TAXI MOLENAAR
DE EEMIANDEU
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regelt f I 05 mei inbegrip va» een oewijsnommer,
Donderdag 30 April 1931
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 2Ó5
B E RJ_C H T
MENSCHVERGODING EN
GODSVERMENSCHING.
Buiteolariidselh
TEL. 1210 (3 LIJNEN)
Keurig onderhouden Fiat-Auto mobielen
DE DREIGENDE TOESTAND
OP MADEIRA
DE ONTPLOFFINGSRAMP
TE MAAGDENBURG
AARDBEVING EISCHT
700 D00DEN
GROOTEBRAND INGALATZ
Buitenland
0VERSTR00MINGSELLENDE
IN POLEN
LICHT OP
7 uur 53 min.
L. J. LUYCX ZOON
ERNSTIGE SPOORWEGRAMP
38 dooden en 36 gewonden
„PEUGEOT WILL GO" RIT.
26000 K.M. NON STOP
Aankomst en vertrek eiken avond en ochtend 9 uur bij
WILLGO - AMERSFOORT
AMERSTOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS 3 ®aaod«> *oo' Amersfoort f 2.10 per maand f 075. per
week (me» gr «tl* verzekering tegen ongelukken) f 0.171/»
Binnenland franco per post per 3 maanden f 5,-. Afzonderlijke nuramere i OM.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTE11C «II
1 elke regel mee» f 0.25 Llefdadigheids-edvertcntlSn voo» de
helft van den prijs - Kleine Advertentlto _KEIT|ES' bi) vooruitLetolinp —5 regels
90 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaauea t I.Bewijsnummer extra 0.05
Hiermede berichten wij, dat met
ingang van Maandag 4 Mei de
sluiting van onze bureaux tus
schcn half één en twee uur is
OPGEHEVEN.
ONS BUREAU IS NU DAGE
LIJKS GEOPEND VAN HALF
NEGEN 's MORGENS TOT
HALF ZES 'S AVONDS.
(Zaterdags van half negen tot
half één.)
Men kan tegenwoordig liaast geen krant
opnemen, of men leest van een jubileum,
dat een levende, of van een grafrede, die
een doodo vergoodt.
Zijn echter zij, dio zooeyen bewierookt
hebben, van feestzaal of kerkhof huiswaarts
gekeerd, dan bewaarheiden de meesten
hunner het woord van Charcot, dat hon
derd menschen, bij elkaar, honderdmaal
minder verstand hebben dan ieder van die
honderd op zichzelf bezit. Dan komen zij
tot réde, dan komt hun in de gedachte,
wat dc eenvoudige m a vv. waarachtig groo-
tc Professor Lorenz zei, toen hem, ik weet
niet naar aanleiding waarvan, hulde werd
gebracht: .,TIct werd mij ingegeven."
Dan denken zij, zij het ook in anderen
vorm, wat. ik hier neerschrijf, nnmelijk
dit.
„Vergoden wij de pen, die schreef, het
penseel, dat maalde, den beitel, die beeldde,
de viool, die zong, den mond. die sprak, de
hand. die deed? Natuurlijk niet! Maar wel
vergoden wij den menseh, die toch ook als
uitingsmiddel werd gebruikt, namelijk door
een wel önzichtbare on ondoorgrondelijke,
maar toch alom doorvoelde Macht. Aan
die Macht onze liefdevolle hulde! En waar
door? Door het liefdevol doorvoelen vat.
Haar tnllooze schoone uitingen, stoffeli-k on
geeèstelijk en het daarnaar handelen
Maken velen onder ons den mensch tot
een God, God, de bovengenoemde Macht
verlagen zij tot mensch. Zij maken Hem tot
een wezen, dat' uitverkiest, dat den een
zalig maakt, dén ander verdoemt, dat alles
doet, tot het nietigste toe, dat niet mot zich
laat spotten, dat zich door het ijdclhik noe
men van zijn naam diep beleedigd acht,
dat door tal van ceremonieën geoord wil
worden, kortom, tot een grilligen, kleinen,
hoogmo'Hligen meester, tegenover wicn wij
ons. als godvreezende slagen hebben te
gedragen.
Van een dergelijk Godsbegrip getuicren
reeds de woorden „gods dienst" en
„godsdienstig". Men vervange die woor
den door g o d s 1 i e f d e en godlievend
Taalkundige bezwaren? Zegt men ook
niet m e n s c h e n 1 i e f d e en mensch-
1 i o v c n d. kunstliefde en kunst
lievend?
Kan men zich bij die nieuwe woorden
toch nog niet neerleggen, dan ten minste
de oud*1 woorden r e 1 i g i e en religieus,
zoo oneindig veel verhevener en inniger dm
godsdienst en godsdienstig. Zij
toch zijn afgeleid van het Latijnsche werk
woord r c 1 i g a r e: binden.
De band met God, zooals ik dien boven
beschreef, ziedaar mijn ongevraagd Credo
Dieper vermag ik niet te gaan.
Wanneer ik zoo bij mijzelf naga, wat er-
al sinds onafzienbaren tijd over God ge
dacht, gesproken en geschreven is, dan
komt mij steeds in dc gedachte een ge
sprekje tusschcn twee heel jonge kinde
ren. Dat luidde zoo
Het. ecne kind (opkijkend naar den blau
wen bemel)
„Hoe zit dat nou? Liergen daar nou plan
kon, waar Onze Lieve Heer over loopt
Het andere kind
„Wacht maar tot je er komt;
d an zal je het wel zien"
Uit den mond dor kinderen
Dr. A. SMIT.
De rechtsradicalen in Duitsch-
land slaan een hoogen toon
aa. Zij wenschten, dat Hin
denburg van het tooneel zal
verdwijnen.
Dc talrijke politieke kloppartijen, dio de
laatste jaren in Duitscliland plaats hadden
en waarbij zoo voor en na al lieel wat
slachtoffers zijn gevallen, bracht Duitsch-
larid zoo langzamerhand in opspraak. Men
argumenteerde niet langer met woorden
niaar met revolvers en andere wapens
Deze toestand heeft tenslotte de regccring-
Brüniiig verdroten; zij vaardigde een nood
verordening uit, die do rechten der kwaad
willige staatsburgers aanmerkelijk beperk
te en die ten doel had een einde te ma
ken aan do buitensporigheden, die geleide-
lijkweg het karakter waren gaan dragen
van een burgeroorlog.
Voor de ongeregeldheden, die bijna dage
lijks plaats vonden, waren de radicale ele
menten verantwoordelijk. Onder meer roer
den zich dc communisten op een bedenke
lijke wijze, doch een nog betreurenswaard!
ger atie ontplooiden de rechtsradicalen. die
den naam nntionaal-socialistcn dragen.
Dat het ernst met dc toepassing der nood
verordening was, hebben laatstgenoemden
maar al tc dikwijls tot hun schade en
schande ondervonden, maar riicn krijgt niet
den indruk, dat deze schade en schande
de heeren wijs hebben gemaakt.
Nu hun belet wordt zich op een onbe-
heerschte wijze uit te leven en zij voor al
le handelingen, die tegen dc noodverorde
ning indruischen, moeten boeten, achten zij
zich op een schromelijke wijze tc kort go-
daan en zijn zij van oordeel, dot zij on
derdrukt, ja érger nog. rechtstreeks geter
roriseerd worden. Zij lijken zoodoende op
brandstichters, die het de politie euvel dui
den, wanneer deze tracht te voorkomen,
dat zij een huis een prooi der vlammén
doen worden
Maandag heeft de nationaal-socialistl-
schc rijksdagfractie, dio te Münehen onder
voorzitterschap van dr. Frick in het Brui
ne Huis bijeen was gekomen, al een zeer
zonderlinge houding aangenomen. Dc hee
/en afgevaardigden hebben den eisch van
dr. Frick, dat rijkspresident Von Hinden
burg dient af te treden, omdat hij zijn kie
zers niet meer achter zich heeft, lol de hun
ne gemaakt. Ieder zal toegeven, dat dit een
krasse aanval is op den drager van het
hoogste ambt in het rijk, een aanval, waar
van de beteekenis nog wordt vergroot, om
dat op de vergadering ook de opnër-natio-
naal-socialist. Hitier, aanwezig was. De
rechts-radicale afgevaardigden hebben ten
slotte een verklaring goedgekeurd, waarin
zij zich keci'en tegen de handhaving der
jongste noodverordening en hun ernstige
bezwaren uiten tegen het feit, dat de jus
titie de nationaal-socialistische rijksdagaf
gevaardigden blijkbaar beschouwt als
..wild," dat vogelvrij is verklaard. Volgens
hen is een dergelijk optreden in striid mot
de bepalingen der grondwet van Weimar,
omdat de constitulioneel gowaarbordge rcch
ten der parlementsleden, die tot hooge
boeten en gevangenisstraffen worden ver
oordeeld, met voeten worden getreden. FpI
kritisc'eren zij ook het feit, dat de natio
naalsocialistische rijksdagleden niet rncer
het woord mogen opren tot hun kiezers.
Dit is natuurlijk een averechtsche voorstel
ling van zaken: de noodverordening belet
hun niet zich te uiten, maar wil er alleen
een stokje voor steken, dat de radicalen
zich op excessieve, staatsgevaarlijke en op
hitsende wijze uiten. Tevens klagen de na-
tionaal-socialistén erover, dat hun organen
om de haverklap weken en maanden lang
worden verboden. Kortom, zoo wordt in
bovenbedoelde verklaring betoogd, de geos-
tcs- en meeningsvrijheid wordt op de meest
rigoureuse wijze gekneveld en geboeid, het
geen een ongehoorde toestand wordt ge
noemd. Er wordt dan ook aangekondigd,
dat do nationaal-socialisten niet zullen rus-
ton, voordat aan dergelijke regeermethodes.
door het oordeel van het volk oo legale
wijze een einde zal zijn gemaakt- Tenslotte
wordt er bij den rijkspresident, „ujt naan»
van millioencn onderdrukte en geterrori
seerde Dui(schers", op aangedrongen om,
overeenkomstig zijn plicht, de fundamen-
tieele rechten der grondwet te verdedigen
tegen de voortdurende schennis van de wet.
door de parlementaire meerderheidscoa
litie. Mocht Hindenburg op dezen eisch
niet willen of kunnen ingaan, dan dient hij
aldus wordt tc kennen gegeven af te
treden en de bescherming van zijn vroege
re kiezers over te laten aan een nieuwen
nationalen rijkspresident. Vooral dit woord
je „nationalen" is veelzeggend, daar tus
schen de regels door kan worden gelezen,
dat de nazi's Hindenburg niet meer als een
nationale figuur beschouwen. De tegen
woordige rijkspresident heeft echter tc vaak
getoond een krachtige persoonlijkheid te
zijn dan dat men zou kunnen aannemen,
dat hij rekening houdt met de beleedigcndc
kritiek der rechtsclie praatjesmakers, die
nog nooit hebben getoond tot positieven,
staatsopbouwenden, arbeid bij machte te
zijn.
Beschermingsmaatregelen
voor de Engelschen
Londen, 28 April (V.D.) In verband
met het feit, dat Pqrtugoeschc troepen op
Madeira zijn geland, zoodat men dus ge re
gelde gevechten tusschcn deze troepen en
de opstandelingen kan verwachten, heeft
de commandant van den voor Funchal lig-
genden Engelschen kruiser London ter be
scherming van de Britsche onderdanen op
Madeira maatregelen getroffen. Hij is zoo
wel mei den bevelhebber der regcerings-
troepen als met de opstandelingen overeen
gekomen, dat in geval van gevaar de En
gclschc onderdanenop het eiland gecnn
centreerd zullen worden In enkele bij el
kaar gelegen hotels en dat Britsche muri
netroepen op de bij deze hotels behoorondc
terreinen gestationeerd zullen mogen wor
den. Zoowol de regeeringstroepen als de op
standelingen hebben toegezegd deze met
hot omliggend terrein in dit geval te zul
len beschouwen als neutrale* %one.
De eerste botsingen.
Londen, 29 April. (V. D.) De Daily
Telegraph meldt uit Madeira, dat gisteren
de Portügeesche kanonneerboot lbo, die
deelneemt aan den blokkadedienst, door de
opstandelingen van Funchal is beschoten.
De kanonneerboot beantwoordde het vuur
en dwong de opstandelingen hun stellingen
te verlaten. Voorts wordt gemeld, dat Por
tügeesche watervliegtuigen gisteren het
draadlooze station der opstandelingen op
het fort Johannes de D >óper bij Funchal
hebben gebombardeerd en tot zwijgen ge
bracht. Alle vliegtuigen zijn ongedeerd te
Porto Santo teruggekeerd Een hospitaal
schip te Lissabon heeft bevel gekregen zich
voor het vertrek naar Madeira gereed te
maken. De aanval op Madeira heeft zonder
voorafgaande waarschuwing plaats gehad
ondanks de verzekering, dat een waarschu
wingsperiode van 24 uur in acht zal worden
genomen, gedurende welken tijd de Porta
geesche regecring met de betrokken mo
gcndhedên maatregelen ter bescherming
hunner onderdanen zou kunnen treffen. Do
drie internationale hotels te Funch.wor
den echter door beide partijen als neutrale
zone beschouwd.
Enkele zwaar gewonden
overleden
Ma.agdenburg, 29 April (V.D.) Van oe
in het ziekenhuis te Maagdenburg opgeno
men zwaar gewonden arbeidsters uit de
saccharinefabriek Maagdenburg zijn In den
afgeloopen nacht twee arbeidsters overleden
zoodat in het geheel tien personen hot
slachtoffer van het ongeluk zijn geworden.
De toestand van den opzichter Giinter is
naar omstandigheden redelijk wel.
Naar de D. A. Z. verneemt, is gebleken,
dat de oorzaak van de ontploffing in de
saccharinefabriek zelfontbranding is ge
weest. welke ontstaan is in de chemische
voorraden.
K o w n o, 2 9 April. (V. D.) Naar via
Moskou wordt gemeld, wordt bet aantal
personen, dat bij do aardbeving in
Xachitschewan (Armenië) werd gedood, op
honderd geschat.
Volgens nadere berichten hebben bij de
aardbeving in Nachitschewan 700 personen
den dood gevonden, terwijl ''O.OOO men
schen dakloos werden. Het regent asch. Er
zijn in Nachitschewan 60 huizen verwoest,
terwijl in Gersu en Otchnubar 380 huizen
verwoest werden.
H^t centrum van de aardbeving is gele
gen in Zanguezoer (Arémenië) In de stad
Gueroeesy en omgeving zijn 200 menschen
gedood en 200 gewond. In de stad Sissian
werden 192 personen gedood en 600 ge
wond.
De schade bedraagt millioenen.
Boekarest, 29 April. (V.D.) In Galatz
werden Dinsdag door een enormen brand
twee fabrieken en een aantal woonhuizen
met bijgebouwen een prooi d.-r vlammen
De schade bedraagt millioencn. Men ver
moedt brandstichting.
SPANJE EN SOVJET-RUSLAND.
Trozky zal eventueel toegelaten
worden.
Madrid, 29 April. (V.D.) Do rëge.erlng
heeft medegedeeld betrekkingen aan te wil
len gaan met Sovjet-Rusland. Er zal gzen
bezwaar bestaan Trotzky eventueel toe te
laten.
DE OPLOSSING VAN HET CATALAAN-
SCHE VRAAGSTUK
Een verklaring van kolonel Macia
P a r ij s, 2S2 April. (V.D.) De leider der
Catalaansche onafhankelijkheidsbeweging,
kolonel Macia, heeft, naar uit Barcelona
gemeld wordt, een verklaring afgelegd,
waarin hij o.a. zeide, dat Spanje alle krach
ten moet inspannen om het probleem der
Catalaansche onafhankelijkheid op te los
sen. Wij zijn verplicht, aldus kolonel Ma
cia. de beslissing van de Cortes af te wach
ten. Deze zal echter de conflicten niet kun
nen bijleggen, wanneer niet volledige vrij
heid binnen den Spaanschcn staat aan Ca-
talonie wordt toegekend
PRESIDENT HOOVER ONTVANGT
HET SIAMEESCHE KONINGSPAAR.
New-York, 29 April. (V.D) De koning
en de koningin van Siam zijn heden per
extra-trein naar Washington vjrtrokken.
om oen officieel bezoek af te leggen bij pre
sident Hoover.
Duizenden personen in hache:
lijke positie
Warschau, 28 April (V.D.) Terwijl rle
overstroomingen in liet Wilnagebied lang
zaam minder 'worden, stijgt het water van
de Njemcn onrustbarend. In het Grodnow-
gebiod werden moer dan vijftig kleine brug
gen weggespoeld. Tal van plaatsen staan
onder water. De materieele schade is zeer
groot, terwijl ook menschenlevens tc be
treuren zijn.
W a r s c h a u, 29 April. (V.D.) Blijkens
de jongste gegevens worden door de over
stroomingen alleen bij Wilna ongeveer tien
duizend menschen ernstig benadeeld. De
helft hunner is dakloos. Ook uit het dis
trict Braclaw cn andere districten komen
ontstellende berichten over de schade, die
de overstroomingen daar hebben aangc
richt.
De Dwina heeft een maximum stand be
reikt van 14 M. boven normaal. Het stadje
Dzisma staat geheel onder water en is vol
ledig van de buitenwereld geïsoleerd. Meer
dan 8000 menschen zijn ln deze beide dis
tricten dakloos. Talrijke huizen zijn geheel
weggespoeld.
CHINA REKENT MET DE
COMMUNISTEN AF.
Londen, 28 April (V.D.) De Nankingre
georing maakte heden bekend, dat in de
provincie Hoepci 1800 communisten door
de regeoringstroepen gevangen zijn geno
men en terechtgesteld.
Volgens de laatste berichten
zouden de regeeringstroepen groote over
winningen behaald hebben op den cotn-
miinistischcn aan* oerder Ho Lung bij Juan
gan en Tangjang, waarbij hun de strate
gisch belangrijke stad Tsicn Kiang in han
den gevallen is. De strijdkrachten van Mo
Lung zijn volgens deze berichten in volko
men wanorde afgetrokken, zoodat het
communistische gevaar in het Westelijk
gedeelte van de provincie Hoepci bezworen
is.
EEN NIEUWE VELDTOCHT VAN
SANDINO?
Verscheidene gevangenen onthoofd.
N e w-Y o r k, 29 April. (V.D.) Volgens be
richten uit Nicaragua zou de leider van de
Nicaraguasche vrijheidsbeweging, generaal
Sandino pogingen doen om de bevolking
schrik aan te jagen. Bewjerd wordt, dat
hij in de nabijheid van Puerto Cabeeas ver
scheidene gevangenen heeft doen onthoof
den, waarna hun hoofden op stokken wer
den bevestigd. Gelijk gemeld, moet San
dino van Sovjet-Rusland jen aanbod heb
ben ontvangen voor de leverantie van wa
pens en munitie. Sandino heeft dit aanbod
echter van de hand gewezen.
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
767.5 te Isafjord.
Laagste Barometerstand:
745.6 te Thorshavn.
Verwachting:
Matige tot krachtige, W.
tot Z. later opnieuw win
nende wind, meest zwaar be
wolkt of betrokken met re
genbuien, later kouder.
Langestraat 49-51 Tel. 190
BADMUTSEN
ZWEMPAKKEN
BADMANTELS
BADSCHOENTJES
voor Dames en Meisjes.
De AlexandriëCairO'Express
in brand geraakt.
Londen, 29 April. (V.D.) Volgens be
richten uit Caïro, is hedenmiddag de
Alexandrië—Cairo Express ln brand go-
raakt. Hierbij moeten 38 personen, waaron
der 10 kinderen, den dood gevonden heb
ben. Drio bezweken na aankomst in het
ziekenhuis en 36 anderen werden zwaa»- ge
wond. Vele lijken waren onherkenbaar ver
minkt. De toestand van vele gewonden la
ernstig. Onder de dooden bevindt zich
slechts één Europeaan. De brand is waar
schijnlijk ontstaan, doordat één der assen
is warmgeloopen. Drie houten wagons gin
gen in vlammen op. De locomotiefbestuur
der had van den brand niets bemerkt en
werd eerst later door een baanwachter op
het uitslaande vuur attent gemaakt.
EEN NOODLOTTIGE EXPEDITIE.
Een drama in de Congo.
N c w-Y o r k, 2 9 A p r i 1. (V. D.) De Ame-
rikaansche medische expeditie, dio is uit
gezonden voor het instellen van een weten
schappelijk onderzoek naar het verschijn
sel der slaapziekte in de Belgische Congo,
iö door een ernstig ongeluk getroffen. Do
leider der expeditie, dr. Arthur Torrance,
is in de Congo verdronken. Dc overige
leden der expeditie zijn door de overstroo
mingen van de Congo van de buitenwereld
afgesneden cn worden als verloren be
schouwd. Dr. Torrance had reeds eerder
naam gemaakt door zijn wetenschappelijke
expedities, waarbij hij eenige malen ver
scheidene menschen verloor tengevolge van
aanvallen van vijandige inboorlingen.
HET LEGER IN BELGIE.
Brussel, 29 April. (H. N.) De Belgi
sche minister van oorlog heeft vandaag het
wetsontwerp verdedigd, waarbij voor de
landsverdediging gelden buiten de gewone
begrooting worden aangevraagd. Hij ver
klaarde, dat België niet in staat is bij de
ontwapening voor to gaan, aangezien het
door machtige naburen is omringd. Hoewel
België vredelievend was, hoeft het invallen
van vijandelijke legers moeten verduren,
wat niet meer mag geschieden. Het thans
voorgestelde vcrdedigingsstelsel berust op
de ervaringen van den wereldoorlog. Wel
beroept men zich op den volkenbond voor
de ontwapening, doch de volkenbond be
schikt over geen leger om zich te doen eer
biedigen. België kan zich niet op verdragen
alleen verlaten. Frankrijk heeft zijn ooste
lijke grens zoo versterkt, dat een aanval
daar niet meer mogelijk is. Des te meer be
staat daarom het gevaar voor een inval in
België. Het verdedigingsstelscl moet zoo
georganiseerd zijn, dat het Belgische leger
in staat is stand te houden tot de aan
komst van een Engelsch leger, om dan den
aanval af tc slaan.
