HOEBEHANGSELPAPIER ONTSTAAT
NIEUWE HOLLANDSCHE
INDUSTRIE
Op weg naar schoonheid
De biecht van den miliionnair
De Wraakneming
Wat men kan bereiken als kunst,
wetenschap en techniek
gaan samenwerken
ITet is niet van vandaag of gisteren, dat
'de mensch geen genoegen nam met een
verblijf tusschcn vier kale muren. Reeds
in de oudheid bestond het verlangen naar
een wandversiering. Wij kennen uit dc ge
schiedenis de Egyptische schilderingen, dc
Grieksche reliefs, de Fransche Gobelins en
de Hollandsche wandschilderingen. Bij een
bezoek aan dc grot van Valkenburg, aan
verschillende oude kei-ken worden wij nog
eens herinnerd aan den tijd, dat dc kun
stenaar bij het flikkerende licht van een
kaars zijn figuren op den zandsteenen
rotswand schilderde, dat figuren uit de
Bijbelschc geschiedenis niet kunstige, hand
op de enorm? muurvlakten der Gothische
kerken werden getooverd. Wij, nuchtere
twintigste eeuwers vragen waarom men
vroeger zooveel moeite en kosten gaf om
een kale muur te versieren. Het is voor
verreweg het grootste deel onzer tijdgenoo-
tcn ondoenlijk hun wanden door deze of
gene kunstenaar te laten beschilderen,
aangezien daarmede te grootc kosten zijn
gemoeid. Men is alzoo via dc kale witte of
gesausde muren gekomen tot het behange
tje. En wat voor! Met recht zouden wij in
dit verband een variant kunnen maken op
het bekende „zeg mij met wien gij omgaat,
en ik zal zeggen wie ge zijt" door te
schrijven „Laat mij Uw behang zien, en ik
zal Uw smaak zeggen". Uit den aard dei-
zaak waren de dessins van dc eerste be
hangetjes welke in ons land via Frankrijk
cn Duitschland haar intrede deden, copicn
van dc vroegere gobelins, fresco's cn wand
schilderingen. Weinig origineel en vrij sma
kcloos waren zij echter uitgevoerd. Dc
smaak van onze voorouders ging uit naar
een donker behang,-wanthet mocht
niet gaan verschieten! Ook dit is voor ons
onbegrijpelijk, temeer waar wij in ons land
nu niet bepaald een weelde van licht ken
nen. Hoew el men open oog had voor goede
architectuur werd aan dc interieurkunst
zoo goed als niets gedaan. Zoo langzamer
hand is met de nicüwg i ichting in dc ar
chitectuur, waarbij wij den naam van Dr.
Berlage niet onvermeld mogen laten, sa
mengegaan een streven naar verfraaiing
van het interieur m.a.w. er ontstond bin
nenhuis-architectuur. De moderne tijd
eischtc meer dan een kaal behangetje met
een grove imitatie van een of ander gobe
lin of een sober streepje verguld op con
donker bruine of grijze papicrv lakte. De
Zwitscrschc, Oö^tonrijksche, Fransche cn
Duitsche b e h a 11 gs c I p a p ie r i ileitis trie liceft liet
verlangen naar iets goeds ook begrepen en
hebberi direct dessins geleverd welke aan
veel hoogcr cischcn voldeden. Ei was ech
ter nog één groot bezwaar cn wel liet vol
gende: In Nederland was géén Xcdcr-
landsch behang!
Ben nationale industrie.
Tot vóór ongev. 5 jaar ih> dat zoo gebleven,
doch toen is door de Amsterdamsche firma
Rath en Doodeheefver, welke reeds lang
behangelselpapier importeerde bij wijze van
proef een kleine fabriek van behangselpa
pier te Schiebioek. onder de rook van Rot
terdam, gesticht. Bij wijze van proef, om
dat men eerst moest afwachten of concur
rentie met de buitenlandsrhe fiima's mo
gelijk was enof men den smaak van
li et publick wist te pakken. Want een be
kend feit is het, dat het massa-product.dat
van weinig smaak cn originaliteit getuigt
het vaak verre wint van het eigene en
kunstzinnige, dat men liever een „confcc-»
tie-kamer" heeft door de wanden met een
allcdaagsch behangetje te beplakken, dan
een gezellig „home", waar meubilair cn
wandversiering één architectonisch geheel
vormen. Men laat dc aanklecding van zijn
huis maar al te dikwijls over aan dezen of
genen behanger of stoffeerder in plaats
van zijn eigen gevoel en zin voor kunst tc
laten werken. Gelukkig zijn er ook, die in
hun huis con écht Nederlandsclic sfeer
wenschon tc scheppen cn niet meedoen in
het door dik-cn-dun bewonderen van alles
wtit uj(. het buitenland komt. Dank zij de
genen, die ook liet Ncderlandschc werk we
ten le waardccren is het in Schiebroek niet
bij oen proefneming zonder meer gebleven.
Behalve dat de productie in de afgeloopcn
vier jaar is toegenomen, heeft men
zelfs al evport naar het buitenland. Dc
plannen voor den bouw eener tweede fa
briek hebben dan ook vasteren vorm aan
genomen, zoodat weldra met den houw
daarvan ccn aanvang zal worden gemaakt
Het is tc begrijpen,/ dat men lelkenjarc
nieuwe dessins op de markt moet brengen
cn dat men tracht steeds betere kleuren
combinaties tc maken. Behalve dc schep
pende sierkunstenaars heeft men ook de
hulp noodig van psychologen, die de kleur
en voi mi eacUcs bij den mensch in zijn du-
gclijkschc omgeving (huis- kantoor- werk
kamer, atelier, ziekenhuizen, enz.) bestu-
deeren. Dc fabrieken van Rath cn Doode
heefver winnen hiervoor het advies in van
den bekenden psycholoog Prof. Dr. F. J. J.
Buitendijk. De ontwerpen voor deze be
hangsels zijn eveneens van Ncderlandschc
kunstenaars, zoodat namen als Berlage,
Lion Cachet, Nieuw enhuizen, Postuma, e.a.
ten nauwste verbonden zijn aan dc ver
vaardiging van het Schiebrocksclie behang
selpapier.
Rondwandeling door de fa
briek.
Na deze lieelc voorgeschiedenis le hebben
laten passceren nernen wij U pas mee door
In dc droogkamer.
nog nat van de opgebrachte verf. zoodat
het nog niet kan worden opgerold, doch
orsl door de drooginstallatie moet. welke
achter de drukmachine is opgesteld. Bij
oen warmte van ongeveer honderd graden
Fahrenheit wordt het papier gedroogd,
waarna het opgerold kan worden.
Hot spreekt welhaast vanzelf, dat de
keuzo der toe te passen verven, w elke door
dc chemische industrie tegenwoordig in
grootg verscheidenheid worden gemaakt,
ccn zeer belangrijk punt is, temeer waar
men behangselpapieren moet maken welke
kleui'-echt zijn. niet verschieten cn ook
zelfs, die nfwaschbaar zijn. Wij hopen, dat
enze Uzers een klein ideo zullen hébben
van de enorme hoeveelheid werk welke
verricht moet worden alvorens het behang
selpapier zoover is, dat men het thuis in dc
vele staalboeken kan onderwerpen aan eeo
nauwkeurige beschouwing.
Waar de druk tot stand komt.
de interessante fabriek, waar nog vele
moeilijkheden moeten worden overwonnen
alvorens liet papier zoover is dat het de be
wondering van het. critischc publick Kan
wegdragen. In hoofdzaak lijkt het produc
tieproces veel op dc vcelkleurendruk zoo-
als wij die in het courantcnbcdrijt kennen,
echter met dit verschil, dat het razende
tempo, waarmede in het couranten bedrijf
liet papier tusschcn dc cylinders der rota
tiepers doorvliegt, bij de fabricatie van het
behangselpapier niet wordt, gekend. Bij do
behangsolpapierfabri.catie onderscheidt men
twee soorten papier n.l. liet naturel papier,
dat de kleur heeft zooals het werd gefabri
ceerd cn het papier met een gekleurdcn
grond, d.vv.z. dat met een verflaagjc is be
dekt, waarop dan later de dessins worden
aangebracht, hetgeen geschiedt door mid
del van de drukmachincs, waarvan dc wal
sen het voornaamste deel zijn. Voor ic.K re
kleur van het dessin is ccn wals noodig.
waarop zich dc fragmenten van het dessin
bevinden, welke in een bepaalde kleur op
het papier moeten worden afgedrukt Deze
walsen zijn geheel uit de hand vervaar
digd uil stukjes en strookjes koper, vilt en
fluweel, aangebracht op ccn houten cylin
der. Dc omtrek van iedere wals is juist, één
patroon. Een ander voornaam onderdeel is
liet opbrengen van de verfstof op de wal
sen en wel precies in de vcrcischtc hoe
veelheid. Wat gebeurt er nu met het papier
na het verlaten van de drukmachine? Als
dit dc drukmachine heeft verlaten is het
De drukmachine voor behangselpapier.
VERHAAL VAN DE WEEK
door
BI NET VALMER
Boichemel hief het hoofd niet dadelijk op
toen de kassier bevend dc directiekamer
binnentrad. Hij zag den man. die zoo schul
dig was, niet aan. maar wees hem slechts
met een gebiedend gebaar een stoel aan
zooals men ccn hond beveelt, dat hij moet
gaan liggen
..Ik heb je brief ontvangen, Jandiiu."
„Laat u inij arresteeren, meneer dc rlnac
teur?
Oj) de moede brcedc schouders van Bói-
chomcl ging het hoofd zachtjes heen cn
vv eer.
„Ja." meende bij, „dat zou bel eenvoudig
ste zijn.
Toen. zijn armen kruisend leunde li ij terug
in zijn stoel cn zijn kleine oogen glansden
plots ling. „Je hebt bij jezelf gezegd ceu
van beiden: of mijn chef laat mij arrestee
ren, of hij schenkt mij vergiffenis. Wat ook
geschieden mag, ik wil eindelijk van deze
ondragelijke doodsangst bevrijd zijn
want het was een ondragelijke angst niet
waai".'"
„Meneer Boichemel, ik ben geen oneerlijk
mensch
„En daarom heb je nu je booze daad de
lafheid van dc bekentenis begaan, die jo van
je slechte geweten bevrijdt, maar je eer ver
nietigt Ik ken dat mijn vriend.
Hij nam niet dc ccne hand den brief, wpI
ke de ontrouwe ondergeschikte hem had ge
schreven; met dc andere begon hij met oen
glazc-n doosje tc spelen, dat als eenig versier
sel,op zijn schrijftafel stond. De'regels van
den brief, die dc bekentenis inhielden, sche
nen, tc trillen. In het glazen kistje was l:e;
schoonste puurlen-halssnoer, dat de bczoe
ker van den ouden geldmagnaat ooit had
gezien. Boichemel was zeventig jaar oud
sinds korten tijd weduwnaar cn hij had de
reputatie zijn vrouw nimmer te hebben bo
drogen, evenals algemeen bekend was, dat
zijn klanten altijd op stipt eerlijke wijze dooi
hem werden behandeld. Een fatsoen'iil.
mensch dus, dat met niets was begonnen er.
het tot een onmetelijk vermogen had ge
bracht. Hij hield slechts van zijn beroep, be
kommerde zich om kunst in het geheel niet,
had absoluut geen aandacht voor literatuur,
schilderijen, antiek of juweelen. Deze paar-
len ketting was dan ook het eenige juweel in
het glazen kistje.
„Hoe oud ben je, Jandron?"
„Twee en dertig jaar, meneer."
„Pas twee en dertig? Waarom heb je het
gedaan? Neen zw ijg. Ik ben ingelicht, ik ken
je leven. Je bent een fatsoenlijke kerel, die
vooruit wil in dc wereld. Ik was eenmaal
zooals jij. Vermogen komt eerst later,
langzaam aan. En och, ik weet. het, men
heeft het heel erg hard als men op de onder
ste trede van de maatschappelijke ladder
staat. Voor iedereen is dal zoo. Iedere car
rière moet gemaakt worden. En de mijne
is erg moeizaam geweest, Jandron
De hand, die met den brief spoelde lift
deze vallen. Het glazen kistje werd openge
maakt 011 het halssnoer kwam le voorschijn
„Jawel moeizaam!" herbaalde Boiche
mel. „Toen ik zoo oud w as als jij, had ik nog
geen invloed bij M. M. Schrfmcr Malen
Traub, maar ik verdiende tamelijk goed. Ik
speelde wat op de beursnet als j.j dat
doet. Niet roekeloos, neen, kleine zaakjes,
kleine bedragen, die vrij geregeld winst af
wierpen. Nu zal ik jc ccn kleine geschiede
nis vertellen.'Het is al lang geleden go
beu id38 jaar al. Ik was toen ongcveci
zoo oud als jij nu. Op een avond liep ik dooi
de straten van Parjjs en vond daar op den
stoep van een voornaam huis een paarlcn
halssnoer! Het is deze paorlen ketting, die
hier altijd op mijn schrijftafel heeft gel??cn
Dc aanwezigheid van die ketting zal jo wol
geïnteresseerd hebben, nietwaar? Ik h/b er
veel aan tc danken, Jandron. Laat ik je ver
tellen hoe dat zit. Ik vond dan zooals ik jc
zei die paarlcn ketting. Zoo juist had ik ccn
kostbaar gekleede jonge dame uit het Kuis
zien komen, liet was dus zeer waarschijn
lijk, dat zij die ketting verloren had. Ik zal
je niet vertellen, wat ik wildé doen n.l. bij
het huis aanbellen om de ketting terug te
geven. liet gaat niet om wat ik wilde, doen,
het is van meer belang te weten, wat ik deed
Welnu: ik stak de ketting in mijn zak en
ging er mee naar hujs. Ik rekende uit. dat ze
zeker van gi'oote waarde moest zijn. Hon
derdduizend francs ongeveer. Ik zou een
prachtige kans hebben gemaakt om volledig
te slagen in dc wereld Jandron. met behulp
van dat geld. En toch
Ik heb drie dagen cn drie nachten van
ontzettende angst doorgemaakt. Net zoo erg
als jg nu doormaaktIk bad dc ketting
in mijn bezit, maar yerkoopenik durfde
bet niet. Ik w ist maar al te goed, dat Ik dan
een diefstal pleegde.... een doodgewone
diefstal zonder meer, die mijn geheel© ver
der leven zou beinvlocden; altijd als een
zwarte schaduw achter mij zou slaan.
Toen, het was drie dogen na mijn vondst,
kon ik het niet meer uithouden. Ik begaf mij
naar liet huis, waar voor ik dc ketting lied
gevonden. Het vreemde was, dat nog geen
berichten of oproepingen in dc kranten wa
ren verschenen. Maar toen ik met dc movre
jonge dame gesproken had, wist ik ook
hiervan dc reden: de ketting was valsch!
Ik kan je zeggen Jandron, dat ik geweldig
blij was. Ik kuste dc handen van de dame
ik was ccn eerlijk man gebleven... Boiche
mel zweeg even en speelde glimlachend met
de paarlenketting. Ik kocht, zoo vertelde bi?
verder de valsch e ketting voor twee hon
derd francs van dc dame. Zij wilde 'm oprst
aan mij geven maar ik stond erop 'm to bo
talen. Dc ketting heb ik aan mijn vcrlo.'M Ie
gegeven. Toen ik thuis kwam kreeg ik met
een bet bericht, dat het op dc beurs' goal
was gegaan met mijn zaakjes. Ik had een
vrij groot bedrag gewonnen. Van dat geil
ben ik mijn zaak begonnen. liet is goecl ge
gaan, Jandron cn weet je waarom? Omdat
ik do mcnschen altijd eerlijk heb behandeld!
Als ik wel eens aanvechtingen kreeg om
zaken te doen op ccn niet al te eerlijke ma
nier, dan keek ik naar de paarlenketling. die
altijd op mijn bureau stond in het g'azen
kistje en ik dacht er aan hoe benauwend de
oneer- en hoe vreugdevol de eerlijkheid was.
Jandron, je kunt hier op liet kantoor niet
blijven, maar ik zal je in het buitenland aan
een betrekking helpen, waar je genoeg ver
dient om mij langzamerhand alles terug te
betalen. Hier is dc brief Jandron, je brief,
waarin je je misdaad bekent. Ik geef 'm
terug, maar je moot me beloven, dat j-j 'm
niet verscheuren zult Bewaar hem. d< aag
hem altijd bij je als een «muiet. Wéét, dat
je 'm altijd bij je hebt. De brief zal jc helpen
in je leven, zal je ervan terughouden oneer
lijke dingen te doen!"
Jandron stond op. Hij slak dc brief in zijn
borstzak en drukte warm dc hand van zijn
patroon.
„Ik dank uik dank uprevelde
hij.
Toen ging hij liet privé kantoor uit hot
hoofd fier opgeheven, dc oogen blij schitte
rend. Hij zag cr uit, als iemand, die zich
vast voorgenomen liecft zich met helden
moed in den levensstrijd te werpen en als
overwinnaar uil het strijdperk tc treden
door G. WILKER.
James Lancaster begaf zich, zoodra hij
in dc stad kwam, naar Toms. Want inge
val Joncs ook in de buurt was, dan zou
'l'oms de eerste zijn, die het wist.
Toen James binnenkw am, stond dc dikko
waard achter zijn tapkast. Zijn broed, rood
gezicht blonk als ccn spiegel en zijn han
den waren bedrijvig in de weer, als altijd.
Even-bleef Lancaster naar hem kijken
Want voor mcnschen als hij, was een
waard achtei oen tapkast oen van de kos
telijkste binnenhuistafcreelen, die bestaan.
llallo Toms!
De waard keek op. Zijn handen bleven
liet werk voortzetten, maar zijn linkeroog
kneep zich dicht.
Bij dc zeven wereldwonderen van mijn
oom Jonathan, dat is James Lancaster, zei
hij loon met een breeden grijns van genoe
gen.
Nou ga zitten cn vertel rac al de avon
turen, die je beleefd hebt....
Hij hield op cn zijn rond gezicht werd
een symbool van verbazing.
Waar is Big Bill Jones? Als hij buiten
staat, te wachten, zeg hem dan...
Hij staat niet buiten, onderbrak James
hem kalm. En ik kwam alleen maar
hier naar toe om jou te vragen of jc weet
waar Jones Ï6.
Voor het eerst werden Toms' handen
werkeloos. Hij boog zich, voor zoover zijn 1
omvang liet hein veroorloofde, over d«
toonbank en staarde den spreker strak
aan.
Jij wou zeggen, 'dat jc niet weet, waar
Big Bill is?
llij grijnsde.
Het is de flauwste mop, die ik ooit
van je gehoord heb, Lancaster. En ik ge
loof, dal jullie me er lussohcn willen ne
men. 't Zal jc niet lukken. Kom, ga die
deur open doen cn laat die oude Jor.es hiu-
nèjni dan kunnen wc eens op het goeda
weerzien drinken.
James Lancaster schudde het hoofd
Je hebt een harden kop, Toms, zei hij
meewarig. Maar luister, dan zal ik je in
een paar woorden vcrtcdcn Koe do zaak
zit. Je weet, dat ik vroegenogal bevriend
was met die Joncs.
Toms knikte cn koek zijn andere Ler.oc-
kens aan, die aandachtig meeluisterden.
Nogal bevriend met die Jones, praalio
hij na. Ik vind dat netjes uitgedrukt. Der
tig jaar lang zijn jullie met elkaar door dit
onzalige land getrokken. Toen ik ceft jon
gen van tw intig was vormden jullie al een
historisch paar. Lieve hemel. James Lan
caster cn Big Bill Joncs, wie heeft daar
nooit van gehoord? Jullie zijn immers be
roemder cn onafscheidelijker dan de Sia-
mceschc tweeling. Dertig jaar!
Drie en dertig jaar en vijf .maanden,
zei James somber. cn dat is precies drie
en dertig jaar en vijf maanden teveel. Als
ik Jones tusschcn mijn vingers krijg, zal
ik hem dat zonder veel omhaal vertellen.
Maar wat is er dan, hebben jullie ru
zie gekregen? informeerde Toms.
Ruzie is een tc vriendelijk woord voor
wat cr tusschcn ons is voorgevallen, zei
James grimmig. Als het alleen maar een
kwestie van ruzie was geweest, wel, dan
hadden w© dat wel gauw uit den weg ge
ruimd. Neen, hot was duizendmaal erger
dan duizend ruzicV
Het was vorig jaar Mei. om precies te
zijn 17 .Mei, 's avonds om 8 uur. Jones en
ik warpn de stad wat in geweest we
hadden een beetje geld over gehouden en
wilden* daar in Montency wat plezier van
hebben. Montency bleek ccn duf stadje,
dood als een pier, en veel plezier hadden
we niet. We voelden óns verongelijkt toen
we weggingen. Even buiten de stad was
een aardig cafc'tjc cn daar gingen we even
buiten zitten en dronken nog wat.
Toen kwam dat meisje.
Ze had oen mand fruit bij zich, sinaas
appelen. appelen, peren. Ze had verder
bloot© armen cn ccn knap gezichtje en dat
maakte, vooral omdat we een beetje uit
ons humeur waren, een verduiveld pretti
ge» indruk. En Jioewcl het onze gewoonte
niet was, we lachten allebei tegen haar.
En zij, ze lacht? terug en knikte en
knipoogde. En ze wuifde, tót we haar
van onder het afdakje niet meer zagen.
Toen zei Joncs:
Ivon aardig kind Zag jc. hoe ze legen
mij lachte?
De idioot, te mocnen dat ze tegen hem
lachte, ik had duidelijk opgemerkt, dat
haar attenties mij golden, desnoods ons
fbeiden. maar zeker niet .Tones alleen.
Ik zei het Jones. Hij keek me aan. Eu ik
hoor nog zijn woorden-
Denk je nou houscli. James Lancaster,
dat een vrouw aan jou ook maar een -grein
tje aandacht verspilt. Jij met jc melk
boer e n h on d o n h a a r
Jarnes Lancaster zweeg en staarde som
ber vóór zich uit.
Hij mompelde: - Mclkbocrenhonden-
haar. Ik heb het hem nooit vergeven cn ik
geloof niet, dat ik hel ooit zal doen. Ik
ben weggegaan uit Montency en ik heb Jo
nes een briefje geschreven met de mcdér-
de cling, dat hij een jaar vrij man was.
Daarna zou ik hem opzoeken cn afrekenen.
Wie van jullie weet waar Joncs is?
In een hoek stond een baardig mannetje
op.
Ik bon hem gisteren tegengekomen. ITij
was op weg hierheen en hij is elk oogen-
blik te verwachten.
Dan weet ik- genoeg, gromde James.
James Lancaster keek zorgvuldig zijn
zware Colt-revolver na. lli.i streek over zijn
binnenzak, waarin zijn dolkmes zat en
liefkoosde zijn boksbeugel.
Het was 3 uur toen hij de deur uitstapte.
Een uur lang zocht hij. Zonder succes.
Zijn woede steeg met dc minuut. Als hij
al ccn6 een inzinking kreeg, dan mompel
de hij het woord, dat als ccn symbool van
wraak in zijn 'brein stond gegrift: melk-
boerenliondenhaar
Hij overwoog wat hij doen zou. Hij zou
om tc beginnen. Jones kunnen neerschie
ten als ccn hond. Dat zou precies zijn wat
hij verdiende. Maar dat was te snel cn bo
vendien onbevredigend voor zijn ei-gen ge
voel van rechtvaardigheid.
Ze zouden er een gevecht met messen
van kunnen maken. Of ccn met boksbeu
gels. Dat was al iets beter. In ieder geval
moest er bloed vloeien.
Per slot van rekening werd hij het met
zich zelf eens. Hij zou liet van dc omstan
digheden laten afhangen.
Toen hij twee uur lang door de stad had
geslenterd, gebeurde liet. Er stond een man
voor een winkel met een valies in dc hand.
Het was het oude bruine valies, dat James
roo goed kende. Dc man, die het droeg
was de man die hij zocht.
De man draaide zich om.
James keek hom aan, dc rechterhand
omklemde de Colt-revolver. Hij keek in
liet vriendelijk verweerde gezicht, van Big
Bill Joncs, dc man, die meer dan dertig
jaar zijn ccnige vriend was geweest.
Wat had hij gezegd? Melkboerenhonden
haar! Ilalia. En waren ze daarom ieder
een anderen kant op gegaan? Haha. Onbe
taalbaar!
O, jou oude sohavuit. schreeuwde Tim-
mv Lancaster dol-gelukkig.
Gearmd stapten ze bij Toms binnen.
