FIAT
DE EEMLANDÊQ
BRIEVEN VANEEN
BRABANTSCHEN BOER
JOH. DE HEER
j Maandag 12 Januari 1931 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 1 29e Jaargang No. 164
GARAGE MOLENAAR
fortmann en
hehenkamp
DE SLAVERNIJ IN LIBERIA
GRUWELDADEN IN
KANSOE
Een straf-expeditie
'4 uur 39 min.
TEXTIEL-UITSLUITING IN
ENGELAND
L. J. LUYCX ZOON
TREIN BEDOLVEN IN
ECUADOR
Piano- en Orgelhandel
DOOR A. A. L. GRAUMANS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS
per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10, per maand f 0.75, per
weck (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/»
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INÏERG 515
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 mei inbegrip van een bewijsnummer,
1 11 elke regel meer f0.25. Llcfdadighelds-advertentiëo voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Het schandaal der siavernij in
Liberia. Ontzettende onthul
lingen van de Volkenbondscom
missie.
liet zijn voornamelijk Engeland en
Amerika geweest, rlic erop aan .hebben ge-
Idrongen, dat de Volkenbond een onderzoek
fcou instellen naar de slavernij in Liberia. I)it
is inderdaad in het afgeloopen jaar geschied
'floor een uit drie leden bestaande conimis
gie. Het Onderzoek heeft afschuwelijke feiten
fcan het licht gebracht en het verslag, dal
klienaangaandc is opgesteld, heeft vooral in
'Amerikaansche kringen groot opzien ge
baard. Misschien, zoo merkte gisteren de.
iVoss. Ztg. op, mogen den resultaten, die in "t
ïapport zijn neergelegd, niet F.uropccscho
maatstaven worden aangelegd, maar zelfs
rcoor een Afrikaansche negcrrepublick, die
.tot den Volkenbond wil beliooren, zijn zij,
ondanks de gedeeltelijk niet onhandige ver-
jonschuldigingspogingen van den Gcnecf-
Echen vertegenwoordiger van Libera, belas
tend genoeg;
Uit het rapport der commissie, die uit dcri
Hoor den Volkenbond aangewezen Engclsch
tman dr. Christy, den door de regeering ti-
iWasliington benoemden dr. Charles Johnson
fen den vroegeren president van Liberia, sii
'A. Barclay, bestond, blijkt in de eerste plaats,
'dat de vice-president der republiek Liberia,
lYancy. alsmede andere hooge -ambtenaren
'der republiek lot 1930 toe ten eigen bate een
rechtstreekschen slavenhandel gedoogden en
'dat van dit wanbeheer meer dan viervijfde
'der twee en een half millioen inwoners, die
Liberia telt, hadden tc lijdén.
Verder schijnt uit het rapport opgemaakt
ïe kunnen worden, dat over het algemeen
alleen de iets meer dan tienduizend kustbc
voners een cenigszins beter lot hadden
Wanneer men bedenkt, aldus de commissie,
lelie het onderzoek instelde, dat deze handel
gepaard gaat met, gruwelen van allerlei aard
en liet sociale leven der inboorlingen vol-
bomen desorganiseert en elk gezag der re
geering vernietigt, dan is het duidelijk, welk
gevaar hij beteekent.
In liet rapport zijn schokkende klachten
opgenomen van inboorlingen-hoofden, vyjen
hun kinderen Worden afgenomen. wn.inèci*
zij trachtten hen" naar de regeeringsscTiool
te sturen, omdat de slavenhandelaars en hun
superieuren vreesden, dat de kinderen de
Ouders eenigszins zouden kunnen inlichten
De dorpsbewoners worden voortdurend dooi
de soldaten der grenstroepen geïntimideerd,
aldus wordt op een andere plaats in 't rap
port opgemerkt, en eveneens door de dis
irictscommissies. Zij moesten liet grootste
'deel van het jaar dwangarbeid verrichten bij
den aanslag van wegen, hetzij op particuliere
bezittingen, hetzij op do terreinen der regee
ring. Er bleef geen oogonblikje tijd voor hen
zelf over, zoodat zij niet eens een stukje land
voor hun eigen onderhoud konden bebou
wen. Zij leidden 't bestaan van halfverhon
gerde werkdieren, die onder de tuchtroede
van wroede commissarissen zich niet eens
van de eene plaats naar de andere mogen
begeven en zich dus bij niemand kunnen be
klagen.
Natuurlijk speelde als motief der Amcri-
kaansch-Engelsche tussclienkonist door den
Volkenbond ook de opening der markten van
de negerrepubliek Liberia een rol. Niettemin
zal het van Geneve uitgaande onderzoek ook
den twee en een half millioen inboorlingen
ten goede komen. De commissie beveelt een
uitgebreid program aan tot algehcele reor
ganisatie. vaU bét bestuur, de, politiek tegen
over de -inboorlingen, het schoolwezen, het
de elegante iuxueuse conduite
interieur 6 pers.
Vraagt vrijblijvend demon
stratie en proefrit.
TELEFOON 1210.
lansestraat 63 - tel. 88
uw matrassen worden in één dag
opgemaakt en bijgevuld,
vraagt prijsopgave.
Een rapport aan clen
Volkenbond
herstel van het ge/.ag der opperhoofden over
hun stammen, alsmede dc afzetting van alle
tegenwoordige districtcommrssarissen, ter
wijl, merkwaardigerwijze, ook een verleven
diging der, Amerikaansche immigratie wordt
bepleit.
lleele bladzijden van hot rappoort zijn ge
vuld met de smakelijkste getuigenissen in
zake de laagheid, gruwelijke behandeling én
exploitatie der inboorlingen door dc lastheb
bers van Europeesche maatschappijen, zwar
te-zoowel als blanke. Dé prijzen voor het
vrijkóopen van slaven zijn, hetgeen karak
teristiek is, voor vrouwen lioogci* dan voor
mannen en bovendien sinds 1920 gestegen
Terwijl zij tot genoemd jaar voor vrouwen
vier pond bedroegen, zijn zij thans tot zes
pond gestegen, terwijl voor het vrijkoopen
van mannelijke sim en steeds slechts drie
pond betaald behoefde te worden.
De Geneefsche vertegenwoordiger van do
republiek Liberia beweert in een brief, die
bij het rapport is gevoegd, dat de feiten, wel
ke. hel verslag vermeldt, reeds een stuk ver
leden vertegenwoordigen, ofschoon het rap
port pas van Augustus 1930 dateert. Verder
merkt hij op. dat de regeering van Liberia
door het onderzoek, dat zij zelf verlangde, de
toestanden had willen ophelderen en verbe
teren en dat tenslotte in andere landen
klaarblijkelijk wordt in hoofdzaak gezin
speeld op een anderen Volkenbondsstaat:
Abessynië nog, veel erger toestanden heer
schen.
Het aantal dooden wordt
geschat op 40.000
Londen, 10 Januari Heden is te Burn
ley de uitsluiting begonnen van 25.000 ar
beiders in de katoenweverijen.
Gcnèvc, 10 Januari (II.N.) Het rapport
omtrent de slavernij in Liberia, dat samen
gesteld is door een commissie, bestaande
uit een Kngclschman als vertegenwoordiger
van den Volkenbond, een Amerikaan en een
vertegenwoordiger van de regeering van
Liberia, is vandaag zoowel te Geneve als
te Washington gepubliceerd.
In het rapport wordt o a. vastgesteld, dat
in Liberia de slavernij in den klassieken
vorm van slavenmarkten niet meer bestaat,
doch wel dat dwangarbeid bij de uitvoering
van openbare'werken en ook voor particu
liere doeleinden bestaat, evenals huisslaver-
nij, w aarbij" de arbeiders door het toeziende
personeel meestal slecht behandeld worden
en ook geen vergoeding voor het door lien
verrichte werk krijgen.
Ook hebben gedwongen ccruteeringen
plaats gehad om arbeiders te leveren voor
liet Spaansche eiland Fernando Po.
Vor nanie leden van de -vorige regcering,
vooral de vice-president Yancy, moeten zich
door deze recruteeringen persoonlijke voor
deden hebben verschaft
De vertegenwoordiger dor rcgecring van
Liberia bij den Volkenbond, deelt in een be
geleidend schrijven mede. dat de nieuwe re
geering maatregelen heeft getroffen, om in
de gebleken tekortkomingen te voorzien.
Het rapport doet verschillende voorstellen
aan de hand, om de gebleken misbruiken
tegen to gaan.
Tokio, 11 Januari (V.D.) Zondag zijn
hier de eerste berichten ontvangen uit de
provincie Kansoe, wnar, zooals bekend, een
opstand is uitgebroken legen de Chinceeche
centrale autoriteiten.
Volgens een mcdedccling van een Ameri-
kaanschen missionaris aan de Chinecsche
pers, schat deze hel aantal dooden op 40.000.
Dc zendeling is met zijn auto te Peking
aangekomen.
Naar verder wordt gemeld zijn door de
opstandelingen in den loop van twee weken
50 dorpen verwoest. De gehecle bevolking
werd afgeslacht, hun bezittingen geroofd en
hun huizen in brand gestoken.
Twee Christelijke missionarissen, die in
dc provincie Kansoe arbeiden, zijn tot nu
toe nog niet opgespoord.
Verder hebben dc opstandelingen een
Chineeschen bisschop opgehangen.
Thans heeft dc Chineeschc logeering Ie
Nanking officieel verklaard, dat zij alle
maatregelen zal nemen, tpt herstel van de
orde.
De centrale regeering heeft orders gege
ven om een einde te maken aan den bur
geroorlog in de provincie Kansoe, zoo noo-
dig door een strafexpeditie. Volgens be
trouwbare cijfers bedraagt liet aantal per
sonen, die door de gewapende macht en de
bandieten in het afgeloopen jaar vermoord
zijn, 250.000. In den loop van de twee laat
ste jaren zijn geheele steden over de kling
gejaagd.
VERBANNEN MINISTERS MOGEN
TERUGKEEREN.
Nevv-York, 10 Jap. (V.D.) Uit Rio dc
Janeiro wordt officieel gemeld, dat de re
geering heeft besloten, dat alle verbannen
ministers van het vorige kabinet weer in
het. land terug kunnen keeren, .waarbij huh
vrijheid wordt gewaarborgd.
VON MOLTKE ZAL RAUSCHER'S PLAATS
INNEMEN.
Geheimrat von Moltke, leider van dc af-
deeling Oost-Europa, van het rijksdeparte
ment van buitenlandsche zaken, zal tot
Duitsch gezant te Warschau worden be
noemd ter vervanging van den onlangs over
leden gezant Ulrich Rauscher.
WERKLOOZENRELLETJES TE
ADELAIDE.
Adelaide, 9 Januari (V.D.) Iledenmor-,
gen zijn bij werkloozenreltötjes 13 personen
zoodanig verwond, dat zij ter behandeling
in liet ziekenhuis moesten worden opge
nomen. Twaalf personen zijn gearresteerd.
In de aiondüren hebben opnieuw ongere
geldheden plaats gehad, waarbij twee poli
tieagenten en een vrouw werden gewond.
TRIBUNE INGESTORT.
150 gewonden.
New York, 11 Januari (V.D.) Te Brook
lyn heeft een ongeluk plaats gehad tijdens,
sportwedtsrijden vah het 106de regiment.
Er was een tribune opgericht, waarop on
geveer 2000 toeschouwers hadden plaats ge
nomen. De tribune stortte in. waarbij 150
personen min of meer ernstig werden ge
wond.
TEGEN DE COMMUNISTISCHE
AGITATIE IN AMERIKA.
New York, 10 Januari (H.N.). Zeventig
vcrcenigingcn in de Vcreenigde Staten heb
ben een protestvergadering gehouden tegen
het drijven der communisten in de Ver-
oenigdo Staten en een motie aangenomen
vyaarin deportatie van buiteniandschc com
munisten. wier aantal op 100.000 wordt ge
schat gceischt wordt.
EEN RUMOERIGE DEBATINGAVOND.
Na afloop handgemeen tusschen
Rijksbanier en Nazi's.
Bremen, 11- Jan. (V.D.) Te Theding-
hauscn (Brunsvvvk) werd Zaterdagavond 'n
debat gehouden tusschen een lid van den
Rijksbanier, en een Nationaal-Socialist.
Toen de Rijksbahierman den persoon van
Hitier besprak, riep de woordvoeder der
Nationaal Socialisten: „Je bent een gemeene
leugenaar!", waarop hij de zaal wilde ver
laten, doch ook zijn partijgenooten hadden
geïnterrumpeerd, als gevolg waarvan beide
partijen slaags raakten. Over en vVeer wer
den rake klappen uitgedeeld, zoodat aan
het slot der bijeenkomst velen zich naar het
ziekenhuis moesten begeven, ten einde zich
daar te laten verbinden.
DE LAWINE-ONGELUKKEN IN DE
FRANSCHE ALPEN.
Opnieuw slachtoffers geborgen.
P a r ij s, 10 Ja n. Nadat ecnige dagen
geleden de lijken zijn gevonden van de zes
Fransche toeristen, dié in de Alpen bij
Brianqon om het leven kwamen, zijn thans
ook de lijken van de Parijsche toeristen, die
bijna allen tegelijkertijd in de nabijheid van
Chambéry verongelukten, gevonden. Een
reusachtige sneeuvvlawine heeft hen verrast
en bedolven. Van de elf vermisten zijn thans
tien gevonden. De plaats van het ongeval
van den nog onlbrekenden student uit Pa
rijs is eveneens ontdekt, doch het is voor-
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
767.1 te Münöhén.
Laagste Barometerstand:
742.S tc Ingö.
Verwachting:
Matige tot krachtige, 7 W.
tot V W. wind, betrokken tot
zwaar bewolkt, regen, later
regen- of hagelbuien en
kouder.
Langestraat 49-51 -- Tel. 190
WINTER-OPRUIMING
EFFEN en FANTASIE
FLUWEELEN.
De betere kwaliteiten.
Honderd zeventig inenschen
omgekomen?
Londen, 10 Januari (H.N.). In de repu
bliek Ecuador is bij een aardverschuiving
op bet station Huigra (ongeveer 115 K.M.
van Guayaquil) een trein bedolven, tenge
volge waarvan 170 reizigers om bet leven
zijn gekomen. De trein stond juist op het
station stil, toen de aardverschuiving plaats
had.
ITALIAANSCHE VERSTEKELINGEN
TE NEW-YORK.
X e vv Y o r k. 9 Jan. Acht Ilaliaansche ver
stekelingen verlieten het Belgische es. Enrii-
le Franc, dat uit Antwerpen kwam. Zoodra
zij aan wal vvaren, schoten zij op een auto
toe, die wachtte, maar zij werden aange
houden en aan een verhoor onderworpen.
NIEUWE GOUVERNEUR
VAN TANGANYIKA.
Londen, 9 Jan. Sir George Symes, de
gouverneur van Aden, is benoemd tot gou
verneur van Tanganyika.
VARKENSMARKT. TEL. 1309
Kwaliteit wint altijd.
l ivenliout, Driekcuningen 1931.
Mc nier,
Da s .'n goei begn
'i Is vandaag, da'k mn eer.src nrletKC van
deus jaar w'eer schrijven gaai; zoo'n .bietje
Zondag, vanweuges den afgesrvifl n Drie
kcuningen, (\va gemeen emmen n'.ec alle
keuniugcri van teugeswoorig tiièschen twee
hokskes) en i is 'ncn dag. non dag van-
daag, airiico, 'om in de boernen le klimm 'ie.
't Zonneke staat le schijnen >lat de wae-
rekl er van lec te lachen. Kcb moeite rnee
m'n eigen om me zelvers op d n stoel te
houwen, waant daarbuiten wemelt de loeht
vah 't'prille zonneke da vandaag d n
hlaauwen hemel uitschiet.
Na al de dii,sterms die me de lest.* maan
den gad emmen, keb de leste weken
gin piekske zon gezien, 'I is heel slecht
weer gev.iest in ons kontnjeii, is 't van
daag om gek te worren van plazier.
'k Lieg er gin vlooicnpikske-n-om. as 'k
o;o\v zeg da! de boel op d n builen al gc<d
ui Hopt
Knobbekes .ts spchlonknopkes glinsteren
mee '11 nat grdüu velleke aan de x kale
takskes van 't «siruikgewas in 't glaanzcmi
zonnelicht.
Gruune pujitekes, ter grotte van 'n ert,
breken deur dc nalzwarfe èèrde. En 't gras
slaat er op: de velden bij zoo malsch om
'l af tc bijten.
Sakkercjabel, 'i is 'n kollesaal goei be
gin. Fiest hangt er in (le locbtcu. Dc veu-
geltjes kwetteren flen biaauwen hemel vol.
En 'k zit dit, briefke te poliooien mee dc
wermte van 't plattebuskc in rn'non rug en
op tafel de zon, die deur 't open raam in
valt. Goud zit .er aan dc kale takokes van
d n notelèer. die samen, as 'n zeldzaam
schoon stuk kaanlwerk teugen t deurschij-
nend blaauw van d n hemel staan gespreid.
En buiten? Ullee, da's nie tc zeggen van
zo'n pc&clvt as alles is.
l)e Mark staat boorde\ol van 'l veule
rengeïvvater en in dc wije stille van deuzen
zochten winterdag kunde de blink-ndcgolf-
kens litselep hcürén teugen dc gruune ber
men. 't Gratia and staat verzopen en teere
blaauw van cl'liooge locht da spiegelt in de
velden.
As bonken pëèrlmoër, zoo leggen d'cèrde-
kliiiteis in cl$ akkprs., vet/van vruchtbaar
heid van 't.malsche rrnjjehvator. glaanzoncl
in deuzen schoonen Driekeuningendag. En
in dc verte, daar wazen de bosschen in d'n
feilen dag.
Zulvcrblaauw' \alt 't licht uit d'n hemel
over d'n donkeren mast. En as van glaan-
zend glas. zoo piek 't kerkétorentjo 'L 'zui
ver van d'n hemel in. Licht, licht ievciaaris
vandaag, 't Kleeft vast aan oew oogen, die
le v.cul de düsternis gewend zijn geworren.
Maar genogt, wa k dan zeggen wouw is
dille: 't is ri uitgezocht, 'n schoon bcgin-
ncke, v.aar 'k gérc d'n kop afbijt'
En veur ik mee m'n briefkes 't nuuw'è
jaar vérder in stap. mot'ik eerst m'n aller
beste wenschcn doen, ok namens Trui
veur n Zalig nuuwejaar.
En zekers mot 'k 't zelfde eevst doen
\eur m'n wenschcrs-IiisterèèrS van d u Ra-
dejeow, waar 'k zoo nouw en clan m'n
bomke op koom zetten.
Volgende week Vrijdag, id'n zeslienden
's avonds, koom ik w:eer twee keer op dc
proppen en zal veur 't eerst komen praten
o\er 't zoogenomde korte goifke.
'k Zeg er cla-d-alyast bij, omda me bij
ons in 't Zuien aan da goifke 'ncn grootcn
das emmen. Bij ons spreken de lui deur J n
luidschrecuw ei:t nét, as zc 't over da lam-
mese goifke doen, of ze 'n groote graal van
nen scheïlevisch in d'r keel emmen zitten
en dus allemaal staan te gorgelen of de
rengclton op d'n erft overlopt.
As zc me daar dus nie kunnen verstaan,
dan leg 't aan da goifke! En dan motten
guilie hier in 't Zuien mijn da maar 's la
ten weten, waant dan koom ik niemeer trug
veur over drie maanden, as de K.R.O. d'n
laangen golf weer mag gebruiken. Waant
smoezen veur da sigarenkistje, da mietere-
foontje, claarveur gaai ik nie zoo ver van
huis af! Dan blijf ik veul liever op m'n ge-
dpeiké., waant ik eb 't 0]> rh'ncn hof euls
le druk om te gaan staan kaaieren leugen;
'n sigargikiatje, wa gij
Noeuw emmen ze mijn gezeed as da-d-et
nie aan 'l korte goifke leet, waant dat da-d-
evengoed golft as d'n laangen, maar omda
me hier- in Ncderlaand ginnen ordentehj-
ken zendert ejnmpn. Wij emmen 'nen zon
dert. die deur t Buitenlaand weggesmoesd
wordt. Me laten ons eigen dhi eclcr uitble-
ren deur de- Builenlaandsche zenders,
al fijn, zooas mé da gewend zijn hier, om
ons eigen te laten overbluffen deur alles
wa Buitenlaands is!
Daar kunnen wij boeren over meepraten,
waant w ij, me zitten van alle kaanten in de
pi nar ie, omda-d-ct veur. ons van over dc
grenzen zoo lammenadig is geregeld, n
Verken van ons (wien neerlaandsch bloed
door z'n ajers vloeit) mot achterop veur
'nen Engclschen krulst.éêrt en arrnco, ik
verassereer oew, zc meugen ons verkens
zien, hoi re. Die gaan veur gin twintig En-
gelschmannen uit dn weg. En da kan dr
ginnen eenen menisler nazeggen! Die gaan
veur alles opzij!
Maar om dan op dieën zendeit trug tc
komen, as ge op oewen radejoow d'n Dré
van Ulvenhout zou op-zetten, dan heurde
in ons streken d'n... Moes! As die z'n wa
feitje opendoet, dan sta-d-onzen zendei t le
bev enop z'n slappe beentjes en emrnen zc
bij ons allegaar 'n schelleviscbgraat in d'r
strot steken.
Nouw zeggen ze ok weer: d'n menistci
wil wel, maar dc radejoowmannen willen
nie. Of liever gezeed: nie allegaar! D'r,zit
pollitiek Uisschen. Affijn, ge h'eurt van alles
Da's net eender, as da ge wa mankeert,
iets waar gc. nooit van geheurd had, en
da nouw iedereen daar '11 middeltje teugen
bce. Zooas lest mee m'nen steenpüst van.'n
groot jaar gelejen. K'ad nooit zo'n clink g ad
en toe.11 zee d'11 oenen: „pappen"; n aander:
„droog houwen' nuinmero drie; „snijén";
nummero vier: „dicht houwen"; Trui zee:
„'nen lap spek erop leggen"; d'n Blaauwe
zee: „gin goud zoo goed as jenever"; d'n
Kuster: „schoon water"; de buurvrouw:
„lijzemcel'; en allegaar hadden ze op die
manier al duuzenden steenpüsten genezen.
Zoo is 't ok mee radejoow. Bekaanst nèt
as 'n ziekte. Zoo gaauw as ge daar aan gaat
sukkelen, dan beurde zóóveul, da g'op t
lest in dc galen krijgt, dat ge maar 'nen
heclen grootcn suffert zijt, waant iedereen
hec-l-'r verstajum van en gijzelf wist nika
aanders as da ge mee te smoezen in da
sigarenkistje aan-twcc-touwkes, wa-d-11
schopne uitvindink toch, ee? nog 's 'nen
keer op reis kos gaan...!
Maar genogt alweer: wa'k dan zeggen
wouw is dilte: wij emmen ier 'nen zendert
die heel stillekes fluslerL baang as ie is om
d'n Moes z'11 kinderkes wakker te maken.
Waant ge mot weten: t is van Italië da me
de last emmen.
Maar 'k gaai afschciën van dieën rade
joow, waant zóó bende gezond of zóó motie
gaan nappen, drooghouwon, snijen, of .weet-
ik-veul!
En as 'k daar zie, da-cl-et zonnckc aan 't
zakken is over de lage dakskens van de
hü>kciis die er vurig van beschenen zijn,
dan gaai ik as de wiedewcergaai '11 puntje
draaien aan dit briefje, waant aanders is
't avond veur ik 't weet. 'k Mot de grunn-
les nog binnenhalen veur mergen, veur
m'nen wagel en as l kan nog effen in "t
hosch kijken naar i vallen van d'n avond,
'k Schei er dus rap af
Veul groeten van Trui en as altij gin hor-
ke minder van oewen
•*=9et a voe