IN SPANJE GEEN KONING MEER
DE EEMIANDEU
„PEUGEOT WILL GO" RIT
SPANJE WERD ZICHZELF BEWUST
JOH. DE HEER
ALFONSO IS AFGETREDEN
Woensdag 15 April 1931 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 29e Jaargano No. 242
BERICHT
IS DE MONARCHIE TE
NIET GEDAAN?
De bevolking opge
wonden
26000 K.M, NON STOP
Aankomsten vertrek eiken avond en ochtend 9 uur bij
WILLGO AMERSFOORT
UIT ALFONSO'S LEVEN
Koning bij zijn geboorte
B
L. J. LUYCX ZOON
fortmann en
hehenkamp
flANO- EN 0RGELHANDEL
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pe' Q"atki> va°' 12.10 po muid 075. p»
week (net gratie wzek«rtag cegeo otsgelokkea» f 0.!7%>
Binnenland franco per pos» per 3 «aasde© 6 3b-. Afronderlijke oummers f OM,
POtTlEKENINC 47910 TELEFOON INT ERG III
PRIJS OER AOVERTENTIEH va© 1—4 regelt 1 05 «et tobegrtp va» ret> oewiisnomroer.
e])^ regel meo f0.25 Liefdndigheids-adverreottte voor és
kalft va© deo prijs - Kleine Advartentite „KEITJES' fcü vooruitbeidlinp —5 rtwcla
Jft cat «tea regel ene» 10 cast, értoaaal pleawso 0 6,— Beadjuoramer eatt» OM
Onze abonné's worden beleeïd
verzocht adreswijzigingen niet aan
den bezorger ve.c de courant op te
geven doch schriftelijk of telefo
nisch aan ons adres. Het komt
voor dat zij een wijziging, wanneer
die in hun wijk ligt, uitvoeren,
zonder ons te waarschuwen. Bij
verwisseling van personeel komen
dan fouten in de bezorging voor.
DE ADMINISTRATIE.
Koning Alfonso balling gewor
den. Spanje in een republiek
veranderd.
In onze beido vorige overzichten lieten
wij reeds uitkomen, dat elk oogenblik de
troonsafstand van koning Alfonso kon wor
den verwacht. Inderdaad is do abdicatie
van den Spaansehcn koning gisteren een
feit geworden. Zeer uitvoerige berichten
hebben er reeds over ingelicht, dat do repu
blikeinen thans, zonderdat er bloed is ver
goten, de macht in handen hebben geno
men. In de worsteling tusschen twee staats
concepties heeft de monarchistische het on
dei,*spit moeten delven; met andere woor
dep: de Spaansche intellectueelen en de
Spaansche arbeiders, twee bovoikingsgioe-
pen, die eenerzijds door hun ontwikkeling,
anderzijds door hun contact met do wereld
beweging van het strijdend proletariaat be
scffen, dat de wereld grooter is dan Spanje
hebben zich nadrukkelijk uitgesproken to
gen een conservatisme, dat de laatste jaren
in Spanje zich hardnekkig op de been
trachtte te houden door middel van een dic
tatuur, die steeds de vrijheden der staats
burgers in belangrijke mate aantastte. In
verband met wat wij hierboven noteerden,
spreekt het dan ook haast vanzelf, dat voor
al van de groot* Spaansche steden, waar
het moderne leven het makkelijkst door
drong, het omwcntelingsmitiatief is uitge
gaan. De provincie, waar de monarchisti
sche denkbeelden nog het meest worden
gehuldigd, zal zich hij den gewijzigden
staat, zij het noodc, wel moeten neerleg
gen: fel-actieve tegenkanting van deze zijde
zal. nauwelijks kunnen worden verwacht,
nu koning Alfonso, die>een bloedige revolu
tie heeft willen vermijden, althans naar den
vorm zich vrijwillig heelt teruggetrokken.
Ondcrtusschen is de vraag, hoe Spanje
zich in de toekomst zal ontwikkelen, nu de
staatsvorm is gewijzigd, uiterst moeilijk te
beantwoorden. Dat in den vervolge alles
naar wensch zal gaan, is nog geenszins z»
ker en zal voor 'n niet gering deel afhangen
van de omstandigheid, of de republikeinen
van verschillende schakeering erin zullen sla
gen hun eensgezindheid te bewaren. Wel
zijn zij het er allen over eens geweest, dat
de monarchio een brok verleden behoordt»
te worden, maar nu komt het erop aan de
republiek een stevigen grondslag to bezor
gen. Zal dit lukken? De meeningsverschil
Ion onder de republikeinen, zooals deze tot
dusver aan den dag zijn getreden, openen
geen bemoedigende perspectieven, maar
wanneer de nieuwe minister-president Za-
mora een politicus van groot formaat blijkt
te zijn, in staat met groot gezag leiding te
geven, kan Spanje inderdaad een blljder
toekomst tegemoet gaan. De goede tijd zal
echter leeren, of de verwachtingen zullen
worden verwerkelijkt van degenen, dio
thans een gelukkiger tijdperk voor Spanje
zien aangebroken, nu Alfonso van het too-
neel is verdwenen en zijn conservatieve
raadslieden niets meer in de melk hebben
te brokken.
Een beiangrijk feit is inmiddels, dat in
de nieuwe regeering verscheidene sociaal
democraten zijn opgenomen, zoodat het zeer
achterlijke Spanje, waarin nog grootendeels
middeleuwsche toestanden heerschen, niet
is overgeleverd aan de syndicalisten en
anarchisten, die tot dusver wel een zeer le
vendige, maar nog al onvruchtbare actie
hebben gevoerd, die Spanje niet bepaald tot
heil strekte. Dc Spaansche sociaal-demo
craten vormen een organisatie, waarin een
stevige partijzucht heerscht, zoodat zij
doelbewust zullen streven naar den finan
cieelen, econornischen en geestelijken op
bouw van Spanje, waar b.v. het analpha-
betisme nog welig tiert. De sociaal-demo
cratie kan in het nieuw Spanje een belang
rijke regelende factor worden en vormt wel
licht een waarborg, dat Spanje niet zal
worden gebalkaniseerd en vervallen tot een
staat, waar voortaan do revolutie een ge
beurtenis is, die door zijn periodiciteit nau
welijks meer iets schokkends heeft zooals
in Mexico en andero Midden- en Zuid-Amc-
rikaansche steden.
Overigens wordt het hoe langer hoe dui
delijker, dat koning Alfonso het verlies van
zijn kroon grootendeels aan zich zelf heeft
te wijten, daar hij, over welke handigheden
hij overigens ook beschikte, óén groote po
litieke fout heeft begaan; bij dc drie minis
ter-presidenten, die na den val van Primo
do Rivera met de leiding van 's lands zaken
waren belast, heeft hij er niet nadrukkelijk
genoeg op aangedrongen geleidelijk de die
tafuur weer te vervangen door het const!
tutionalisme Aan de republikeinen is bet
thans de grondwettige toestanden weer vol
komen te herstellen Af te wachten valt,
of de economische, militaire en kerkelijke
kringen, die den krachtigsten steun der mo
narchie vormden, den nieuwen bewin6lie
den al dan niet moeilijkheden in den weg
zullen leggen.
Reeds een nieuw republikeinsch
kabinet gevormd, met Alcata
Zamora als minister
president.
Madrid, 14 April. (V.D.) Koning Allon-
so XIII heeft, ook voor zijn familie, afstand
gedaan van den troon. Een nienw kabinet
is gevormd onder Alcala Zamora. Groote
menschenmassa's trekken door de straten.
Er heerscht volkomen rost.
De laatste oren der Spaansche
monarchie.
In de morgenuren trok een groote de
monstratie langs het paleis van den minis-
ter-presidmt. De. politie was bevreesd, dat
de demonstranten zich naar het in.de na
bijheid gelegen Engelsche gczantschapsge-
bouw zouden begeven, waar de koning zich
op dat moment bevond. Daarom maakte zij
van de wapenen gebruik, tengevolge waar
van vijf personen zwaar en talrijke ande
ren licht gewond werden. In di middaguren
stelde de minister-president koning Alfonso
voor met dc constitutionalisten in onder
handeling te treden in verband met het
oyernemen van de regeering.
Do Republiek uitgeroepen?
Volgens een bsricht van „Exchange" zou
te Barcelona dc republiek zijn uitgeroepen.
De republikeinsche vlag wappert van het
raadhuis en de andere openbare gebouwen.
Te Barcelona heerscht groote geestdrift. Be
vestiging van dit bericht uit Madrid ie nosr
niet ontvangen.
De koninklijke familie moet het
land verlaten.
De voorloopige republikeinsche regeering
heeft aan den koning en dc verdere ko
ninklijke familie den eisch gesteld, dat zij
hedenavond te acht uur Madrid zullen heb
ben verlaten. Tot aan de grens stelt de
nieuwe re-geering zich bore voor de veilig
heid van de leden van het koninklijk huis,
Tallooze officieren doorkruisen de stad
met automobielen, welke met republikein
sche vlaggen getooid zijn. De dag van mor
gen zal tot Nationale Feestdag worden
verklaard
De koers van de peseta is aanmerkelijk
gedaald.
Bet voorspel van de abdicatie.
Naar de Madrileensche correspondent van
de Evening News meldt, zou koning Alfon
so naar Portugal gaan, om zich vandaar
over zee naar Engeland te begeven. Van
andere zijde wordt weer vernomen, dat de
koning allereerst naar Parijs zou gaan.
De republikeinsche leider Gregorio Ma-
ranon heeft verklaard, dat de koning onder
de navolgende voorwaarden tot abdicatie
heeft besloten-
Hem moet worden toegestaan het land
te verlaten. Bovendien moet hem tijd ges-
ven worden voor het afwikkelen van per
soonlijke aangelegenheden. Bij het vertrok
zullen hem militaire eerbewijzen worden
gebracht.
Naar cl 2 Star verneemt, is het nieuwe
Spaansche kabinet onder voorzitterschap
van Zamorra reeds bijeen gekomen. De ko
ning heeft eerst willen aftreden ten gunste
van zijn zoon, doch Zamorra moei to?n
verklaard hebben, dat dc republikeinen
slechts genoegen namen met abdicatie van
het geheele koninklijk huis. Hierna heeft
de koning zich in het onvermijdelijke ge
schikt.
Uit Spanje vertrokken.
De koning en zijn gezin zijn hedenavond
te 20.30 uur per auto in de richting van
de Portug-icsche gren6 vertrokken. Vermoe
delijk zal hij zich te Lissabon of Oporto
aan boord van een Engelsch oorlogsschip
begeven.
Alle gevangen officieren en burgers, wel
ke bij de laatste revolutionnaire woelingen
betrokken waren, werden vanavond door de
nieuwe regeering op vrije voeten gesteld.
De minister-president Aznar heeft aan do
pers verklaard, dat het oude kabinet in
den nacht op Woensdag voor het laatst
bijeen zal komen, om de staatszaken for
meel aan het nieuwe kabinet over te dra
gen.
De Catalaansche Republiek
uitgeroepen.
Naar uit Barcelona gemeldt wordt, wordt
het bericht bevestigd, dat de bekende sepa
ratist Macia aldaar de Catalaansche Repu
bliek heeft uitgeroapen.
Groote verwarring te Barcelona
De telefonische verbinding tusschen Bar
celona en Madrid is, naar uit Barcelona
gemeld wordt, sedert het middaguur .*r-
broken. Op de meeste gebouwen te Barce
lona wappert de republikeinsche vlag Hot
postkantoor is gesloten, daar de romigte
het gebouw met steenen bekogelde, toen
men zich tegen de verwijdering van het
koninklijk wapen verzit te. Afbeeldingen van
den koning werden uit do vensters gewor
pen en verbrand: Êr heerscht te Barcelona
een groote chaos en do politie weet nut
welke regeering zij eigenlijk gehoorzamen
moet. De voorloopige regeering te Bnrc»-
lona heeft nieuwe ambtenaren aangesteld.
Het telegraafkantoor staat voorloopig on
der bewind van een zoon van een leger-
kapitein, die lid is van de provision sele re
geering ie Barcelona.
O
Io de hoofdstad heerscht rust.
Nadat bekend was geworden, dat de
koning had afstand gedaan van don troon,
werd op het postkantoor de republikeinsche
vlag geheschen. Een groote menigte bewoog
zich geestdriftig door de straten met repu
blikeinsche dundoeken De koninklijke fa
milie heeft zich onmiddellijk reisvaardig ge
maakt en zal spoedig Madrid verlaten. In
de hoofdstad des lands is alles tot dusverre
vrij rustig. De politic beheerscht op het
oogenblik volkomen den toestand en het is
dan ook nergens tot botsingen gekomen.
De monarchisten zijn door het plotseling be
sluit van den koning om af te treden bui
tengewoon verrast, aangezien men hoopte,
dat de kroon nog op het laatste oogenblik
zou kunnen worden gered. Men behoeft
niet meer te rekenen op een tegenbeweging
van de zijde der monarchisten. De
monarchie is thans na een 1500-jarig be
staan gevallen.
Het eerste republikoiusche mi
nisterie. Catalonië onafhan
kelijk?
Madrid, 14 April. (V. D.) Naar ver
luidt zal het eerste republikeinsche ministe
rie als volgt zijn samengesteld-
Minister-president: Alcala Zamora.
Buitenlandschc zaken: Dr. Lerroux (repl
radicaal)
Justitie: Prof. De Los Rios (soc.-dem.).
Binncnlandschc zaken: Dr. Maura (dem.-
rep.).
Arbeid: Caballcro (soc.-dem)
Financiën: Prieto (soc.-dem.l
Openbare werken: Dr. Albornoz (soo
dem.).
Onderwijs: Domingo (rep. soc.-dem.).
Verkeerswezen: Dr. Barrios.
Oorlog: Dr. Azana (republikein).
Economische Zaken: Bofill (Catalaan).
Wordt het buitenlandsch kapi
taal over de grens gebracht?
P a r ij s14 A p r 11. (H N.) De berichten
omtrent den toestand in Spanje zijn nog
niet zeer overzichtelijk. Aznar, do minister
president van het monarchistisch kabinet,
verklaarde aan de pers, dat zijn kabinet
vannacht voor het laatst zal bijeenkomen,
om de definitieve formaliteiten voor de
overgave van het regeerlngsgezag af, te
doen. Feitelijk bestaan er dus op het oogen
blik twee regeeringen.
Ook de berichten omtrent het verblijf
van den koning luiden tegenstrijdig. Som
mige berichten melden, dat de koning me{
zijn gezin vanavond om half acht in vier
auto's Madrid heeft verlaten, die in de
richting van de Portugeesche grens ver
trokken en men vermoedde, dat hij zich te
Lissabon of Oporto op een Engelsch oorlogs
schip zal begeven. Aan den anderen kant
waren vanavond te Madrid geruchten in
omloop, dat de koning weigert het land te
verlaten en in den loop van den nacht den
staat van beleg wil laten afkondigen. Het
is mogelijk, dat deze geruchten door
anarchistische elementen verspreid zijn, om
de bevolking tot ondoordachte daden aan te
zetten. De betoogingen op straat duurden
den geheclen avond voort. De arbeiders
te Madrid hebben de fabrieken verlaton, om
in lange optochten door do straten van de
stad te trekken. Muziekkorpsen trekken
eveneens door de stad onder het spelen
van de Marseillaise.
Verder doen er geruchten de ronde, dat
tot een verdeeling van het groot-grondbezit
zal worden overgegaan. Buitenlandsch geld
is te Madrid bijna niet te krijgen en het
schijnt dat reeds op groote schaal kapitaal
naar het buitenland is overgebracht.
Bij de installatie van den hieuwen burge
meester van Madrid, den socialist Saborit,
Een monarch, die veel voor zijn
land heeft gedaan.
Koning Alfonso XIII van Spanje was al
koning, toen hij geboren werd. Zijn vader.
Alfonso XII stierf eenige maanden voor
zijn eenige zoon op 17 Mei 1386 het levens
licht aanschouwde.
Zijn moeder. Maria Christina, aartsher
togin van Oostenrijk, werd regentesse voor
haar zoon. Na een strenge opvoeding werd
de ex-koning op 17 Mei 1902 meerderjarig
en nam toen de regeering over. In 1906 huw
de hij met prinses Victoria Eugénie van
Bat'tenberg. een kleindochter van koningin
Victoria van Engeland. Op den bruidstoet
van het koninklijk echtpaar werd een bom
aanslag gepleegd, waardoor 15 personen
werden gedood. De koning gaf hierbij, even
als trouwens bij andere gelegenheden, blijk
van groo.'e onverschrokkenheid. Uit het
huwelijk van Don Alfonso -werden zes kin
deren geboren, waaronder vier zoons, die
echter lichamelijk niet gehee" gezond zijn.
Toen de meerderjarige Alfons XIII
in 1902 gekroond werd, stond Spanje op
een der belangrijkste keerpunten in zijn ge
schiedenis. Het had den oorlog met de Ver
een igde Staten ver oren, en daarmee het
grootste deel van zijn overzcesche bezittin
gen: de Antillen en de Phi'ippijnen. Het
bleek 6poedig,- dat deze nederlaag en dit
verlies Spanje hadden wakker geschud, het
had zichzelf weergevonden, en wilde een
nieuw leven beginnen. Om dat te bereiken
moest het land twee wegen inslaan: zich
op zichzelf concentreeren en daarbij zich
aansluiten bij de Europeesche Staten.
Het was koning Alfons toevertrouwd zijn
land voor te gaan bij deze Ieven6vernieu
wing. Door on door Spanjaard zijnde heeft
Alfons, 6teunende op het heden, vroegtijdig
genoeg ingezien, dat Spanje's toekomst lag
in Spanje zelf, en hij heeft de hand aan de
ploeg geslagen, in plaats van treurend te
gaan neerzitten bij do ruines van het ver
leden. Zoo heeft hij met volie overtuiging
de ontwikkeling van zijn land In velerlei
opzicht weten te bevorderen. Landbouw, in
dustrie, scheepvaart, onderwijs, handel,
kunst en sport, voor alles heelt hij zich le
vendig geïnteresseerd, en een opwekkend
voorbeeld gegeven. Er is wellicht geen Span
jaard, die zijn land. zijn problemen cn zijn
mogelijkheden zoo goed kent als Alfonso
En tegelijkertijd toonde hij zich hiervan
overtuigd, dat het isolement van Spanje
doodelijk moest werken. In die overtuiging
heeft hij, de ontwikkeling van de andere
Europeesche naties volgend, de oogen van
zijn land op Europa gericht, opdat het 't
leven van Europa zou meeleven, totdat het
verzuim geheel en al zou zijn ingehaald
Zoo is het hem ook gelukt, in het bizonder
door zijn kloeke cn humane politiek tijdens
den wereldoorlog de aandacht van geheel
de wereld op Spanje tc vestigen. Mede dank
zij zijn beleid is Spanje weer gaan meetel
len in de rij der volkeren.
Thans oogst hij den ondank, die dikwijls
's werelds loon is. Zonder twijfel heeft Al
fonso in zijn energiek streven fouten ge
maakt, en ten 6lotte kan worden gcconsta
teerd, dat zijn bekende minachting voor
het parlementaire stelsel in het algemeen.»
cn een volksvertegenwoordig ng in het bij
zonder, de directe aanleiding is geweest tot
zijn impopulariteit in hreedo kringen. In
Git systeem paste de ailituire dictatuur,
die zooveel kwaad bloed heeft gezet
Hoe het zij, met koning Alfons verdwijnt
een krachtige, energieke figuur van het
tooneel, die voor zijn land veel heeft betee-
kend.
De buitenlandschc politiek van Alfonso
werd in hoofdzaak door zijn Marokkaanscho
politiek beheerscht. In 1912 werd een
Fransch-Spaansch verdrag gesloten, waarbij
Marokko in twee deelen verdeeld werd. De
ze Marokkaansche politiek des konings
heeft herhaaldelijk geleid tot uitingen van
ontevredenheid van de zijde van het volk.
De krijgsverrichtingen van Spanje in Ma
rokko duurden tot 1926, toen het eindelijk,
met behulp van Frankrijk, gelukte in het
Spaansche gebied de orde te herstellen.
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
770.6 te Brest.
Laagste Barometerstand:
750-1 tc Memel.
Verwachting:
Zwakke tot matige, \V. tot
Z. W. wind, gedeeltelijk be
wolkt, weinig of geen regen,
iets zachter.
Langcstraat 49-51 Tel. 190
Cretonnes in moderne dessins.
Bedrukte katoenen stofjes genre
Vlisco Tobralco.
fantasiekussens,
schoorsteenranden
dressoirloopers,,
ronde en ovale kleeden
Varxens narXt 5 - lel 130ö
Een goede raad; eerst even
bij ons komen kijken.
werd een stilte van tweo minuten in acht
genomen, ter herdenking van kapitein Ga-
lan, die wegens zijn deelneming aan den
December-opstand te Jaca gefusilleerd is.
Zijn portret werd in de vergaderzaal opge
hangen, terwijl dat van den koning verwij
derd werd.
Geen bevestiging van het bo«
richt door de Spaansche lega
tie te 's-Gravenhage.
Van de Spaansche legatie te 's-Graven-
hagc vernemen wij, dat deze legatie heden
avond half negen een telefonisch onder
houd had met het ministerie van buiten-
landscho zaken tc Madrid.
Volgens door de legatie ontvangen inlich
tingen had de koning van Spanje heden
avond nog een onderhoud met den minis
terraad cn kan omtrent eventueelc aftre
ding nog niets officieel worden medege
deeld.
De legatie is verder in afwachting van
nadere berichten uit Spanje. Zoodra cenig
officieel bericht Inkomt, za! hiervan mede-
deeling worden gedaan.
Geen Catalaansche republiek?
Londen, 14 April. (V.D.) Volgens alhier
ingekomen pcrstelegrammen, hseft Zamora
een telefonisch onderhoud gehad met do
hoofden der voorloopige regeering te Bar
celona. Kolonel Macia, de Catalaansche lei
der, heeft verklaard, dat het niet in d* be
doeling ligt een afzonderlijke CatalaansVne
republiek in tc stel Lm, aangezien de ni >uwe
beweging moet bijdragen tot een grooter en
oendrachtiger Spanje.
De koning vertrekt naar Engeland
Londen, 14 April. (V.D.) De koning is
uit Madrid vertrokken, uitgeleid door Za
morra. De ex-koning begeeft zich naarCar-
thagena waar hij aan boord van een Britsch
stoomschip naar Engeland zal vertrekken.
Ofschoon dc buitenlandsche Spaanse.f- le
gaties het bericht over de abdicatie nog niet
bevestigen, is dit officisel door het Fran-
sche ministerie van buitenlandsch-» ziken
bekend gemaakt.
Doet do koning goen afstand van
zijn rechten?
Madrid, 15 April. (V.D.) De laatst.) be
richten melden, dat koning Alfonso welis
waar zich bereid heeft verklaard het land
te verlaten, maar dat hij geen afstand heeft
gedaan van zijn rechten.
Om 9 uur hedenavond heeft Alcala Za
mora, vanaf het balcon van het ministerie
van buitenlandsche zaken, de uitroeping
der republiek bekend gemaakt Op het laat
ste oogenblik vóór de uitroeping, kondigde
ds kapitein-generaal van Madrid den staat
van beleg over geheel Spanje aan.
