ELL^RO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOMANS Utr.str. 15 Tel. 843
Wij vertegenwoordigen de bekende
DUCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
DE DOKTER AAN
HET WOORD"
MIJN VRIENDEN, DE
ORANG-OETANGS
Zondag. ZeC6cn
I-I i 1 v er s u m. De achting on waardcc-
ring, die de muziekwereld Joh. Jos. Fux
1660—1741) toedraagt is over 't algemeen
eerbiedig, doch koel. Wij hebben namelijk
aan hem een knap uitgedachte contrapun-
tische methodiek te danken, waarmee de
muziekstudent op een niet altijd plezierige
manier te maken heeft. Als deze bezig is
met z'n „noot-tegen-noof'-oefeningen, zal
hij den ouden heer Fux eerder zachtkens
verwenschen dan prijzen. Want de contra
punt iek, in do wandeling meerstemmigheid
genoemd, is in Fux' leerboek gestolde mu
ziek; de muziek vloeit niet meer. Volgens
alle regelen der kunst is de muziek gekneed
tot een reeks vormschemata, waaraan men
moeilijk eenige vreugde kan beleven. Chc-
rubini en ook Riemann waren getrouwe
banierdragers van Fux' leerstellingen en
honderden muzieklecraren, die contrapun-
tiek doceercn, doen op dezen dag niet an
ders dan slaafs en goedertieren de regels van
Fux hun leerlingen in te prenten. De con-
rrapuntiek van Fux is de gcbedentrommel
der instrumentale meerstemmigheid; met
de hand aan den slinger komt men in het
muzick-clysiumeenvoudiger kan het
niet. Vandaar ook, dat alle fuga's op elkaar
lijken als machine-onderdcclen; men kan
ze met goed gevolg verwisselen.
Dit alles moet ik zeggen bij de aankondi
ging van het Zondagmorgenconcert der V.
A. R A. Maar er moet nog meer gezegd
worden. De Ouverture of Suite, welke zal
worden uitgevoerd, heeft met Fux' Gradus
ad Parnassum niet zoo veel tc maken. De
theoreticus, die muziek schrijft, is op dat
oogenblik een vinder van klanken en het
vinden op zich zelf sluit cikc gedaciitc aan
stelselmatigheid uit. Componeeren is: kie
zen uit den kring van geluiden, waarin de
musicus zich bevindt. Ilij kiest, hij ideali
seert en staat in zijn diepste wezen feitelijk
vijandig tegenover alles, wat naar „metho
de" riekt.
Het is, volgens deze omstandigheden be
zien, hoogst belangwekkend eens tc luiste
ren naar een compositie van Fux. Hij was
geen man van groot formaat, zooals zijn
tijdgenoot Joh. Seb. Bach, doch hij bezat
voldoende ..muzikantenbloed" om zich niet
tc verstrikken in eigen theorieën. Fux
schreef meerdere suiten; welke dezer stuk
ken zal worden uitgevoerd staat niet ver
meld.
-•'s Avonds- brengt 'de V.P.R.O. het Ainéter-
damsch vocaal-kwartet voor haar micro
foon. Dit ensemble 6lcldc een evenwichtig
programma gewijde muziek op alleen de
Uyl van Dicpcnbrock behoefde hier niet als
slotnummer tc paradecren.
De A.V.R.O. heeft met de Zondagavond-
aansluiting van het Kurhaus succes. Lan-
genberg zorgt voor een her-uitzending, zoo
dat geheel Duitschland in staat is hot Re
sidentie-orkest te hooren.
Dit is in het bizondcr hierom toe tc jui
chen, aangezien de eerste uitvoering van
een werk van den Haagschen componist
Alex Voormolen (1895) plaats vindt. Voor
molen studeerde bij Wagenaar in Utrecht
en werkte cenigc jaren bij Ravel en Rousscl
in Parijs. Het Franschc impressionisme
drukte hierdoor een stempel op zijn werk.
welk kenmerk echter langzamerhand ver
vlakt is. Er is geen reden om speculatieve
voorspellingen te lancoercn ten aanzien van
dc nieuwe ouverture „Viva Carolina". De
titel doet een humoristisch divertimento
vermoeden.
Huize n.
Dc K.R.O. kondigt een lezing aan: ..Wis
kunde en muziek''. Dit. is nog zoo gek niet
als het voor den buitenstaander lijkt Wat
ingenieur Gonradi te vertellen heeft kan
belangwekkend zijn. De inleider heeft er
den tijd toe: drie kwartier. Als muziek een
onbewust rekenen van de ziel" is (volgens
Visseher's Aesthetik oder Wissenschaft des
Schonen), kan het verband tusschen wis
kunde en muziek langs dc inductieve en de
ductieve wegen der rede aangetoond wor
den. Populair zal de lezing wel niet zijn,
want het aspect der muziek in deze be
schouwing is wijd en tevens diep.
De bultenlandsche stations houden „uit
verkoop Te midden van allerlei ongero-1
gelde muziekstukjes kan men veel gceds
vinden, maar zooals ik zeidc de pro
gramma's zien er rommelig en bont uit.
M o t a 1 a
lieeft. om 8.05 het concerto gi'oseo van
Jean Bnptiste Lully (163?—1687) op zijn
programma. Dit werk is door Weingarlncr
uitgegeven bij Breitkopf und Ildrtcl. Lully
is van do allergrootste bcteekenis geweest
\oor -de ontwikkeling der Franschc opera
en fier Europecsohc orkestrale muziek.
E'illy, iiofcomponist van Lodcwijk XIV,
heeft zijn orkest gedrild gelijk zijn ko
ninklijke gebieder de soldaten. Vandaar,
dat li ij in de leerboekjes vermeld staat als
'de „vader der orkestdiscipline". Maar do
tucht van Lullv was hoogstwaarschijnlijk
edeler en buigzamer dnn do stugge, vier
kante en ijzeren discipline onzer tegen
woordige orkesten.
maakt een begin nvt l^r uitzending der
National Broadcasting Company te New-
York. Om 10.20 zal deze kleine of groote
gedenkwaardige daad aanvangen. Hetgeen
de Nieuwe Wereld door zijn omroep mede
tc dcclcn heeft moet evenwel voor het
oude, verstorven Europa nog belangrijk
wórden. Vooralsnog teert men daar aan dc
overzijde van den Oceaan op het cultuur
goed van Europa. De Jazz en dc Negro-
spirituele bleken toch maar een matig
prijshoudend ruilmiddel te zijn.
Maandag.
Hilversum.
Zon het eenigszins mogelijk is laat ik
mij liet „koekoek- en nachtegaal"-concerto
voor orgel van Hiindel (10851759) niet ont
gaan. Frans Hasselaar speelt het virtuooze
werk om 10.50 voor de A.V.R.O.
Felix de Nobel en Harry van Oss geven
om 1.30 een kloek solisten-concert. De No
bel speelt voor piano werken van vader en
zoon Bach, welke men zelden hoort. Do
zesde Franschc suite in E is een meester
stuk van onschatbare waarde, dat ver bo
ven dc beide ranke werkjes van Philip
Emanuel, die hierop volgen, uitgaat, Als
noviteit brongen de concertgevers 5 liede
ren uit het „Reiocbuch au6 den Oester-
rei chischcn Alpen" van Ernst Krenek
(Tsjechische componist). Breslau heeft het
zelfde werk Donderdag op zijn programma.
De tweede sonatine van Bertus van Lier
(leerling van Willem Pijper) staat tusschen
Bach en Fauré. Dit is zonder eenig ver
band. Het kan eens zijn nut hebben om
affiniteiten met geestelijke vooroudei's te
ontwijken; dikwijls evenwel is het effect,
dat de luisteraar wordt losgeslagen van
elk vergelijkingsobject F.n dat is toch ook
weer niet de bedoeling van een uitvoering;
de hulpeloozc melomaan wijt dit dan meer
aan de muziek, dan aan den uitvoerder of
aan zichzelf.
B r e s 1 a u
Heilsberg
spannen om 7.50 simen om u te vergasten
op „die tulle Komtcsz" van Walter Kollo.
De operette heeft doelmatige muziek, dat
wil zeggen, ze is in staat om de nonsens
van liet libretto (de gekke 6trekcn van dc
Backfisch-gravin) eenigszins naar achteren
te dringen. Dit muziekje zeeft -dus in ze
keren zin de malligheid van controleeren-
do. strenge suikerooms, van verkleed© huis
rechten, die in werkelijkheid Pruisische
jonkers zijn en waarop de adellijke jonge
damé verliefd wordt en nog veel meer.
Oncler een partijtje bridge of liet genot, van
een goede sigaar geeft Kollo u dc verpoo-
zing, welke welkom is.
K a l u ml b o r g
en nu ja veel andere stations doen
„alles" om hun contribuoerende luisteraars
te bevredigen. Een zekere heer Casse 6peclt
om 10.05 op zijn saxophoon, schrik niet,
een nocturne van Chopin, „Mon coeurs'
ouvre a ta voix" van Saint-Saëns en meer
kleine zaken. Een dergelijk arrangement is
vorpoozingsmuziek van de allerslechtste
soort; sriMakbedervende muziek.
D a v e li t r y.
De bekende twintig minuten „grondsla
gen der muziek" zijn thans gewijd aan Got-
fried Haendel (16851795), genaturaliseer
de Engclschman. Er worden pianowerken
.-an hem uitgevoerd, die allen hoogstwaar
schijnlijk uit zijn jeugd dateeren. D it de
pianowerken van Haendel bij lange nu niet
de populariteit hebben als die van zijn tijd
genoot Bach, is een feit, dat te denken
geeft. De Bach-renai6sance is zoo volledig
op alle fronten doorgedrongen, dat het
groote en het kleine publiek zich nauwe*
üjks bewust is van andere muziek. De
pianomuziek van Haendel is echter zeer
rijk en bewogen. De composities van Haen
del zijn niet minder van waarde dan die
van BacJi, doch ze gaan minder diep. Haen
del is meer volks- on societyman; hij be
vredigt beide groepen. Bach is ontoegan
kelijker, hij is meer geest, terwijl Haendel
meer van de aarde heeft. De suites cn
„logons" ze zijn in den aether welkom.
Dinsdag.
II i 1 v c rs u m.
B c r n, M ïlji Ineke r
en W c e n c n
herdenken door woord en gramofoonplatcn
den sterfdag van den beroemden tenor Ca-
ruso (2 Augustus 192',). Bern om 9.50;
Muhlackep om 8.35 en Wccnen om 7.50
De inleiders zullen allen wel hun bewon
doring uitspreken, mogelijk ontbreekt ook
met eer, krachtige karakteristiek van de-
zen fenomenalcn baritonaal-getimbreerden I
tenor.
Het U. S. O., dat onder Van Raaltc het
omroeporkest vervangt, heeft een vlot pro
gramma af to spelen: goede dansmuziek en
lustige rhythmen, ïfgcvvisseld door duetten
voor twee sopranen. Maar van do rake
Radetzky-marsch van Strauss valt feitelijk
niet meer te zeggen, dan dat het stukje
inderdaad een treffer was. Ik houd meer
van speurende muziek, doch voor een keer
tje is Stnuss zelfs in dit platvloersche
nog te savoueeren.
De tafelmuziekjes van alle stations varen
getrouwelijk in eikaars zog. Nieuws, zoo
wel nieuwe als oude muziek, brengen de
„Stehgeiger" nog maar 6teeds niet. Je hoort
uit den treure Henry VIII van Saint-Saëns
(gearrangeerd natuurlijk), fantasieën van
Mpfcagni, Puccini, Gounod, de meditation
uit Thaïs, „het" menuet van Boothoven
„het" menuet van Boccherlni, „het" me
nuet van Mozart en tutti quanti. 't Is om
suf te worden maar negentig van do
honderd luisteraars hooren de radio ook
kritiekloos aan. Als het maar „leuk" is,
zegt men; droevige opmerking!
Bern.
De muziek-culturecle bcteekenis van
Hugo Wolf (18601903) ligt in zijn liede
ren. Dat i6 waar, doch er is meer. Wolf
heeft „school" gemaakt als liederen-compo
nist; hij heeft ook „school" gemaakt als
hoofd kan veroorzaken. Vroegtijdig uitval
len van het haar vereischt in de eersto
plaats genezing van dc kwaal, die er de
oorzaak van is.
(Nadruk verboden.)
criticus van het Wiener Salonblatt. Dc
vlijmscherpe doordringskracht van zijn vi
sie op dc zaken der muziek bracht hem
tot conclusies, dio vóór dien tijd ongehoord
nieuw waren. Trouwens dc muziekcritiek
is een der jong9tc loten der muziekweten
schap. Vóór Wolf was de critiek een min
of meer technisch essay (Matheson, We
ber, Schumann); Wolf maakte er een jour
nalistiek object van, dat iedereen las en
waaraan iedereen zich ergerde. Maar zijn
critieken waren steeds pleidooien voor eer.
zaak, nimmer voor een persoon. Die zaak
was de muziek; hij diende deze onbaat
zuchtig, met volledige overgave. Hij schreef
als een bezetene, hij oordeelde subjectief
Wolf was dc man, wiens rneening een
tastbaar en een begrijpbaar ding werd. Hij
reageerde en registreerde als een gevoelig
instrument. Wolf was psycholoog, hij was
peiler van menschelijke ontroeringen. Voor
hem had reeds in 1880 de muziek afgedaan
als „rart-pour-Lart" kunst. Zóó beschouwd
is het ook te verklaren, dat zijn liederen
de manifestatie konden worden van een
bovenpersoonlijk sentiment. Het „geval",
het bijzondere kreeg het accent van iets al-
gcmecn-menschelijks; het persoonlijke
groeide bij Wolf uit tot het bovenpersoon
lijke. Toen hij zijn Mörike liederen 6chrcef,
was hij 28 jaar oud
Bern heeft een uur voor Wolf's Mörike-
liedercn gereserveerd (9.20—10.20) interes
santer dan de wansmakelijke Wagner-pot-
pourri der Vlaamsche uitzending van Brus
sel, welke om 8.20 begint.
Woensdag.
Budapest, Hamburg, Wcencn.
Deze stations zenden de Salzburgor
„Festspiele" uit, waar „Dc bruiloft van Fi
garovan Mozart opgevoerd wordt. Salz
burg is dc geboortCDlaats van Mozart, welke
plaats thans om die reden één der groot
ste attracties voor het reizend publiek be-
ZIEKELIJKE VETVORMING.
Velen mecnen, dat corpulentie altijd ver
oorzaakt wordt door overmatig eten. Toch
is dat niet altijd het geval, wat onlangs nog
weer eens bewezen werd door den Ween-
sc'ncn geleerde Julius Bauer. Deze kwam
tot de conclusie, dat een aantal overigens
sterk van elkaar verschillende klieren voor
de vetvorming verantwoordelijk moeten wor
den gesteld. Voor een normale ontwikkeling
\an het lichaam is dus noodig, dat elk de
zer klieren goed werkt en op de juiste wij
ze haar plaats inneemt in het geheel van
het rnenschelijk lichaam.
Wanneer kunnen wij spreken van vet
zucht? Bij een volwassene bedraagt de hoe
veelheid vet ongeveer 5% van het lichaams
gewicht, dus 5 tot 8 pond. Een zeer eenvou
dig middel om vetzucht te constateercn is
het meten van den borst- en buikomvang
bij het inademen. Dan is vetzucht alleen
aariwezig, wanneer de buikomvang grooter
is dan de borstomvang. Het komt er echter
niet op aan, dc vetzucht als zoodanig tc
constateercn, doch op tc sporen, met welken
vorm men daarvan te doen heeft. Gewone
vetzucht komt in landen ter wereld voor,
in Europa het meest in Duitschland. Polen
cn Rusland. Onder dc 'ziekelijke vet vormin
gen moet de pijnlijke vetzucht worden ge
noemd (adipo9itas dolorosa) waarvan de
behandeling zeer moeilijk is. Niet zelden
blijven de geneesmiddelen geheel zonder re
sultaat. Dc pijnlijke vetzucht is niet alleen
zeer onaangenaam voor den patiënt, doch
zij kan ook dc bewegingsvrijheid ernstig be
lemmeren. Over het algemeen kan men bij
menschen met aanleg voor corpulentie een
overmatig gebruik van water waarnemen.
Dc bovengenoemde dr. Bauer heeft iemand
zit. ton zekere reputatie van volmaaktheid g40bs'crveevd dio cike 100 tot 120 minuten
bezitten de jaailijkscho Mozartfeslspielc, die jm (ot 1(JU m watei. dronk ook op ,lic.
echter - ik oordeel int eigen ervaring - urcn van den dag, waarop hij ge0M voedsel
wel eens in twijfel mag worden getrokken. (0( zjch nam Deze rnan a,3 z00vclc
Munchen bijvoorbeeld overtreft SaUburg|and wcl corpulc.nt, doch zijn gewicht
niet óens, doch meerdere malen. Om nogiwa6 abnornlaa, hoog. zijll i,ci,aam
'c iemand dik kan zijn, zonder
Idomc-
maar niet van Weenon te spreken
Mozart werd in 175G geboren hij stierf
in 1791. Van dezen genialcn Meester bezit
ten wij een rij dramatische muziekwerken
van het eenvoudige zangspel af lot de groot
ste tragische onera. Reeds op tienjarigen
leeftijd schreef hij een Italiaansche opera la
finta semplice"-. Tóen hij 1*1 jaar telde out- j al"Je
stond dc eerste groote óperd '„Mitridnte.
di Ponto". In Munchen schreef hij „Idomc- overee( yjeil
neo" (1781); in 1782 Mgde „die Entfuhrüng"
in 1786 „die Hochzeit des Figaro"; in 1787
„Don Juan"; in 1790 „Cosi fan tutte", in 1791
„Die Zaubeï'flöte". Dit was Mozarts eerste
en laatste Duitschc opera. Plaatsruimte
noodzaakt ons over de* handeling van de
bruiloft van Figaro tc zwijgen. Ilet. scena
rio is naar Beaümarchais „dc mariage de
Figaro" en een directe voortzetting van „de
barbier van Sevilla". Rosina uit de „bar
bier" is thans gravin Almaviva cn dc graaf
is geen voorbeeld van echtelijken trouw, nu
hij Rosina tot vrouw heeft gekregen. Dat
Mozart bij voorkeur putte uit Franschc
waren slechts groote hoeveelheden water
opgehoopt, wat niets met de vocdselopname
had tc maken. De oorzaak van dit water-
drinken in die mate moet worden gezocht
In de eigenaardigheid van het gestel n.l.
een abnormaal groote zout voorraad in het
toont wel voldoende aan, dat
dat hij zich
overeet. Men kan trouwens dagelijks
waarnemen, dat corpulentie voorkomt in
allo standen en beroepen. Vele artsen zijn
van mecning, dal onvoldoende gebruik van
de spieren op zichzelf een oorzaak van vet-
vormfng kan zijn en enkelen houden het
zelfs voor mogelijk om door middel van
lichaamsbeweging allo voorkomende vor
men van corpulentie op tc heffen.
DE VERZORGING VAN HET HAAR.
Het beste middel om haarziekten tc voor-
tooncelwerkon geeft een blik op de sterke,komen is en blijft de geregelde verzorging
banden, welke Frankrijk aan Oostenrijk ge-van l10t haar van de jeugd af. Eiken inor-
bonden hebben. Méér nog dan politieke ge- moet de gohccle hoofdhuid grondig bc-
lijkgcrichtheid leveren de kunstzinnige handcld worden met een good, niet vet
richtingen ons een duidelijk beeld van de haarwater. Zoo worden de poriën goed ge-
geaardheid van een ras. Dc werkelijke reinigd, terwijl de bijbehoorende massage
geestelijke onderstrooming van bet ras dc bloedsomloop van de hoofdhuid opwekt,
krijgt in dc kunst (het lied, de opera, het laaste i* n.l. een Onmisbare voorwaarde
gedicht, de schilderij, het bouwwerk) een v°ov een goede voeding van het haar en is
typische vormgeving. En Mozarts meester- van veel belang, als het haar vroegtij-
werken, zijn opera's, zijn Parijschc synV dig grijs wordt. Grijs worden kan men ook
phoniecn, zijn trio's (naar Schubert's voor- tegengaan door met het bloote hoofd in de
beeld!) krijgen in dit verband dc betééke- zon te loopen en door geregeld eiken mor-
nis van monumenten van den eersten rang.. 6cn cn a\ond het hoofd te maeseeren.
I Dikwijls maken vrouwen bezwaar tegen
Donderdag, een geregelde verzorging van de hoofdhuid
cn niet op het haar zelf. Men kan heel goed
Langonberg en .lunchen il00fCji1||iti bevochtigen, terwijl het haar
zenden om 7.30 de Münchérier Festspiele droog blijft, n.l. wanneer men met de lin-
uit met Mozarts „Don Giovanni" (Don Juan) jvCl'haitd het haar scheidt en met de rcch-
Ludwig Werner geeft een cello-recital voor Jcrha7id *101 haarwater onmiddellijk op dc
dc N.R.C.V. om 5.30. huid laat druppelen. Wanneer men dadelijk
Vrijdag, daarop masseert, zal de hoofdhuid reeds na
korten tijd weer droog zijn, zoodat cr geen
brengt tusschen de verpoozingsmuzieken enkele reden is om te vrcezen, dat dc on-
door uitstekende programma's. De N.C.R.V. dulatie schade lijdt.
heeft met haar orgel- en symphonic-conccr-Bij een drogen hoofdhuid moet bij de mas
ten blijkbaar succes. (Jan Kcesscn speelt sage olie of vet gebruikt worden, bij een
onder meer de Symphonic Espagnolc van vette hoofdhuid geconcentreerde alcohol
Lalo), Heilsherg heeft een Bccthovenavond met een ietsje olie vermengd. Een duurza-
(8.30) aangekondigd en Motala zendt dc mc opwekking van den bloedsomloop be-
Franck-soiiato uit (10.35). j reikt men met kamfertinctuur, die tot een
Zaterdag. b% oplossing moet worden verdund. Ver-
Da v c n t r y (nationaal). j der behoort het haar om de twee weken ge-
Dc Engclschen zijn hijzonder geporteerd wasschcn tc worden met warm. zacht wa-
voor arrangementen. Alles vrijwel gaat ter, waarin een eierdooier is gedaan, cn
door in de bewerking van meneer zus of slechte eens in de drie weken met zeep,
van meneer zoo. Het B.B.C.-orkest speelt bij voorkeur een goed vloeibare haarzecp.
nu weer de Toccata cn fuga in d van Bach Het komt er dan voornamelijk op aan, alle
voor groot orkest bewerkt door meneer zeepresten grondig uit te spoelen, omdat
Klenovsky. Wat de opvoerende kracht moet men anders op den duur last van roos
zijn van dergelijke verminkte muzicken is krijgt. Men kan het haar deeinfecteeren,
mij vooralsnog duister. Beier werk verricht door in het waschwater 1 tot 3 salicvlzuur
W c e n e n tc doen.
met een voordracht over dc middeleeuw - J Wanneer haar of hoofdhuid ziekelijke af-
sche meerstemmigheid (7.50). Wat een dis- wijkingen vertoonen ontsteking, vorming
cantus is. een faux-bourdon. een gvmel en van knobbeltjes, afbreken van het haar,
een organum zal de vriend der muziek wel-1 roos, jeuken c.d., dan moet in ieder geval
'een arts worden geraadpleegd, hoe vroeger
hoe beter. In geen geval late men er zich
toe verleiden, zelf de ziekte te willen be
licht in dit hall uur gewaar kunnen wor
de p
P. v. TIGGERS.
Hun leven heeft veel overeen*
komst met dat der menschen.
De camera-man Ernst B. Schoedsack, die
het dierenepos „Rango" draaide, dal op het
oogenblik een ware zegetocht door de Ne-
derlandsche bioscooptheaters maakt, deelde
ons in een onderhoud, dat wij kort geleden
met hem hadden mede, dat er voor hem
geen twijfel meer bestaat, dat de Orang-
Oetangs zeer nauw aan het rnenschelijk ge
slacht verwant zijn. Hij heeft twaalf maan
den met deze dieren in het oerwoud door
gebracht, en hij is ervan overtuigd dat de
roodharige reuzenapen tenminste familie
moeten zijn van den beroemden „missing
link", de vei bindingsschakel tusschen den
heer der schepping en de menschapen.
Wegens hun verwondering barende men
schelijke eigenschappen koos hij tweo
orang oclangs, een mannelijken aap en zijn
jongen uit om dc twee hoofdrollen te spe
len in het drama van den jungle. Zij wer
den door hem ontdekt in de takken van een
rcuzenboom, waar de beide dieren zich
oogcnschijnlijk in een allerbehaaglijkste
zekerheid waanden.
Wij waren de eerste menschen, vertelde
hij verder, die deze dieren der wildernis
ooit hadden gezien, maar zij waren ons ab
soluut niet vijandig gezind. Integendeel.
Reeds spoedig toonden zij een duidelijke
neiging tot toenadering en kwamen regel
matig in ons kamp op bezoek. Zij bleken
vertrouwelijk, leidzaam cn buitengewoon
grappig te zijn. Wij noemden hen dadelijk
Toea en Rango. Binnen een week luister
den zij naar hun door ons gegeven namen
en kwamen als wij riepen gewillig uit do
takken der hoornen, waar zij een zitplaats
hadden genomen, naar beneden.
Rango in het bijzonder was de lieveling
van ons allen. Hij was ongewoon tecder cn
zijn angstig geschreeuw, als liij alleen ge
laten werd, was bepaald hartroerend. Aar
dig was ook zijn kinderlijk verrukt zijn ais
hij zag, dat hij het middelpunt van onze
belangstelling was.
Zonder het gebruik van kooien en tou
wen gelukte het ons de dieren gedurende
den geheelen tijd van ons oponthoud op
Sumatra in de nabijheid van het kamp te
houden. Dit feit is te verklaren, omdat de
orang-oetangs een voorliefde hebben voor
goed voedsel en een vriendelijke behande
ling en bovendien zeer nieuwsgierig cn
ijdel zijn.
Een paar inlanders, die ons vergezelden,
wilden de poging ondernemen om Toea cn
Rango te dressecren. Ik heb hen dit ener
giek verboden, want ik wilde de dieren zoo
natuurlijk mogelijk op den filmband krij
gen, om een authentiek beeld van het leven
der orang-oetangs in de w ildernis te kunnen
geven.
Overigens is het familieleven van den
orang-oetang zeer verwant met het familie
leven van den mcnsch. De ouders nemen
hun spruiten onder hun hoede en veroor
loven hen niet zich zelfstandig te maken,
alvorens ze oud genoeg zijn orn voor hun
eigen voeding cn veiligheid te zorgen. De
moeders dragen hun babies in hun armen
rond en streelen, knuffelen en liefkozen
hun kinderen, zooals ook de menschcnmoe-
ders dit doen.
Wij konden slechts aannemen dat dc
moeder van Rango dood was, want een
apin verlaat nimmer haar hulpeloos jong.
Toea had liet toezicht op zijn zoon overge
nomen en wijdde zich met opmerkelijke
ijver aan zijn vaderlijke plichten. Geduren
de den nacht, dien Toea in een nest uit
takken samengesteld doorbracht, hield liij
Rango met zijn armen omkneld. Hoezeer
hij op het wel van den kleine bedacht was,
zou menig mensclielijken ader tot voorbeeld
kunnen strekken. Wij konden ons tenmin
ste er meer dan eens van overtuigen, dat
hij van de bananen en andere vruchten
steeds de beste en lekkerste aan zijn spruit
gaf.
De overeenkomst van den orang oetang
met den mensch is de oorzaak, dat de in
landers gelooven dat de Orang-oetangs
eigenlijk menschen zijn. Dit geloof drukt
zich ook uit in den naam, die van malei-
öchen oorsprong is cn zooveel wil zeggen als
:,boscliinensch".
POOLSCH AMERIKAANSCHE UITWIS-
SELINGS ONDERHANDELINGEN
Dr. Sigismund Chamico, de directeur van
den Poolschcn Omroep, die hijzelf in 1925
neeft gesticht, bevindt zich op het oogen-
llik in Amerika, om de radio aldaar te bc-
studeeren. Hij is een vurig voorstander van
het plan. om dc Vereenigde Staten van
Europa tot stand te brengen, en beschouwt
dc radio als een der voornaamste middelen
om de volkeren nader tot elkaar tc bren
gen. Daarom bevordert hij zooveel mogelijk
liet internationale uitwisselen van pro
gramma's; in December as hoopt hij zelfs
met Amerika programma's te kunnen uit
wisselen. Dan zal cr namelijk een nieu
wen kortcgolfzendor te Warschau in bedrijf
gesteld worden. Geheel nieuw is deze zen
der eigenlijk niet; het is de oude 14 K.W.
zender van Warschau, die voor de korte
golf zal worden omgebouwd. Deze zender
is namelijk overbodig geworden, sinds ln
Fcbr. j.l de nieuwe renzenzender van 150
K.W. in bedrijf werd gesteld. Deze bevindt
zich in Raszyn, en voorstad van Warschau
handelen. Haarmiddeltjes moeten door den cn is in niet minder dan 22 Europcesche
arts worden voorgeschreven om misvattin- j Innden te hooren. Amerika wisselt reeds
gen tc voorkomen. Als nevenverschijnsel programmas' uit met Engeland, Frankrijk,
van roos treedt ook op hot vroegtijdig uit- Duitschland, Oostenrijk, Zwitserland, Ita-
vallcn van het haar; in dit geval zal men liö en Spanje. Dr. Chamice bezoekt Amc-
bijzondere aandacht moeten geven aan hot rika ook om tc overwegen, of het maken
genezen van eventueel voorkomende maag- van reclame voor de radio niet de voor-
en darmstoringen. Verder moet alles ver- keur verdient boven de thans geheven ra*
meden worden, wat bloedaandrang naar het Adiohelasling.
