 'm. 'kGo-
ieuf -nie al da ze'ni kwaad zullen doen.
waant zoo\eul emmen wij er allegaar wel
van in dc gaten gekregen, as da ze "t in
dn Ilaag krek as mee da klokgepruis
t allemaal \eul heter wiesten!
Waant toen d'n kapitein daar kwam cn
z'n legerscharen op 't appèl liet komen,
toen bestmgen z'n regimenten te samen uit
zeuventachtig man. de mèrketenster mee
geteld.
En toen ic om troepen vroeg, toen stuur
den ze 'r nogzeuven mee botte sabels
En kek, da begrijp ik er nouw wel van
os boer. da willen ze daar in den Haag
veur d'r eigen nie weten!
Toen moes r nen zondebok gevonden
worren En zoo wier deus week da 6tuk
veur d'n Haagschon Krijgsraad opgevoerd,
mee Borren als de prima ballericna, om
ons, do belastingbetalers, 'n koekske in de
haand te douwen. Zoo van „ier manneke
en ga de gij nouw maar zoet naar huis nog
meer centjes halen!"
Ollee, keb 't gévalleke in m'nen zak as...
Urbieno. Waant ge kun zeggen wa ge wiit:
t is 'nen gare jongen, zooas me in d'n
Maag er sjuust 'n paar te kort komen!
Zekers, wemmen daar Ginneraal Duy-
maer van Twist, maar die kan ok nie al
les olleen doen
Affijn, laat ik daar afscheiën. waant ik'
zit tot m'n nekharen in de pollitiek en ge-
leuf me: 'k zit liever in dc „Gouwen
Koei"!
Daar kunde wel 's n' pintje pils of Ber-
dasch bruin tc veul krijgen, zooda ge op
oew lucifersdooske leekt d'n hoevcul6ten of
't vandaag is om te weten hoe laat 't ie,
maar da's maar 'n veurbijgaand manke
ment aan oew oogen.
Maar in 'dc pollitiek. amico. daar worde
teugeswoordig blijvend-kleurenblind.
't Verschil tusschen rood-en-zwart is
soms even moeilijk te zien. as 't verschil
tusschen n modern opgetakeld wefke en
*n dito manneke.
Waant nim nouw d'n Moes. Kunde gij
aan diccn kaercl 'n touwke vastknoopén7
andaag is ic pikkozwart, mèrgon gloeiend
rood al naar gelaank da'd-'t zonneke op
z'n „theemuts" staat. Ze weten sodemas-
rel maar aamper of ie ziek is of gezond. Ee
kraant zegt op bladzij 3: hij is lillek ziek.
Op bladzij zeuven: hij is gezond as "n
vischkc.
En witte wa-d-ik denk? Hij is as kip. On
kruid verga nie.
Kom ik schei d'r af 't Is wellekes ge
wiest
all'J veul groeten van Trui ze lopt
al in d'ren hansop t is bedtijd, en as
altij, gin horke minder van oewen
toet a voe
DRÉ.
