HERINNERINGEN AAN LENIN
ANGST
door MAXIM GORKI
MATA HARI.
LU GFT V AARTNIEUWS
De redenaar Lenin kon ..beknopt" spreken. Hij was
zoo eenvoudig als de waarheidZijn woon
den hadden den klank van staal op staal
Maxim Gorki en Lenin zijn
jaren lang zeer bevriend
mét elkaar geweest. De per
soonlijke herinneringen van
den grooten Ru^sischen
schrijver vormen het laatste
artikel van een reeks, die
Gorki dadelijk na den dood
van Lenin begon te publi-
ceeren.
Lenin als redenaar.
Met zijn uitgestrekte, iels opgeheven arm,
met zijn hand, die elk woord scheen te on-
derstreepen, sloeg hij de zinnen van zijn te
genstander neer, beantwoordde hij hen stuk
voor stuk mot degelijke argumenten, waar
mee hij het volk het recht en de plicht op
legde, hem te volgen, en niet naar achter
of desnoods naast de liberaal gezinde bour
geoisie op te trekken. Dat was toen iets zeer
buitengewoons en Lenin zei het niet als een
persoonlijk woord, doch als een opvatting,
die moest voortvloeien uit den gang der ge
schiedenis. De eenvoud, het recht op zijn
doel afgaan^ het absolute van zijn opvattin
gen en de kracht van zijn woord, kortom:
Lenin als redenaar, dat was zooiets als een
klassiek kunstwerk. Alles was aanwezig en
niets was overbodig. Ilij gebruikte als re
gel geen versieringen, en als hij dat al deed,
dan waren zij even natuurlijk en noodzake
lijk als de oogen in een gezicht of de vijf
vingers aan een hand.
Als men de minuten telde, sprak hij kor
ter dan de redenaars, die vóór hem optra
den, maar toch had men den indruk, dat
hij veel langer aan het woord was. Ik ben
niet de eenige, die dat voelde; ik heb eens
achter mij met bewondering hooren fluis
teren:
„Hij spreekt beknopt".
Dat was het. Elk zijner argumenten werd
als vanzelf uit het voorafgaande ontwik
keld, doch in werkelijkheid werd het voort
gebracht door een kracht, die in Lenin zelf
zetelde.
Zijn vrije minuten, zijn vrije uren bracht
hij met de werklieden door, hen ondervra
gend over de eenvoudigste dingen van hun
dagélijksch leven. In het Hyde Park zagen
een paar Engelschè werklieden voor het
eerst van hun léven Lenin, die te Londen
vertoefde voor een congres. Een van hen
zei:
„Ik weet niet, of wij hier (in West Europa)
misschien even. bekwame mannen hebben,
Bebcl b.v., maar of er Qén bij is, die me van
hét eerste oogenblik af bevalt, zoo'als hij
(Lenin); dat geloof ik toch niet".
"En een ander voegde ér aan toe: „Deze
hoort bij ons".
Lenih at steeds met een groot gezelschap
in écn. klein-restaurant, altijd hetzelfde. Ik
heb er opgemerkt, dat hij heel weinig at-
een omelet van 2 of 3. eieren en een klein
stukje ham met een glas zwaar, donker
bier. Uit alles bleek, dat hij in. het geheel
niet aan zichzelf dacht.
Bezorgheid voor anderen.
•Dat bleek ook bij het bovengenoemde con
gres tc Londen. Hij kwam toen eens in het
hotel, waar ik logeerde, en ik zag, hoe hij
zorgvuldig mijn lakens betastte.
„Wat doet U?" vroeg ik hem.
„Ik kijk, of de lakens niet vochtig zijn".
Ik begreep eerst niet; wat dat hem kon
schelen, doch toen voegde hij er tot mijn
vérbazing aan toe: „U moet zorgen voor uw
gezondheid".
In October 1918 vroeg ik aan een werk
man, Dimitri Pavlov, wat hem het meest
in Lenin had getroffen.
„Zijn eenvoud. Hij is zoo eenvoudig als de
waarheid".
Dit zei hij als iets, wat hij lang tevoren
bij zichzelf overwogen en vastgesteld had.
Men weet ook, dat iemand het strengst
beoordeeld wordt door zijn dienaars. Doch
Lenin's chauffeur Guil, een man, die veel
van de wereld gezien had, zei: „Lenin is an
ders dan iedereen. Er bestaat niemand zoo
als hij. Ik reed eens met hem door de Mias-
nitskaia (een straat in Moskou): er was een
druk verkeer, ik kwam nauwelijks vooruit,
ik was bang voor een ongeluk, ik trachtte
mij door links en recht sturen een weg te
banen en trok het me aan. Hij opende ech
ter het portier, kwam langs de treeplank
naar mij toe, zonder vrees door een ander
voertuig aangereden te worden, en kalmeer
de mij: „Het is goed Guil. Maak je niet ze
nuwachtig. Rijd maar niet vlugger dan de
anderen".
Wladimir Lenin was een man, die meer
dan iemand vóór hem de menschen belette,
het leven te leiden, waaraan zij gewend wa-
rep. Dit verklaart dan ook ten volle, waar
om hij door dc bourgeoisie zoo gehaat werd.
Die haat bewijst echter tevens, dat zij Wla
dimir Ilyitsch vreesden. Thans leeft hij niet
meer, doch zijn stem klinkt nog steeds om
de volkeren der wereld op te wekken tot dc
revolutie. Met steeds grooter zekerheid,
kracht en succes wordt zijn werk voortge
zet door zijn leerlingen, de erfgenamen zij
ner macht.
Lenin's kracht.
Wat mij persoonlijk meesleepte was, dat
in' hom de wil om te leven en de haat tegen
tUes, wat het leven leelijk maakt, zoo duide
lijk was uitgedrukt Ik bewonderde de jeug
dige kracht, waarmee hij alles deed. Ik was
•verbaasd over zijn ongelooflijke werkkracht
Zijn bewegingen waren lenig, behendig, zijn
gebaren spaarzaam, doch krachtig en in
overeenstemming met zijn redevoering,
waarin hij èvcneens spaarzaam was met-
zijn woorden, doch niet met zijn gedachten.
In zijn eenigszins Mongool6ch gezicht be
wogen voortdurend de scherpe oogen van
dezen onvermoeiden strijder. Die oogen
brandden, trokken aan, gaven wenken,
glimlachton ironisch cn schitterden van
toorn. Dc schittering aan die oogen maakte
zijn woorden nog vuriger cn duidelijker, liet
scheen soms, alsof zijn onverzettelijke ener
gie in vonken uit zijn oogen spatte cn dat
zijn woorden, met die energie geladen, in
de lucht brandden. Zijn woorden gaven al
tijd den indruk, dat hij onweerlegbare waar
heden uitsprak.
Het v.&s zoo sterk, dat het vreemd en
ongewoon aandeed, Lenin in het park van
Gorok te zien wandelen, zoo was aan zijn
persoon de gedachte verbonden van een
man, die aan het hoofd van een lange tajfcl
zit en glimlachend, met bekwaamheid en
handigheid de discussies der vergadering
leidt, of die staat op een podium, het hoofd
achterover geworpen, en de menigte toe
spreekt met duidelijke woorden, woorden
die mij altijd deden denken aan den klank
van staal op staal Met zijn verbazingwek-
kenden eenvoud wist hij door deze woorden
alles te btwegen
AL wilskrachtig man kende Lenin .vcinig
persoonlijke behoeften cn leefde hij in me
nig opzicht als asceet. Tijdens het moeilijke
jaar 1919 schaamde hij er zich voor, ile voe-
óüigsJiuridelen t<> gebruiken, die hem uit het
gcheele land worden toegezonden. Als men
de pakketten in zijn eenvoudige woning
binnendroeg, scheen hij verlegen en als er
meel, suiker of beter bij was, liet luj dit
dadelijk verdeden order de menscier, die
ziek of zo.ak waren geworden door onder
voeding. Toen hij mij eens te--eten vroeg,
zei hij: „Ik kan IJ onthalen op gerookte
visch; heb i' ui Af.rrakan gekregen" Doch
met gerimpeld voorhoofd en met een zijde-
lingsche blik uit zijn oogen, die alles zagen,
voegde hij er aan toe: „Zij sturen mij ge
schenken alsof ik een vorst was. Hoe moet
men dat afwennen? Als ik het niet aan
neem. beleedig ik hen. En om ons heen ster
ven de menschen van honger".
.Lenin, de sobere.
Hij was niet veeleischcnd, clronk nooit
wijn en rookte niet. Van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat werkte hij; hij verstond
in het geheel niet de kunst voor zichzelf te
zorgen. Zoo zat hij dan, uren achtereen, aan
zijn schrijftafel, snel schrijvende en spre
kende zonder de pen van het papier te lich
ten. - -
Op zekeren dag kwam ik hem in Mpskou
opzoeken. Ik vertelde hem o.a., dat ik in het
restaurant van het Kremlin gegeten had en
dat de keuken er niet zoo goed was, als men
wel kon wcnschen. Hij antwoordde: „Waar
om nemen zij geen goeden kok! De men
schen werken om er bij neer te vallen, zij
moeten dus ook goed eten krijgen. Ik weet.
dat er weinig voedsel is en dat het slecht
is, maar juist dan moet men een goeden
kok hebben". En toen sprak hij over de mec-
ning van den eenen of anderen dokter over
don rol, die suiker speelt bij cle voeding cn
de spijsvertering.
Ik vroeg: „Hoe vindt U den tijd, om aan
zulke dingen te denken
„Aan de rationeele manier om zich te voe
den?"
En zijn toon deed mij begrijpen, dat mijn
vraag misplaatst was geweest.
Op zekeren dag, toen hij bij mij logeerde
(hij is ook in mijn huis gestorven), zei hij
over een paar kinderen: „Hun leven zal bo
ter zijn dan het onze; zij zullen niet meer
denken aan verschillende dingen, die voor
ons levenskwesties waren. Hun leven zal
minder wreedheid zien. En ziende over de
heuvels, voegde hij er aan toe: „Toch benijd
ik hen niet. Onze generatie is er in geslaagd,
iets te volbrengen van historische beteekc-
s".
Hij was een Rus, die langen tijd buiten
Rusland had gewoond, vanwaar hij zijn
land echter oplettend gadesloeg. Uit de verte
leek zijn figuur nog vuriger cn toorniger.
Wladimir Ilvitsch was een groot man. Zijn
dood trof hen, die hem gekend hadden, zeer
diep, doch de zwarte eindstreep van den
dood onderstreept nog duidelijker de betee-
kenis van een groot man in de oogen der
wereld. Er is niemand die zijn naam zoo
onuitwischbaar in dc wereldgeschiedenis
heeft geschreven. En zijn erfgenamen leven
en werken nog voort.
collega en ik officieel to beschouwen als
een en dezelfde persoon.'
„Hier trok zc de schouders op, zweeg nog
Mata Ilari, dia in werkelijkheid een oogenblik en zei toen als in volkomen
Margarctha Geertruida Zello heotto berusting: „Ik moet u iets bekennen. IIct
en Xederlandsche van geboorte was is waar, dat ik een spionne ben. Maar niet
heeft vooral in den wereldoorlog voor Duitschland. Neon, ik werk voor
van zich doen spreken. Zij werd Frankrijk en als zoodanig is het natuurlijk
door een Frnnsche krijgsraad, zon- mijn plicht om liet gezelschap van Duit
der voldoende bewijs, tot den dood schors tc zoeken. Zij denken, dat. ik met
door- den kogel veroordeeld. Nog hen sympathiseer en daarom zeggen zij
twijfelt men er aan, of zij dit mij vele dingen, die ik zonder dat nooit te
vreeeelijke lot -wel verdiend had. I weten zou komen."
Ook Sir Basil Thomson schijnt er Ons onderhoud eindigde in dc beste
niet van overtuigd te zijn. In het stemming, doch wij stonden Mata Hari niet
volgende geven wij zijn herinnerin- toe, dadelijk af to reizen. Zij werd integen-
gen aan dc „roode danseres" weer.1 deel nog eenigon tijd door ons te Londen
aangehouden om ons in staat te stellen tot
In het bogin van 1916 kreeg ik op mijn ^lct Inwinnen van enkele inlichtingen, dio
bureau in Scotland Yard bozoek .van det onö_ wantrouwen ruimschoots bevestigden,
vrouw, die over de gcheele wereld bekepd
zou worden als de handigste oorlogsspion-
ne, de roode danseres, Mata Ilari.
Door haar lenigen gang. haar gratie en
Het was natuurlijk moeilijk om dc gan
gen na te gaan van een \touw, die zoo han
dig was. Als danseres en onderdaan van
een neutraal land had zij door heel Euro
Dc autogiro krijgt in Amerika steeds
meer bewonderaars, vooral en dat is van
heel veel belang onder de hooggeplaat
ste ambtenaren cn onder de opgroeiende
jeugd. N'u wordt er Inderdaad alles gedaan
om op de fantasie van het publiek te wer
ken en het tc doen beseffen, dat de auto
giro het particuliere vliegtuig bij uitne
mendheid zal worden, en dat het voor het
vervoer van een beperkt aantal Passagiers
personen of van kleine hoeveelheden
vracht algemeen gebruikt zal worden. Juan
de La Cicrva heeft zelf een boek geschre
ven om dit alles in aantrekkelijken vorm
nog eens aan het publiek voor te zetten.
Van groot belang is ook de uitlating van
den Directeur der Posterijen (de grootste
klant cn daardoor de invloedrijkste per
soon in het Amerikaansche vliegwezen)
dat naar zijn mccning de autoglro binnen
kort in staat zou zijn om te landen op dc
dagon tn het hartje van een stad, waar-
dooi- dc moeilijkheid, om do passagiers van
(iet vliegtuig naar de zakenwijk te vervoe
ren, vanzelf vervalt.
het geraffineerde in haar gcheele houding Da kunnen reizen. Zoo wordt er veronder-
irok zij de aandacht en wekte ie dei* be-|6leld' dat zij bij hct uitbreken van den oor-
wondering. Haar oogen waren zwart cn te Berlii.n was dat zd cenigen tijd
schitterend, en hoewel het ongeregelde le- *ater Parijs aankwam, waar zij nauw
ven, dat zij al vele jaren geleid had, aan keurig werd bewaakt door het „tweede
haar schoonheid afbreuk had gedaan, kon bureau dat beschouwd kan worden als
ik gemakkelijk begrijpen, dat het haar niet i ec" contra-spionnagedienst.
moeilijk kon vallen, de mannen van den Terecht of ten onrechte waren de Fran-
rechten weg af te brengen j echen ervan overtuigd, dat zij inlichtingen
Maar Mata Ilari was verdacht en heel van overwegend belang had weten te ver-
verdacht ook. Ongeveer zes maanden te- j krijgen, die betrekking hadden op de
voren had men (terwijl men tevoren meen- Pran6chc plannen aangaande dc bewegin
de, dat zij zich te Madrid uitsluitend met &'en van de geallieerde troepen,
dansen bezighield, waarvoor zij ook con
traeten hacl aangegaan) gemerkt, dat zij Terug naar Spanje
in werkelijkheid een 6pionno was van den
Duitschen geheimen dienst, en dat zij als Voordat het echter mogelijk was, de tc
zoodanig zeer veel te beteekenen had. genover haar te volgen gedragslijn vast te
ln dien tijd had Frankrijk veel te lijden stellen, verliet Mata Ilari Frankrijk. Men
van Duitschc spionnen, waarvoor velen hoorde weer over haar spreken to Madrid.
Spanje tot basis gekozen hadden. Ik had Zij werd dikwijls gezien in gezelschap van
veel van Mata Ilari hooren spreken en ik Von Kalle en Van Kroon, resp. marine- en
dacht eerst, dat zij zou probeeren ons in to militaire attaché bij het Duit6cho gezant-
palmen wij waren met on6 vieren man- schap,
nen, met een koel hoofd, zonder illusies: Tot nu toe waren er tegen haar slechts
omtrent ons zelf. Ik vergiste mij echter: maatregelen van preventieven aard tc ne-
Mat-a Hari bleef uitsluitend zakelijk. I men en toen zij voor de tweede rnaaJ op
Het is waar, dat zij ons niet uit eigen Scotland Yard kwam, waren wij reeds tot
bewoging kwam opzoeken. Zelfs was zij de conclusie gekomen, dat zij in het aan-
sinds haar vertrek uit Madrid onophoude- gezicht van onverschillig welk bewijs haar
lijk gevolgd door ambtenaren van den ge- spionnage in geen geval zou bekennen,
heimen dienst, die wilden ontdekken, wel-1 Toch hadden wij bij dat tweede bezoek
ke nieuwe wandaad zij van plan was. Na een zeer langdurig gesprek met elkaar, dat
wat wij te Madrid gezien en gehoord had-1 veel ernstiger werd gehouden dan het eer
den. was er geen twijfel meer mogelijk,1 sic. Een onderzoek van haar bagage had
Mata Ilari zou naar Holland teruggaan geen enkel compromitteerend stuk opgcle-
orn daar officieren van den Duitschen ge- j verd en de klecrcn, die zij droeg, waarop
heimen dienst tc ontmoeten en hun het met onzichtbare inkt misschien iets ge
resultaat van haar ontdekkingen in Spanje schreven kon zijn, werden nauwkeurig
mede te deelen. onderzocht, zonder dat men iets verdachts
Haar levensgeschiedenis was ongetwij-1 kon ontdekken. DaaTom besloten wij haar,
feld zeer merkwaardig. Zij was in Holland althans voorloopig, op vrije voeten te laten
geboren als dochter van een Nederland- dech haar niet toe te staan, zich naar Hol-
schen vader en een Indo-Europeesche moe- land tc begeven waar daar twijfelden
der en trouwde heel jong met een Hol- j wij niet aan dc agenten van den Duit-
landschcn marine-officier van Ierschcn af- schen geheimen dienst op haar wachtten,
komst, die Mac Leod heette. In elk geval i „Wij zullen u toestaan, te gaan waar-
ontbrak het haar niet aan Oostersch bloed. I heen u wilt," deelde ik haar mede, „alleen
Haar Oostersche afkomst was niet te niet naar Holland. zult nu naar Spanje
miskennen. Haar RantCTachtige gratie deed worden toniggèbracht én ik moet drin-
onwillekcurig aan een tropisch klimaat gend aanraden het werk, dat "u "doét,'té la-
denken, meer nog dan haar artistennaam, j ten varen. Als u niet naar mc luistert
die „Oog van den dag" of „Zon" betcekent. kunt u slechts één ding verwachten; de
„Gaat u zitten, mevrouw." zei ik beleefd.: dood!"
Zij knikte even met het hoofd cn zette zich! Mata Hari 6cheen zeer ernstig; zij was
neer. Het was haar aan tc zien. dat zij een zeker een goede actrice,
scherp verhoor verwachtte. Dat had zij al j „Mijnheer, ik dank u van harte. Ik zal
gedacht vanaf het oogenblik, dat men haar doen wat u zegt. Als ik gevaarlijke rela-
had opgelicht van de boot, die haar naar, ties heb geha-d, zal ik ze niet langer heb-
Ilolland had moeten brengen. ben. Ik geef u er mijn cerewoord op."
Zij had ongetwijfeld de overwinning be
haald. Zij vertrok, na on6 eon hartelijk
tot weerziens te hebben tocgcwcnscht, cn
w;; uAhx™ v,; i 1 aan booid van een stoomboot, die
.T komen, haar naar s je ZQU bl.en
n enkele vragen tc beantwoorden, begon b
Kalm en beheerscht.
„Ja ongetwijfeld," antwoordde zij in het
Franscli.
„Wij zijn er tamelijk benieuwd naar te
weten, wat u te Madrid heeft gedaan."
Opnieuw verdacht
Stelt u dus onze verbazing voor, toen
- wij een maand later hoorden, dat zij naar
„Och mijnheer, dat is bekend genoeg. De I het Fransche front was gegaan en haal
bede wereld weet, dat ik een danseres oude werkzaamheden had hervat. Wat
bon."
„Ja," antwoordde ik, dat weten wij ook
wel. Maar is u nog iets anders?"
Mata Hari, die tot dat oogenblik dc za-
moet men met zoo n vrouw beginnen? Het
schijnt, dat zij te Madrid terugkeerde» met
ernstige financieelc moeilijkheden en dat
zij, om aan geld te komen, haar vrienden
1 -1 O1-*" AU1IIV11, iloül VIlLllULll
Kciijkheid m persoon wos geweest, liet een van de Duitschc ambassade ie hulp riep.
glimlach over hoar gezicht gaan. Voor dezen was het van weinig belang.dat
„Ach neen! Neen, mijnheer, dat zijn gc-j Mata Hari al „verdacht" was; zij wilde de
ruchten. Ik heb vele bewonderaars, en kans loopen, nu, dan konden zij zich rus-
vnpcrrlo vii ptHü fr,„„.i;i i:_ TT
voegde zij erbij, terwijl zij haar mooie
6chou3ere optrok, die zijn wclecns ja-
loersch op elkaar."
„Kent u tc Madrid niet iemand, die Von
Kalle heet?" vroeg ik.
Zij üchcen een of twee seconden na fe
denken cn antwoordde toen: „Ja zeker. Ik
geloof, dat hij aan dc Duitschc ambassade
vos. Maar ik heb hem alleen op diners
ontmoet."
„En van Kroon?"
Ja, die heb ik samen met den ander ont
moet."
tig houden. Met is ook mogelijk, dat de
Duitschcrs haar graag kwijt wilden zijn,
want als een 6pion eenmaal in handen
van den vijand geweest is. zooals Mata Ila
ri in de onze, heeft hij tevens dc kans ge
had, om, geheel onbedoeld, meer dingen
los te laten dan gcwenscht is.
Haar aankomst tc Parijs bleef niet on
opgemerkt. Vanaf het oogenblik, dat zij
de grens passeerde, werd zij onafgebroken
gevolgd. Toch ging alles een of twee
we
ken goed. Van de wijs gebracht door de
hartelijke ontvangst die haar door de offi-
"V'/.,hot bc®'n van hct 6<*prek al cieele vertegenwoordigers der Krnnschc po-
cemgen twijfel had gehad aangaande de litie werd bereid, begon zij met het inwin-
gecompheeerde pensoonlijkhcid van Mata nen van de inlichtingen, die haar door do
Hari, dan was die nu langzamerhand ver-Duitschers te Madrid waren gevraagd On
dwenen onder den invloed van haar won- getwijfeld was haar arrestatie een vernie
oorbaarlijke zelfbchccrsching. Bovendien tigende verrassing vóórhaar; zij had reeds
wist ik van haar vele andere dingen eenmaal dc agenten van het „tweede bu-
wanrvan ik niets het merken. Doch zij was reau" om den tuin geleid en meende dat
verstandig^fjonoeg om tc begrijpen, dat nu gemakkelijk een tweede keer tc kunnen
bet oogenblik gekomen was om een van
haar listen te gebruiken.
Onder vier oogen?
„Ik begrijp wel, waar het op neerkomt,"
zei ze met een b et oo veren de glimlach. „U
denkt, dat ik een Duitschc spionne ben.
Het zou ongetwijfeld beter zijn, als ik u
onder vier oogen 6prak."
Een dergelijk verzoek werd op mijn bu
reau dikwijls gedaan. Vooral vrouwen zijn
bij voorkeur gaarne alleen, als het er om
gaat, compromitteerendc verklaringen af te
leggen. Ik liet dus iedereen weggaan, behal
ve oen marine-officier, die in Mata Hari
evenveel belang stelde als ik.
doen.
De arrestatie
Mata Hari werd ervan beschuldigd, voor
den Duitschen geheimen dienst te hebben
gewerkt en van die zijde geld te hebben
ontvangen onder het pseudoniem II. 21.
Wat erger was, men zeidc-, dat zij zich had
schuldig gemaakt aan „dubbele spionnage"
m.a.w. zij was een verraadster. Niettegen
staande deze beweringen waren de Fran-
schen er toch niet in geslaagd bewijsmate
riaal tegen haar te verzamelen. Wie zou
zich daarover verwonderen?
Een vrouw als Mata Hari had door luaar
beroep van danseres ten vollo do gelegcn-
Mata Hari wierp een wantrouwenden b<dd om spionnage uit to oefenen. Het is
blik op hem. heel goed mogelijk, dat zij, zooals zij ons
„Mijnheer," zei zij op verwijtenden toon, °P Scotland Yarcl verklaarde, voor Fran-
„ik zou u onder vier oogen willen spreken". Uk heeft gewerkt, doch hct is niet tc ont-
Mevrouw, onder omstandigheden al6 die hennen, dat zij van den Duitschen gchei-
waar wij nu onder vcrkcercn, zijn mijnnicn dienst groote sommen gelds heeft ont
vangen. Als alle beschuldigingen, die tcgon
haar zijn ingebracht waar zijn, zou'zij den
dood van duizenden soldaten op haar ge
weten hebben. (Bewezen is .echter niet».
Waarschijnlijk is het, dat zij teveel wist cn
dat men haar in Frankrijk kwijt wilde)
In Engeland hebben wij nooit de gelegen
heid gehad om in die mate als Frankrijk
te lijden van'de machinaties der spionnen.
Ons eiland stelt ons door zijn gunstige geo
grafische ligging buiten'hét bereik van
hun aanvallen. Een spion kan Engeland
wel binnenkomen, maar hij kan het niet
verlaten.
De laatste glimlach
Mata Hari bleef langen tijd gevangen op
Saint Lazaire, voordat zij veroordeeld werd
on cle langdurige gevangenschap had haar
schoonheid verwoest. Zij verdedigde zich
zoo goed zij kon en haar advocaat deed zijn
uiterste best, maar hct hielp niet Toen de
officieren van den krijgsraad zich terug
trokken om te beraadslagen, ging de advo
caat van Mata Hari, die zich geen illusies
maakte over den uitslag van het proces,
naar haar toe cn fluisterde: „Moed gehou
den."
De rechtens keerden terug in dc zaal,
waar een angstwekkende stilte heerschte.
Hot vonnis wcrcl uitgesproken. Mata. Hari
werd van Saint Lazaire naar Vincennes ge
bracht en daar gefusilleerd. Er werden
door haar vrienden wanhopige pogingen
gedaan om haar te redden. Alles was ver-
gecfsch.
Haar heldendood.
Tusschcn het proces cn dc terechtstelling
verliepen bijna drie maanclon. Een Fransch
officier, die van den dood van Mata Hari
getuige was, deelde rnij dc volgende bijzon
derheden mede:
Zij word per auto naar Vincennes ge
bracht, iets over zessen 's morgens, verge
zeld door twee soldaten, een katholiek
priester en haar advocaat. Maltre Clunet.
Zij had zich met de grootste zorg gekleed
en droog een hoed, waarvan het elegante
model misplaatst scheen in deze omstan
digheden. In de hand hield zij een paar
lange handschoenen van peau de suédc.
Als zij al bang was, verborg zij dat onder
een vroolijkheid, die vrecs?lijk geweest moet
zijn, voor hen, die haar vergezelden. Zacht,
doch beslist weerde zij den priester af, dio
haar het laatste Oliesel wilde toedienen.
De officier beduidde liaar, op de vastge
stelde plaats te gaan staan. En daar stond
zij, zwijgend, en zelfs op dat oogenblik ver
toonde zij niet het minste teeken van angst.
Zij werd neergeschoten op hct oogenblik,
dat zij ccn-.kushand zond aan de soldaten
van het vuurpcleton.
Jfct joïag.. eepjg<»'zins. zondferiing .kl.inken»
doch' ik geioof, dat mén zonder qenig voor
behoud kan veronderstellen, dat' hét aan:
tal menschen op aarde evenredig is aan het
aantal uitingen van angst; Er is geen
mensch te noemen, die. niet eenmaal voor
'cen-vorm van angst heeft gestaan: de stu-
dept is bang voor het examen, het jonge
kind is bang voor school, cn wif allen zijn
bang voor den dood, bewust of onbewust.
Men zal zich afvragen waaruit het wezeh
van een zoo algemeen mcnschelijk gevoel
bestaat. De apgst is, psychologisch uitge
drukt, terug tc brengen tot de meest primi
tieve uitingsdrang naar zelfbehoud; wij on*
dergaan dus, hetzij veroorzaakt door men
schen, omstandighsden of gebeurtenissen,
een gevoel van angst, wanneer wij de rust
en de veiligheid van onze persoon of ons
bestaan bedreigd gevoelen. Ons angstgevoel
behoedt ons onbewust voor vele gevaren;
wij zouden ons b.v. aan een kachel bran
den, kortom onheil op onheil zou ons tref
fen, wanneer, wij niet in staat waren, om dit
door ons angstgevoel te realiseer en en er
voor op onze hoede tc zijn.
Het gevoel van angst heeft ook lichame
lijke reacties tengevolge. Deze spelen zich
hoofdzakelijk af in ons bloedvatenstelsel, wij
„verbleeken" van angst, ons hart klopt
moeilijker enz.
Een der vreemdsoortigste gevoelens van
angst is de z.g. angst voor een bepaalde
plaats, die niet uit een lichamelijke vrees
i6 af te leiden, doch slechts uit een ziels
conflict. Wij bedoelen hiermede liet angst
gevoel, dat sommige menschen overvalt,
wanneer zij een groote lecga plaats over
schrijden en in ernstige gevallen hen zelfs
in hui* bewegingsvrijheid kan belemmeren.
Als verklaring voor dit gevoel van angst
moeten wij niet de oorzaak in dc leege
plaats zoeken, doch wel in de bewuste per
soon zelf. Van dc tien keer zullen wij negen
keer op een gevoel van schuwheid cn on
zekerheid stuiten, dat zich zoowel in do
drukte tusschcn de andere menschen als
in de 6tilte als con gevoel van angst uit. Dit
gevoel van angst en schuwheid heeft vaak
diepere oorzaken dan wij wel vermoeden
en niet zelden vindt het zijn oorsprong in
sexueclc bronnen. Dc sexucelc gevoelens zoe
ken meestal op vrij normale wijzo naar
hun uiting, doch in speciale gevallen, b.v.
in religieuse, wanneer hct zicleleven zich
reeds bewust begint te ontwikkelen, ont
staan uit deze botsing complexen, die den
bewustcn persoon veel angst en zorgen
kunnen veroorzaken. Vooral dienen de
ouders hun kinderen nauwkeurig gade te
slaan wannaor zij de puberteitsjaren berei
ken. Eens kalm praten kan in dezen moei
lijken tijd veel helpen. Lastiger wordt hct,
wanneer men op lateren leeftijd met angst
behept is. Het beste is in dio gevallen ee:i
arts tc raadplegen. Allereerst doet hij po
gingen om de bron van het angstgevoel to
ontdekken en ten tweede begint hij door
verstandelijk overleg de verdrongen com
plexen te verdrijven en den neurasthent-
schen patiënt hct vertrouwen vveor tc geven.
Natuurlijk ligt deze arbeid hoofdzakelijk op
hot terrein van den psychiater cn or be
staan in ons- land epocialo inrichtingen
waar dc zielszieken volgens oen bepaalde
leer worden verpleegd cn.... niet zelden
genezen.
