CHRYSLER
BRIEVEN VANEEN
BRA8ANTSCHEN BOER
DE E£MLANDÊQ
Buitenlandgcli
Overzicht
j. MOLENAAR
JOH. DE HEER
Maandag 9 Februari 1931
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
IN ALLE KLASSEN
Distrêcts-lmporteur
fortmann en
hehenkamp
PIANO- EN 0RGELHANDEL
DOOR A. A. L. GRAUMANS
DREIGT EEN NIEUWE
WERELDOORLOG?
29e Jaargang No. 188
IN DEN TREIN OVER
VALLEN
EEN FRANSCH CREDIET
AAN DUITSCHLAND
L. J. LUYCX ZOON
SENATOR TITTONI
OVERLEDEN
4MERSF00RT5CH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pcr 3 ""«"d" voor Amersfoort f2.10, per maand 10.75, per
week (mei gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.17
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05a
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 511
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 roet Inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Llefdadighclds-advertentlfcn voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiëo „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regel*
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De arbeidstoestanden in
Rusland. Bespreking in
het Britsche parlement.
Engelsch-Amerikaansche
actie bepleit.
Binnen afzienbarcn tijd zullen dc arbeids
toestanden in de unie der sovjctpublieken,
waarover heel wat te doen is geweest, ook
in liet Engelsche Lagerhuis een punt van
bespreking uitmaken. Dit is het uitvloeisel
eerier actie van commander Bellairs, een
conservatief parlementslid, dat een voorstel
beeft ingediend, hetwelk door niet minder
dan 188 Lagerhuislcden is ondertcckend.
In het bewuste document wordt in de
eerste plaats gewezen op de motie, die een
tijdje geleden eenstemmig is aangenomen
door een bizondere commissie uit het Amc-
rikaansche Huis van Afgevaardigden. Deze
motie hield in, dat liet Arncrikaanschc de
partement. van financien zoolang den in
voer van sovjet-Russisch hout naar dc Ver-
ecnigde Staten diende te verhinderen, tot
dat zijn agenten door de sovjetregeering in
staat waren gesteld een onderzoek in te
stellen naar den gevangenisarbeid, die in
Üc sovjetrepubliek wordt verricht en naai
den gedwongen arbeid, die daar eveneens
plaats vindt.
Het is nu in verband met deze Arncri
kaanschc motie, dat Bellairs en zijn geest
verwanten er bij dc Engelsche regeering
op aandringen zicli met de regeering der
Vereenigde Staten in verbinding te stel
len, opdat een gemeenschappelijke actie
der beide Angelsaksische landen kan wor
den overwogen.
Ondertusschen is een Engclsch blad, de
Daily Telegraph, met nog al schokkende
bizonderheden voor den dag gekomen. Vol
gens de genoemde Britsche krant zijn in
de concentratiekampen van de sovjet-Rus
sische houtnijverheid in het geheel 570000
menschen, van wie er 71000 vrouwen zijn
en niet minder dan 18009 kinderen, onder
gebracht. Het is merkwaardig, dat deze
slachtoffers bijna zonder uitzondering bc-
hooren tot wat men noemt dc bour-
geois-klassé.
De schrijver staat bovenal slil bij de ar
beidstoestanden. die in Moermansk heer-
schen éri 'die gewoonweg een schrikwek
kend karakter dragen.
De arbeiders moeten daar een nog een
erger behandeling ondergaan dan negersla
ven en wanneer het af en toe gebeurt, dat
één hunner handelingen verricht, die ook
maar eenigszins indruischen tegen dc vast
gestelde bepalingen, dan is hij zeker van
den kogel. Ook de voedselverstrckking aan
van f 2390.- tot f 13500.-
TELEFOON 1210.
iangesiraat 63 tel. SS
uw matrassen worden in één dag
opgemaakt en bijgevuld.
vraagt prijsopgave.
VA3KEN3.YJAFJKT. TEL. 1309
Ook voor Piano's het goedkoopste
adres.
de gevangenen moet buitengewoon veel te
wenschen overlaten, want volgens de me-
dedcclingen van de Daily Telegraph be
staat het dagelijksch rantsoen uit één aard
appel, één stuk brood en één haring. De
belooning is eveneens belachelijk: per
maand ontvangen de dwangarbeiders in
het geheel vijf roebel.
Wat verder dc huisvesting betreft, dc ge-'
vangenen moeten er zelf maar voor zorgen,
dat zij iets in elkaar timmeren, waar zij
onderdak kunnen vinden.
Het is te begrijpen, dat menigeen heeft
getracht door dc vlucht zich aan dit helschc
leven te onttrekken. Kloppartijen op hen,
die de wijk namen, waren dan het gevolg
en wanneer men er niet in slaagde dc
vluchtelingen te achterhalen, dan werd de
afdeeling, waarin zij gewerkt hadden, nach
tenlang in \ieze aarden barakken opgeslo
ten.
Deze mededeclingcn moeten gebaseerd
zijn op hetgeen een vroegere sovjet-Russi
sche ambtenaar, die eveneens gedwongen
werd zich naar Moermansk te begeven en
die zich later in veiligheid kon stellen, heeft
meegedeeld. Hoe erg de toestanden in
het gebied der concentratiekampen zijn,
zou verder kunnen worden afgeleid uit de
bewering, dat tijdens den winter van thans
niet minder dan 73000 arbeiders van uitput
ting om het leven zijn gekomen.
EEN „BRAND"-WEERMAN.
Hij bracht het v;erk in den
winkel!
Parijs, 8 Februari. (V.D.) In een dorp in
de buurt van Clermond Ferrand is een
landbouwersknecht, zekere Lachaud, 25 ja
ren oud, en deel uitmakende van dc plaat
selijke brandweer, gearresteerd als ver
dacht van brandstichting.
Dc man heeft bekend, sinds 1926, vier
gebouwen in de gemeente Mozac in brand
te hebben gestoken, om zich daarna bij zijn
medespuitgasten te voegen. Hij onder
scheidde zich bij het blusschingswerk in
hooge male.
Thans is de man voorloopig ingesloten.
UI venhout, 3 Februari 1931.
Me nier,
Tc Had 't giesterenavond nie gedocht.
Veur me naar bed gongen keek ik nog
's efkes op d'n erft naar de' locht en waar
't volle maantje staan moest, daar glom
zwakskes 'n blaauw schijnsel achter zwar
te wolkenflarden. Afijn, 't ouwe resepkc.
Rengel, rengel en nog 's rengel. Drüpkes
sprenkelden zochtjes in m n gezicht en d n
notelèèr boog neer van 't nat, van 't veule
nat, dat 'm in z'n zielement zat gezogen.
Zwaar hong d'n nacht over Ulvcnhout.
Zwaar en zwart van rengel, dreef ie ievers
deur.
Maar toen 'k opsting van d'n mergen,
't was nog wel pikkedonker, maar toen
sting "k toch verrast te zien. Waterhelder
blonk 't maantje, in de dunne locht. t Hup
pelde op wolkengolfjcs as 'nen glazen bal
op zee. D'n horizont in 't Oosten klèèrde in
properen glaans.
Gongen me één van de zomersche dagen
van Februari krijgen deuzen dag?
„Trui," zee ik, „Trui, me krijgen deuzen
dag zon, wermte en licht, 't zonneko-n-is
aan 't rijzen, d'n hemel ga-d-in t Oosten
heelegaar openbreken."
,,'t Zou tijd gaan worren," stelde ze vast,
onderwijle ze d'n ketel water in t gat van
de plattebuis draaide mee veul lawijd:
„duuzenden menschen zijn dr ziek!
„Mensch, grom nouw nie op d'n vruugen
mergen van deuzen schoonen dag, zee ik,
„ge zult er strak spijt van emmen, klap
muts!" Vl
,,Ik prijs d'n dag nie veur 't avond is,"
zee ze toen, „want me krijgen vandaag tóch
nog rengel cn gin bietje!"
'k Stak sjuust. m'n eerste pepke non en
vroeg onderwijle: „stikt ocw ekstroog
soms?"
„Mot 'm 's wegbrengen," zee ik; „waant
dan lopt ie achter."
Enwa waar is, is waar, de kapmuts
hee gelijk gekregen, 't Is van den middag
weer danig gaan betrekken in de locht en
de bui-kes die gutsten 'r makelijk uit.
„Nouw?" vroeg ze, toen ze mee dn
leegen voeierketel van de verkens kwam,
cn de druppen in de naaikes van d'r gezicht
nalooperkc dcejen: „nouw? is 't 'n goeie
of nie, die ekstroog van ine?"
,,'t Is 'n pracht." riep ik in bewonderink:
„daar motte zuinig op zijn. Toeteloeris! Ge
'mot 'm bij testement vermaken aan 't Mie-
terologisch Inkstutict in den Bilt."
Krijgt de pip en haalt 's wa blokken uit
de" schuur, veur 't vuur in 't achterhuis!"
„Maar watte eerst?" vroeg ik serieus.
„Wa watte?"
„De blokken of de pip?"
Ja. amico, daar is d'n lesten tijd mee
die kaanten-muts-van-me gin laand te be
zeilen. 't Veule kwaje weer zit in d'r gestel.
„Somtijen kan 'k* nie op-of-neer." zee ze;
Mde schernierkes gaan verroesten mee al
dieën rengel."
„Mensch," hè 'k 'r aangerajen: „nimt
dan 's 'nen steuvigen picrenverschrikkert,
'nen klare mee suiker, da smeert de boel;
dan pik ik er eentje mee. Veur de gezellig
heid!"
Het pauselijk orgaan over
Ludendorff's betoog
In een artikel in de „Osscrvatore" van 6
Februari j.l. onder den kop „Zal onze be
schaving ineenstorten?" leest de Maasbode
het volgende:
Op Maria Lichtmis in 1932 zal dus de eer
ste internationale ontwapeningsconferentie
bijeenkomen.
En op den eersten Maart van hetzelfde
jaar zal ook de nieuwe wereldoorlog uitbre
ken met twaalf millipen gewapenden!
Maar hoeft het Kellogg-pact van 27 Augus
tus 192S den oorlog dan niet „buiten de wet"
verklaard? En verzekert het jóngste mani
fest van Genèveonri .den vrede niet?
De njan, die het
verderfelijke besluit
genomen heeft, om
zich tot epn oorlogs-
profeet te maken, is
veldmaarschalk Lu-
ilcndöHT. Hij moet
dien beruchtcn da
tum van 1 Maart
1932, dien hij noemt
als aanvangsdatum
van het nieuwe we
reldconflict, enkel
en alleen op grond
van het buitenge
woon overtuigende
LUDENDORFF feit, dat de som van
1, fl, 3 en i evenals die van 1, 0, 1 en 4 vijf
tien is, uit een of andere maqonnieke ge
heimleer hebben opgediept.
Maar hierbij heeft de vroegere chef \an
den Duitschen generalen staf het niet ge
laten. Hij heeft zelfs het pausdom tot spil
willen maken van de nieuwe oorlogscata-
strophe, door het mede te verwikkelen in
de rivaliteiten tusschcn de volken, waardoor
volgens den titel van zijn verderfelijk
Doek „dc oorlog op Duitschen bodem
dreigt".
Deze kwade bewering is voldoende, om
met al zijn overpeinzingen en profetieën
kort en bondig af te rekenen. Dezen hadden
trouwens niet eens verdiend verzameld te
worden, als zij niet één van de vele sympto
men van onrust en, laten wc het maar ge
rust zeggen, van ontaarding waren, die den
vrede onder dc volken belagen.
DE ITALIAANSCHE SENATOR
TITTONI STEPiVENDE.
Rome, 7 Febr. (V.D.) Dc bekende Ita
Iiaanscbc senator Tittoni is stervende én
heeft waarschijnlijk nog slechts ecnige
uren te leven.
Nederlander door een bandiet
in den exprestrein Keulen
Brussel neergeslagen
Beroofd van f 400 en andere
kostbaarheden
Brussel, 8 Febr. (V.D.) Hedennacht is
de Nedcrlandsche expediteur Rohman, af
komstig uit Dordrecht, en wonende te Ant
werpen in den exprestrein KeulenBrussel
overvallen door een bandiet, die te Luik in
stapte. De heer Rohman werd neergeslagen
cn beroofd van een geldbedrag van 400.
zijn papieren en andere kostbaarheden. Een
vrouwelijke passagier, die in een aangren
zende coupé zat, hoorde do heer Rohman
later kreunen en trok bij het station Nosse-
gem aan den noodrem. De roovcr wist ech
ter in do duisternis te ontsnappen.
Berlijn, 7 Febr. (V.D.) Van welinge
lichte zijde wordt vernomen, dat de over
eenkomst inzake de credietvcrleening van
130 millioen Mark door een Fransehe ban-
kiersgroep ten behoeve van de rijksspoor
wegen cn de rijksverzekeringsbank defini
tief tot stand is gekomen.
MISDADIGERS IN FRANKFORT.
Het fling er „spaansch" too.
Berlijn, 8 Februari (H.X.). In een poort
in de Frankforter allee werd vanmorgen
een auto van het Spaansch gezant
schap gevonden, die door vijf kogels
doorboord was en van binnen met bloed
bevlekt De auto was Zaterdag aan een lid
van het gezantschap ontstolen. Do polit'e
stelt een onderzoek in. Men vermoedt, dat
de auto door misdadigers is gebruikt, die
in een vuurgevecht zijn geraakt, waarbij
een hunner werd gewond.
POLITIEKE KLOPPARTIJ TE FRANK.
FORT.
Frankfort a.d. M., 7 Februari. (V.D,
Leden van den strijdhond tegen het fascisme
hebben in den afgclocpen nacht in de Kai
serstrasse verscheidene voorbijgangers aan
gehouden om te controleeren welke poli
tieke insignes zij op hun kleeding droegen
Zij kwamen op deze wijze ook in aanraking
met nationaal-socialisten, die van een ver
gadering terugkeerden. Uit een woorden
wisseling ontstond spoedig een vechtpartij,
waarbij een wegvluchtende nationaal-socia
list door een schot in den rug werd getrof
fen-r De politie heeft een aantal arrestaties
verricht.
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
775.8 te Wecnen.
Laagste Barometerstand:
715.1 te Reykjavik.
Verwachting:
Matige tot krachtge, Z. tot
Z. W. wind, betrokken tot
zwaar bewolkt, af en toe re
gen of natte sneeuw, lichte
tot matige dooi in liet W., in
liet O. om het vriespunt tot
lichte dooi.
Langestraat 49-51 -- Tel. 190
Atelier voor
Ajoureeren, Festonneeren
Piisseeren, Bontwerk en
Corsetreparatie.
Rome, 7 Februari. (V.D.) Hedenavond Is
de bekende Italiaansche staatsman senato?
Tittoni na een langdurig lijden overleden.
Reeds in den afgeloopen nacht hadden drie
dor bekendste specialisten alle hoop opge
geven. Tittoni is aan een ernstigen grien-
aanval bezweken. Het bricht van zijn over
lijden werd onmiddellijk aan Mussolini
medegedeeld.
COMPROMIS TUSSCHEN HOOVER
EN DEN SENAAT.
N e w-Y o r k, (H.N.) Dc strijd tusschcn
president Hoover en den senaat over de
hulpverleening aan de noodlijdende boeren
bevolking schijnt thans door een compro
mis bijgelegd te zullen worden, volgens het
welk eon bedrag van 20 millioen dollar ter
beschikking zal worden gesteld voor dc hulp
actie.
SLACHTOFFERS VAN HET ONGELUK
TE PLYMOUTH GEBORGEN.
Londen, 8 Febr. (V.D.). Bij Plymouth'
zijn nog twee lijken van de bij het vlieg*
ongeluk omgekomen militairen geborgen.
Van do negen verongelukten, worde.n
thans nog vier vermist.
„Gij pik niks," zee ze toen: „cn ik zal
wei smeren mee 'n stark bakske troost!"
Da zat 'r dus ok weer neffen!
.Ta, 't is veul kwaai weer. Heel de wcareld
hee-ge-'t snot. Maar van den mergen, veur
twaalf uren, toei} 'k in dc stad kruiste
mee m'nen gruuntcnwagel, toen was 't toch
wel zoo schoon, da k allemaal spijt had nic
in d'akkers te zitten, 't Zonnelicht spran
kelde ieveraans teugen, 't Lekte de gevels
cn daanste op straat. De wegels die glom
men lijk pèèrlcn bonken, zoo schoten de
lichtjes in straaltjes d'r af. Dc veugeltjes
zongen cn tjilpten as gekslces, in boomen
en goten, mee leutig lawijd. Dc toren die
glom en die ketste-n-1 zonlicht in glazig
en spiegelend geglaans. Z'n wit ornament,
z'n tiereletijnen, die smolten gaar weg in
't blaauw van de locht. 't Was 'non dag
van goud eu van zuiver, van pèèrlenglaans
on van stralendcn pracht; fontijnen van
licht bespoten de wcareld, *'t fiest van
de Lonte hong ievers in 't rond!
'k Had kunnen daanscn, de wagcl die
sprong van z'n eigen veuruit op de keien
en Blek, die blafte van plazier.
Maar ja ,d r zijn veul menschen ziek. Nie
olleen bij Trui zit 't vuile winterke in d'r
korpus' te vroetcn. Ge meug vandaag wel
van ijzer cn staal zijn om zonder kleeren-
scheuren deur de kardons te komen,
't Is 'n kwaaie maand, deus maand.
De maand da van 't heele jaar de meeste
menschen doodgaan. In deus maand ik
koom er rond veur uit, ben 'k altij wa vcur-
zichtigcr as aanders.
As ik de griep aan vuul komen, as ik 'm
as 'n net klef biest over m'nen rug vuul
kruipen, da ge zoo van die riflings over
oewen bast vuult trekken, kiepevel om oew
henen gaat spannen. ollee, dan spring ik
op uit d'n akker, gaai wa spaaicn cn kruien
da'k 't wèrm krijg, en stap dan mee 'nen
vollen kruiwagel naar huis om wèrm en
in beweging te blijven,
dan knoop ik m'nen das hoog op teugen
m'n strot, knoop m'nen jas toe en spoei
naar huis. En as 't effen kan -mee 't werk,
dan gaan de deuren potdicht, dan peuter ik
de plattebuis onder in z'nen rooster en lot
ze daarbuiten dan maar betijen!
„Wa-g-aan ocw eigen doet, da doe-d-aan
ginnen rotten kool", zee 't sprikwoord en
daarom: as ik de griep aan vuul komen,
dan gaai ik gère op den loop. Kob 't ééns
te pakken g'ad twee jaar gelcjen op
deuzen tijd. en nóg, as 'k er aan denk,
dan begin ik al te niessen! Waant gezond
heid, amico, ollee, 't is de schonste gave
van d'n hemel en me motten d'r zuinig op
zijn! 't Is mee gin muljoenen te koop. En
ge kun veur oew geld 'nen dokter, 'nen
perfester, tien perfesters, ollee 'n heele ak-
kedeemie huren om oew weer zo'n bietje
te rippereeren: veul meer as oew tong uit
laten steken, liier en daar 's knijpen, en
desnoods oew open pulken cn weer mee
'nen slordigen steek toenaaion en 'n gepe
perd rekeningske schrijven, kunnen ze toch
ok al nie. De gezondheid mot van z'n eiges
veromkccren en dan motte zclvcrs vuulen
wa ge doen en laten mot om dc Natuur te
helpen. Zekers die menschen die gestu
deerd emmen in de middplcijnen weten
veul. Heel veul! Ze halen ijskoud oew maag
veur d'n dag, zooas Trui wel 's "nen ouwen
kepotten broekzak uit m'n broek keert en
ze snijen 't kwaje d'raf net als Trui doet
naaien de hullen weer aan mekaar en
sturen oew mee 'n kleiner maagske weer
naar liuis, zekers da's allegaar heel knap,
maar ge zij toch heel wa beter af as ge
die kleermakers nie noodig het! Opgelapt
is maar opgelapt en 'nen mensch kan veul
aan z'n eigen doen om da confectiewerk te
veurkomen.
Nouw ik 't daar zoo over eb, lest hè 'k
'n groot stuk gelezen van zo'nen perfester,
(die perfesters schrijven al net zoo druk in
de kraant as ik), on dieën mensch trok van
leer teugen de kwakzalvers. Gelijk had ie!
Al was 't olleen maar uit 'n oogpunt van
konkerensie, wa gij? Daar kan ik van mee
praten. Veul klaanten van me zijn J'r in
d'ren vrijen tijd ok boer bij en da nie
alleen...! Dan komen de wefkes mijn nog
vragen om raad en daad as de boel b.v. in
't zaad schiet, of de peekes te klein blijven,
navenaant da ze zoo -best groeien. Nouw
en zegt dan maar: lopt naar de... ge-
witwel toe!
Zooda 't maar zeggen wil: dieën perfester
z'n kwaje bui kon 'k best begrijpen; veural
ok mee da kwaje weer, niewaar! Kek maai*
naar Trui. En 'n kaanten muts op of 'n
perfestersbarèt, 'nen mensch blijft maai*,
'nen mensch.
Maarzonder nouw as boer zo'nen ge-
leerden mensch 'n leske te willen geven,
toch mot ik 'iri nog iets vertellen, dat ie
heelegaar vergeten is in z'n stukske. En da
zijn z'n prijzen!
Ge wit, as d'n perfester bij oew mot ko
men veur oew ziekte, dan bende al vijfen-
twintig guldens kwijt as ie oewen pols pakt»
Afijn, laat ik de rekeningen van die
gasten maar nie uitpluizen. Genog is 't, as
ge wit, da ge zelf of oew erfgenamen.
da's ok zoo zuur, 't verprutste werk mot
evengoed betaald worren maar da ge na
'n operasie nog betalen mot veur de kamer,
waar ge opengedaan wier. Of z'oew op de
markt, in de muziektent kunnen opereeren!
Kek, as d'n perfester 't zaakje nog 's van
dieën kaant bekeek, as je 's nagong da-d-et
weghalen van 't rottig blindedèrmke nog 'n
honderdveftig guldens kost, dan zou la
beter snappen, waarom 'nen èrmen drom
mel somtijen eerst naar 'nen slapert gaat,
Nouw kan ie wel zeggen: gaat dan mee da
dermke naar 'nen timmerman, maar dan
zeg ik: veur 't bouwen van 'n verkenskofi
kan 'k evenmin bij d'n perfester terechte*
En toch kost da kot gin duuzenden gul-
dens! Neeë, dieën strijd teugen de kwak
zalverij zal niks uithalen, zoolaank as de
mannen van de wetenschap ons op twee
manieren tegelijk villen! 'k Ben d'r nikske
nie teugen da-d-'nen mensch van weten
schap goed betaald wordt maar hij mot nie'
"nen zieken mensch 't mes op z'n keel
zetten. En aandersgin stulmkes schrij
ven en maar stillekes deur.... „snijen".
Kom. ik schei d'r af. 'k Ben staampende
vol. Amico, veul groeten van Trui en a£
altij, gin horke minder van oewen
toet a vod
DRÉ.