p3
DE HANDELS- EN LANDBOUWBANK
BeldanopNo.42
ST. EMILION p. fl. f 1.40 p. anker f56.-
P.E.RINTEL
KL1EEDMG
MAAR MAAT
A. H. VAN NIEUWKERK N.V.
DE STRAFZAAK TEGEN
DEN EX-DIRECTEUR
Hebt U een
Taxi of Auto noodig?
Varkensmarkt 13-15
DE INGESTORTE GEVEL
HET ARBEIDSCONFLICT
TE HELMOND
Seekensteinschelaan Beekstraat Tel. 543
HUMORHOEKJE
Verdachte heeft voor zichzelf weinig
behoeften gehad en zegt alleen in
het belang zijner bank te
hebben gehaandeld
Eisch2\ jaar met aftrek van
voorarrest
's G ra ven hage, 16 Juni. Heden is
voor de Haagsche Rechtbank de bekende
zaak tegen den gewezen directeur van de
Handels- en Landbouwbank, J. W. M. be
handeld. Aan M. wordt bij dagvaarding ten
laste gelegd, dat hij:
A. te Gorinchem, althans te 's Gravenhage,
althans in Nederland in of omstreeks No
vember 1927, althans in of omstreeks het
tijdvak van 1 November 1927 tot 1 October
1930 opzettelijk de navolgende effecten:
56000 4y2% Nederl. Indië 1926, 2000 6%
Japan 1924, f 400 5% Rio de Janeiro 1905,
4000 5% Amsterdam 1925, 4000 6% Hol
land-Texas, 1000 7% Burgerhout en Machi
nefabriek, 5000 7% Centrale Suiker My,
4000 Jurgens A. pref. aandeden, 3000
5y2% De Levers Zeep My., 3000 5% Maas
tricht Zinkwit My., 1915, 4000 5% Zuid-
Holl. Bierbrouwerij, 4000 5Limb. Stcenk.
My.cn, 5500 6Holl. Amer. Lijn, 10.000
6% Nat Grondbezit ter gezamenlijke waarde
van ongeveer 109,499, althans van 107000,
althans ter waarde van een aanzienlijk
geldsbedrag, alle toebehoorende aan de Hol-
land-Noord-Amerika Hypotheekbank te Go
rinchem, althans aan een ander of anderen
door hem, verdachte, welke effecten hij als
voorzitter van den Raad van Beheer van die
Bank te harer behoeve onder zich had, we
derrechtelijk zich heeft toegeëigend.
B. te s' Gravenhage in of omstreeks het
tijdvak van 1 Juni 1925 tot en met 12 No
vember 1925 opzettelijk gelden tot een be
drag van ongeveer 31850, althans gelden
toebehoorende aan de Verceniging voor Chr.
Middelbaar Onderwijs te 's tGravenhagc, al
thans aan een ander of anderen dan hem,
verdachte, welke gelden hij in zijn kwaliteit
van penningmeester van die vereenging had
opgenomen uit het tegoed van die verceni
ging hij de N. V. Handels- en Landbouw
bank te 's Gravenhage en wel uit het tegoed
op haar rekening II althans op hare reke
ningen II en I bij die Bank en welke gelden
hij aldaar anders dan door misdrijf onder
zich had, wederrechtelijk zich heeft toege
ëigend.
C. te 's Gravenhage, althans in Nederland
in of omstreeks 1929 valschelijk heeft opge
maakt een staat bestemd om te dienen als
afschrift van de rekening-courant tusschen
de N. V. Handels- en Landbouwbank to
•a Gravenhage en de Verceniging voor Chris
telijk Middelbaar Onderwijs aldaar over het
tweede kwartaal van het jaar 1929 betreffen
de Rekening II van die vereeniging bij voor
melde Bank, welke staat als volgt luidt:
Debet
1929.
April 1 saldo 90 d. 178,188 197,090,31
Juni 30 Rente 8% 3.958,18
Provisie 494,77
Zegels ,20
178.118 202.362,46
1929
Juli 1 saldo ƒ202.362,46
Credit
1929
Juni 30 Saldo rentenummer 178.118
Kapitaal 202.362,46
178.118 202.362,46
welke staat door hem, verdachte, als direc
teur dier bank voor conform harer boeken
was geteekend zulks terwijl in werkelijkheid
het afschrift der betreffende rekening-cou
rant luidde als volgt:
Debet.
1929
April 1 saldo 544.542,41
Juni 30 Rente 8% 10.890,84
Provisie Yt% 1.361,35
Zegels —,20
Juli 1 saldo
Credit
1929
Juni 30
556.794,80
556.794,S0
saldo 556.794,80
556.794,80
zulke met het oogmerk dit valsche geschrift
als echt en onvervalscht te gebruiken of
door anderen te doen-gebruiken, uit welk
gebruik eenig nadeel kon ontstaan en dat hij
bovendien als toen aldaar opzettelijk gebruik
heeft gemaakt van bovenbedoeld valsch ge
schrift als ware het echt en onvervalscht
door dit als penningmeester van bovenge
noemde vereneiging voor Christelijk Middel
baar Onderwijs in hare administratie in te
voegen, uit welke gebruik eenig nadeel kon
ontstaan.
Als getuigen waren door het O. M. gedag
vaard mr. L. G. Royaards, comm. van de
Holland—Noord-Amerika Hypotheekbank
C. Leeflang, secretaris van de Ver. voor
Chr. Midd. Onderwijs; F. H. Passchier, kan
toorbediende bij de Handels- en Landbouw
bank, en A. Schilder, als deskundige.
De verdediger, ihr. mr. H. de Ranitz, had
gedagvaard al6 getuige den voorzitter van
de Ver. v. Chr. Midd. Onderwijs, mr. A.
Lisman.
President der rechtbank is mr. de Jon-
cheere, officier van justitie mr. Polman.
Het getuigenverhoor.
Als eerste getuige wordt gehoord mr. L.
G. Royaard6, bankdirecteur te 's-Gravenha-
ge, vroeger pres.-comm. van do Holland
N.-Amerika Hypotheekbank, waarvan verd.
voorz. van den Raad van Beheer was, als
hoedanig hij den sleutel van de safe had.
Get. verklaart, dat er een waarde van on
geveer 309.499 was. De soort der effecten
weet spr. niet uit zijn hoofd, doch hij her
kent de namen der effecten op de hem door
den president getoonde lijst. Do Raad van
commissarissen besloot de effecten over te
brengen naah de 6afe van de Handels- en
Landbouwbank to 's-Gravenhage, doch verd.
liet steeds na de opdracht daartoe uit te
voeren.
Eindelijk viel hij door do mand cn be
kende tegenover get., dat hij ze had weg
genomen.
Op een vraag van den raadsman ant
woordt spr., dat hij zich heeft uitgelaten,
dat M. de effecten niet voor eigen gebruik,
voor zijn particuliere genoegens gebruikt
heeft naar zijn meening. De raadsman
vraagt waarom hier niet de gewoonte is
gevolgd dat een commissaris hot beheer
over de effecten voerde.
Get.: De heer M. had als voorzitter van
den Raad van Beheer van de Hollandï^.-
Amerikabank en als directeur van de Han
dels- en Landbouwbank den sleutel.
Raadsman: Er was des één sleutel.
Get.: Ja.
Raadsman: Dat vertrouwde u?
Get.: Dat hebben wij altijd vertrouwd.
Raadsman: Hebt u. toen u een discontee-
ringsbank te Rotterdam wilde oprichten,
M. gevraagd commissaris te worden?
Get.: Ja.
Raadsman: Is daardoor de oprichting
mogelijk geworden?
Get.: Neen, die wa6 een fait accompli.
Raadsman: Was de verhouding daarvoor
niet zoo, dat M. uw commissaris en u de
commissaris van M. werd?
Get.: Ja.
Verd. verklaart, dat de effecten zijn ge
boekt bij de Handels- en Landbouwbank en
dat daarvoor deHoll.-N.-Am. Hypotheek
bank is gecrediteerd. Verd. ontkent, dat hij
persoonlijk voordeel gehad heeft van den
verkoop van effecten, die ook niet door
hem, maar door de Handels- en Land
bouwbank is geschied wanneer het onder
pand onvoldoende was.
Get. Leeflang, procuratiehouder bij de
Twentsche Bank is verd. opgevolgd als pen
ningmeester van de Ver. v. Chr. Midd. On
derwijs. De rekening was niet in orde. Be
dragen, zooals rijkssubsidie, waren niet ge
boekt en over verschillende bedragen was
gedisponeerd zonder dat zij aan de vereeni
ging ten goede waren gekomen Op grond
van het onderzoek van den accountant v.
Kampen verklaart spr., dat er een tekort
van 200.000 was. De knoeierij betrof voor
namelijk rekening II (gebouw).
Verd. erkent dit feit. Hij heeft de bedra
gen voor den bouw van twee scholen ten
deele voor andere doeleinden gebruikt, met
name om tekorten bij grondspeculatic te
dekken. Het is begonnen met het betalen
van betrekkelijk kleine bedragen, die verd.
hoopte te kunnen terugbetalen, maar hij
raakte er hoe langer hoe diepen in.
Pres.: Zoo gaat het altijd met speculaties.
En toen hebt u de boeken vervalscht.
Verd.: Niet de boeken, maar de rekening
courant.
Pres. tot getuige Leeflang: Hebt u de re
kening-courant niet met de boeken verge
leken.
Get.: Dat kon niet. want het waren de
boeken van de Handels- en Landbouwbank
cn daarover had ik de beschikking niet
Spr. maakt nog de opmerking, dat voor
den bouw van scholen geen subsidie wordt
verleend, doch dat de school daarvoor leent
onder garantie van het Rijk.
Get. A. Schilder, accountant te 'e-Gravcn-
hage, legt verklaringen af omdat, hetgeen
sub B. en C. in de dagvaarding is ver
meld, de ten nadeele der 6Choolvereeniging
gepleegde verduistering van 31.150 (in de
dagvaarding abusievelijk vermeld als
31.850) en de valschheid in de rekening-
courant. Get. heeft deze bij zijn onderzoek
geconstateerd.
Verd. erkent deze feiten.
Get. verklaart, dat het wel moeilijk is in
enkele woorden een indruk te geven van
het algemeen beheer. Daarin is gebleken
van een optimisme, dat voor iemand op die
plaats onverantwoord is. Ten aanzien van
het technisch beheer staat get. zeer scep
tisch.
Pres.: Is u gebleken, dat de verduisterin
gen zijn gepleegd ten eigen bate.
Get.: Zij zijn gebruikt ten deele voor de
dekking van tekorten in de grondexploita
tie-maatschappij, ten deele voor andere
doeleinden, tot vermindering van zijn schuld
zij de Handels- en Landbouwbank, niet
voor particulier gebruik. Tot op een klein
bedrag van 3300 zijn do verduisteringen
ten nadeele van de schoolvereeniging ach
terhaald kunnen worden.
Raadsman stelt eenige vragen, o.a. over
do positie van de bank, die get. beant
woordt, verklarende, dat die positie in 1921
heusch niet zoo precair was, dat men over
moest gaan tot verkoop van 25.000 aan-
deelen van de weduwe Kleinhout, die verd.
onder zijn beheer had. In 1922 is de liqui-
diteitspositio minder geworden..
Raadsman: Waarom zegt het cene rap
port, dat de liquiditeitspositie alles te wen-
schen over laat en in het andere, dat deze
geen noodtoestand schiep.
Get.: Hot eene rapport beziet de zaak van
banktechnisch standpunt, het andere uit
het oogpunt van de zaak-Kleinhout, daar
dit Laat6te rapport alleen de vraag van deD
rechter-commissaris behandelde of de toe
stand zoo was, dat verd. alles bij elkaar
moest halen, ook de effecten van de wed.
Kleinhout en haar kinderen moest verkoo-
pen om geld te krijgen.
Raadsman: Waarom zegt u in uw rap
porten, dat de liquiditeitspositie afhanke
lijk is van de promessen en waarom rept
u überhaupt van de promessen, als u ziet,
dat er geen sprake is van verdere verdis
conteering, omdat de Ned. Bana geen pro
messen meer wildo verdisconteeren?
Get.: Dit laatste is mij niet gebleken.
Raadsman: Omdat u het niet hebt onder
zocht.
Verd. merkt op, dat de berekening van
den accountant over do positie van de bank
in Mei—Juni 1931, toen de aandeelcn-Klein-
hout gedeponeerd werden, waardeloos i6,
omdat zij gebaseerd is op den toestand op
31 December. Jn Juni was 1.3 millioen noo
dig en toen voor meer dan 4 millioen ver
disconteerd was, moest dit bedrag naar be
neden, omdat het te hoog was, niet omdat
do Ned. Bank niet meer wilde verdiscon
teeren. In deze positie is het niet billijk te
zeggen, dat er nog promessen waren, die
verdisconteerd konden worden.
Getuige betoogt, dat men eerder zijn
eigen huis had moeten verhypothekeer en,
dan dat men de effecten van de wed. Klein
hout en kinderen ging verkoopen.
Verdachte: Door het nemen van een hy
potheek waren toch geen contanten binnen
gekomen. Op dat oogenblik was er geld
noodig en ook al was dat niet het geval,
dan was het toch de gewoonte dat de bank
de effecten onder zich hield voor het geval
ze noodig waren. Spreker zegt dit niet om
zijn schuld te verminderen; hij gevoelt die
ten volle.
De Officier: Hoe voelt u di» schuld?
Verdachte: Zoo, dat ik onverantwoorde
lijk heb omgesprongen met effecten van
oen ander in het belang van mijn bank.
Mr. J. /E. A. Lisman, door den verdediger
gedagvaard, verklaart, dat hij voorzitter
dor Ver. v. Chr. M. O. was in 1926, 1928 en
1930, de jaren daartusschcn was Ds. Dijk
voorzitter, vóór 1926 was get. wel rueds
langen tijd bestuurslid. Het toezicht op den
penningmeester was tweeledig het geschied
de door het bestuur wel toezicht minder
diep ging en zich beperkte tot de grooote
lijnen, en door een commissie uit de leden
der vereeniging, welke tot taak had do re
kening zorgvuldig te controleeren
Het requisitoir.
De Officier van Justiric, zijn requisitoir
nemende, merkt op, dat het niet gaat om de
zaak van de Handels- en Landbouwbank,
maar om de zaak-M. De behandeling zal
voor de kleine spaarders, die er wellicht
reikhalzend naar hebben uitgezien, een te
leurstelling opleveren.
Komende tot dc dagvaarding, betoogt spr.
dat de feiten eenvoudig zijn cn door verd.
bekend, terwijl zij bewezen zijn. Uit dc voor
gelezen rekening-courant bleek, dat deze
rekening-courant de bron was van een ver
bintenis. Zeer moeilijk is in deze zaak de
houding van den verdachte, die zich had
opgewerkt tot een belangrijke positie, die
wist wat geld was en toch zoo lichtvaardig
omsprong met de gelden van anderen. In
het algemeen verklaart spr. zich accoord
met de verklaring van M. aangaande de
besteding van de gelden voor de school,
doch merkt op, dat een groot deel ervan is
aangewend voor speculatieve privé-doelein-
den.
Andei's staat het met de effecten van do
hypotheekbank, doch ook dit geval is zui
ver verduistering. Spreker mpet dan ook,
vooral waar de ecrc-positie van penning
meester der schoolvereeniging werd mis
bruikt, erop wijzen, dat met de strafmaat
daarmee rekening moet worden gehouden.
Spreker eischt veroordeeling wegens ver
duistering, tweeemaal gepleeegd, valsch
heid in geschrifte cn gebruikmaking van
het valsche stuk, tot een gevangenisstaf van
twee jaar en zes maanden, met aftrek van
de preventieve hechtenis.
Het pleidooi.
Dc Raadsman van verdachte vraagt zich
af of verduistering q.q. voor straf in aan
merking komt. Dc Handels- en Landbouw
bank heeft zich iets toegeëigend, zij heeft
de effecten HollandN. Amerika Hyp. bank
in den zak gestoken, maar waar is hier het
privé-element.
Wat betreft de schoolvereeniging staat
in de dagvaarding, dat verdachte gelden
heeft opgenomen uit het tegoed der vereeni
ging bij de Handels- en Landbouwbank.
Maar er was geen tegoed, er was een be
langrijk debet.
In dc derde plaats kan spreker niet in
zien, dat er door het indienen van een re
kening-courant, nadat dc verduistering al
lang gepleegd was, nog een nieuw element
in de zaak komt, al is hier natuurlijk
valschheid.
Wat betreft de strafmaat, merkt spreker
op, dat het van zelf spreekt, dat deze wordt
afgetrokken, omdat verdachte door ander»
omstandigheden de ziekte van mr. Thor-
becke, den rechter-commissaris o.a. veel
langer dan noodig zou zijn geweest in pre
ventieve hechtenis heeft doorgebracht.
Spreker betoogt, dat het rapport-Schilder
buitengewoon oppervlakkig is. Hij heeft de
groote lijnen nagegaan en komt daardoor
tot oppervlakkige conclusies. Wat bijv.
heeft met de liquiditeit te maken. Het be
zwaar van commissarissen togen de hypo
theek. Dit bezwaar is pas geuit toen M. zich
bij de politie had aangegeven. Het is geen
houding dan te zeggen: ja maar wij wilden
die hypotheek niet!
Het rapport-S., dat tevens aan commis
sarissen werd uitgebracht, heeft vermoe
delijk den tendens van de commissarissen
zoo weinig mogelijk to zeggen en de schuld
voor den directeur te verzwaren.
Verdachte leefde in een bedrijf, dat vol
verzoekingen is, met name om lichtvaar
dig om te springen met andermans geld.
Nu hadden we hier niet te doen met een
Rotterd. Bankvereeniging, maar met een
bank van den tweeeden rang, die in moei
lijke tijden zag dat de concurrentio do
middenstandsbanken met den rogeerings
steun ging strijken en die wel moest hopen
dat het in de toekomst terecht zou komen.
Liquideeren zou het eind van alles geweest
zijn.
We hebben hier te doen met een gerefor
meerde, een man, die uit hoogere beginse
len leeft en die geld verduistert ton nadee
le eener schoolvereeniging, die hem het
naast stond. Hot is inderdaad moeilijk daar
uit te komen. Vast staat wel, dat verdachto
niet buitensporig heeft geleefd en de ver
duisterde gelden zijn tot op een klein be
drag na, te verklaren.
Er is geroepen over grondspeculatie cn
inderdaad was daarvan sprake, maar dat
betcekent niet, dat vordachte daaraan deel
wilde nemen; hij wilde geen groot aandeel
houder worden maar commissaris, zaken
omdat hij daardoor een mooie verdienste
kreeg, maar stelling ook om de bank een
goede klant te bezorgen. Dc emissie mis
lukte echter en de commissarissen waren
hoofdelijk aansprakelijk. Het is echter niet
bewezen, dat verd. wilde speculeeren.
Op het gymnasium leerden we, zegt plei
ter, dat de Grieken zoo beschaafd waren
omdat zij maar één woord kenden voor be
grepen en vergeven. Dat moge ook hier
gelden. Verdachte heeft niet ingezien, dat
hot zoover zou komen en het is uit de men-
schelijke eigenschap valsche schaamte te
verklaren, dat verdachte om de verplich
tingen, die hij op zich had genomen, na
te komen, daarvoor andermans geld ge
bruikte. Het is een open vraag of deze ver
dachte naar ontwikkeling en opleiding op
gewassen was tegen de verantwoordelijk
heid die hem was opgelegd. Als het gelukt
was zou men wellicht gezegd hebben: Wat
een reusachtig financier.
Het is nogal primitief gedacht om de
eene vereeniging te willen helpen met geld
van een andere, maar het is iemand, die
een eenvoudige opleiding gehad heeft en
die bovendien optimistisch is, minder
zwaar aan te rekenen dan een ander, met
een goede opleiding en die pessimistisch
gestemd zou zijn geweest.
Men kan nu wel zeggen, dat ten slotte M.
zijn eigen belang heeft gediend, omdat het
eind van de Landbouwbank zijn eigen on
dergang zou zijn geweest, maar evengoed
ligt dc zaak andersom. Immers: M. failliet
beteekende, dat het uit zou zijn met dc
Handels- en Landbouwbank. Het een is niet
te scheiden van het ander. In het karakter
van dezen man, die den naam wilde hou
den van de vertrouwensman tc zijn van
velen, zijn zijn daden verklaarbaar.
Wat het toezicht betreft, was er onder
commissarissen een algemeene stemming:
M. weet het en die kweekte bij verdachte
het gevoel: ik kan mijn gang gaan. Wan
neer deze man uit de gevangenis ontsla
gen wordt, wat begint hij dan op zijn leeftijd
Hij loopt rond met wroeging over wat hij
zijn vrouw cn kinderen heeft aangedaan.
Zijn toekomst is afgesloten; welken zin
heeft- het hem een lage gevangenisstraf op
te leggen.
Verdachte zegt deze dingen niet te heb
ben gedaan om „den man" te blijven. Alle3
wat hij heeft gedaan deed hij om de Han
dels- en Landbouwbank op de been te hou
den. Hij zelf heeft weinig behoeften, hij
heeft nooit den grooten man uitgehangen.
Wat hij deed deed hij uitsluitend in het be
sef: als ik val, valt de bank.
De Officier repliceert.
De uitspraak wordt bepaald op 25 Juni.
Telefoon 582
Het stutten wegens gevaar voor
verdere instorting gestaakt
Het gebouw wordt omver gehaald
Amsterdam, 16 Juni. Het dak van
dc Hoogere Burgerschool aan de Keizers
gracht, waar gisteren de noodlottige in
storting heeft plaats gehad, is hedenmid
dag weer gaan zakken. In verband hier
mede werd besloten, dat niemand meer in
het gebouw mocht gaan. Het stutten werd
gestaakt en de belendende perccclen zijn
ontruimd.
Hedenmiddag te vier uur heeft een con
ferentie plaats gehad van wethouder Abra
hams, de hoofden van Publieke Werken
cn Bouw- en Woningtoezicht en de Brand
weer. Besloten werd het gebouw omver te
halen cn daarbij te trachten den gevel nog
te behouden.
Door den tuin van het perceel IJeeren-
gracht 168 van de firma Prinsen en Stei-
man bereikte de brandweer het achterge
deelte van dc H.B.S. Vermoedelijk zal nog
heden met het ómver halen worden be
gonnen.
Maandag zullen plm. 800 arbeiders bij
Van Vlissingen's katoenfabries
ken in staking gaan
Helmond, 16 Juni. Het conflict bij
do N.V. van Vlissingen's Katoen Fabrieken
te Helmond heeft tot gevolg gehad, dat door
dc samenwerkende vakbond St. Lambcrtus,
Unitas cn do Eendracht tegen 29 Juni op
die fabrieken de staking zal worden ge
proclameerd. Ongeveer 800 arbeiders zijn
bij dit conflict betrokken.
Complete Meuhileering.
In Tafel- en Divankleeden enorme sorteering.
Velvet divankleed f 13.75. Tafelkleed f 9.75
a %J
„Jan wat ter wereld
„Ik bedacht me juist dat ik den zonnewijzer nog gelijÊ
moest zetten voor den zomertijd." (Judge).
