HET VIJFJARENPLAN DER SOVJETS
IN MASSA'S SLIJTERIJ
A. H. VAN NIEUWKERK N.V.
Dt PLANMATIGE OPBOUW
VAN RUSLAND
belangwekkende uiteenzetting
door een Rus
Beekensteinschelaan Beekstraat Tel. 543
Complete Meubileert ng
HUMORHOEKJE
SOCIAADECONOMISCH CONCH ES
Doeleinden: Industrialisatie, Socia
lisatie en verbetering van den
levensstandaard der
massa
Amsterdam, 25 Augustus. Bij de ope
ning van de middagzitting van het Int. So
ciaal Economisch Congres gaf de president
het woord aan Valery V. Obolensky Os-
sinsky, lid van de redactie Iswestia, die
zou spreken over den planmatigen opbouw
van Sowjet-Rusland.
De heer Ossinsky wees er allereerst op,
dat de drie voornaamste doeleinden, die
men zich in Sowjet-Rusland heeft gesteld,
zijn: 1. Industrialisatie, 2. Socialisatie en 3.
Verbetering van den levensstandaard der
massa.
Hij vestigde er al direct de aandacht op,
in verband met door dr. Lorwin gemaakte
opmerkingen, dat er in Sowjet-Rusland na
tuurlijk wel degelijk een zeer nauw ver
band gelegd wordt tusschen voortbrenging
en verbruik. Dat de industrialisatie voorop
gezet wordt betcekent niet, dat het verbruik
op de tweede plaats zou komen; het is
slechts een methode om met het werke
lijke verbruik van de massa beter rekening
te kunnen houden.
Spr wees er verder op, dat Sowjet Rus
land thans in volle ontwikkeling verkeert
van de gedeeltelijke socialistische organisa
tie naar de volkomen socialistische organi
satie. Van de boeren zijn thans 65 pet- ge
organiseerd in collectieve boerderijen; 08
pet. van den kleinhandel wordt gecontro
leerd door gesocialiseerde instellingen
(coöperaties, staatshandelsinstellingen. enz.)
Slechts 2 pet. van den kleinhandel is in
particuliere handen. De groothandel is ge
heel gesocialiseerd.
Spr. wil thans iets zeggen over het 5-
jaars-plan. Het is geen theoretisch of aca
demisch ontwerp, maar een vrucht van den
klassenstrijd in Rusland. Het is geen sche
ma, dat van het plafond gevallen is: alles
is zorgvuldig berekend op de zakelijke
basis der economie. In een socialistische
staat is er geen kwestie van „rentabili
teit" van de bedrijven, in den zin zooals
men dat in kapitalistische staten gebruikt,
maar er zijn andere zakelijke elementen,
die een niet minder belangrijke rol spelen.
Wij hebben rekening te houden met plan
nen, begrootingen van afdeelingen en on-
derafdeelingen in de industrie, de toekom
stige productiemogelijkheden, enz
Spr. gaat vervolgens aan de hand van
een uitgewerkt schema na, wat do voor
naamste elementen van het 5-jaars-plan
zijn. De hoofdelementen zijn: de bevolking,
de vastgestelde fondsen, de kapitaalbeleg
gingen, de productie-hoeveelheid, de pro
ductiviteit van den arbeid, loonen, prijzen
en het nationale inkomen. De productie is
in hoofdafdeelingen verdeeld als volgt:
krachtcentralen, transport, woningbouw en
landbouw. Naast dit schema worden alge-
meene balansen opgesteld. Er moet name
lijk evenwicht zijn tusschen b.v. de produc
tie van ijzer en staal en de behoeften van
de ijzer-verbruikende industrie. Ten derde
moeten balansen worden opgemaakt van
de verschillende soorten benoodigde grond
stoffen, algemeene verbruiksgoederen cn
agrarische producten, alsmede van de be-
ngodigde hoeveelheid arbeidskracht. Ten
slotte komt dan, onder het hoofdstuk Distri
butie, de staatsbegrooting, alsmede een al
gemeen financieei plan, waarin zoowel dc
financieele positie van de bedrijven, als de
benoodigde. hoeveelheden kapitaal worden
opgenomen.
Daarnaast is er ook een algemeen plan
voor ui- «n uitvoer. Spr. herinnert er aan
dat een socialistisch land niet zoo'n behoef
te heeft om in het buitenland te verkoopen
als een kapitalistisch land Wij hebben er
geen bóhoefte aan om in het buitenland te
verkoopen, maar wij moeten het thans
doen, omdat wij nog verschillende machi
nes noodig hebben, die wij zelf nog niet
of nog niet in voldoende mate producee-
ren. De leidende gedachte is dus: uitvoer
voor zoover de invoer moet worden gedekt.
Deze uitvoer is dus een functie van den
invoer. Dit is dus iets geheel anders dan
wat men in het buitenland denkt, waar
men voortdurend spreekt over onze dum
ping, met de bedoeling om de kapitalis
tische wereld te verstoren.
Wat de organen van het 5-jaars-plan
betreft, merkt spreker het volgende op. Bo
venaan staat de staatscommissie voor de
centrale planmatige organisatie (Gosplan).
Daarna komen de belangrijkste afdeelingen
Als volgt: het centrale plannenbureau, de
balansen, de statistieken, da voornaamste
constructie-Werken, de krachtcentralen, de
industrie, de landbouw, het transport, de
afzet en distributie, de arbeid, dc financiën
cn cultuur en wetenschap. Onder deze een
trale lichamen werken dan oenerzijds geo
grafisch ingedeelde omWafdoclincen
tot aan de afzonderlijke fabriek en onder
neming en anderzijds de verschillende de
partpmenten. commissariaten, corporaties
en fabrieksorgan'saties.
Met nadruk wijst spreker er op, dat al
deze lichamen, alsmede de arbeiders zelf.
actief aan de uitvoering van het 5-jaars-
plan deelnemen.
Hoe gebeurt dat? De Gosplan geeft tel
kens algemeene richtlijnen aan, die dan
naar de verschillende onderafdcelingen
worden gezonden -n vandaar naar dc fa
brieken. De plaatselijke plan-commissies
werken de zaak verder uit en zenden hun
opmerkingen terug naar de Gosplan. Sedert
1930 worden deze plannen in de fabrieken
ter discussie gesteld en de psychologische
merkwaardigheid ligt nu. volgens Spr., in
het feit dat do directeuren steeds minder,
de arbeiders steeds meer willen producce
ren. Sprekers eigen ervaring is als volgt
dat men aan de directie van b.v. een auto
mobielfabriek voorstelt om 10.000 stuks( te
produceeren, met een bepaalde opgave van
kosten van grondstoffen enz., en dat deze
directie dan voorstelt er 8000 van te maken,
met een verhooging van de hoeveelheid
kapitaal. In de vergadering van de arhei
ders van een dergelijke fabriek zal men
echter hooren: wij willen 15.000 stuks pro
duceeren. met minder kapitaal. Dat nu is
de karakteristieke beteekenis van de zooge
naamde contra-plannen. Als men het niet
gelooft, zegt spreker, dat men dan naar
Rusland ga en de zaak zelf onderzoeke Er
wordt nog wel eens gesproken over gedwon
gen arbeid in Rusland. Maar dan. zegt spre
ker, zouden er slavendrijvers moeten zijn,
die deze arbeiders zouden opzwepen. De
situatie is precies andersom: de directeu
ren zijn minder radicaal dan de arbeiders
zelf. het tempo van het 5-jaars plan wordt
hoofdzakelijk door de arbeiders bepaald
Bij de uitwerking van de nieuwe plannen
wordt de volgende methode toegepast* voor
het plan van 1931 houdt men allereerst
rekening met het vastgestelde schema, zoo
als het voor dat jaar in het 5-jaars-plan is
opgenomen. Vervolgens baseert men zich
op de ervaring van het voorafgaande jaar,
om dan tenslotte na te gaan welke verhoo
gingen kunnen worden toegepast met be
houd van het noodzakelijk evenwicht.
Wat de financiering betreft, wordt
herhaaldelijk de vraag gesteld hoe wij dat
kunnen doen zonder buitenlandsche credic
ten op langen termijn. Spr. antwoordt
daarop, dat deze financiering berust op de
interne hulpbronnen van het land en op de
opbrengst van de industrie zelf. Als voor
beeld noemt hij dat de kapitaal-beleggingvn
in de industrie: in 1928—29 waren V/ bil
lioen roebels; daarvan werd ongeveer 1.41
billioen uit de winsten der industrie zelve
betaald, 900.000.000 uit staats- en gemeente-
begrootingen (belastingen en leeningen) en
463.000.000 uit het credietsysteera. Voor
1930/31 bedroegen deze beleggingen ruim 6
billioen roebels, waarvan 3,8 billioen uit de
winsten werden betaald en de rest uit de
begrootingen, belastingen en leeningen.
Wat is er nu bereikt? Spr. verwijst hier
naar het uitvoerige gedrukte memorandum
dat aan de congresleden is verstrekt. Maar
hij wil er toch nog op wijzen, dat de ver
hooging van de productie in de laatste 3
a 4 jaar gemiddeld 25 A 30 per jaar be
droeg, terwijl deze vermeerdering in de
kapitalistische landen in de beste perioden
10 k 12 pet. per jaar bedroeg. En dat is in
Rusland bereikt bij een zeven urigen werk
dag, een vijf-dagen week, terwijl de loonen
vergeleken met 1924/25 zijn verdubbeld en
de werkelijke loonen, vergeleken met 1913,
thans op 171 pet staan. Spr. geeft hierbij
nog verschillende voorbeelden van de enor
me uitbreiding der productie van landbouw
producten en van katoen en suiker, waar
uit blijkt dat de verwachtingen van het 5-
jaars-plan verre zijn overtroffen.
Bij de behandeling van dc oorzaken van
dit resultaat wijst spreker er op, dat Rus
land, vergeleken met dc kapitalistische lan
den, het groote voordeel heeft dat haar bij
het onderzoeken en uitvoeren van plan
matige maatregelen geen particuliere
winstbelangen in den weg staan. Hij wijst
onder meer op het feit, dat bij het onder
zoek van de productie-mogelijkheden van
olie geen rekening behoeft te worden ge
houden met het particuliere grondbezit, dat
een normale ontwikkeling en exploitatie
van de productie in den weg staat. Even
zoo staat het met de eleetriciteitsvoorzie-
ning; alle krachtstations in Europecsch
Rusland zijn thans in één kolossaal
systeem vereenigd; wij staan op het punt
om hetzelfde te bereiken met Aziatisch Rus
land. Wij stuiten daarbij niet op particu
liere combinaties, die bepaalde rivieren of
kolenmijnen behcerschen, zooals b.v. in En
geland, waar een goede electriffcatie niet
tot stand kan komen, omdat de mijneige
naars zich er tegen verzetten.
Zoo staat het ook met de organisatie van
de productie zelf. Wij kunnen, bij hot op
voeren van do ruwstaatproöuctie, beter
zeven groote metaalfabrieken oprichten dan
dertig kleine; de kosten zijn In zoo'n geval
kleiner en de opbrenest grooter. Wij hebbon
thans fabrieken die 80 tractors per dag pro
duceeren cn die er binnenkort 100 zullen
maken. De fabrieken die thans onder con
structie staan, zullen gebaseerd zijn op de
levering van 50.000 tractors per jaar Wij
kunnen dat doen. omdat de middelen in
één hand geconcentreerd zijn.
Waar spreker tenslotte met den groot
sten nadruk op wil wijzen, dat is dat dit
alles met den volledigen steun en medewer
king ven de arboiders zelf wordt bereikt.
Wij kennen het kapitalisme voldoende,
maar het kapitalisme kent ons niet vol
doende. Spr. aéht het mogelijk, als men ten
minste geen oorlog wil, dat beide stelsels
op vredelievende wijze naast elkaar kun
nen voortwerken, maar dan zal men aller
eerst dienen in te zien dat de arbeiders van
Sowjet-Rusland volledig achter het 5-jaars
plan staan. (Luid applaus).
Amsterdam, 25 Aug. In de avondzit
ting werd de discussie geopend door dr.
Otto Neurath, directeur van het sociaal-
economisch lyceum te Wcenen. Deze beant-
V^AAfiT WINKELIER
Of IV HUL5KO mnzoo AMERSFOORT
woorddc oenige vragen welko tot hem wer-
Jen gericht naar aanleiding van zijn refe
raai over den groei van de internationale
productie capaciteit, welke pas heeft plaats
gevonden. De oorlog moet, kapitalistiscn
beschouwd gerekend worden aan te zetten
tot nieuwe productie wat niet het geval is
als opzettelijk groote voorraden katoen of
koffie Vernietigd worden.
Daarna begon de discussie weer over het
Russisch rapport over het vijfjarenplan.
Deze werd geopend door dr Lorwin.
Spr. meende, dat het hccle congres wel
onder den indruk zal zijn geweest van do
duidelijke cn bekwame wüze waarop de
sovjet-gedelegeerden de ingewikkelde eco
nomische organisatie van Rusland hebben
uiteongezet. Hij hoopte, dat voortaan va
ker een discussie met de sovjet-afgevaar
digden zal kunnen plaats vinden. (Ap
plaus
De eerste vraag, die 6pr. stellen wilde
was, hoe zit het met de werkelijke verhoo
ging van de productie in verband met de
uitbreiding van de geëxploiteerde gebieden
Een andere vraag is hoe staat het met -de
verhooging van de productie in verband
met de waarde van de productie, vooral
waar de prijzen worden vastgesteld op de
basis van berekende kostprijzen Een derde
vraag betreft bet tempo en de mogelijkhe
den der industrialisatie. Als men 1 appel
heeft cn men krijgt er één bij. dan is dat
100 pr-iCent vermeerdering, maar als men 2
appels heeft en men krijgt er één bij, dan
is dat slechts 50 procent vermeerdering.
De groots percentages van vermeerdering
moeten dus in dit verband nader worden
ondorzocht
Dr. Heinz Ludwig (Berlijn) merkte op.
dat de Russen zichzelf geen goed gedaan
hebben door de toestanden in hun land zoo
rooskleurig te schilderen, dat er geen scha.
duwzijden overble\en. Niet het ontwemen
van een plan is het voornaamste, op de uit
voering komt het aan. Hebben zich daarbij
geen hinderpalen voorgedaan en hoe wer
den ze overwonnen? Spr berekend0 ten
slotte, dat er in sovjet Rusland een over
capaciteit moet ontstaan.
Prof F Wilken (Bremen) betoogde, dat
het Russische systeem eigenlijk een abso
luut geworden Taylprsysteem is.
Prof. Broda (C'nio) vroeg naar het funda
menteele onderscheid in de techniek tus
schen het kapitalisme en het sovjettisme
Verder vroeg 6pr wat men in sovjet-Rus
land doet met een incidcnteele overpra
ductie. b.v. tengevolge van een misoogst.
Dr. Fritz Pollock (Frankfurt a/M.) wees
op de geestelijke krachten, welke achter de
sovjet-beweging zijn vrijgekomen. De strijd
tusschen kapitalisme cn bolsjewisme is,
naar spr's meening, niet in de eerste plaats
een strijd om dé ware productiemethode,
maar om ie ziel der menschen.
Nog meer sprekers maakten hun aan
merkingen op het Russische rapport Na
het middernachtelijk uur heeft de heer Os
sinsky hen van repliek gediend.
Dc heer Ossinsky antwoordt allereerst
den heer Ludwig, dat er toch velen op dit
congres zijn geweest, zooals ook in de ver
schillende bladen gebeurt, die voldoende de
„negatieve" kant van de Russische kwestie
naar voren brengen. Wijzelf, zegt spreker,
zijn ons terdege van de moeilijkheden be
wust en wij zeggen ze ook. Tot dr. Lorwin
zegt 6preker, dat de productievermecrdc-
ringon wel degelijk tegelijk opgaan met de
uitbreiding der exploitatiegebiedcn en dik
wijls deze verhouding overtreffen. Hij geeft
daarvan ecnige voorbeelden. In verband
met de prijzen vestigt spreker er de aan
dacht op. dat de prijsontwikkeling geba
seerd is op de prijsbasis van 19261927,
zoodat do productiewaarde 6teeds nauw
keurig te controlecrcn is. Wat de ontwik
keling in vergelijking met dc hoog-kapita-
listische landen betreft wijst spreker erop,
dat Rusland in de productie van landbouw
machines thans op de tweede plaats in de
wereld komt (na de Ver. Staten), dus voor
Duitschland, terwijl Rusland voor den oor
log ver achteraan kwam. Spreker geeft nog
andere voorbeelden hiervan, b.v. metaal
productie, electriciteit. Tot dr. Lorwin zegt
spreker nog: Vergeet hierbij niet,' dat onze
productie stijgende eri de uwe dalende is
Laat ons nog twee jaar wachten en wij zul
len zien wat dan de toestand is. De Russi
sche arbeider zegt spreker, leeft niet op
het peil van derf Amerikaanschen arbeider,
niet op het peil waarop wij hem willen
hebben, en zeker hebben de arbeiders offers
gebracht. Wat de vraag van de kos
ten van handhaving en uitvoering van
het plan betreft, zegt spreker: Als
de koèten van onze administratie hooger
zijn dan die van de kapitalistische admi
nistratie, hoe zou dan verhooging der pro
ductie mogelijk zijn. nog wel met verkor
ting van den arbeidstijd en verhooging der
loonen? en toch is dat een feit. Spreker
merkt op, dat in de kapitalistische wereld
de arbeiders hun arbeidskracht moeten
verkoopen. De arbeidskracht heeft een
prijs, die balanceert op een grens van ver-
bruiksmogclijkhedcn en productiekosten,
en onbeperkte winsten. In een socialisti
schcn staat is de positie principieel anders;
hier i6 arbeidskracht geen kooowaar; do
verbruiksmogciijkhedcn hebben geen onna
tuurlijke grenzen; do vraag zal steeds het
aanbod overtreffen, omdat steeds nieuwe
behoeften opkomen. Zou het in 6 jaar an
ders zijn? Neen. zegt êpreker, het is vol
strekt onmogelijk. Integendeel, de vraag
neemt toe met de ontwikkeling der proJuc-
tie op gemeonschapsbasis. Er kunnen ioci-
denteele gevallen van overproductie voor
komen; er kunnen op een bepaald oogen
blik misschien te veel schoenen geprodu
ceerd worden, maar wij praten hier over
algemeene crises van overproductie, die
zijn in een 6ocialistischcn staat onmogelijk.
Spreker heeft, helaas, geen twj meer om
de vragen van den heer Cohen Stuart te
beantwoorden. Tot prof. Wilken zegt spre
ker, als het juist zou zijn, dat het Russi
sche plan slechts een verdere vorm van
Tnylorismo is, hoe is hot dan mogelijk dat
kunst en cultuur thans in Rusland bloeien
als nooit te voren? Met do geestelijke wel
vaart van Rusland is het uitstekend ge
steld. Revoluties brengen grootore vrijheid;
do Fransche revolutio bracht een grootere
mate van vrijheid, do Russische revolutie
heeft een nieuwo vrijheid gebracht, een
vrijheid gebaseerd op do collectivitcitsgo
dachte Spreker zegt ten slotte tot dr. Lud
wig, dat het Russische plan inderdaaJ
geen theorie is, maar praktijk en dat er
wel degelijk over de moeilijkheden ge6pro
ken wordt. Het is geen experiment meer,
het wa6 nooit een experiment, maar een
nieuw systeem dat in werkelijkcn opbouw
verkeert. (Luid applaus.)
De eerste spreker in de ochtendzitting
van Woensdag was Prof. M. Pa 1 y i, eco
nomist van de „Deutsche Bank und Discon
to-Gesellschaft" cn professor aan de Hari-
delshoogeschool te Berlijn, over het onder
werp: Internationale planmatige organisa
tio door industrieën.
Prof. Palyi geeft een gedetailleerd over
zicht van dc verschillende vormen 1
tcrnationale organisatie, zooals die thans
reeds beslaan. Hij wijst er daarbij op, in
antwoord op een door Mr. Ossinsky ge
maakte opmerking, dat de bevolking der
beschaafde wereld in de afgeloopen eeuw
zich verdriedubbeld hoeft, terwijl dc wel
stand over dezelfde periode is vervier- of
vervijfvoudigd. Daaruit blijkt, dat de kapi
talistische ontwikkeling tocli enorme re
sultaten heeft gehad. Er zijn voorts talrijke
instellingen en organisaties, van do groot
sto beteekenis voor de.menschheid, tot onl
wikkeling gebracht. Er is eigenlijk nooit
een volkomen ,laissez-fairc" politiek ge
weest. steeds was er een of ander plan. en
een of ander doel, waarop die ontwikke
ling gericht was.
Prof. Palyi gaf aan hoe de internationale
trust met internationale kartellen gecom
bineerd wordt, d.w.z., hoe de groote con
cerns, door kar tel-overeenkomsten, talrijke
kleinere, concurreercnde ondernemingen
aan zich binden. Maar ook de grootste cn
sterkste kartellen schijnen thans niet in
staat om zich met eenig behoorliik resul
faat in deze crisis te handhaven. Toch zijn
dit de huidige beschikbare international0
organisaties Gedeeltelijk bevinden wij ons
thans in een periode van super-protectio
nistische experimenten, anderdeels schijnt
men expansies op een inglotic-basis te over
wegen. Wij kunnen thans nog moeilijk zeg
gen. in welke richting de verdere ontwik
keling zal gaan. (Applaus).
Nadat verschillende personen hierover
met den inleiricr van gedachten hadden ge
wisseld, was het woord aan Mr. Edward A.
Filcne, van Wm. Filene's Sons' Co., Boston,
over „Massa-distributie en Hoogere Levens
standaard".
Mr. Filene meende, dat het „nieuwe ka
pitalisme" sneller en beter voortgang zal
maken dan het Russische plan. Als zaken
man is hij van mcening, dat er geen an
dere methode is om ëen hoogere levens
standaard te verzekeren voor dc massa dan
dc zaken-methode. De massa-productie in
het nieuwe kapitalisme is gebaseerd op de
laagst mogelijke prijzen om een massa-
afzet te verzekeren, waardoor tegoliikeri;
een stijging van het werkelijke loon be
reikt wordt, wanneer men die mnssn-a*
voortdurend wil verhoogen, hetgeen onder
het nieuwe kapitalisme een noodzakelijk
heid is.
Spreker meent dat de tijd voor actie ge
komen is. Crises als deze, die zulk een ge
weldige werkloosheid brengen, zijn eenvou
dig het gevolg van „slecht denken", speci
aal van den kant van zakenlieden en finan
ciers. Hij verdedigt hooge loonen als een
zijn nog steeds verkrijgbaar
BOERENMEISJES
BOERENJONGENS
VOORBURGH
PRIMA ADVOCAAT
cn het bekende S. H. M. „Schilletje"
diverse merken „OUDE KLARE"
enz.
HAVIK 41. Tel. 292.
middel om de koopkracht dor massa te ver
hoogen; tegelijkertijd zullen sterke prijs
dalingen moeten intreden om werkelijke
massa-distributie mogelijk te maken en het
Jeger der workJoozen weer in do industrie
op te nemen. De loonen moeten zoo hoog
mogelijk worden gemaakt, mits de stijging
der loonon gepaard gaat mot verminde
ring van de productie-kosten. Sj reker weet
uit de praktijk, dat deze formule tot suc-
cos leidt.
Spreker wijst er voorts op, dat, ondanks
de groote werkloosheid, de bedragen op de
spaarbanken in 1930 enorm zijn gestegen
en nog voortdurend groeien.
Hij wijst er voorts op. dat massa-produr
lie ook in Europa voortgang maakt (da
„Schoener Ford": Bata). Ford en enkele
andero leiders hebben voorzien, dat do
vicieuze cirkel van lago loonen, lage koop
kracht, beperkte verkoop, lage productie,
hooge kosten, lage loonen moet en kan
worden veranderd in dc wclvaarts-cirkel
van hooge loonen, groote verkoop, groote
productie, lage kosten, hooge loonen. Spr.
meent, dat deze praktijk alom moet worden
toegepast.
De iwecdo industrieele revolutie waarin
we ons thans bevinden, zegt spr.. eischt
van ons snelle actie op wetenschappeU'ke
basis, een actie, die een verdere ontwikke
ling der moderne industrie als uitgnnes-
punt moet hebben. Naar sprekers overtui-
gingt ligt hier de mogelijkheid voor de ver
hooging van den levensstandaard der mas
sa. (Applaus).
Daarna was het woord aan den heer P. J.
S. Serrarens, secretaris van het Inter
nationaal Christelijk Vakverbond, Utrecht
die niet alle opvattingen van Mr. Filene
kan onderschrijven. Wij weten zegt spr dat
o'e distributie onvoldoende is in verband
met dc productie. Het huidige stelsel van
wanorde in de distributie is één der oor
zaken van dc hooge prijzen. Amerikaan-
sche methoden kunnen in Europa echter
niet altijd zonder meer worden overgeno
men. Spreker herinnert aan het afbetalines
systeem, dat uit Amerika kwam maar dat
bier niet altijd goede resultaten heeft op
geleverd.
Een der voornaamste hinderpalen voor
een gezonde ontwikkeling der massa dis
tributie in Europa is, volgens spr., het b»;
staan der hooge tariefmuren. Zij kunnen
misschien niet direct worden afgeschaft,
maar zij zullen toch sterk moeten worden
verlaagd. Mr. Filene moet ook in het oog
houden, dat Europa geen nationale eenheid
is en dat er dus nog talrijke andere dan al
leen technische moeilijkheden zijn. Sproker
meent voorts, dat het criterium van het
succes der massa-distributio niet alleen
.vinstmaking mag zijn, maar dat het aller
eerst moet worden gezien als nuttig voor
ae menschheid Er is herhaaldelijk gezegd,
dat dc productiecapaciteit en de productie
veel grooter zijn dan het verbruik. Spreker
meent dat aan deze wanverhouding ge
deeltelijk een eind kan worden gemaakt
duor verhooging der werkelijke loonen. Zou
den wij do planmatige organisatie, vraagt
spreker verder, uitsluitend in handen moe
ten laten van zakenmenschen on finan
ciers, aan wier „slecht denkon" volgens Mr.
Filene, deze crisis deels to danken is? Sprv
meent dat alleen door samenwerking goede*
resultaten voor de menschheid kunnen
worden bereikt.
Linoleum, Vloerzeilen en Balatum. Enorme sorteering en
nieuwste dessins
Dokter: „Wat u te doen hebt is geen rookvleesch meer
te eten, het rooken te laten en geen whisky msor te drin
ken.1' (Wanneer de patient zich klaar mankt om weg te
gaan) „O, wacht u nog even, u vergat te betalen."
Patient: „Betalen, waarom zou ik betalen? Ik ben niet
van plan uw voorschrift op te volgen."
(Passing Show).
