AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VERHUUR
Fa. M. A. Ramseiaar
DE ÊEMLANDER
BtllTENLAKH OVERZICHT
Garag© dienaar
DE STAAT VAN BELEG IN SPANJE
BUITENLAND
Dinsdag 16 December 1930
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 144
EEN VLIEGTERREIN
BESCHOTEN
GR00TE VILLABRAND
TE MALIBU-BEACH
i uur 12 min.1
L. J. LUYCX ZOON
'T D00DE PUNT BEREIKT?
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75, per
- Ml week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/a.
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0 25 Liefdadigbelds-advertcntlën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertcnti5n ,(KE1TJES bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer extra f 0.05
De ernstige beroering in
Spanje. Is de opstand
voorgoed mislukt?
Eqii groot aantal cn dikwijls verwarrende
berichten bereiken ons over de gebeurtenis
sen in Spanje, waar een ernstige revolu
tionaire bedrijvigheid de regeering-Beren-
guer een tijdlang in gevaar heeft gebracht.
Doordat een strenge censuur is ingesteld
en de staat van beleg over geheel Spanje
is afgekondigd, zijn dc berichten, die zich
met don toestand bezig houden, ol' eenzij
dig of bedcnkelijk-fantastisch cn in elk go-
val niet bepaald betrouwbaar, zoodat liet
zeer wel mogelijk is, dat de positie der re
geering, al zegt zij, dat zij op het oogen-
blik heer en meester is, nog uiterst precair
is.
Zooals men weet, is dc rebellie begon
nen te Jaca in Noord-Spanje, waar liet gar
nizoen, dat niet buitengewoon sterk was, is
gaan muiten. Volgens de berichten uit offi
cieelc bron is deze opstand, dieliet sein
moest wezen voor. een algemcene omwente
ling, vrij spoedig onderdrukt. Enkele of
ficiëren, die de leiders der actie in Jaca
waren, moeten, omdat zich onder hen reci
divisten bevonden. reeds terecht zijn gesteld.
Eon onprettige bijomstandigheid voor de
regeoring was, dat tegelijkertijd in tal van
steden een algemcene slaking werd afge
kondigd, zoodat tal van gewichtige dien
sten niet functionncerden. Bovendien schijnt
een belangrijk deel der luchtmacht de re
geering ontrouw Ic zijn geworden. Tal van
vliegtuigen hebben boven Madrid, opruiende
pamfletten uitgeworpen en tot deelneming
aan den opstand aangespoord, maar van de
bommen, die zich tevens in de toestellen
bevonden, is blijkbaar geen gebruik ge
maakt. De opstand der vliegers heeft ech
ter niet al te lang geduurd; dc capitulatie
volgde vrij spoedig na oen kanonnade, doch
aan Franco, die de hand in de beweging
moet hebben gehad, is het gelukt per vlieg
tuig te ontkomen, docli inmiddels dient Ie
worden afgewacht, of de benzinevoorraad
voldoende is voor de reis naar Portugal.
Het spreekt vanzelf, dat tallooze aanhou
dingen hebben plaats gehad, maar liet is
nog niet zeker, of hiermee dc rust in den
lande werkelijk is leiuggekeerd. In elk ge
val is Berenguer erop bedacht, dat de
brand, dien hij als gebluscht voorstr.lt, elk
oogenblik weer kan oplaaien, zoodat het
bericht, dat een deel der guarda Ciyij »»it
zelfs troepen van het vreemdelingen-legi
oen uit Noord-Afrika naar Spanje zullen
worden overgebracht, wel juist kan zijn.
Bovendien hebben dc terechtstellingen in
verschillende plaatsen een geprikkelde
stemming doen ontstaan, zoodat liet zaak
voor de regeoring is door omvangrijke voor
zorgsmaatregelen te beletten, dat zich een
beweging ontwikkelt, die noodlottig voor
haar bestaan kan worden.
Men krijgt den indruk, dat dc opstand, die
in Spanje is uitgebroken, vooral van da
socialisten cn republikeinen uitgaat cn dus
niet alleen tegen dc vermomde dictatuur
van Berenguer is gericht, maar tevens te
gen dc monarchie; het heeft dan ook de
aandacht getrokken, dat de wacht, die ko
ning Alfonso's leven moet beschermen, in
■verband met dc troebelen aanmerkelijk is
a ersterkt.
Gelijk wij reeds lieten uitkomen, is liet
zeer moeilijk zich een nauwkeurig beeld Ic
vormen van hetgeen zich momenteel in
Spanje afspeelt, daar dc regeoring alleen
berichten doorlaat, die liaar positie gunstig
voorstellen, terwijl het verbreken der tele
fonische cn telegrafische verbindingen to-
vens een beletsel is voor liet verkrijgen va:i
objectievo inlichtingen. Ondertusschen
wordt het niet onmogelijk geacht, dat, wan
neer de socialistische vakvéreenigingen al
om in den lande mot succes de algemcene
•staking weten Ic verwerkelijken, dit wel
eens zou kunnen uilloopen op den val der
monarchic Bourhon-Habsburg cn de uit
roeping der tweede Spaansche republiek,
mits deze beweging wórdt gesteund door
opstandige troepen.
Hoe dit ook zij: op het oogenblik is het
ondoenlijk conclusies te trekken op grond
van tendentieus nieuws. Men wachte daar
om nadere berichten af en leze ze met de
vcrcischtc kritiek, daar officieel en
waar nog steeds geen synomeinen zijn.
VAN LUXE AUTOMOBIELEN
per rit, per dag en voor langere
termijnen.
TELEFOON 1211
Berenguer verklaart het
incident voor gesloten
Successen van de regeerings-
troepen
VIJFTIEN PERSONEN GEWOND BIJ EEN
TRAMBOTSING.
B e r 1 ij n, 15 Dec. (V.D.). Hedenmiddag
kwamen op de hoek \an de LeiDzirer- en
vao de Mayerstrassc twee tramwagens met
•;.J grootc hevigheid met elkaar in bot
sing. Van dc inzittenden werden ijftien
passagiers licht gewond.
POINCARÉ ONGESTELD.
Dc Franschc oud-premier Poiticaré is blij
kens een Parijsch courantenbericht sedert
e nkele dagen ongesteld en zal zicli voor-
loopig van werkzaamheden moeten ont
houden.
P ar ij s, 15 Dec. Poincaró is van
avond door zijn huisarts drie kwartier lang
onderzocht. De arts weigerde hij het ver
laten van de woning iets los te laten en
verwees naar zijn bulletin dat dc toestand
onveranderd noemt.
Madrid, 15 Dec. (V.D.) Hedenmorgen
kort voor 12 uur verschenen eenige vlieg
tuigen boven Madrid, die strooibiljetten van
den volgenden inhoud naar beneden wier
pen:
„Soldaten, in den afgeloopen nacht is dc
lang verwachte cn gcwenschte revolutie in
geheel Spanje uitgebroken. Volk cn leger
hebben vereend haar tot stand gebracht. De
berichten, welke c]c nieuwe -regeering uit
alle provincies ontvangt, bevestigen het
verwachte succes. Om de gansche wereld
te tooncn, dat het Spaansche volk vrede
en gerechtigheid wil, is het noodig, dat gij
u bij dc beweging aansluit, om den burger
oorlog te vermijden. Wanneer echter uw
zwakheid of uw gewetenloosheid u tegen
onze beweging doet stelling nemen, zult gij
het eerste slachtoffer der beweging zijn;
wanneer gij u niet onderwerpt, worden uw
kazernes binnen een half uur gebombar
deerd. Soldaten, leve Spanje, leve dc repu
bliek."
Deze oproep is, zooals van do rcpubïi-
kcinschc zijde wordt medegedeeld het af
gesproken tceken tot het begin van den op
stand. Dc algemcene staking is thans afge
kondigd to; Saniander. Bilbao, Valencia,
Jaca, San Sehastïaan, Seville, Cadiz, San
Fernando cn Barcelona.
Tc Madrid is de toestand nog normaal.
Schterkc politiepatrouilles doorkruisen do
stad. Naar verluidt, zouden majoor Franco
cn een ander bekend républikcinsch leider
zich te Madrid bevinden cn de leiding van
de beweging in handen hebben. De toestand
wordt algemeen zeer ernstig geacht.
Par ij s, 15 D e c. (IT N.) Naar het schijnt,
heeft de algemeene staking in Spanje zich
uitgebreid tot alle belangrijke industrie
steden. Een uitzondering schijnt Madrid to
maken. Daar is het verkeer normaal. De
officieelc gebouwen te Madrid worden door
militairen bewaakt. Een commissie uit dc
burgerij heeft biljetten doen aanplakken en
uitreiken, waarin gezegd wordt, dot de bur
gerij iedere poging tot het verwekken van
een revolutionairen opstand zal bestrijden.
Volgens particuliere berichten zijn ook te
Madrid opstootjes voorgekomen, toen revo
lutionaire vliegtuigen boven dc stad vlogen
en biljetten uitwierpen. .Opgevangen berich
ten van Spaansche radiostations deelen me
de, dat de revolutionaire vlieger troepen op
het vliegterrein bij Madrid door de regee-
nngstroepen overweldigd cn ontwapend zijn
cn dat te Madrid de orde hersteld is. Vol
gens andere berichten heeft dc rogcering
•artillerie logen de vliegers in werking ge
steld on het vliegterrein laten beschieten,
waarop de vliegertroepen zich overgaven.,.
De officieelc berichten verklaren, dat de
rogcering meester van den toestand is. Ech
ter zijn de telefonische verbindingen tus-
schcn Madrid cn dc provincie onderbroken.
Aangezien ock het telefonische cn telegra
fische verkeer tusschcn Frankrijk en Span
je op het oogenblik niet werkt, kan men
zich geen duidelijk beeld van den toestand
vormen.
Een vliegterrein onder vuur.
Het officieelc Spaansche telegraafagent-
schap Fabra deelt mede, dat vanmorgen
verscheidene vliegtuigen boven dc Itoofd-
slad verschenen, die biljetten uitwierpen,
waarin de troepen tot opstand-werden aan
gespoord en gedreigd werd dat dc kazernes
van de troepen, die zich niet bij den op
stand aansloten, gebombardeerd zouden
worden. Onder de bevolking ontstond een
grootc opwinding en de wildste geruchten
deden dc ronde. Vijfduizend man van het
vliegterrein onder leiding van generaal
Queipo del Lano en \an verscheidene offi
cieren, onder wie zich ook majoor Franco
bevond, kwamen in opstand. Zij ontwapen
den dc wacht van het kruitmagazijn en na
men een auto met bommen mede, die aan
boord van de vliegtuigen werden gebracht
Een afdeeling artillerie, onder bevel van
generaal Orgas begon daarop het vliegter
rein onder vuur te nemen, met het gevolg,
dat na een half uur aldaar de witte vlag
werd gehesclien.
Queipo del Lano en Franco zijn met een
vliegtuig gevlucht. Het is niet bekend, of
vie ongeveer 19(1 kanonschoten, die op het
vliegterrein zijn afgevuurd, slachtoffers
hekbeu gemaakt. De beweging schijnt met
een mislukking geëindigd te zijn. Allo lei
ders zijn van het vliegterrein gevlucht. Het
Athaeneum, waar den laatsten tijd op groo
tc schaal revolutionaire propaganda werd
gemaakt, is gesloten. De staat van beleg en
het standrecht zijn over Madrid cn omge
ving afgekondigd. In andere provincies o.a
m Sévill&i heeft de poging om een alge
meene staking uit te lokken, \olgens de of
ficieelc •berichten geen succes gehad. Dc
troepen zijn aan dc regeering trouw geble
ven. Volgens de laatste berichten heeft d<5
regeering bulletins laten verspreiden,' waar
in gezegd wordt, dat dc opstandelingen van
het vliegterroin zich vanmiddag om half
één hebben overgegeven. De gevluchte lci-
deis worden door dc gendarmerie en de hu
zaren achtervolgd. Het vliegterrein is door
do gendarmerie bezet. Te San Sebastian
moet het tot botsingen van grootcn omvang
zijn gekomen, doch nadere bijzonderheden
zijn niet hekénd.
Nieuwe successen van de re-
geerinrstroepen.
Omtrent de gebeurtenissen te Madrid
wordt i méld' dat vanmorgen tc half
elf bij ïi.stei-prcoiden KsVenguer een
-K
republikeinen aangekomen. Zij deelen me
de, dat do civiele garde in de Spaansche
steden in de nabijheid van Gibraltar repu-
blikcinsche leiders heeft gearresteerd. De
legeering te Madrid heeft een detachement
der civiele garde uit Marokko naar Spanje
teruggeroepen.
To Gibraltar verluidt, dal dc Spaansche
regeering ook de bedoeling'zou hebben
troepen van het vreemdelingenlegioen naar
Spanje over le. brengen'.
De directie van den telefoondienst deel
de in don loop van hedenmiddag mede, dot
de telefonische verbinding met Spanjo ver
broken is. Er is niet medegedeeld wanneer
deze stagnatie weer zal worden opgeheven.
De toestand gespannen.
Parijs, 15 Dec. (V.D.) Naar uit Hendaye
aan de Spaansche grens gemeld wordt, mel
den dc daar aangekomen dagbladen, dat
in Spanje een ongewone spanning hcerscht.
Te Madrid zijn ongeveer 20 leden van de
republikeinsche partij, waaron Ier do voor
malige minister Alcala Zamos, de zoon van
den vroeger en minister pr'es'dent Miqucl
Maura en Alvaro Albornon, gearresteerd.
Te Barcelona 6chijnt de toestand vrij
norniaai te zijn. De autoriteiten hadden
met het oog op de algemeene staking alle
mogelijke, voorzorgsmaatregelen genomen,
doch krachtig ingrijpen bleek niet noodig
te zijn
l)e gebeurtenissen tc Jaca schijnen geon
invloed uit tc oefenen op den gang van za
ken tc Barcelona.
Verbroken telefoonverbindingen.
P a r ij s, 15 Dec. (V.D.) Dc telcfonischo
verbinding met Madrid is sedert vanmid
dag verbroken. Dc Spaansche ambassade
deelt mede, dat zij sedert gisteravond geen
officieelc rnededeelingen uit Madrid ont
vangen heeft. De laatste inlichtingen bal
den betrekking' op het onderdrukken van
den opstand van Jaca.
Republikeinen vernielen do
telegrafische verbindingen.
Parijs, 15 Dec. (H.NUit Sau Sebastian
wordt gemeld, dat daar vanmiddag republi
keinen het postkantoor binnengedrongen
zijn, waar zij dc telefonische en telegrafi
sche verbindingen verstoorden.
Voor één millioen
dollar schade
BERENGUER.
conferentie werd gehouden waarbij ver
scheidene generaais tegenwoordig waren.
Terwijl dc conferentie nog voortduurde
ging generaal Balmes, de leider van dc
h'chtatrijdkracht-m, naar liet twecdo vlieg
terrein van Madrid, Getafe en liet door
tvrec afdeelingun uitrukken om het vlieg
terrein van Cuatro Vientos (de vier win
den) aan te vallen en te beschieten. Van
het vliegveld Cuatro Vientos hadden onge
veer 500 man, niet 5000 zooals eerst ge
meld, zich bij de ops tundbe weging aange
goten. Dc vliegtuigen, die oproerige biljet
ten boven Madrid uitwierpen, waren van
hei vliegterrein van Cuatro Vientos af
komstig. liet schijnt, dat hij de opstande
lingen werkelijk bet plan heeft bestaan do
kazernes tc Madrid te bombardeeren, daar
de ïegeermgslroepen. toen zij het terrein
bezet hadden, verscheidene vliegtuigen met
een lading bommen aan boord vonden. Ter
wijl de ministerraad om twaalf uur nog
vergaderde was reeds bericht ontvangen,
dat de opstandelingen van het vliegveld
zich overgegeven hadden. Majoor Franco
en generaal Lano zijn per vliegtuig naar
Portugal* gevlucht. Om 12.45 uur trokken
afdeclingen infanterie door de straten en
maakten bekend, dat dëstaat van beleg af
gekondigd is. Dc voorlezing van de regae-
ringsproclamatic werd door do bevolking
met applaus begroet. Om twee uur begaf
graaf BergaLIal, de leider, der conservatie
ven, zich naar het ministerie van binnen-
landsche zaken om de regeoring den onvoor
waardelijk en steun van zijn partij aan to
bieden. Na afloop van dcu ministerraad
verklaarde Berenguer. dat het incident ge
sloten was
Van de grens komen geruchten, dat in
heel Spanje do algchecle staking uitgebro
ken is.
Vanmiddag werd het verkeer van de
cleclrischc tram tusschcn Hen days en San
Sebastiaan een tijdlang onderbroken, doch
later gedeeltelijk hervat. De grens bij het
departement van de Basse Pyrnée is van
Spaansche zijde geheel gesloten. Te Pau
komen de treinen uit Spanje zonder ver
traging aan. De passagiers werden echter
nauwkeurig gecontroleerd, klaarblijkelijk
om te verhinderen dat opstandelingen
naar Frankrijk vluchtten. Ook de bewape
ning aan de grens is zeer verscherpt.
Vluchtelingen te Gibraltar
aaagekemeu.
Londen, 15 Dec. (V.D.) Tc Gibraltar is
een groot 'aantal voortvluchtige Spaansche
Los A n g e 1 e s, 15 Dec. (V.D.).- Tc Malibu
Beach (Californio) een belangrijke voorstad
van Los Angeles, werdon heden vele Iuxu
cuze villa's, tocbehoorende aan bekende
r filmsterren, door bran 1 verwoest. De brand
ontstond door een ontploffing. De bewoners
moesten in nachtgewaad dc huizen verla
ten. De schade bedraagt bijna een millioen
dollar.
WATERSNOOD IN DEN LONDENSCHEN
„UNDERGROUND".
Dertig lijnen van autobussen
omgelegd.
Londen, 15 Dec. (V.D.). Juist op een
der spitsuren heeft van laag in dc nabijheid
van het station der Ondergrondschc aan den
Tottenham Court Boud een grootc ver-
kecrsstagnatic plaats, gehad tengevolge van
het breken van een waterleidingbuis. De
straten in dc nabijheid van de gebroken
leiding stonden binnen zeer korten lijd
blank. Spoedig bad bet water een hoogte
van 50 c.M. bereikt cn drong met kracht
het ondergrondschc station binnen. Op twee
hoofdlijnen moest het verkeer volkomen
worden stopgezet. Dc passagiers moesten
voorzoover zij de treiDen verlaten konden
door de tunnels wandelen om dc buiten
wereld weer te bereiken. De lijnen van 30
autobussen moesten omgelegd worden,
waardoor in de naburige dwarsstraten een
verschrikkelijke verwarring ontstond. Ten
slotte moesten de hoofdstraten binnen een
straal van wel twee kilometer, gerekond
vanaf dc plaats, waar de waterleiding ge
broken was, voor het verkeer gesloten wor
den. Talrijke brandweerwagens cn arbei-
dorsploeg.en moesten tewerkgesteld worden
om het water in goede banen te leiden. De
verkeersstagnatie heeft verscheidene uren
geduurd.
ERNSTIG AUTOBUSONGELUK.
Kopenhagen, 15 Dcc. (V.D.). Bij Ran
ders is een autobus van een helling gestort
cn geheel vernield. Van dn IS passagiers
werden er 5 zwaar gewond, dc overigen
licht.
LANGESTRAAT Tel. 341
Tricotage afdeeIJng
Onderblousesf 1.25
Camisoles V*- 3,SO
Camisoles lange mouwen - 4.30
Zuiver wollen kwaliteiten.
WEERBEB-T-HT
Hoogste Barometerstand:
751.0 to Haparanda.
Laagste Barometerstand:
713.1 tc Aikuregri.
V e r \va c 'h t. i n g:
Matige tot zwakke, O. tot Z.
wind, nevelig tot zwaar be
wolkt, wellicht eenige
sneeuw, temperatuur oni het
ricspunt, tót lichte vorst.
i
Langestiaat 43-51 Tel. 290
Vervaardigen van
LAMr>ËKAPPEN
Grooto keuze Schemerboeken.
Zal de Suikerconferenlie
worden verdaagd?
Brussel, 13 Dcc. (V.D.) De internationale
suikerconferonfie is tot vanmiddag Óen uur
bijeengeweest. Do cijfers van biet- én riet-
suikerproducten naderen elkaar thans diebt.
Evenwel is er nog geen overeenstemming.
Vanmiddag te drie uur werden de be
sprekingen hervatDo Nederlanders, Ameri
kanen en Cubohcn hebben besloten in elk
geval vanavond te vertrokken.
Brussel, 13 Dcc. (V. D.) Inzake de biet
suiker-export heeft dc internationale sui
kerconferentie thans gedeeltelijk overeen
stemming bereikt. Alleen Duitschland blijft
halsstarrig op zijn standpunt staan el'
wpnscht een uitvoorquantum van 420.001)
ton per jaar in plaats van de voorgestelde
200.000 ton. Voor de overige landen zijn de
exportcijfers als volgt:
België 35.000, Polen 319.Q00, Hongarije
S5.000, rsjocho-Slow'Okije 590.000 torn
Mot 200.000 ton voor Duitschland wordt
dit het door Chadbourne voorgestelde cij
fer van 1.229.00 Ion voor geheel Europa.
liet moet nog worden afgewacht in hoe
verre de Javaansche cn Cubaanscho dele
gaties aan de Duitsche wcnschcn tegemoet
zullen komen.
Morgen zal worden gerust, zoodat de be
sprekingen Maandagmorgen te tien uur
hervat zullen worden.
Brussel, 15 Dec. (V.D.) Te Brussel be
staat de indruk, dat de suikerconferentie
op het doode punt is gekomen. Hedenmor
gen is de Duitsche delegatie niet ter con
ferentie verschenen. Door de andere dele
gaties is een nota aan de Duitschcrs ver
zonden en men wacht .hans op het Duitsche
antwoord, liet is mogelijk, dat .tic confe
rentie hedenmiddag geschorst wordt tot
na Nieuwjaar.
Do Duitsche delegatie ver
laat de conferentie.
Hedenmiddag heeft de Duitsche afvaar
diging haar antwoord op de door do an
dere aan de Suikerconferenlie deelnemende
delegaties gezonden nota bekeud gemaakt.
De Duitschers blijven aan hun eischen
vasthouden en wcnschcn voor 1930/31 een
uitvoerquanlum van 450.000 ton cn voor dc
vier volgende jaren, dat is van het 1931/32
tot 1934/35, 350.000 ton per jaar.
De Duitschcrs hebben Maandagmiddag
om vijf uur de conferentie verlaten.
De heer Chadbourne is door do andere
delegaties gemachtigd om de onderhande
lingen met Duitschland schriftelijk voort te
zetten.
Voorloopig blijft het quantum voor
Duitschland van 200.000 ton per jaar ge
handhaafd.
Dc deelnemers aan de conferentie zullen
in den loop van Dinsdag Brussel verlaten.
De heer Chadbourne eaat naar Parijs cn
zal Europa niet verlaten alvorens de onder
handelingen met de Europeosche süikcrpro-
ducentcn tot een goed einde gekomen zijn.
ONTPLOFFING IN DE GASFABRIEK
TE LAKEN.
Brussel, 15 Dcc. (V.D). lieden vond in
de gasfabriek te Laken bij Brussel een he
vige ontploffing plaats door het springen
van een meter in de controlezaal dei* fa
briek. Een in de zaal aanwezige arbeider
werd tegen den muur geslingerd, terwijl een
gedeelte van het gebouw instortte. Tenge
volge van de ontploffing ontstond een be
gin van brand, dat echter na hard werken
gebluscht kon worden.
