DE WIT
Petitionnement voor
Internationale Ontwapening
Binnenland
BRIEF UIT ZUID-AFRIKA
ERNSTIG AUTO CNGELUK
KOLEN-EXPORT NAAR
FRANKRIJK
Een vermindering van 50%
voor Nederland?
Gesoigneerde Thé-complet
van het Nederlandsche Volk aan de Ontwapeningsconferentie
in Februari 1932 te Genève te houden. Georganiseerd door de
Nederlandsche Dagbladpers.
Ik verzoek Uwe Conferentie met den meeston aandrang, in naam der
menschelijkh;id, die maatregelen te nemen die tot ontwapening der naties
zullen leiden.
N'aam:
Adres
Naam:
Adres
Naam:
Adres
Naam:
Adres
Dit formulier ingevuld en geteekend toe te zenden door personen 18 jaar en
ouder aan Administratie van het Amersfoortsch Dagblad, met vermelding op
de enveloppe „Petitionnement".
ONZE UNIVERSITEIT VIERT FEEST.
HET 50-JARIG BESTAAN VAN
STELLENBOSCH.
Haar geschiedenis is een ge-
dcel-8 van ia Hollandsch-
Afrikaansche culiuurgcschia
denis.
(Van onzen correspondent).
Kaapstad, Juli 1931.
Voor alle kleine natie6 is een universiteit
van meer bcteekenis dan slechts ter bevor
dering van het onderwijs en het weten
schappelijk onderzoek, de universiteit heeft
in deze landen een cultuurdaad te verrich
ten, die in grootere en oudere landen bijna
van zelf wordt verwezenlijkt door de aanwe
zigheid der talrijke cultuurinstellingen, die
het volk ten dienste staan. Dubbel zwaar
is echter de taak van een klein volk wan
neer het zijn eigen cultuur moet bewaren
en opbouwen binnen de grenzen van een
Jand, waarin ook nog een andere nationale
cultuur haar recht van bestaan verdedigt,
doch In dezen strijd bovendien nog een eco
nomische cn staatkundige ruggesteun van
hoogerhand geniet die de andere moet mis
sen.
In dezen toestand bevindt het Hollandsch-
Afrikaanschc sprekende gedeelte van de be
volking van Zuid-Afrika. Toen het onafhan-
kelljkhcidsidcaal zich in de harten der Zuid
Afrikaansche bevolking had vaetgeworteld
was naast de kerkelijke gemeenschaps
band on de traditie van de geschiedenis der
voortrekkers, een band die in hechthoid en
kracht alle anderen overtrof: de'gemeen
schappelijke volkstaal. Hierop is de Vlaam-
sclie 6prcuk van kracht. De taal is gansch
bet volk. Een vinnige etrijd werd dan ook
gevoerd voor de volkstaal en een groot ge
deelte van dien strijd vooral op politiek ter
rein is" voor rekening gevallen van dc Stel-
lenbossche universiteit, die thans haar 50-
jarig bestaan viert en met recht op een veel
bewogen leven terug kan zien.
De Afrikaansche cultuurgeschiedenis
wordt dan ook treffend weerspiegeld in dc
ontwikkeling van het Stellenbossche hooger
onderwijs cn, het is niet om do universiteit
onverdienden lof toe te zwaaien, maar vaak
js zij het geweest, die den steen voor het een
of ander doel aan het rollen bracht.
Toen het geestelijk leven nog.in het dwang
buis van dc „University of the Cape of Good
Hope" beknelt zat, ontwikkelde zich reeds
op Stellenbosch een z.g. „Bocre-geee" of
„Boerc-Tradisie", die nimmer meer zou ver
dwijnen. Vijftig jaar geleden viel het roem
rijke einde van de Transvaalsche vrijheids
oorlog samen met de stichting van het zelf
standige „Stellenbossche college". Al heeft
ook zes jaar later de officieele herdooping
var. „Stellenbosch" in „Victoria college"
plaats gehad, het. staatkundige leven in de
twee Noordelijke republieken heeft toch al
tijd zijn weerklank in het intellectueele le
ven van „Stellenbosch" gevonden. Dc Stel
lenbossche universiteit heeft voor het eerst
de moed gehad om verschillende leerstoelen
met Afrikaansche docenten te bezetten en
het bleek alras, dat dc studie der verschil
lende wetenschappen in de Afrikaansche
taal in het geheel niet onmogelijk was, in
tegendeel het is zelfs gebleken dat dc we
tenschap daardoor meer kracht, leven cn
oorspronkelijkheid heeft verkregen.
Heden ten dage 6taat de Stellenbossche
universiteit niet meer alleen op do bres voor
een nationale cultuur, in het Noorden heb
ben zusterinstellingen denzelfden weg ge
kozen, hetgeen een verblijdend teeken ge
noemd mag worden, want zooals in iedere
icvensuiting heeft toch ook in dezen 6trijd
het spreekwoord: „Eendracht maakt macht"
groote vaarde.
Van Stelienbosch is eigenlijk de victorie
begonnen, de naam „Victoria" is dus van
Zinnebeeldige kracht geworden. De ironie
dei* geschiedenis heeft op een andere wijze
beslist dan oorspronkelijk door de herdoo-
pers was bedoeld.
Vrijheid.
Voor 1918 heeft het Stellenbossche college
met'nog enkele andere universiteiten deel
uitgemaakt van de universiteit „Kaap de
Goede Hoop", een zuiver examineerend li
chaam dat zijn zetel in Kaapstad had ge
vestigd. Aan dezen toestand is echter een
einde gekomen toen in 191S zelfstandig do-
ccerende universiteiten zoowel te Kaapstad
als in Stellenbosch verrezen cn waar het
vroeger noodzakelijk was geweest om met
dc samenstelling van examens met buiten
staanders rekening te houden, bestaat thans
de zelfde vrijheid als aan dc Europceschc
universiteiten, de vrijheid om binnen de
eigen perkon de cursussen i*aar eigen dunk
on goedvinden in te richten en de vorde
ringen der studenten door mondelinge en
schriftelijke examens te toetsen.
Een direct gevolg van die grootere bewe
gingsvrijheid na 1918 was dat met de keuze
der docenten rokening kon worden gehou
den met de beginselen van het onderwijs in
dc moedertaal. Waar vroeger het mceren-
acel der docenten Engelsch sprak, is de ver
houding thans omgekeerd en kan dc univer
siteit van Stellenbosch op het oogenblik als
een overwegend Hollandsch-Afrikaan6Che
instelling worden beschouwd.
Er i6 op hot oogenblik geen enkel studie
vak op do Stellenbossche universiteit, de
verschillende talen natuurlijk uitgesloten,
die niet jn de Hollandsch-Afrikaansche taal
kunnen worden onderwezen. Bij buiten
staanders zou de gedachte gewekt kunnen
worden, dat deze ver-Afrikaansching een ge
vaar voor het internationaal karakter der
wetenschap kan worden, doch dit is geens
zins het geval. Er is geen enkele Zuid-Afri-
kaansche universiteit aan te wijzen, wier bi
bliotheek zooveel vakliteratuur in de diver
se talen bevat als de Stellenbossche. Voort6
geldt als waarborg tegen eenzijdige bekrom
penheid, dat do meeste der docenten in het
buitenland, vooral in Nederland hun graad
hebben verworven. Desniettemin vormt Stel
lenbosch een hecht bolwerk tegen de Engel-
sche willekeur.
Do toekomst.
Bij dc viering van een halvc-ccuw-feest is
liet nu eenmaal toopasselijk om met trots
en voldoening op het verleden terug to zien,
ctoch laat het dan in dit geval geschieden
zonder dc overbodige phrases van zelfver
heerlijking cn in direct verband met de ver
wachtingen voor de tookomst. Het verleden
brengt nu eenmaal verplichtingen en ver
antwoordelijkheid met zich mede, waaraan,
\ooral door de gestadige wisseling der be-
hooften van het land, de trouw moet blijken.
Een trouw in de traditioneels Hollandsch-
Afrikaansche of „Boeren-geesf', doch nu in
nieuwe vormon en met geheel andere mid
delen. De strijd om dc formeele erktnning
der taal is voorbij, bet Afrikaansche volk en
de Afrikaansche universiteit hebben hun
rechten verkregen, doch thans 6taan beide
en wel in de eerste plaat6 de laatstgenoemde
voor dc moeilijke vraag, hoe deze rechten
*n praktijk te brengen. De oude leuzen en
idealen van den ouden strijd liggen in het
verleden begraven en kunnen thans geen
dienst meer doen, geen dreunende welspre
kendheid moet thans de wegbereider zijn
voor nieuwe idealen. Dit is een zeker gevaar
dat niet uit het oog mag worden verloren.
De jeugd van heden is nog oven ontvlam
baar als de jeugd van vroeger, doch deze be
zieling moet in geheelc andere banen wor
den geleid. Allerwegen is een streven merk
baar om een brug te zoeken tusschen de
Voortrekkers-roraantick cn boeren-traditie
en nieuwe levensvormen en uitingen. Op de
fundamenten van het verleden moet het ge
bouw der toekomst verrijzen.
Do belofte.
De drang naar njeuwo levensvormen laat
zich 6lerk in het'universitaire leven van
Stellenbosch gevoelen en dit stemt hoopvol
voor dc toekomst Het Hollandsch-Afrikaan
sche leven is op den dag van heden in een
kritiek.6tadium geraakt, er is aan do andere
zijde der bergen geen nieuwe wereld om te
veroveren, er zijn geen directe bakens aan
wezig, die het „Pad der Voortrekkers" be
palen.
Toch is er geen berusting, want nog heb
ben de jongeren grootscho idealen van een
werkelijk onafhankelijk Hollandsch—Zuid
Afrika, onafhankelijk van alles wat En
gelsch is, zooals Christiaan de Wet en de in
1911 wreed vermoorde Jopie Fourie en gene
raal Beyers dat wcnschten.
Er breekt dus een moeilijke tijd aan voor
het volk, thans zal het moeten bewijzen of
het 6terk genoeg is om uit innerlijke kracht
het nationale leven verder uit te lxiuwen en
te ontwikkelen.
In dezen 6trijd zal de universiteit van
Stellenbosch voorop gaan.
Handhaaf en bouw, Zuid-Afrika!
FRANSCHE VISCHTREILER OVER TIJD.
Kopenhagen, 3 Juli. (V.D.) Dc Fran-
sche vi8chtreiler van zeer groote afmeting,
de „Quentin Roosevelt", die uit Frankrijk
naar Göteborg is vertrokken en op 18 Juli
aldaar zou arrivcercn, is daar nog niet aan
gekomen; ook heeft men geen teekencn van
leven meer van het schip ontvangen. Hot
heeft 50 man aan boord. Het Fransche ge
zantschap te Kopenhagen deelt medo, dat
men ook draadloos geen onkel bericht van
hot schip heeft ontvangen.
Drie personen verbrand
P a r ij s, 22 Juli. (H.N.) In de buurt van
Besangon zijn drie personen bij een auto-
ongeluk om het leven gekomen. Een parti
culiere auto was in een bocht van den wei»
in hotsing gekomen met een vrachtauto,
waarbij de benzine van den eersten auto
ontplofte. De drie inzittenden wisten zich
niet tijdig te bergen cn vonden in de vlam
men den dood. Dc chauffeur van do twee
den auto liep lichte brand- cn snijwonden
op.
Fransche regeering staat achter
de mijneigenaren.
De Tel. meldt uit Parijs d.d. 22 Juli:
Gisteravond laat heeft de door de Fran
sche regeering ingestelde gemengde com
missie van mijneigenaars, mijnwerkers, ko-
lenimportours, leden der Kamers van Koop
handel cn ambtenaren, die beslissen moest
:n zake de. contingenteering van den invoer
van steenkool, bruinkool en agglomeraten
etc., de aangekondigde decisie genomen,
welke door do regeering bij voorbaat tot
de hare is gemaakt.
Krachtens deze beslissing zal met ingang
van 27 Juli a.6. het gemiddelde over de ja
ren 1928, 1929 en 1930 van de importquanta
van kolen, bruinkool, agglomeraten etc. van
elk der importlanden, ook Nederland,
met 20% worden verminderd. Zooal6 wij
vroeger mededeelden, komt dit voor Ne
derland in verband met de groote toene
ming van zijn kolenexport naar Frankrijk
over laatstgenoemd jaar, neer op een ver
mindering van ongeveer 50% over de ge
heelc linie; voor bepaalde kolen60ortcn,
naar wij vernemen, zelfs nog ict6 meer.
Wij ontvingen het volgende officieel com
munique:
De Fransche regeering heeft aan de Ne-
dorlandsche regeering doen mededeelen,
dat do Fransche adviescommissie op 21
Juli de reductie voor don invoer van steen
kolen in Frankrijk definitief hcoft vastge
steld met ingang van 27 Juli op 20% van
het gemiddelde der jaren 1928, 1929 en 1930.
Vragen van den heer Hermans.
De heer Hermans vraagt den Min. v.
Buit. Zaken:
Kan de Minister, nu vele tegenstrijdige
berichten hieromtrent aanleiding geven tot
groote ongerustheid onder de bevolking van
ons mijngebied cn speciaal onder de .mijn
werkers, mededeelöh:
1. welke maatregelen de Fransche Regee
ring genomen heeft of voornemens is te ne
men met betrekking tot invoerbeperking
van Nedcrjandsche steenkolen?
2. of van de zijde der Nederlandsche Re
geering pogingen in het werk zijn gesteld
en, zoo ja, welke? om deze maatregelen
to voorkomen of althans te verzachten, en
welke resultaten hiermedo zijn bereikt?
3. of do Regeoring van oordeel is, dat zij
voor zoover reeds door de Fransche Re
geering voor onze mijnindustrie nadeelige
maatregelen genomen zijn hiertegen vol
komen machteloos staat?
lederen dag 2>lt—5ll, uur
60 cent per persoon
NIEUWE STORTINGEN BIJ DE
DANATBANK.
Onder rijksgarantie.
Berlijn, 21 Juli. (V.D.) Tenoinde onjuis
te opvattingen to voorkomen, deelt do Da-
natbank mede, dat ook bij haar onbeperkt
beschikt kan worden over saldi, die na 15
Juli j.l. ontstaan zijn uit baarstorlingen in
rijksmarken door den verkoop van valuta
of door gireering. Overigens zal de rijksga
rantie zich ook uitstrekken tot deze ntcuwo
saldi overeenkomstig do noodverordening
Inzake dc Danatbank.
De berichten in de bladen, welke melding
maken van het instellen van oen strafver
volging tegen de leiding der Danatbank,
worden te bevoogdcr plaatse onjuist ge
noemd.
ONTSLAG IN DE MIJNINDUSTRIE.
Niet grooter den anders.
Heerlen, 22 Juli. In verband met be
richten van ontslag op de staatsmijn Mau-
rils vernemen wij nader dat op do staats
mijnen inderdaad aan een aantal arbeiders
het dienstverband is opgezegd. Het aantal
is echter niet veel hooger, dan in andere
maanden het geval pleegt te zijn. Het is be
langrijk minder dan het genoemde getal
van 80. Het ontslag ls dus niet als een aan
wijzing to beschouwen, dat de mijnen we
gens de malaise reeds met ontslagen van
arbeiders beginnen.
NASPEL VAN EEN BRAND TE
SOESTERBERG.
Verdachte vrijgesproken.
Amsterdam, 23 Juli. Op 30 Januari
j.l. werd een begin van brand ontdekt, ton
huize van de pluimveehouder M. B., wo
nende aan den Amersfoortschen straatweg
te Soesterberg. Buren merkten 's avonds te
omstreeks 9 uur een scherpe brandlucht
op: direct werd do brandweer gealarmeerd,
die de schade wist te beperken lot sen vcr-
brand karpet, gordijnen en vloer.
I De Utrechtscho rechtbank veroordeelde
B. op 21 April wegens brandstichting tot
1 jaar cn 3 maanden gevangenisstraf.
In hooger beroep eischte do procureur
generaal bij het Amsterdamsche Hol op
nieuw een gevangenisstraf van nl jaar en 3
maanden.
Heden sprak het Hol verdachte vrij.
Do verdediger was Mr. J. de Vrieze.
DE BRUG OVER DE MOERDIJK.
Een schrijven aan den minister
raad.
Door hot gemeentebestuur van Bergen op
Zoom is aan den ministerraad een schrij
ven gezonden, waarin het aandringt op on-
dorzoek naar de mogelijkheid om den voor.
genomen bouw van de Mocrdijkbrug niet
te doen goschiodcn bij de gemeente Moer
dijk doch Westelijker en wel iets ton Oosten
van Willemstad. Als reden voor dit ver
zoek wordt aangehaald, dat de route van
liet Zuiden naar het Noorden en omge
keerd via Willemstad—N'umansdorp dc
kortste is, hetgeen niet alleen voor het in
terprovinciaal verkeer van zeer groot be
lang is, doch tevens cn niet op de laatste
plaats, voor het internationaal verkeer van
België cn Frankrijk naar het hart van Nc-
de.rland. Hc-t gemeentebestuur geeft ais zijn
mcening te kennen, dat, eerst dan de brug
Ie Moerdijk te aanvaarden zou zijn, indien
andere plaatsen na onderzoek daarvoor niet
in aanmerking zouden kunnen komen.
Aan verschillende gemeentebesturen is
een schrijven van gelijken inhoud gezon
den, met verzoek om adhaesiebctuigingen.
(Dagbi. van N.B.).
DISCONTO-VERHOOGINO.
Weenen, 2 2 Juli. (V. D.) De Oosten
rijksche Nationale Bank heeft het disconto
verhoogd van lA op 10 pet.; belccningen
van 10 A op 12 pet.
In vakkringen is men van meening, dat
ook deze vorhooglng nog onvoldoendo zal
blijken te zijn. Hot is niet uitgesloten, dat
verder disconto-verhoogingcn binnenkort
zullen volgen.
DE STAKING IN DE STROOCARTON-
1NDUSTRIE.
Men rekent op een stolling van
langen dnnr.
Uit do Veenkoloniën schrijft men aan
dc N. R. Ct.:
Dc landbouwers in deze streken rekenen
over het algemeen op een langer voortdu
ren van de staking. Zij, die hun stroovoor-
raad nog niet aan do fabrieken hebben af
geleverd, zijn bezig dit uit dc schuren te
halen cn in groote hopen buiten op te
stapelen. Dit ontruimen van dc schuren
wordt noodzakelijk, daar dc nieuwe oogst
voor dc deur 6taat. j
Maandagmorgen hcerschte bij de coope-
ratieve stroocartonfabriek Dc Vrijheid eeni-
go opwinding, daar cenige stakende arbei
ders weer aan het werk wilden gaan. Do
toegang tot de fabriek werd hun door col
lega's belet. Het goiukte echter aan één
langs een anderen weg dc fabriek to berei
ken, waar hij op de door do werkgevers
gestelde voorwaarden aan het werk is ge
gaan.
VAN ONZE VEEMARKTEN.
Zooals we al een paar weken goleden
opmerkten had toen de handel zich voor
gesteld, dat er na de inzinking wolk» in
dc gebruiksvoehandel plaats gevonden had,
er wel 'weer spoedig een opleving zou
komen.
Normaal kan er ook wel cenigszins op
gerekend worden, dat er meer vraag naar
gebruiksvie komt, wanneer de hooibouw
zoo goed als algeloopen is. Evenwel do
handel ie deze keer ons inziens wat te hard
van stapel gcioopen. Niet alleen, dat zij
méér vee aanvoerde, maar dat ging boven
dien ook gepaard met prijsverhooging, men
liep dc vraag vooruit.
Redenen daartoe bestonden er niet, wel
werden de melk- cn zuivclprijzen iets vas
ter, maar daar staat tegenover dat die nog
geenszins zoo zijn, dat hoogcre prijzen voor
het melkvee daardoor gemotiveerd zijn.
Het melkvee (daar is zoowel boer als han
delaar van overtuigd) is daarvoor nog vee!
tc hoog in prijs. Meerdere malen is daar
ook door on6 reeds vroeger opgewozen. cn
wij achtten dien ljoogcn prijs alleen ver
klaarbaar doordat er geen overdaad ven
good gebruiksvee in ons land is. Wc ver
wachten ook daarom geenszins groote i tal
voeren van gebruiksvee. Daarvoor was er
dit voorjaar te weinig weidevec. D; hr.ogc
vraagprijzen op do laatste markten zijn ons
inziens mede oorzaak dat de handel in een
zeer flauwe stemming verkiert.
Ook op onzo slaehtveemarkten wil hot
nog niet, ook daar geen vlotte handel trots
dc aanvoer daar nog steeds beperkt blijft.
Te Rotterdam was do aanvoer op de ma-
gcro markt wel iets ruimer, ook wis er
wel belangstelling, maar do verkoop viel
erg tegen. Dc hoogc vraagprijzen varior-
zaakten dat hoofdzakelijk. Voor Belgiö
werden nog enkele zware kalfkoeicn ge
kocht in prijzoii van 300—350, deze w er
den dan ook wel prijshoudend verhandeld,
overigons waren de prijzen zakkende.
De slaehtveemarkten blijven zoo In den-
zelfden toestand.
Tc Amsterdam was oen behoorlijken aan
voer cn vlugge handel. Maandag te Rotter
dam was er een korte aanvoer met iets
vaster; prijzen, evenwel de volgende dag
tc Rotterdam was de aanvoer weer wat
ruimer cn waren de prijzen weer zakkinde.
De vraag is te kort om ook maar eenigc
hoogere prijzen te mogen verwachten.
lstc kw. gold ook nu weer ongeveer 1
p;r _K.G„ 2de kw. 0.85—0.90, 3de kw.
0.750.80, alles per K G. geslacht.
Dc vette kalverenmarkt wil niet vlotten,
voor die handel is, zooals we al vroeger
opmerkten, het weer te koud. Vandaar dat
ook de export zoo goed als stil stiaL
lstc kw. gold to Rotterdam nu van 35 et.
tot 38 cent, 2de kw. 30—31, 3de kw. 20—28
ccnl, alles p;r pond lovend.
De varkensmarkten houden zich goed,
de aanvoeren zijn zoo, dat alles w;l ge
plaatst kan worden, in prijzen van 20 lot
22 cent. Frankrijk kan weer wat licht goed
gebruiken in prijzen van 21—22 cent ille»
per pond levend,'
