HOE DE CHINEES ZAKEN DOET
ERVARINGEN VAN EEN
PASSAR-MAN
MODERN BOUWEN
AAN DEN BOEMEL DOOR
DE WERELD DER GOLVEN
VIT INDlë
Den boer op met „passar;
artikelen"
Toen wc bij de fircmi Tang Key kwamen,
bleek deze opgeheven te zijn, terwijl ze de
week er voor nog vrij welig bloeide. Er was
pas een groot uitverkoop geweest, vertelde
ons een inlander.
Mijn passarman keek me even veelbetee-
kenend aan. Toen kreeg hij z'n vulpen uit
z'n zak en kraste in z'n zakboekje „De vor
dering groot 500 gld. op de firma Tan Key"
met één haal door...
H. S. C.
Medan, April 1931
..Malaise, malaise, iedereen klaagt steen
en been", schreef mij laat-st een kennis uit
Holland. „Bij ons is de koopkracht van het
publiek ontzettend verminderd. De hande
laars klagen vreeselijk en niet het minst
de kleinhandelaars gebruiken in elke zin
minstens het beruchte woord malaise. Bij
jullie zal het wel niet veel minder zijn. En
wat zuilen die Chineeschc handelaars het
zwaar te verantwoorden hebben
Tot zoover m'n Hollnndscho kennis. Na
tuurlijk is het ook hier malaise wat do klok
slaat maar... hot zijn niet de Chineesclie
kleinhandelaars, die de zwaarste klappen
krijgen, alhoewel deze toch bijna de geheele
Indische detailhandel in handen hebben.
Laat ik u vertellen waarom. Om het u
duidelijk te maken hoe do Chineezen liior
zaken doen, lijkt het me het beste u de
kleine tocht die ik met een „passar-man"
van een groot importfirma heb gemaakt !c
beschrijven.
Even vooraf: „Wat is een „passarman"?
Elke imporffirma in lndic heeft zoogenaam
de „passarartikelen". Daaronder worden
verswan: de artikelen, die men op de pas-
sar verkoopt. Passar wil hier zeggen: de
Chineescho handelaars. Eens per week gaat
een employe van de firma er met een auto
op uit om do Chineeschc handelaars to be
zoeken.
En omdat ik wel eens wilde zien hoe die
handel met de zonen van het Homelsche
rijk in zijn werk gaat, heb ik een van die
passar-menschen aangeklampt cn hem ge
vraagd of ik hem op z'n kruistocht mocht
vergezellen. Zoo gingen we er dan in de
vroegte op uit (in Indiii i6 het vroeg dag)
mot onze auto over de stoffige wegen met
Bindjet als eerste doel. „Wat verkoop je al-
zoo" vraag ik den passarman.
„NouBiscuits, Philipslampen, zeem
lappen, batterijen, kogellagers, creoline, wij
nen, poetsmiddelen en nog een heelcboc]
meer."
Over do bonte verscheidenheid van de ar
tikelen behoeft men zich niet te verwonde-
ten. In Indie gaat het nu eenmaal niet zoo
als in Holland, waar voor elk genre van
artikelen een speciale reiziger is. De Euro-
pcesche werkkrachten zijti hier kostbaar.
In Bindjoi vindon we onzen eersten klant:
een kleine scheefgezakte kedch (winkel)
waar met prooto letters boven de deur te
lezen staat „Firma Kareis en Co.". De pas
sarman vertrouwt me toe dat die naam ge
fingeerd is. In werkelijkheid hebben wc met
den Chinees Hoh Tang te doen. Maar., de
zoon van hot Hemelsche rijk vindt een Hol-
landsche. naam voornaam, houdt bij voor
keur van alles wat Hollandsch is. Dat be
merken we dadelijk als we binnenkomen en
hij ons toevoegt:
„Saja leverancier, 6ekarang tidah ada
tempoh", wat wil zeggen: „Ik ben leveran
cier en ik heb nu geen tijd". Dat woord „le
verancier" doet 't 'm, dat vindt hij deftig,
want de Hollanders zeggen het...
Mijn vriend echter laat zich niet ontmoe
digen. Hij treedt op den Chinees toe en zegt
plechtig:
„Tabó Sobat" (goedendag vriend).
Daarna reikt hij hem do hand, die door
den Chinees gedrukt wordt. Ze gaan zitten,
m'n kennis krijgt een sigaret en de verkoop
begint Het zou ondoenlijk zijn u zelfs maar
een deel van het gesprek tusschen den Chi
nees cn den passarman weer tc geven. liet
gaaf alles verbazend rad en ik krijg de stel
lige inJruk dat de CJiinees mijn vriend en
mijn vriend den Chinees probeert te „ne
men" zooals de vakterm luidt Meneer Ka
reis alias Iioh Tang is, dat bemerk ik wel,
niet over beleefd. Na een lange discussie
geeft hij een kleine order en vertrekken we
weer.
„Die was niet bar hoffelijk", zeg ik tegen
m'n passarman als we in de auto terug zijn.
„Ik wou dat ze allemaal zoo waren", is
het raadselachtige antwoord en hij ver
klaart:
„Als een Chinees op tijd z'n rekeningen
betaalt (en dat is een uitzondering) vindt
hij dat hij tevens het recht heeft niet over
beleefd te zijn. En wacht je voor beleefde
Chineezen. Die zijn slecht van betalen. Als
je een poosje op de passar werkt, heb jc
die lui door. Ze zijn glijvrier'' ik en goven
altijd gToote orders waar \st bij is. In
het begin was ik daar erg verguld mee ->n
noemde de lui „Sobat" zooals wc dat altijd
bij goede klanten doen. De minder goede
heeten: „Tauké" (handelaar). Maar als die
Chinees al dat goed, wat hij in de meeste
gevallen tóch niet. betalen kan, in huis heeft
(het gaat hier alles crediet contante be
talingen komen niet voor in den handel bij
den Chinees) en hij merkt dat het misloopt,
dan doet hij een van deze drie dingen: lo.
hij verkoopt alles uit tegen bespottelijk lage
prijzen cn gaat er met het geld vandoor:
2o. hij brengt z'n hccle voorraad bij een
vriend, laat zich failliet verklaren en opent
de maand daarop een nieuwe kedeh onder
een anderen naam cn begint met de voor
raad, die hij zoolang bij de vriend heeft op
geslagen. 3o. Hij pleegt zelfmoord. En in al
deze drie gevallen ia het de importeur, die
de klappen krijgt. En het gebeurt dikwijls
genoeg, vooral bij firma's die veel op de
passar werken, dat ze er voor 25000 gld. of
meer nog inzitten.
Je zult nu misschien wel begrijpen waar
om ik meer op heb met een kleine order
van een onbeleefden Chinees dan met een
groote haastbe6telling van een vriende
lijke."
De bezoeken, die wc de rest van den dag
nog hebben afgelegd, waren er slechts oiu
te bewijzen wat de passarman had gezegd
Men maakt huizon, die bij den
mensoh passen. Nauwe samen
werking tusschen bouwmeester
en binnenhuisarchitect.
Te Berlijn is een internationale bouwten-
toonstelling geopend, die een overzicht
geeft van don huidigen stand der bouw
techniek en alles wat daarmede in verhand
staat.
Onze Bcrlijnschc correspondent heeft met
enkele bekende Duitsche architecten een
onderhoud gehad. Hun meeningen cn in
zichten over den huidigen stand der houw
kunst zijn in onderstaand artikel verwerkt.
Een huis wekt bij den leek den indruk
van een eenvoudig werk, waaraan men
achteloos voorbijgaat wanneer het niet oud
en van historische waarde is. Vooral voor
den mo-dernen architect is oen huis een on
eindig gecompliceerd bouwwerk.
Reeds hij het opmaken van het bouw
plan dringen zich een ontelbaar aantal vra-
gen op: met welk materiaal moet men bou
wen en nog honderd vragen meer.
De architect der oude generatie had hei,
betrekkelijk gomakkclijk, want zijn mate
riaal bestond voornamelijk uit baksteen en
hout, materialen, die een bepaalde stijl van
houwen ten gevolge hadden.
Wanneer de moderne architect, die een
groot aantal materialen tot zijn beschikking
hoeft, welker productie door de moderne
machines mogelijk wordt gemaakt, deze op
do juiste manier verwerkt, d.w.z. wanneer
hij niet krom maakt wat van nature recht
i6, dan noemt do onbevangen toeschouwer
zijn resultaat „bouwstijl".
Ondergeschikt aan het materiaal.
Modern bouwen beteekent echter niets,
anders clan zich ondergeschikt maken aan
zijn materialen, de architect krijgt weer!
oen gevoel van bewondering voor de schoon
heid van zijn bouwstof, een gevoel dat
eeuwenlang heeft gesluimerd, nadat de
kerkenhouwers der Gothiek openhartig- hun
liefde voor het materiaal hadden verklaard.
Later plakte men min of meer schoone
ornamenten aan het bouwwerk, omdat men
zich voor do constructie schaamde. Zoo ont
stonden er bouwwerken, wier voornaamste
igenschap het was om te pralen, terwijl
het interieur donker, smakeloos on on
organisch, voor de mcnschen meer een ge-
angenis was dan een woonhuis. Do Bcr
lijnschc huurkazernes met hun torentjes en
tinnen als een ridderburcht, doch van bin
nen verfoeilijk leelijk met kamers, waarin
geen zonnestraaltje doordringt, zijn ware
symbolen van den tijd der gevelarchitec
tuur, die met haar valsche glans iets wildo
öuggereeren dat niet aanwezig was.
De moderne bouwstijl hangt ten nauwste
samen met de behoeften van den nieuwen
tijd. De economische crisis verlangt een
zoo groot mogelijke rationalisecring cn
vooral in Duitschland is de woningnood
nog zeer hoog. Hier moet dus snel en af
doend worden ingegrepen, echter niet met
surrogaten van woningen die in factor geen
woningen zijn.
Dc meest dringende efsch is een ingrij-
RADIO
pendo beperking der grondspeculatiekan-
sen, want hier schuilt de wortel van allo
kwaad. .Van de grondspeculanten hebben
wij het bezit der huurkazernes, de tubercu-
loseliaarden der groote steden te danken.
De belangrijkste eiach is hygiënisch tc hou
wen. Goedkoop, goed en gezond moet het
materiaal zijn, waarmee dc architect bouwt.
Goedkoop bouwen beteekent het materiaal
gebruiken dat in den grond voorradig is.
Betonnen bouwwerken moet men slechts
daar laten verrijzen waar het grint iii 'do
groeven voorradig is, tegelhouvvwcrken in
streken met klei-aarde en werken van zand
steen cn graniet slechts daar. waar het
voorradig is. Want steenen zijn zwaar en
transport kost geld.
Licht bouwen*
Goedkoop bouwen beteekent licht bou
wen. De wanden zijn thans niet meer de
stuttende constructie-elementen, doch
slechts ter isoleering van het licht en ge
luid. De dragende functies worden thans
veel beter en goedbooper waargenomen
door het staal cn ijzerbeton. Dc wand dient
Centrale verwarming, gemeenschappelijke
keukens en droogkamers zijn voorts midde
len om het bouwen goeclkooper te maken.
De grootst mogelijk mechaniseering van het
bouwbedrijf, do vergrooting van het for
maat der houwsteencn en andere middelen
leiden tot de grootst mogelijke rationalisec
ring van het bouwbedrijf.
Het bouwen is een wetenschap geworden,
bijna te gecompliceerd dat één persoon haar
kan beheerschen. De architect heeft naast
do 'vele technische problemen nog met tal
van hygiënische, psychologische cn econo
mische problemen rekening te honden.
Voor hem beteekent modern bouwen in
vorm en materiaal aan de eischen van het
moderne'leven tegemoet te komen.
Binnenhuiskunst
De moderne Duitsche architecten zijn
ihans niet meer op nieuwe uitvindingen uit,
doch zoeken thans een practisohe toepas
sing van de studie der laatste jaren.
Een van do nieuwe eischen der door hen
gelanceerde vormen is wel: een nauwere
Ook de moderne huurwoningen krijgen
architectuur
Noornaxüelijk ter afbakening van vakken,!
lichte wanden lot een dikte van 12 c.M. met
een. constructie van staal en beton, geïso
leerd door een der ontelbare door de fabri
kanten op de markt gebracht isolatiemate
rialen, vervangen in hun functie de eon
meter dikke tegclmuren. Ja het is zelfs mo
gelijk om de wanden die slechts een zeer
geringe belasting hebben, nog dunner te
maken.
Deze wanden hebben nog het voordeel, dat
men hen naar verkiezing, kan laten ver
plaatsen, de buitenwanden kunnen van
glas worden .vervaardigd, (zooals het nieu
we gebouw van,Van Nelle te Schiedam) zon
der dat men dc veiligheid van het bouw
werk in gevaar brengt.
De glazen wandbekleedii g behoort niet,
zooals men veelal verkeerd aanneemt tot
een nieuwe stijl, zij vloei slechts voort uit
de behoefte aan comfort bi. men jaren lang
heeft moeten ontbeeren H. c kolenverbruik
in den winter wordt tot op een minimum
teruggebracht, wam. moderne architec
tuur draait het r Ie zon en laat
clen grooten hemclkacbnl de meeste arbeid
verrichten. Met goedkoopst zou men bou
wen, wanneer men geen fundamenten 1100-
dig had, waarop het huis moet verrijzen.
Fantastische plannen.
Enkele architecten, wien het verkeerspro
bleem na aan het hart ligt, hebben plannen
geopperd om de huizen op stelten (groote
pilaren) te zetten of ze aan groote masten
in de lucht op te hangen. Eenvoudiger is
het, wanneer men het verkeersprobleem
buiten beschouwing laat, om een huis een
plat dak tc geven en door een daktuin het
verloren terrein weer terug tc winnen.
door liun
licht cn zou.
logische, wel overdachte
Samenwerking tusschen den buiten- en bin
nenhuisarchitect. Do gunstigste benutting
van ruimten, die de binnenhuisarchitect,bij
voorbeeld voor den bouw van een drie ka
merwoning heeft gevonden, zal natuurlijk
eerst dan verwezenlijkt kunnen worden,
wanneer zich de geheele nieuwbouw daarbij
aanpast. Voor allc6 zal de conventioneele
indeeling van de woonkamers raeer en
meer verdwijnen. Waarom moet bijvoor
beeld in de eetkamer de tafel meestal
een ontoonbaar voorwerp midden in dc
kamer staan? Waarom moet het karakter
van de eetkamer bewaard blijven? Een han
dig geconstrueerde tal'el. enkele meubels die
niet al lo opdringerig huu doel als buffet
verraden, zijn toch voldoende en de kamer
kan desondanks een bewoonbaar cn niet
aan een eenzijdig doel gebonden interieur
krijgen. Daaientegen zal zich de mode van
het divanbéd, waarop men overdag zijn
gasten ontvangt cn dat men s avonds als
bed gebruikt, niet kunnen handhaven. Dc
dame vooral zal op den duur de ware slaap
kamer met een gewoon bed zeker prcferec-
ren. In de weinig smaakvollen stijl der
slaapkamers van vroegere generaties behoe
ven wij toch niet meer te vervallen. Maar
vooral de stalen meubelen zullen niet ge
schikt zijn om overal gebruikt te worden.
Wanneer men een kamer gezellig aan wil
kleeden dan zal men andere, meer intie
mer aandoende meubelen moeten gebruiken,
doch voor eetkamer, wachtkamer, en het
kantoor zijn do stalen mouhels daarentegen
zeer geschikt. Overigens verschaft thans
reeds de meubelindustrie seriemeubels in
zulk een goeden stijl en gedegen uitvoering,
dat aan het meubel „op maat", ofschoon
niet geheel overbodig, dan toch in ieder ge
val in geringere mate als voorheen een be
hoefte is.
De economische omstandigheden bedin
gen een standariseering ook voor de inte
rieurkunst cn zoo zal men bij nieuwe wo
ningen er voor moeten zorgdragen, wil men
een sluitend geheel verkrijgen, dat zekere
meubelen naar den stijl van het huiö ge
bouwd moeten worden en bij eventueelo
verhuizing door den nieuwen bewoner moe
ien kunnen worden overgenomen. Vóór al
les heeft dit op dc keuken betrekking, die
werkelijk zoo kan worden ingericht, dat zij
een uiterlijk kan krijgen dat een ieder te
vreden stelt en dat een huisvrouw naar
verkiczinsr naar verlangen kan wijzigen en
wanneer zij het noodzakelijk vindt indivi
dueel kan aanvullen.
Ook ten aanzien van het vcrliohtings-
vraagstuk hebben do architecten nog een
groot aantal wenschcn. De indirecte, aan
zoldering of wanden aangebrachte verlich
ting heeft meer en meer ingang gevonden.
De idcèele oplossing is echter nog niet ge
vonden. De verlichtingstechniek beweegt
zich nog te veel in oude banen. Er is be
hoefte aan een soort schijnweroerslamp, die
het licht breed langs de zoldering werpt en
van daaruit, doch nog voldoende lichtsterk
te terugkaatst. Op de bouwtentoonstelling
ziju een aantal nieuwe belichtingstypen ten
toongesteld.
De indruk van de karnen
De wanden dienen niet meer absoluut
kaal en leeg te zijn. De stemming van de
kamer kan evenals door de meubelen door
een bepaalde kleur verkregen worden. Men
zal niet.CYcnal6 vroeger de wanden naar
willekeur met schilderijen kunnen bedek
ken, doch volgens het advies van do archi
tect eon zorgvuldige keus treffen om daar
door het karakter der kamer te bewaren en
haar bewoonbaarheid le vergrooten. Juist op
't punt der rnuurbekleeding is nog niet gó-
nocg do nadruk gelegd. Dc vraag welkfo
schilderijen en van welke grootte en kleur,
men in een kamer moet hangen is van zeer
groot belang. Bijna op een lijn hiermede
slaat dc verdere. aankleeding van do kamer:
portieres, overgordijnen enz. De indruk die
ccn kamer verwekt hangt ten nauwste-sa
men met de moeite, die men er zich voor
getroost heeft en juist de moderne stof- en
decoratie-industrie zal hier aan het woord
komen inct haar dikwijls zoo te hewondo*
iert prest at'es.
Een ontwerp van Professor Cnopius, een modern regeeringsgebouw.
Mag ik zoo vTlj zijn u hedenavond uit te
noodigen tot een wandelingetje door alle
Europeesche concertzalen? Wij zullen dan
eens een kijkje gaan nemen in dc wereld
der lange golven, want de meeste ontvan
gers zijn zóó geconstrueerd, dat het eerste
stel spoelen ongeveer van 2000 tot S00 Me
ter reikt.
Do eerste zender, waarop wij stooten, is
het station Kowno in Lithaucn. Het is gun
stig radioweer en dat is ook wel noodig ook,
want wij hebben zeer gunstige weersom
standigheden en een selectief toestel noodig
om deze zender langcrcn tijd ongestoord te
kunnen aanhooren. De ergste vijand van de
radio-ontvangst op deze golflengte is echter
de telegrafie; gelukkig zwijgt die thans een
oogenblik. Deze gelegenheid willen wij
waarnemen, om de aankondiging van Kow
no te hooren. Eerst krijgen wij als pause-
teeken het tikken van een wekker te hoo
ren, waarop het slaan van een uur volgt.
Dan meldt een mannenstem: „'Allo, 'allo,
Radio Kaunas". Daarmede stellen wij vast,
dat Kowno in de landstaal „Kaunas" heet
Als wij tijd genoeg hadden, het geheele
avondprogramma aan te hooren. zouden wij
de steeds terugkoerende sluitingsmclding
kunnen hooren: Radio Kaunas sako la bd-
naki" (Radio Kowno zegt u goedennacht).
Verder moet het ons nog van het hart dat
het fcikkon van de wekker alleen hij het be
gin van het totaal-programma, wordt uitge
zonden, doch later niet meer.
Al6 wij onze condensator slechts een paar
verdeelstrepen verder draalen, komen wij
op Hilversum. Hilversum en Huizen melden
zich overeenkomstig dc omroepvereeniging,
die de zender in gebruik heeft. Dc leidende
omroepvereenigingen zijn de Avro, de Vara,
de V.P.R.O. en de K.R.O., de arbeidereom
roep, de algemeene ómrocj). Protestanteche
en de katholieke omroep. De Avro en de
Vara zijn het meest aan het woord, terwijl
do Avro het leeuwenaandeel bezit. De Avro
roept: Hier is Hilversum, de Algemeen e
Vereeniging voor Radio Omroep". Ook zegt
men wel: „Hier is Hilversum, dc Avro". De
andere omroepvereenigingen melden zich
als volgt: „Hier is de Vara. Hilversum",
„Hier Hilversum de V.P.R.O.". „Hier Hui
zen de K.R.O.".
De nu volgende zender van Lahti staat in
gemeenschap met het programma van Hel-
singfors (Helsinski) en 6preekt meestal in
twee talen, Finscb en Zweed6ch. Men hoort:
„Giv akt, giv akt (Geef acht, geef acht) har
Finlands Rundradio Lahti". De tweede aan
kondiging luidt: „Huonio, huonio, tiialla
Vleisradio Lahti.
Nu i6 Parijs aan de beurt, doch niet de
F.iffcltoren. Het is Radio Paris, die een be
zit is van dc Compagnie frahcaise dc radio-
phonio. Dc aankondiging luidt: ./Allo, 'allo,
tci'los émi&sions Radio Paris". Het tamelijk
vroego einde van de uitzendingen wordt
kenbaar gemaakt door de Marseillaise.
Daarop volgt de Daitschlandzendcr, waar
aan wij gevoegelijk voorbij kunnen gaan,
daar er wel haast niemand is, die op dc
internationale lijnen dezen reuzenzender
niet kent. Do volgende buurman is London-
National, vroeger onder den naam Da-
ventry bekend als het paradepaardje van
een goede lange-afstandsontvangst, die ech
ter tegenwoordig veel te lijden heeft van
zijn sterke buren. De selectiviteit van een
toestel moot tegenwoordig wel bijzonder
groot zijn. om niet te spreken van de kracht
van het apparaat, wil men dezen zender
ongestoord hooren. Toéh kent iedereen de
haast, beroemd geworden woorden: „London
and Daventry calling". Nu zegt men: „Lon
don national calling!" De mooie sluitings-
spreuk echter: ..Good night everybody, good
night", is onveranderd gebleven. Do sto
ring, die de Duiischlandzender veroorzaakt
beteekent voor London national echter geen
proeirammaverlies, daar dit station met den
Duitscblandzender in piogrammagemccn-
schap werkt en de laatstgenoemde zonder
zeer goed werkt.
Dadelijk daarop hooren wij wederom een
andere aankondiging: ..Radiostanzia imeni
komenterna!" Daaru'.t maken wij op, dat wij
met den Russischen zender Moscou-Komin-
terna te doen hebben. (De afkorting betee
kent: communistische Internationale). Hoe
wel de ontvangst zeer sterk is, zullen wij
later nog veel betere Russische zenders tc
hooren krijgen. Toch zullen wij nog even
op deze golflengte blijven, teneinde iets ka
rakteristieks te hooren: de uitzending van
de klok van het Kreml en dc Internatio
nale, die daarop volgt. Dat. beteekent het
einde van het programma.
Nu komt de Eiffeltorenzendev aan de
beurt, die als tusschenzender van Paris Ra-
dio-Etat dienst doet. Wie door de telegrafie
dus te sterk wordt gestoord, kan het pro
gramma van dezen zender dus ook over dit
3tation hooren. Teneinde proeven- te kun
nen nemen, verandert de antenne-energie
nogal eens, lenjninst.e zoo nu en dan hoort
men: „Nous avon6 travaillc avec... kilo
watts". De aankondiging wordt ingeleid
door een gramofoonplaat en luidt; „'Allo,
ici la station radiophonique dc l'ëcole su
perieure des postes et des télégraphes de
Paris". Bij de tamelijk zelden eigen uitzen
dingen hoort men: „'.Allo, 'allo, ici la sta
tion radio-téléphonique de la tour-Eiffel"
De Marseilleiee geeft het programma-einde
aan.
Nu komt Warsohau, dat steels goed te
ontvangen is. Wij hooren de klank van een
klok en kort daarop een vrouwenstem:
„Hallo, hallo. Polskie Radio „Wanszawa"
Wij hooren nog een andere tekst \olgen.
De dame geeft een verklaring van het zoo-
even gehoorde. Dan tikt een metronoom, de
zelfde klank van een klok, en dezelfde
spreekster meldt ons het uitspreken van de
nieuwsberichten.
Een paar verdeelstrepen verder meldt
zich een geweldig sterk station, radio Mo
tala, de Zweedsche zender. Motala kan
steeds worden opgevangen. Wat vroeger Da
ventry v.as in het langeafstandsvcrkeer is
thans Motala, Dat is zeer voornaam; alle
Zweedscho zenders geven hun rijksprogram
ma Tin Motala door. Uit de aankondiging
volgt, vanwaar het programma afkomstig i*
„Göleborg-Motala", „Stockholm-Motala" of
„Malmö-Motala". Zoo 6peelt Motala in Zwe
den ongeveer dezelfde rol als in Duitsch"
land Mühlacker. Reeds een klein eindje
verdor doet de sterkste zender, die op het
oogenblik in Europa" werkt, ons op
schrikken. Het is de Moscousche Vakver-
cenigingózender, die zich in het bijzonder
van andere zenders onderscheidt door de
buitengewoon levendige wijze waarop dc
dagrlijkscho nieuwsberichten worden omge
roepen. Do persnieuwtjes worden in dialoog
vorm tusschen een dame cn een heer door
gegeven. Het is dus niet alleen een gespro
ken courant, doch een persoonlijk mededee-
Len van de dagelijkscho gebeurtenissen. Ook
bij ons moest men deze methode eens pro-
bceren. Do aankondiging luidt ongeveer:
„Sluschajte, goworit Moskwa" hetgeen be
teekent „Hallo, Moscou spreekt".
Ten slotte willen wij nog den zendei* der
zenders de Deen Kalundborg opvangen.
Daar is hij al. sterk cn helder. Uit de aan
kondiging „Kalundborg-Kjóbenhavn" blijkt,
dat hij het Kopenliaagsohe programma uit
zendt, Wie goed luistert en een beetje plat-
Duitsch verstaat, zal de woorden wel kun
nen volgen. De avonduitzending begint
steeds met het klokkenspel van de Kopen-
haagsche stadhuistoren. Het einde van het
programma wordt aangegeven door drie
gongslagen, waarop de omroeper nog even
verschijnt, om het programma voor den
volgenden dag te hespreken. Ook een aar-
digo gewoonte. En nu zullen wij onze an
tenne aarden en later met onze boemeltocht
door het golfgebied voort gaan.
H. E.