EEN STEEDS AlGEMEENER
WORDEND GEBRUIK
„WHAT'S IN A NAME"
DRIE BELANGRIJKE SCHILDERIJEN VAN DE DEZE
WEEK TE MUNCHEN GEHOUDEN VEILING VON NEMES.
DE GROOTSTE KUNSTVEILING
VAN DIT JAAR!
door Dr. S. Meuringh
Van 1619 Juni is te München
de kunstverzameling geveild
van wijlen Marczell von Nemes,
wiens persoonlijkheid even
merkwaardig was als zijn
kunstschatten.
„Mijnheer von Nemes Is op reis Hoe
dikwijls hebben bezoekers uit verre lan
den dit antwoord niet gehoord, wanneer zij
zich in de Leopoldstrasse te München lie
ten aanmelden bij den merkwaardigsten
verzamolaar, dien onze tijd kent. Vandaag
zat hij nog in München, morgen bevond
hij zich voor een schilderij in Parijs, over
morgen dreef een Titiaan hem naar Flo
rence.
Plotseling kwam hij dan weer terug in
München, wierp zich op zijn werk, plan
nen;, ondernemingen, was voor niets en
niemand te spreken. En dan volgden er
weer dagen, waarop hij er reikhalzend
naar uitzag, te worden bezocht door zoo
veel mogelijk menschen van den meest uit-
ecnloopendcn aard, die hij kon rondleiden,
met* wie hij van gedachten kon wisselen
en van wier bewondering voor zijn kunst
schatten hij met kinderlijke vreugde kon
genieten.
In Boedapest heb ik toevallig eens ken
nis gemaakt met een ouden, aan lager wal
geraakten boekhouder, die met een menge
ling van voldoening en slecht verborgen
onrustige verwondering vertelde van den
ouden tijd, toen hij mot den kleinen, on-
beduidenden koopman Nemes even kleine,
onbeduidende zaakjes deed. Nu is de car
rière van dezen man inderdaad verbazing
wekkend. De onontwikkelde, verwaarloosde
jongeman, die geheel alleen op de were id
stond en van niemand hulp of protectie
kreeg, is door eigen kracht oen zakenman
van internationalen invloed goworden en
bovendien een kunstkenner met uitgezoch
te smaak, kortom, hij werd een man van
beteekenis en ondanks de vele kleinighe
den, die zijn vroegere omstandigheden ver
raadden, een persoonlijkheid, die wist te
boeien en werd bewonderd, al was zij niet
geheel vrij van snobisme. Maar welke,
groote kunstkenner is niet in het eene of
andere opzicht een beetje een snob?
Bij von Nemes vertoonde deze eigenschap
zich echter in zoo komischen en soms weer
zoo roerenden vorm, dat zij niet onaange
naam aandeed. Zoo stond er in zijn slaap-
kamor te München op het nachtkastje een
prachtig beeld en zelfs in zijn badkamer
hing nog een kostbaar schilderij van Bel
lini. Hij omringde zichzelf in de moest
letterlijke zin met zijn kunstschatten en
liet ze ten volle tot hun recht komen. Hij
was geen kunstverzamelaar met een uit
gesproken eerzucht om op dit of dat gebied
een zoo volledig mogelijke collectie samen
te stellen, hij verzamelde niet volgens een
kunsthistorisch systeem, hij bezat trou
wens in het geheel geen onderscheidings
vermogen voor historische verschillen. Voor
hem gold slechts dc kwaliteit van het
kunstwerk.
En dit woord kwaliteit werd een soort
tooverformulc, die het geheelc denken en
streven beheerschte van dezen man. Ilij
geloofde aan do geheimzinnige macht van
alles, wat kwaliteit bezat en ditzelfde
gevoel leidde hem ook bij zijn verzamelin
gen. En dit instinctief zekere onderken»
oen van kwalitatieve waarden is hem altijd
bijgebleven. In dit opzicht bezat hij een
uiterst verfijnd gevoel, werkelijk een in
stinct, dat hem tot een kenner van gezag
maakte, zonder dat hij de minste systema-
tisch-wetenschappolijke ontwikkeling be
zat.
Hij bleef bovendien half zakenman, ge
niaal zakenman, en half kunstenaar. Zoo
kon het niet anders, of op een goeden dag
begon hij zolf te schilderen. Nemes schil
derde mot ijver, met eon ongelooflijke zorg
voor techniek en uitdrukkingsmiddelen,
met een zeer verfijnd gevoel voor materie,
en dit eigen werk hield hem oven zeer be
zig als zijn uiterst nauwkeurig onderzoek
van de werkwijze dien een vroeg-Ita-
liaansch schilderij of een beschilderd Go-
thisch beeld verraadden.
Nemes is begonnen met hot verzamelen
van stoffen. Een kostbaar stuk oud flu
weel openbaarde hem evengoed zijn gehci
men als een prachtig stuk echte kant of
een koorkleed uit de Middeleeuwen. Zijn
steeds meer verfijnde kennis op dit gebied
deed hem een collectie oudo stoffen verza
melen, dio op zichzelf reeds meer dan een
millioen Mark waard is. Als hij ervoor in
de stemming was, opende hij mot het
grootste genoegen voor zijn bezoekers do
zware kasten, waaruit een onbeschrijfelij
ke weelde van kleuren en stoffen te voor
schijn kwam. Met de breedvoerige, bedach
zame bewegingen van den Hongaar haalde
hij genietend hot eene koorkleed na het
andere eigenhandig uit. ontplooide de stof
fen en wees op bijzonder fijn werk of op
zeldzame schoonheid met een trots, alsof
hij dc kunstwerken zelf geweven had. On
getwijfeld gevoelde hij den hoogsten triomf
die het bezit van den mönsch kan schen
ken. Zijn collecties hadden de liefdo van
zijn leven en hij omringde ze dan ook met
een groote jalouzio en teederbeid. Misschien
was dit wel de reden, dat vrouwen in dit
menschenleven zoo'n uiterst onbelangrij-
ken rol speelden. Ofschoon vrouwen
Zijn verhouding tot andere mannen ver
toonde eveneens een grooto onverschillig
heid; hfl gaf in het geheol niet om rMn
medemenschen, want bij al zijn welwillend
heid jegens zijn bezoekers werd hij toch
ln den grond slechts bcheerscht door zijn
liefde voor zijn verzamelingen.
Toch heeft Nemes een zeer reeëlen in
druk gehad van de waarde zijner bezittin
gen. Hij heeft zijn rijkdom niot in do laat
ste plaats verzameld door met geraffineer
de handigheid stemmingen van tevoren
aan te voelen en gelegenheden te ontdek
ken om goedkoop te kunnen koopen. Zoo
is liet hem gelukt de voornaamste werken
yan verschillende Spaanöche schilders te
TIZIANO VECELLIO:
Federigo II, Hertog van Mantua.
verzamelen, die ondanks hun groot talenf
tot dusver vreemd genoeg onopgemerkt wa
ren gebleven en daarin was hij alle ken
ners en liefhebbers en tevens «alle handela
ren vooruit. Daarna slaagde hij er in, deze
soort werken in de mode te brengen en
van deze omstandigheid wist hij op zijn
tijd financieel ten volle te profiteered Hij
heeft op de internationale kunstmarkt do
Greco's waarde gegeven. Dit onvermoeide
zoeken en ontdekken van kwaliteiten, ook
van kwaliteiten, die de rest van dc kunst
wereld nog niet had ontdekt, gaf hem tel
kens opnieuw de gelegenheid om voor be
trekkelijk weinig geld dc kostbaarste kunst
werken to verkrijgen. Zoo heeft hij op het
juiste tijdstip den kunsthandel het begrip
voor dc Fransche schilders der 19o eeuw
gesuggereerd en door zijn verzameling de
algemeene waardccring voor de impres
sionisten beslissend beinvloed.
Nemes heeft reeds eenmaal bij zijn leven
en wel in 1913, een complete collectie
schilderijen laten verkoopen. Toen kwam
er opnieuw een tijd van verzamelen; onver
moeid reisde hij tusschen Boedapest, Weo-
ncn, München en Venetië heen en weer, hij
bouwde dc grooto villa, bijna een slot, aan
het Starnberger Meer bij München, waar
bij zijn kunstschatten, die in verschillende
steden van Europa verspreid lagen, bij el
kaar bracht en door een goede opstelling
tot bun recht kon laten komen. Midden uit
dit drukke leven van reizen, van nieuwe
plannen en ideeën, wérd hij door den dood
weggerukt.
Thans verkoopt men zijn verzameling,
die een fabelachtige waarde heeft cn waar
in ook het kleinste stuk het ongelooflijk
sterke instinct voor kwaliteit van den ver
zamelaar verraadt. En bevinden zich o.a.
ften Rembrandt onder, zooals er wel. geen
meer op de markt zal worden .gebracht,
uitgezochte Titïaans, dio menig museum
stuk overtreffen, de zeldzaamste en kost
baarste vrocg-Italiaansche stukken. Het ge
heel is een grootsche, honderden nummers
omvattende verzameling van kunstwerken,
die thans weer verspreid zullen worden
over de geheelc wereld, van waaruit Ne
mes ze eenmaal met zooveel hartstochtelij
ke liefde naar zich toe getrokken heeft
Een nieuw Fransch Marine-station.
Binnenkort zal er een nieuw Fransch
Marinestation geopend worden te La Crau
(Var) tusschen Toulon en Hyères. Het
nieuwe station, dat ter vervanging van
Mourillon zal dienst doen, zal verbinding
kunnen onderhouden met alle koloniën.
Voor Esperanto-lieiliebbers
Mile. Lidja Zamenhoff zuï op 16 Juli a.s.
om 17.35 uur eon rede houden in Esperanto.
Maar onderwerp zal hceten: Poolsche legen
den. Voor Esperanto-enthousiasten een
prachtgelcgenheid om op Warschau af te
stemmen l
De „week-end".
Naar dc 4-daagscke werkv/eek.
New-York, Juni 1931.
Als dc zomer in het land .kornt, begint
ook de tijd ven dc week-ends, een Ameri-
kaansche gewoonte, die steeds meer navol
ging vindt. Toch is de week-end oorspron
kelijk niet Amerikaansch, maar Engelsch.
Gewoonlijk worden uit Engeland ingevoer
de dingen aan de overzijde van den Oceaan
niet spoedig populair; het golfspel had lan
gen tijd noodig om in Amerika een kern
van trouwe beoefenaars te krijgen en de be
kende Engclsche „afternoon tea" heeft in
Ameriki nog steeds niet het pleit gewon
nen. Maar de week-end was naar het hart
van den Amerikaan. Deze vacanticrcgcling
van hertoginnen cn diplomaten verschaft
nu dc New Yorksche typisten en kantoor--
bedienden een week van vijf werkdagen en
twee Zondigen. Dit vroeger onbereikbaar
gedachte ideaal der arbeidersleiders is nu
vanzelf voor een groot gedeelte der bevol
king de gewone zomcrsche levenswijze ge
worden.
Niet alleen in New-York, maar in elke
welvarende Amerikaansche stad is de
week-end ingeburgerd. Op liet platteland
bestaat er minder behoefte aan, want diar
is men den heelcn tijd buiten en een week
end in de naastbijzijnde stad is ook niet
zoo aanlokkelijk, wanneer alles daar uit
gestorven is. Maar als men in een stad
woont, vooral in een groote Amerikaansche
stid, dan is het een prachtige uitvinding.
Het verwondert ons alleen, dat men niet
al veel eerder cn uit zichzelf tot deze ge
woonte gekomen is. Het stadsrumoer, dc
grooto menigte van mensehen, net uitge
breide en vooral snelle verkeer veroorzaakt
een veel sterkere zenuwspanning, en boven
dien heeft men in een groote stad ook meer
gelegenheid om weg te komen meer
auto's, meer treinen en omnibussen, stoom
bootjes en vliegtuigen. Dit jaar worden
zelfs uit de vaart genomen transatl mtischo
stoombooten ter beschikking van week
enders gesteld, die er van Vrijdagavond tot
Dinsdigmorgen tamelijk groote trajecten
mee kunnen afloggcn. Dat is du6 al een
week met vier werkdagen!
De meeste New-Yorkcrs kunnen alleen
's zomers hun week-end genieten, niet om
dat zij de rest van het jaar geen vrij krij
gen, maar omdat dan de onkosten te groot
zouden worden. In die zeven of acht maan
den van het jaar is de week-end alleen
weggelegd voor rijke menschen, die hun
buitenplaatsen het gehcele jaar door open
houden en vin personeel voorzien en zelfs
's winters nog hunne kennissen kunnen uit
nood igen voor ski-, of schaatstochtjes. Elke
Amerikaan of Amerikaansche doet dan ook
al het mogelijke om in kennis le komen
met do gelukkige bezitters van die villa's.
Do duur van dc week-end hangt meer
laf van liet soort Werk, dat men heeft, dan
'Van dc positie, dië'-mën op zijn terrein be
reikt heeft. Zoo hebben illc metselaars,
kleermakers on onderwijzers den gehcelen
Zaterdag vrij. Maar invloedrijke financiers
moeten Zaterdagmorgen op de beurs zitten
en als ze een voordeelig zaakje willen af
sluiten, hebben zij meer kans om hun week
end mis te loop.cn dan hun piccolo. En
al tisten, journalisten of buschauffeurs wer
ken van Vrijdag tot Maandag door zonder
de minste onderbreking.
Er zijn ook menschen, die alleen den
Zondag vrij hebben, al zou u dat van Ame
rika niet verwachten. Volgens de statistie
ken komen deze stakkers niet verder din
50 K.M. van hun woning vandaan. De reden
is, dat het autoverkeer op de buitenwegen
dan zoo druk wordt, dat men zich slechts
uiterst langzaam verplaatst. Als zij daar
niets voor voelen, kunnen zij met plcizier-
bootjes rondvaren, maar die komen 'ils re
gel ook niet zoo ver van huis. Sommigen
besturen zelf een motorbootje, gaan vis-
schen, wandelen of fietsen! Dit laatsto is
een ongewoon verschijnsel. Het meest al
gemeen is het meter voor meter voortsuk
kelen met de auto.
De groote uittocht, die Zaterdagmiddag
om twaalf uur begint, brengt de menschen
al 250 K.M. van huis. Dit is vrij aardig,
want wanneer men op do kaart een cirkel
Van die straal om New-York trekt, valt
daarbinnen een gebied van de grootste ver
scheidenheid. Ook onder deze groep zijn
de automobilisten sterk vertegenwoordigd,
maar trein en autobus verdienen op deze
dagen ook 'aardig wat geld en het vliegtuig
komt meer en meer onder de week-enders
in gebruik. Dan kunnen zij n.l. vorder van
huis gaan. De gelukkigen, die Vrijdagavond
vrij zijn, kunnen dicnzelfden avond of
Zaterdagmorgen vroeg vertrekken en heb
ben dus nog meer keus. Moet de week-end
nog langer worden, dan komt niet dc Vrij
dag, maar dc Maandig erbij. Maar een zoo
lange week-end is slechts voor weinigen
mogelijk. En bovendien voelt de Amerikaan
een soort roeping om Maandagmorgen weer
achter zijn schrijftafel te zitten, zoodat het
„Maandag houden" neerkomt op het ver
breken van een traditfe, waarvoor morco-
len moed noodig is. Do vrije Maandag be
gint er nu pas in te komen met de malaise,
omdat nu de langdurige vacanties worden
ingetrokken en liever elke week één dag
vrij gegeven wordt.
Dc Engelschc week-end heeft, in Amerika
het einde veroorzaakt van vele oude ge
woonten, die sinds het ontstaan van den
staat in cere zijn gehouden. Er wordt nog
wel veel gepriat over Zondagsheiliging,
maar er wordt weinig meer aan gedaan.
De reden hiervoor is niet in dc eerste plaats
van godsdienstigen aard. Doch in het be
gin van deze eeuw was Zaterdag hij uitstek
de dag om handel te drijven; de winkels
sloten pas laat en het een met het under
bracht de bevolking in een feestelijke stem
ming. Menschen, dia de geheele week thuis
bleven, gingen althans op Zaterdagavond
geregeld uit.
Op het platteland is deze vroolijke, druk
ke Zaterdagavond nog gebruikelijk, doch
reeds 30 jaar geleden kwim in do steden
het publiek in verzet tegen de lange werk
uren van het winkelpersoneel.
De eerste stap naar de week-end was
toen, dat de winkeliers op Zaterdag niot
later sloten dan op andere dagen. Daarna
begonnen do kantoren 's Zaterdags vroeger
te sluiten; op den duur werd de vrije Za
terdagmiddag algemeen ingevoerd. Mot de
opkomst van de fiets werd het ook gewoon
te, van dien Zaterdagmiddag gebruik te
maken om naar buiten tc gaan inplaats
van zich te 'amuseeren in de stad. Toch
kwam de grooto verandering in het dage-
ljjksch leven der menschen pas tot stand
door de auto. De fiets was alleen geschikt
voor jonge menschen, maar de rest van do
familie bleef in do stad en veranderde haar
gewoonten niet. Ook in den tijd der fietsen
kende de Amerikaan nog zijn Zondagsche
familiebijeenkomst, kerkgang en uitgebreid
diner. Maar rnet de auto kon men groot
moeder met haar krukken, de baby, de
hond en dc hangmat meenemen en de
kerk alleen was niet moer in staat om de
menschen tegen te houden. Dc enkelen, dio
het niet rnet hun geweten overeen kunnen
brengen om de kerk te verzuimen, gaan nu
naar de kerk in de plaats, waar zij zich
Zondagmorgen toevallig bevinden.
Nu het publiek eenmaal dc smaak van
dc. .weekends te pakken heeft, wil. h,et.6t,eedö
langer vrij krijgen. Wij noemden reeds de
uitstapjes met de transatlantische booten
van Vrijdag tot Dinsdagmorgen; de groote
oceaanstoomers maken zoo in deze slechte
tijden nog goede zaken. Langzamerhand
krijgen wij den toestand, dat er 3-Jtf dag ge
werkt en oVj dag vacantie gehouden wordt,
iets waar zelfs de meest veeleischende vak-
vereenigingsleider geen actie voor heeft ge
voerd.
De uitzondingen van Palermo.
Het nieuwe station Palermo (Italië) heeft
op Zaterdag, 30 Mei j.l. zijn zender in wer
king gesteld. Op navraag van enkele abon-
né's doelen wij hierbij mede, dat dit station
geregeld tegen 23 uur op 427 Meter, met een
sterkte van 3 Kilowatt zendt.
De Amsterdamsche kortegoh'zender.
Op verzoek van enkele kortegolforaateurs
melden wij hierbij nog even, dat dc in het
Carltonhotel te Amsterdam opgestelde ultra
kortegolfzender iederen Zaterdagavond van
22 tot 1 uur zendt op golflengte 7.85 M.
STRAATNAMEN EN WERKELIJKHEID.
De Langestraat is net zoo min
Lang als de Langegracht!
De Krommestaat is bijna recht.
En geeft, u maar eens acht,
Dat 't Smallepad vaak breeder is
Dan onze Breodesteegl
Zeg mij waarom de Mooierstraat
Zoo'n keurig naampje kreeg!
Op 't Havik is niet één zoo'n beest,
Geen valk in d' Valkestraat,
Zie hoe de Oude Scesterweg
Door 't nieuw gedeelte gaat.
De Hoogeweg ligt even hoog,
En daarom even laag
Als de zeer slechte Lageweg
En in de Groote Haag
Ziet niemand meer een liaag of heg.
De Varkensmarkt toont- an,
Dat 't plein zelfs zonder varkens wel
Ook best zoo hectcn kan!
De Appelmarkt kent appels thans
Alleen bij naam misschien.
En in de Spieringsteeg zult U
Geen enkel vischje zien!
Op 't Spui ziet u maar zelden dat
Men er aan 't spuien is.
Vandaar een luchtje dat verwekt
Terecht vaak ergenis!
De Nieuwe Weg is net zoo oud
Als onze „Lange Jan",
Terwijl er in den Vijver niet
Eén eendje zwemmen kan.
De Nieuwstraat is als straat zoowat
Door ouderdom verjaard,
De Hellestraat is binnenkort v
Een hemel op onz' aard!
Ga door do Krankeledenstraat
Eens zeer nauwlettend heen:
Dc menschen zijn er hupsch cn flink'
En recht van lijf cn leen!
Of in de Lieve Vrouwenstraat
Slechts brave menschen zijn
Betwijfel ik en als 't zoo lijkt
Is dat natuurlijk schijn!
Of 't in de Windstecg bardor waait
Dan elders? 't Kan haast niet!
Vreemd dat U op het Zand alleen
Maar grint en keien ziet!
In 't Zevenhuizen staat één huis
En mogelijk ook twee,
Terwijl er in de Olicstoeg
Nooit een in olie dee!
Of rnen vaak in dc olie was
Is steeds een vraag geweest!
'k Weet een café en een poelier
Achter den Heil'gen geest!
Ik zoek nog altijd naar oen ring
In de Drieringensteeg
Terwijl De Hof van boom of struik
Reeds lang geen schaduw kreeg!
't Is op de Groenmarkt waar men lang
Reeds meerder kleuren vindt,
Wie z'alïe tegelijk bekijkt
Wordt hier zelfs kleurenblind!
De Haversteeg, do Peperstraat,
Waar of u zoekt of kijkt,
'r Is niets wat er op haver nog
Dan wel op peper lijkt!
Alen' mist' in do Lavendelstraat
't Bekende kruid allang,
De b(?enen in de Kreupelstraat
Zijn allen even lang!
Wijs in de Kroontjesmolen mij
Eens ééne molen an
Is het soms in de Teut alleen
Waar men zoo teuten kan?
Zoek in de Koosteeg eens een koe
Ook in de Koestraat ziet
U katten, honden onzoovoort
Maar kooien zeker niet!
Wie meent dat 'r in de Bergstraat wel
Eon berg is, heeft het mis
Terwijl 't in Weltevreden soms
Ook wel eens homm'les is!
Drie straatjes speurde ik zoowaar
Die alle naamloos zijn,
Zoodat daar naam en straat beslist
Geen tegenstelling zijn!
Zoekt U die straatjes o©k eens op
U merkt al gauw d'ellend:
U weet precies waar of U is
Maar niet waar of U bent!
GROEGROE
LUCAS CRANACH: Portret van een man.
ALBERT DüRER, Mannenkop.
FJLIPPO LIPPI: Madonna mot kind en engelen.
