j Fa. O. KRAAL AMERSFÓOKISCIH BAGBiAB NIEUW PARUS Binnenland .VOORJAARSSTOFFEN. Zaterdag 11 April 1931 .DE EEMLANDEft" 29e Jaargang No. 239 DERDE BLAD DE INTERPRETATIE VAN DRAMATISCHE TEKSTEN BRAND IN EEN THEATER Geringe schade "fi. RUluhBERG Hzn.8 DAMES- en HEERENKLEEDING SRIRKSERV1EZEN KRISTAL EN GLAS Lijstenmakerij en Kunsthandel DE ZUIDERZEEWERKEN Een gedenkplaat voor ïr. Dr. C. Lely INT. TENTOONSTELLING „DE SUIKER" ,DE H0LLANDSCHE AARD NIET VERLOOCHEND" VERHAGEN Rede van Balthazar Verhagen voor hef Philologencongres Tekstznivering en verklaring Ameterdam, 10 April. In do heden ln de aula van Amsterdam gehouden alge- rnecne vergadering van het Nederlandsch Philologencongres hield de heer Balthazar Verhagen een voordracht over: Interpretatie van Dramatische Teksten. Het dramatisch woord, dat voor den philo- Tong een doel is voor wetenschappelijk on derzoek, heeft voor den kunstenaar het ka rakter van een middel om het drama in zijn wezen en werkingen to kunnen begrijpen en om het dienover eenkomstig le kun nen vertolken. Ren drama suggo reert een handeling in een weloverwo gen verband van oorzaken cn gevol gen; de voornaamste u i tdro kk ingsf ac tor is hot gesproken woord. De neerge schreven vorm dient alechts ter belicha ming der intenties van den dramaturg, n.l. de uitbeelding van den menech in zijn karaktereigenschappen en psychische wcr kingen, mot de demonstratie van levens houding en daden, welke daarvan de con sequentie zijn. Met een geïmproviseerd voorbeeld licht spr. toe. hoe in het dage- Üjksch leven de latente karaktertrekken en neigingen der menschen, waardoor zij cl kander vreemd en onverschillig blijven, door bijzondere omstandigheden en feiten actief kunnen worden, hoe do mensch dan zijn innerlijk openbaart en daardoor over ccnkometige reacties in het gemoed van anderen wakker roept F.r wordt dan een contact ingeschakeld en men trekt de aan dacht. Dit zijn de kleine cn groote crises in het leven. De dramaturg schept dergelijke crises Hij ontwerpt in zijn pliantaisie menschen van bepaalde karakteristieken cn plaot6t hen in omstandigheden, die hen cr toe brengen, verschillende kanten van hun wezen to openbaren. Zulk e.en crisis heeft den aard van een botsing en strijd ter handhaving der persoonlijkheid of eener bepaalde nei ging, waardoor zij op dat oogenblik wordt bchoerscht. Gewoonlijk wordt zulk een bot sing begeleid door een innerlijk conflict en tweestrijd. Oedipus, Romeo cn Julia, mevr. Warren, Jerolimo. Warenar, enz. worden geciteerd ten bewijze, hoe zulke conflicten zoowel in tragische als in komische belich ting gesteld kunnen worden. De dramaturg heeft voorts het technisch vermogen, de ontworpen personages en cri sis te ontwikkelen in een zoodanigen vorm, dat zijn verbeelding een maximum aan ex pressiviteit erlangt, en ten slotte heeft hij de macht, dezen vorm in ecu tekst uit t<» werken. Zulk oen tekst zal in lioogo mate waarschijnlijk zijn en do illusie wekken van spontane uitingen van logische gedach- tengangen. natuurlijke wilsacties, emoties en stemmingen dor personages, overeen komstig de situatie, waarin zij zich bevin den. Dit is het ..mot de situation", het dra matisch woord bij uitnemendheid, dat dooi den tooneelkunstenaar onmiddellijk wordt herkend, want het is gedrenkt in den ge voel©- en stemmingstoon. die in het spel moet worden gerealiseerd. Hiertegenover staat het „mot d' auteur", waaraan die toon ontbreekt, omdat de schrijver daar zijn personages gebruikt als hulpmiddel voer het lancecren van eigen mededeelinaren. meeningon en beschouwin gen. Verschillende voorbeelden worden ter toelichting dezer begrippen geciteerd. In Euripides' ..Hippolytos" verloopt do palhos- scène van Phaidra in een verstandelijke philosophic. Gysbreght's Proloog geeft ge durende twee cn twintig verzen do stem ming van den held weer. maar dan volgen honderd vijf en dertig verzen, waarin de historicus Vondel aan het woord is Daarentegen werken do geschiedkundige vermeldingen in de teksten van Gozcwijn cn Rafaël dramatisch, omdat zij in den toon dor situatie zijn opgelost. Korte uitroe pen als Romeo's „O. I am fortune's fool!", na den dood van Tybalt, en Gunhild's „Er- hart. eindelijk!" bij de opening van Ibsen's „Borkrnan" zijn voor de uhilologio onbe langrijk, maar hebben in verband met de situatie groote dramatische bcteekenis. Vervolgens behandelt spr de ironieën in tragedie en komedie. Bij Aischylos wendt Klytemnaistra deze bewust aan, als zij Agamemnon in hel huis lokt, waar hij zijn dood zal' vinden In Oedipus' werken de ironieën onbewust, zooals uit vele plaatsen in den tekst. o.a. onmiddellijk uit de aan vangswoorden blijkt. Ter illustratie van do werking der komische ironie citeert spr. het slot rler Amphytrinns van Molière waar zij bewust en van Giraudoux waar zij onbewust in de personages tot uiting komt Het laatste gedeelte rler voordracht is gewijd aan St/ikcspeare's /;Love6 Labours Lost". Na ccn analyse van do structuur dezer komedie in verband met de daarin uitgedrukte bedoelingen, karakteriseert spr. den toköt, die door eon overvloed van gees- t.ghcden cn woordenspel den schijn heeft van gvootcndecls „mot d'auteur" te zijn maar die bij nadere beschouwing volko men blijkt te passen bij de karakteristiek der personages, zooals do dichter deze be doeld heeft: een groep van overbeschaafde, verfijnde Renaissance edelon in hun ge kunstelde levenshouding (het gedwongen celibaat ter wille van de studie), in conflict roet de natuurlijke levenshouding van een groep jonkvrouwen van het Fransche hof, voor wie de hoftoon eon twoedo natuur is geworden cn. als contrast, in de clowne rie der bijbehandeling, de caricaturalo imi tatie van toon en manieren der hooge kringen. Spr. eindigt zijn voordracht met een woord van hulde aan den eeuwenlangon ar beid der philologen, die door tekstzuivering en verklaring de dramatische productie van vele tijden cn in vo'.o talen binnen het bo reik der kunstenaars hebben gebracht. Het tooneel van Scala in Den Haag door vuur geteisterd 's-G r a v c li h a g e, 10 April. Heden middag ongeveer half vijf is in het cen trum der stad brand ontstaan, welke zeer ernstige gevolgen had kunnen hebben. Op het tooneel van het theatergebouw Scala in de Wagenstraat ontstond name lijk in dc schakelkast kortsluiting, tenge volge waarvan de. daar aanwezige dccor3 cn reqtiisieten vlam vatten. Het vuur breid de zich snel uit en toen iemand van het personeel van het aangrenzende magazijn van de „Bijenkorf", die rookwolken naar buiten zag komen, wilde gaan zien, wat er aan de hand was, sloegen de vlammen door de door hem geopende deur naar bui ten. Onmiddellijk waarschuwde hij de brandweer, dio ook van verschillende an dere zijden werd gealarmeerd Inmiddels was ook reeds in het gebouw zelf do brand ontdekt cn twee electriciens. die voor de firma Vcrsluys eenigc nieuwe Diesclmoto ren monteerden, wondden de eerste pogin gen aan, om den brand te blusschen. Ook de eiectricicn van Scala, de heer La House, was spoedig tor plaatse. Terwijl intusschcn de brandweer was gearriveerd, werd aller eerst hot regenapphrhat van hot gebouw in werking gestold en voorts werd met ver schillende slangen zoowel in het gebouw als van het dak af het vuur door de brand weer aangetast. Een gelukkige omstandigheid was, dat het tooneel door middel van een steenen muur en een ijzeren scherm van de zaal is afgescheiden, zoodat bet vuur zich niet aan het verdere gedeelte van het gebouw kon mededeelon. Dc brandweer, die onder leiding stond van hoofdinspecteur De Ridder, richtte als voorzorgsmaatregel echter ook haar stra len in de zaal, terwijl zij voorts de op hot tooneel aanwezige voorwerpen naar buiten droeg. Tegen zes uur was men den brand geheel meester en was alle gevaar gewe ken. De brandschade is, dank zij het snel en krachtig optreden van de brandweer, be perkt gebleven tot ccn hoek van het too neel, een werkliedenkamertje en eenige decorstukken. Evenwel heeft het blusch- water ook het belendende gedeelte van dezen tooneclhoek aangetast. Een en ander is oorzaak, dat de voorstel lingen voor de eerstvolgende dagen zijn af gelast. Op het terrein van den brand waren aanwezig do burgemeester, jhr. mr. dr. Bosch ridder van Rosenthal, de hoofdcom missaris van politie de heer Van 't SaV cn commissaris Kramer. Zooals begrijpelijk trok deze brand In het hartje van de stad groote belangstel ling van het publiek, dat echter door de politic op een behoorlijken afstand werd gehoudon. Str. straat 28 fel. 243 Ontvangen de nieuwe sten der Indischo ambtenaren opnieuw tc doen verlagen? Is den Minister bekend hoo epn storm van verontwaardiging is opgegaan onder do straks gedupeerde ambtenaren? Is zijn Excellentie ook niet van oordeel, dat de voorgesleldo financieelo bezuinigin gen op do Indische begrooting geen be- fangrijko financieele gevolgen kunnen heb ben voor hot Rijk? Is do Minister niet van moening, dat. zoo noodig in overleg met do Indischo autori teiten, het van een verstandig beleid zou getuigen do. voorgenomen salarisverlaging niet te doen doorgaan? Is Zijn Excellentie dan bereid die maat regelen te overwegen, welke kunnen leiden tot het door ondergetcekeudo beoogde doel: de rust in de gelederen der ambtenaren to doen torugkecren? LAMOESTR. 3S TEL. 308 SLAUIV is de mode t en ook BRUIIM Ziet onz speciale étalage X LANGESTRAAT 26 X o. firnh. weg 32 Tel. 1089 MAROKAANSCM LEERWERK als visitetaschjes, div. groote tasschen, portemotinaies, dassen. Bezoek van den Belgischen Minister van Waterstaat AMSTERDAMSCHE STADSONT. WIKKELING. Financiering van het sche ma-plan. Arasterdam, 10 April. Op welke wijze de voorstellen inzake de stadsontwikkeling en het verkeer het best gefinancierd kun nen worden heeft een punt van ernstige overweging uitgemaakt in het college van B. en W. In oen uitvoerige nota zetten B. en W. hun standpunt uiteen. Zij gaan van do veronderstelling uit, dat liet schema-plan in 50 jaar zal tot strind komen. Elk jaar zal uus noodig zijn 1/50 gedeelte van het ge raamde bedrag of 1.500.000 gulden. Nu kan gekozen worden tusschen het aangaan van leoningen of dit bedrag telkenjare op de gewone begrooting brengen Bij beide soor ten van betaling wordt uitvoerig stilge staan en B. en W. komen tot de slotsom dat betalen uit de gewone middelen de voor keur verdient. Zij gelooven niet dat al da delijk per jaar 1.500.000 noodig zal zijn en meenen. dat Inngzamorliand een fonds kan worden gevormd. De jaarlijkschc stor tingen zullen geleidelijk moeten opgevoerd worden tot zij een bedrag van 1.500 000 hebben bereikt. Op deze wijze kan de uit voering van het schemn-plan ten laste ko men van de gewone begrooting, zonder die bovenmatig te bezwaren Medcmblik, 9 April. Woensdag be zocht de Belgische minister van Waterstaat met een zijner ambtgenooten en den burge meester van Antwerpen, de Zuiderzcewer ken. Dr. II. Colijn was als voorzitter van den Zuiderzeeraad aanwezig, zoomede de directeur-generaol der Zuiderzeewerken, de directeur-generaal van het departement van Waterstaat, Ir. J. A. Ringers, en de voorzitter der Wieringermeerdircctie, Ir. S. Smeding. Na het bezichtigen van het electriseh go- maal „Lely" werd de tochf via Kolhorn en de Haukes naar Den Oever voortgezet. Donderdag was voor de Zuiderzeewerken een zeer belangrijke dag. Bij de officieel* inbedrijfstelling der gemalen op 10 Februari 1930 was door den minister van Waterstaat aan het Dieselgemaal te Den Oever, de naam „Leemans" gegeven, naar Ir. Lee mans, hoofdingenieur directeur van den Rijkswaterstaat. In het Dieselgemaal word in tegenwoor digheid der kinderen cn kleinkinderen van de ingenieurs Lely en Leemans een gedenk plaat onthuld, waarna te Medcmblik een herinneringsplaat werd onthuld ter cere van Ir. C Lely. Op deze herinneringsplaat staat te lezen: „Bij de indiensttreding der bemaling van de Wieringermeer 10 Februari 193U door den minister van Waterstaat mr. P. J. Rey- mer is aan dit gemaal gegeven de naam „Lely", ter herinnering aan de uitmunten de diensten van dr. Ir. C. Lely voor dc af sluiting en do droogmaking der Zuiderzee. Hierna bezichtigden dc beide families de in werking gestelde pompen. DE LOONSVERLAGING VOOR DE INDISCHE AMBTENAREN JUIST? Vragen van den heer Moltmaker. De heer Moltmaker hoeft tot don Minister van Koloniën de volgende vragen gericht: Heeft dc Minister kennis genomen van de voorgenomen loonsverlaging van de In dische ambtenaren, ingaande 1 Juli 1931 met 5 pet. en opnieuw 1 Januari 1932 met nog eens 5 pet.? Heeft de Minister zelf mede zijn invloed doen gelden op deze vermindering der wedden? Acht do Minister dan de politiek juist, dc toch al niet buitengewoon hooge inkom Openingsrede van den heer Chv. Schreuder Amsterdam, 10 April. Bij de opening van dc Internationale tentoonstelling „Do Suiker", welke van 102G April a.s. in het I R.A I.-gebouw gehouden wordt, sprak al- lereerst de voorzitter van het Tuntoonstel- lingscomité, de hoer Chr. Schreuder. Spr. richtte onder meer een woord van eer biedigen dank tot den beschermheer Prins Hendrik, die bij dc opening niet tegenwoor dig kan zijn, maar in den loop van den middag oen bezoek aan de tentoonstelling zal komen brengen. Spr. verklaarde, dat de Prins, door bescherming aan het werk van het comité te verlecncn, het welslagen daar van in binnen- en buitenland ongetwijfeld heeft bevorderd. Spr. legde cr den nadruk op, dat het ini tiatief voor deze tentoonstelling is ontstaan in eigen, vakkundige kringen, waar het de aandacht heeft getrokken, dat het verbruik van suiker cn van de producten der suiker verwerkende industrieën in de laatste jaren niet is toegenomen cn geenszins gelijken tred hield met de vermeerdering der bevol king. Als voedingsmiddel heeft suiker oen groote bcteekenis, zoodat propaganda voor een grooler verbruik ccn algemeen belang kan worden genoemd, Aanvankelijk was het plan, de tentoon stelling tc houden in het voorjaar van 1930. Dit bleek echter onmogelijk. Met erkente lijkheid wordt vermeld dat uit do betref fende kringen van Handel cn Industrio in vrij korten tijd een voldoendo waarborg fonds werd verkregen. Na in korte trekken te hebben medege deeld, wat op de tentoonstelling te zien is, vestigde spr. de aandacht op de wedstrijden, georganiseerd door een commissie onder leiding van het bestuur van de ïfdeeling Amsterdam van dc Nederlandsche banket- bakkersvereeniging. De koningin, prins Hendrik, de koningin-moeder cn prinses Juliana hebben voor dezen wedstrijd me dailles beschikbaar gesteld, waarvoor het comité zeer erkentelijk is. Do tentoonstelling noernt zich „Interna tionaal" en is dit, zooals uit het program ma kan blijken, ook inderdaad. Spr. eindigde met woorden van dank aan allen die het mogelijk hebben gemaakt, dit resultaat tc bereiken, in het bizonder aan de architecten cn aan dc deelnemers in het waarborgfonds, cn verzoekt vervol gens den minister van Arbeid, Handel en Nijverheid do tentoonstelling to willen openen. De minister van Arbeid, Handel en Nij verheid, Mr. T. J. Verschuur, opende ver volgens met ccn toespraak dc tentoonstel ling. Do heer Schroder bracht hierna een woord van dakn aan den minister, wien hij een speciaal voor deze gelegenheid ge slagen herinnering, overhandigde. Hierna maakten do genoodigden een rondgang door de tentoonstelling. EEN NIEUW HOOFDBUREAU VAN POLITIE TD AMSTERDAM. Overtoom hoek Stadhouders kade. Wij lezen in het Hbld.: Dc klachten van den Amsterdamschen hoofdcommissaris, den heer H. J. Versteeg, over het tegenwoordige hoofdbureau van politie aan den O.-Z. Achterburgwal, zijn even talrijke als die, door zijn onmiddehij- ken ambtsvoorganger geuit. Dc moeilijkheden, tengevolge van de engo behuizing van het hoofdbureau nemen gestadig toe, duidelijk bleek, dat men niet kon wachten op het gereedkomen van een eventueel te stichten nieuw Raadhuiscom plex, waarin ook een hoofdbureau van po litie zou worden opgenomen. Waarschijnlijk zal nu het nieuwe hoofd bureau van polit:* worden gebouwd op het terrein gelegen Stadhouderskade en Overtoom, scdoii aren eigendom der ge meente en war o. m. is gevestigd het hoofdkantoor van den Woningdienst. Als het plan' doorgaat, zal in het hoofd bureau aan den O.-Z. Achterburgwal een andere gemeentedienst worden gehuisvest. INBRAAK IN EEN GEZANTSCHAPS- GEBOUW. 's-Gravenh.age. 10 April. In den afge- loopen nacht is ingebroken in het gebouw van het Deenscho gezantschap aan het Bo- zuidenhout. Dc dief schijnt aan dc achterzijde van het huis binnengedrongen te zijn en heeft in een der vertrekken een klein bedrag aan geld gevonden, dat hij meegenomen heeft. Het eerste lustrum van da Maatschappij tot bevors dering der Woordkunst Wedstrijd voet jongeren 's-Gravenhago, 10 April. Heden avond had in Diligontia oen gala-avond plaats ter gelegenheid van het eersto lus trum van do Maatschappij tot Bevordering van Woordkunst Onder de aanwezigen waren do burge meester van den Haag. de heer de Kanter algemeen voorzitter van het Algemeen Ne derlandsch Verbond cn voorts verschillen de letterkundigen. Dc voorzitter van het Genootschap, do heer Albert Vogel opende de bijeenkomst mot eon hartelijk woord van welkom tot vele aanwezigon en hield vcrvolgons een korte toespraak. „Woordkunst" viert heden feest, aldut. spreker. Zij heelt daar reden toe want vijf •aren van groote Inspanning liggen achter haar Do Hollandscho bodem is onwillig voor dit gewas Voorzichtigheid, ijzeren doorzettingskracht on groote saamhoorig- heid in het hoofdbestuur waren onontbeer lijk om het zaad te doen ontkiemen maar gelukkig het Kwam op en een klein plan tjo begroette het zonlicht Wel was het t lantjo nog erg teer in den beginne, maar het groeide, het groeide ziendcroogen en het word een boompje, een boompje, dat nu al zes takken draagt Dat reeds zooveel bereikt is, is me de in niet goringo mate te danken aan den grooten ernst toewijding en opoffering van vele vooraanstaande mannen cn vrouwen. Dc bereidvaardigheid, waarmede zij hot hoofdbestuur ter zijde staan bij het ontwer pen van organisaties, die de bevordering der woordkunst beoogen door middel van liet onderwijs, of die do kunst van het voor dragen of het spreken in het openbaar op hoogcr peil willen brengen, behoort hier dankbaar to worden erkend. In hooge mate zijn wij ook erkentelijk voor het gehcc! belangloos optreden v)or enze leden door tal van kunstenaars, waar onder do allereersten en door verschilleuc'.o gelccrdon en staatslieden. Vervolgens hield de heer Herman Poort een causerie over „Taalschoonheid', waarin hij op treffende en boeiende wijze de taal schoonheid schetste als levensschoonhei 2, die door het wondere rythmc een aantrek kingskracht uitoefent. Den dichter Is het gegeven een gewoon wooid een zeer bij zondere bcteekenis te geven, ja. het geheel nieuw te maken Elk oud woord ontvangt door den kunstenaar nieuwe glans, nieuwe schoonheid cn wordt tot nieuw leven her boren. Met veel citaten en voorbeelden verdui delijkte 6pr zijn voordracht. De heer Albert Vogel hield de slulting.> rede cn reikte tevens de prijzen uit aan do winnaars van den wedstrijd. De jury heeft met zeer veel genoegen de zen wedstrijd in welsprekendheid govofgd. Er viel inderdaad veel tc loven Over li geheel waren de toespraken ongekunsteld cn in overeenstemming mei leeftijd en ont wikkeling. Veel minder enthousiast is de jury over do uitspraak Heel mooi Neder landsch is cr eigenlijk niet g-hoord De vo calen misten vaak edelen klank en de me deklinkers waren vaak slap.. Verzorging hiervan zij dus met klem aanbevolen. Ook de gevoel^verleening was karig. Men verloochont zijn Hollandsch nog niet, in dien men met gloed en overtuiging spreekt. Meer vuur kan voltrekt geen kwaad Wie waarlijk diep overtuigd is van hetgeen hij verkondigt, wie zich geheel geeft, kan ais hij zich tevens technisch bekwaamt, door dringen tot de harten En de harten ont roeren, beteekent in de welspiekendheid bijna altijd overwinnen, want daar i6 geen hoogcr mach' dnn het mrnscheiijk woord. Het is des menschen meest levendige daad Voor het genie zijn natuurlijk geen voor schriften te geven, maar de gemiddeld bo- gaafde raensch dient zich bij de beoefening der welsprekendheid aan regelen te onder werpen, regelen van theorctischen cn van praktischen aard Voor alles is noodig. be zieling en zuivere uitspraak. Tusschen de ^erschil'ende redevoeringen declameerden mevrouw Rodie Medenbach, Ellen Vareno en W. L. BoldinghGoeman© enkele gedichten. De uitslag van den wedstrijd In welspre kendheid, gehouden ter gelegenheid van het eerste lustrum van de Maatschappij tot bevordering van Woordkunst, is: le prijs Henri van Hoof. te Haarlem, met het on derwerp „Dc sport", 2e prijs Jan Kraan, Den Haag, met „Iets over recensies" en 3o prijs Gerarda Elbink, Den Haag, met „Jeugdidealisme". AUTO TEGEN EEN PAAL. De wagen totaal verbrij zeld. Va assen, 10 April. Hedenmiddag om streeks 2 uur heeft alhier een auto-ongeval plaats gehad. De auto van den heer Escherd uit Vaassen botste met grooto vaart tegen een paal van .het eler.trischo net, zoodat deze op den grond terccn* kwam. De auto werd totaal verbrijzeld. Do chauffeur kwam met den schrik vrij. Een inzittende van do auto kreeg woiii den aan hoofd cn handen.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1931 | | pagina 9