EEN CONGRES VAN ORGANISTEN
A. H. VAN NIEUWKERK N.V.
VOOR AMSTERDAM
BLIJFT H.&G.
NOG ALTIJD
EXPEDITIE
Fa. HOUTZAAGER HEINEMAN
GROOTE SPUI 19 B TELEFOON 28
BIJ HET 40-JARIG BESTAAK
DER N.O.V.
Gottfried Silbermann en
de orgelbouw
IN FRANKRIJK GEVALLEN
NED. VRIJWILLIGERS
DE AAP IN HET DORP
ONZE KOLENUITVOER
NAAR BELGIE
Zoo weinig mogelijk schade
voor Nederland
EEN VROEDE VADER TE
BODEGRAVEN
Rumoerige vergadering
Beekensteinschelaan Beekstraat Tel. 543
Complete Meubileering
HUMORHOEKJE
xcp
ZONDER WEDERGA
AMERSFOORT-AMSTERDAM
MEER DAN 2 X PER DAG
Liturgische eischen aan orgel en
organist
Amsterdam, 4 Sept. Het Congres van
de Nèderlandsche Organisten-Vereeniging,
dat gehouden wordt ter gelegenheid van het
40-jarig bestaan dezer organisatie, is heden
morgen in de aula der Gemeentelijke Uni
versiteit geopend. Tot de aanwezigen be
hoorde de rector-raagnificus, prof. dr. J. O.
van der Waals.
In zijn openingswoord merkte de heer W.
de Vries, eerste congres-voorzitter, op, dat
het doel, waarmede de vereeniging 40 jaar
geleden werd opgericht, bereikt is. Naast
moreelen en financieelen steun aan leden
organisten, die dit behoeven, maken sinds
jaren de jaarlijksche kerkelijke orgel-exa
mens een belangrijk deel van den arbeid
der Vereeniging uit.
Spr. bracht prof. van der Waals harte
lijk dank voor het feit, dat hij de aula voor
het houden van dit congres beschikbaar
heeft gesteld Hij is ervan overtuigd, dat dit
congres in hooge mate voor hen, die er
aan deelnemen, leerzaam zal zijn en dat
hot er toe .zal bijdragen, het bewustzijn te
verdiepen van de schoone taak, die den
organisten i3 opgelegd. Moge onze organis
ten aldus spreker een ieder naar zijn
talenten in die richting God, de Kerk en de
gemeente dionen.
Spr. trad hierna in een korte beschou
wing van bet programma van dezen dag,
waarbij hij er zijn vreugde over uitsprak,
dat een bij uitstek deskundige als prof. dr.
A. Noordtzij, te Utrecht spreken zal over
„De schoonheid der Psalmen". Hartelijk
welkom heette spreker vervolgons de bui-
tcnlandsche gasten van het congres, Ober-
landeskirchenrat, dr. Phil Christhard
Mahrenholz, uit Hannover en Studienrat
Ernst Fladen uit Plauen (Vogtland), die bei
den een voordracht zullen houden, waarna
hij het woord gaf aan prof. dr. G. van der
Leeuw te Groningen, voor het houden van
een inleiding over „Liturgische eischen aan
Orgel cn Organist".
Stellingen.
Prof. van der Leeuw verdedigde de
volgende stellingen:
1. Liturgie, eeredienst, is de kerkelijke
vorm van de daad van God, die komt tot
de gemeente en tot haar spreekt, cn van de
daad der gemeente, die zich voor Gods aan
gezicht stelt en Hem antwoordt.
2. De muziek heeft in den eeredienst de
uiterst belangrijko taak om vorm te geven
aan datgene, wat, omdat het mysterie is,
zich in woord en begrip niet laat uitdruk
ken.
3. Het orgel, als voornaamste drager van
het muzikale element in den eeredienst, zij
met het centrum daarvan (Altaar en Kan
sel) nauw verbonden, hetzij doordat het zich
op het koor der kerk zelf bevindt, hetzij
doordat het door een seinsysteera daarmede
is verbonden, opdat de muzikale cn de
gesproken eeredienst één geheel vormen.
Van den architect der kerk mag worden
verlangd, dat hij reeds bij den opzet van
het gebouw bevoegd advies inwint omtrent
de plaatsing van het orgel.
i. Het orgel zij in den inwendigen bouw
zoo, dat het strenge karakter van den ge
reformeerden eeredienst bewaard blijft.
Uiterlijk worde het zoo aangebracht, dat er
voldoende gelegenheid is voor de plaatsing
van een koor <m orkest op feestdagen en bij
uitvoeringenv an kerkmuziek.
5. De organist is in den eeredienst
dienaar, geen concertgever, en nog minder
virtuoos. Zijn spel dragc daarvan het stem
pel.
6. Zijn spel neernt in den eeredienst een
groote en gewichtigo plaats in, doordat het
de verschillende elementen van den dienst
onderling verbindt en tegen een gemeen
schappelijke achtergrond zet.
7. Het orgelspel voege zich geheel in het
kader van den dienst (niet van do preek).
Van den.organist mag worden verwacht, dat
hij zich in het karakter van den eeredienst
heeft ingeleefd. Bij zijn opleiding worde
daarmede gerekend.
8. Het orgelspel zij geheel kerkelijk van
stijl en begeve zich noch op het terrein der
;renkerkelijkef noch op dat der z.g. op-
kingsmuziek. Het vinde zijn basis in
reformatorische koraal.
De plaats in den eeredienst, waar de
organist de grootste uitbreiding aan zijn
werkzaamheid kan geven, is niet het oogen-
blik na de prediking, maar behalve prae-
ludium en postludium het groote lied,
dat aan de prediking voorafgaat.
10. Behalve het orgel geve een koor van
gemeenteleden leiding aan het gemeente
gezang. De orgelbegeleiding drage zoowel in
muzikaal als in liturgisch opzich een streng
karakter. Voor- en naspelen thematisch.
11 Van organisten op kleine plaatsen
mag worden geëischt; 1. dat zij cenig in
zicht hebben in het wezen van den eere
dienst; 2. dat zij een eenvoudige muzikale
ontwikkeling bezitten en b.v. kunnen trans-
poneeren
12. De Dienaar des Woords, als leider
van den eeredienst, erkenne den organist
als zijn mededienaar en plegc met hem een
geregeld overleg.
In het voortgezette congres hield fr. dr.
Caecilianus Huigen s, O.F.M. te
Utrecht, een voordracht over „De Octoë-
chos" in den Gregoriaanschen zang".
Na de pauze sprak prof. dr. A. Noord t-
z ij te Utrecht over „De schoonheid der
Psalmen"; vervolgens Oberlandeskirchenrat
dr. Phil. Christ hand Mahrenholz
te Hannover, een voordracht over: „De hui
dige stand van den Orgelbouw".
Studienrat Ernst Flado te Plauen
(Vogtland) besloot do besprekingen van
heden met een voordracht over „De bcteeke-
nis van Gottfried Silbermann voor den
orgelbouw van onzen tijd.'
Spr. ging na hoe de Duitsche orgelbouw,
vooral in het Noorden, sedert de 16de eeuw
in het teeken der „Nederlanders" stond.
Het waren de uit het Saksische Ertsgeberg
te stammende Gebroeders Andreas en Gott
fried Silbermann en hun leerlingen, die het
nieuwe klankideaal in den Duitschen orgel
bouw voor tenminste een halve eeuw vestig
den. Van hen zijn afkomstig talrijke orgels
in den Elzas cn in Saksen, welke ten deele
heden ten dage nog bewaard gebleven zijn.
Sedert Albert Schweitzer, de groote musi
cus, theoloog en medicus, op de eigenaar
dige schoonheid van de Silbcrmann-orgcls
in den Elzas de aandacht gevestigd heeft,
zijn oogen cn ooren van do muzikale wereld
op deze weinige, nog behouden voorbeelden
ccner nu verdwenen wereld van „gratie cn
schoonheid" gericht. Schweitzers belangstel
ling voor deze orgels was gewekt, doordat
zij zelfs in den meest ingewikkoldcn, poly-
phonen-stijl een buitengewone helderheid
van toon en lijn behouden. Daardoor leenen
orgels uit de school van Silbermann zich
bijzonder voor de vertolking van orgelwer
ken van Bach.
In het jaar 1927 werd in Freiburg in Sak
sen, de geboortestad van Gottfried Silber
mann, het derde Duitsche Orgelcongrcs ge
houden, ter gelegenheid waarvan de wer
ken van dezen meester voor een belangstel
lend publiek in liturgische bijeenkomsten
cn kerkconcerten ten gehoorc werden ge
bracht. De van licht sprankelende cn le
venskrachtige tonen van het Silbermann-
orgel bezaten meer overtuigingskracht dan
theoretische en aesthetische beschouwingen
over den bouw van het toekomstige orgel.
In elk geval vertegenwoordigt het Silbcr-
mann-orgel een waardevol orgeltype, dat
alleszins waard is tot uitgangspunt ge
maakt te worden van iedere beschouwing
over moderne orgelbouwtechniek.
Hedenavond wordt een officieele maaltijd
gehouden in de groote zaal van het Pavil
joen Vondelpark.
R.K. VOLKSPARTIJ.
Algemeente vergadoring te
Zwolle.
Do R.K. Volkspartij in Nederlan d zal
haar negende jaarlijksche algemcene ver
gadering (partijcongres) dit jaar houden te
Zwolle en wel op Zaterdag 3 en Zondag 4
October a.s.
Op Zaterdagavond zal de partijvoorzitter
C. D. Wcsseling van 's-Gravenhagc een po
litieke rode houden en zal deze inlcidings-
en begroctingsavond worden opgeluisterd
door muziek en zang aan te bieden door de
Zwolsche afdeeling.
Zondagmiddag is gewijd aan huishoude
lijke besprekingen en voorstellen om. ter
zake van de Statutenherziening en de voor
bereiding der Kamerverkiezingen van 1933.
Onthulling van een gedenk
steen te Parijs
P a 1- ij s, 4 Sept. (V.D.) In het begin van
do volgende maand zal te Parijs de onthul
ling plaats hebben van een gedenksteen ter
herinnering aan de vele gedurende den oor
log in Frankrijk gevallen Nederlandsche
vrijwilligers. Deze gedenkstoon zal wordon
geplaatst in de galerij van do „Cour d'Hon-
neur" van het Palais des Invalides te Pa
rijs. Het opschrift op dezen steen zal lui
den:
1914 1918
En Souvenir
Des nombreux engages volontaires
Hollandais
Tombes pour la Franco
Au cours de la Guerre
LA FRANCE RECONNAISSANTE.
Tusschcn de beide jaartallen zal hot oude
Nederlandsche wapen worden gebeiteld.
Het gcheele ontwerp is belangloos uitge
voerd door Prof Huib Luns.
De gedenksteen is te klein om alle namen
der gevallen Nederlanders te bevatten. Er
zijn comité's gevormd te Parijs en Amster
dam.
Een escapade die heel wat
rumoer tengevolge had
A 1 p h e n. Een familie aan den Sta
tionsweg te Alphen a.d. Rijn had een aap.
Een prachtdier, zóó uit het oerwoud van
Sumatra in het Zuid-Hollandsch polderland
geïmporteerd. Of deze overgang nu te groot
was, óf dat de eerste zomarschc dagen in
het begin van deze week bij het beest, dat,
ondanks zijn mannelijke geaardheid naar
den naam Metha luistert, herinneringen op
wekten aan het vrijs leven op de groote
Soenda-eilanden. is niet komen vast te
staan, maar plotseling was hij verdwenen.
Hoe men zocht, Metha was cn bleef weg.
Tot 's avonds in de aangrenzende Oranje
straat een angstkreet weerklonk, welke ds
heele buurt in rep cn roer bracht. Een be
woonster van deze 6traat, die zich ter ruste
wilde begeven, had bij het opslaan van da
dekens een aap in bed gevonden!
Men begrijpt de ontsteltenis, die zich bij
deze ontmoeting van de dame in kwestie
meester maakte. Niemand is graag in-, nog
minder echter bij den aap gelogeerd cn dies
zocht zij een goed heenkomen naar de open
bare straat waar hulpvaardige buurtbewo
ners haar den noodigen bijstand verleen
den.
Onder leiding van Methas eigenares werd
een expeditie afgevaardigd, die alle wonin
gen in de Oranjestraat aan een nauwkeu
rig onderzoek onderwierp, maar dc vluch
teling liet zich niet m=er zien.
De toestand werd bepaald précair, want
de öranjestraat-bewonsrs durfden niet naar
bed voor en aleer Metha gebonden was. Het
zag er naar uit, dat ecnige honderden
mcnschcn dezen koslen nacht op straat
zouden bivakkeeren en ten einde raad ver
zon de eigenares van het dier daarom een
list, welke de opgewonden gemoederen al
thans voorloopig tot rust wist te brengen.
Zij nam een jute zak, verdween daarmee
in een donkere gang tusschcn de vele wo
ningen en deed, alsof zij den vluchteling ar
resteerde.
De straat trok opgelucht naar bed, maar
den volgenden ochtend werd Metha door
een oplettend voorbijganger In een hoogen
boom gesignaleerd cn sindsdien 'is de rust
in de buurt opnieuw verstoord.
Eiken avond voor het naar bed gaan,
slaan thans de bewoners van dc Oranje
straat te Alphen aan den Rijn voorzichtig
het dek op van hun legerstede," zich daarbij
in postuur stellend om bij den eersten
glimp van Metha, die zich ook zonder klap-
perboomen blijkt te amusecrcn, de vlucht
te kunnen nemen.
<N R Ct.)
DR. BENDIEN TE BED.
Niet ongerust over het rapport.
Het Volk meldt:
Naar aanleiding van de uitspraak der
commissie uit Londenschc ziekenhuizen,
dat dr. Bendicn's aanspraken niet gerecht
vaardigd zijn, heeft de Daily Herald gister
avond het huis van dr. Bendien te Zeist
opgebeld. Mevrouw Bendien verklaarde, dat
haar echtgenoot ziek wa6 cn dat zij zich
reeds eenigc dagen ongerust maakte. „Maar
hij maakt zich niet bezorgd over het rap
port", voegde zij er aan toe
„Hij weet, dat dr. Campbell Smith, die
16 overgekomen om het werk hier te zien,
verkeerde instrumenten heeft gebruikt en
dat het geen faire proef is geweest.
Duitsche doctoren, die dezelfde moeilijk
heden met hun instrumenten hebben ge
had, bevinden zich thans te Zeist om door
vergelijkingen vast te stellen waar de fout
ligt.
Wij hebben onbeperkt vertrouwen in de
proef.
DE „OOIEVAAR"' TE ATHENE.
Aneta-Vaz Dias meldt, dat bij de K.L.M.
bericht is ontvangen, dat het vliegtuig
„Ooievaar" Vrijdagmorgen om acht uur uit
Boedapest i6 vertrokken en na om 10 uur to
Belgrado een tusschenlanding te hebben ge
maakt, om 10 uur 17 weer is opgestegen,
waarna om 16 uur 32 Athene werd bereikt.
Aan boord is alles wel.
DE AMBTENAARSSALARISSEN.
Een mededeeling der rogee-
ring.
Hot Handelsblad meldt:
Naar wij uit zoor betrouwbare bron ver
nomen is in een Woensdag gehouden ver
gadering van do Centrale Commissio voor
Georganiseerd Overleg in Ambtenarenza
ken vanwege de regeering con mededeeling
gedaan met betrekking tot do salarissen.
Als gevolg van dezo mededeeling zullen
dc centrales der aangesloten ambtenaren-
organisaties in spoedvergaderingen bijeen
komen. Verwacht wordt, dat dc volgende
week reeds een nieuwo vergadering van dc
Centrale Commissio zal worden gehouden.
Een gelijke regeling voor alle
imporfeerende landen
Donderdagmiddag werden te Brussel on
derhandelingen gevoerd tusschcn de Bel
gische en Nederlandsche afgevaardigden
ten einde de bepalingen van toepassing
voor Nederland te onderzoeken van het
vergunningsstelsel dat door de Belgische
regeering zal worden toegepast voor het
invoeren van buitenlandscho kolen.
De Belgische afgevaardigden zetton uit
een, dat gelijke regeling wordt getroffen
voor alle importeerendc landen.
De Nederlandsche afgevaardigden hebben
een principieel protest geuit en zekere
wenschon naar voren gebracht, waarop van
Belgische zijde werd geantwoord, dat aan
die wenschen zal worden tegemoet geko
men voor zoover zulks mogelijk is. Zij ver
klaarden tenslotte, dat do Belgische regee
ring haar invloed zal aanwenden, opdat hot
tijdelijk 6telsel van vergunningen zoo wei
nig mogelijk aan de Nederlandsche belan
gen zal schaden.
Aan deze onderhandelingen namen van
Nederlandsche zijdo o.m. deel do directeur
der Staatsmijnen in Limburg dr. Frowein,
de directeur der Dominiale Mijn de heer
Hulsman, verder afgevaardigden van de
mijnen Oranje-Nassau, Laura en de veree-
nigingen „Willem" cn „Sophie".
(De Tijd.)
KIND OVERREDEN.
H e c r 1 e n, 4 Sept. Donderdagmiddag is
het 2-jarig zoontje van den heèv Wijnands
in de Sumatrastraat té Windcnheuvel onder
een met twee paarden bespannen vracht
wagen van den vrachtrijder N. uit Lutteradè
geraakt cn op slag gedood.
SPOORWEGVERBINDING NUTH
STAATSMIJN MAURITS.
Heerlen, 4 Sept. Naar wij vernemen
zal de Staatsmijn spoorweg van Nuth naar
de Staatsmijn Maurits, indien er zich geen
onvoorziene omstandigheden voordoen,
voor het einde van het jaar gereedkomen
cn in gebruik worden genomen.
AANKLACHT WEGENS BELEEDIGING.
De heer R. Ilcync te Hilligersberg heeft
hij de Justitie een aanklacht wegens belee-
diging ingediend tegen het dagblad „De
Nieuwsbron" te 's Gravenhage in verband
met een op 24 Augustus j.l. in dat Dlad ver
schenen artikel „Dreigend Schandaal".
Met den sterken arm uit dt
raadszaal verwijderd
Men schrijft aan de Tijd:
Het sociaal-democratisch raadslid dar ge
meente Bodegraven heeft zich deze week
weer eens van z'n beste zijda laten zien.
Nadat in de raadsvergadering de commis
sie-benoemingen waren afgeloopen, waarin
de heer Oldemans niet was gekozen, voar-
de hij over deze benoemingen hot woord.
Vroeger wa6 er wel eens gez<jgd, dat dc
vertegenwoordiger der S.D.A.P. ta kort
raadslid was om in oen commissie to
worden gekozen, doch nu zijn nieuwge-
kozen leden hem toch voorgegaan. Spr.
zal zich daarbij niet naerleggen, maar des
noods vier jaar lang obstructie voeren.
Ook de heer Jongeneel (C.H.) zeido het
slachtoffer van de stemmingen te zijn ga-
worden. Hij beriep zich op een conferentie
van do rechtsche fracties, waar besloten is
dat da aftredenden zouden worden herko
zen.
De heer Oldemans (S.D.A.P.) riep hier
op: Het is een zoodje. Ze hebben allemaal
een valschcn eed gedaan!
Da voorzitter riep hem tot de orde.
De heer B. Batclaan betoogde, dat het
begrijpelijk is, dat in een rechtschen raad
niet zoo maar aanstonds een S.D.A.P.'er
wordt benoemd. Nu zou het echter waar
schijnlijk wal geschied zijn, indien de heer
O. zelf zulks niet onmogelijk had gemaakt,
wijl hij gesproken heeft over een Farizee-
ersbende.
De heer Oldemans zeide hierin eensoort
curateele ta zien, doch hij verweert zich
door te zeggen, dat do eerste heibel niet
door hem, doch door den burgemeester is
ontstaan.
Een der led an verklaart nog, dat hij niet
tegen den heer O. gekant is Om zijn S. D.
A. P.-erschap, maar omdat hij zich telkens
onbehoorlijk gedraagt.
Do heer O. roept hierna uit, dat de no
tulen, waarin zulks gezegd wordt, laugen-
achtig zijn.
Do S.D.-manier van optreden is nu een
maal minder zalvend dan die van de recht
sche heefenl
Dc voorzitter riep dèn spreker opnieuw
tot da orde, waarop'de hoel Oldemans zei-
de:'„Wij zijn nifet bang orh de dingen te
zeggen, wij houden wel van bloote armen
on bloote knieën, zooals daar. op hot por
tret van do Koningin!"
De voorzitter ontnaemt den spreker hier
na het woord, waartegen deze hevig pro
testeert en schreeuwend gaat hij tegen het
gehamer van den voorzitter in. Dazo stel
de tenslotte voor den heer Oldemans te
verwijderen, welk voorstel met twee stem
men tegen, die van do hceren Beijen en
Oldemans, wordt aangenomen.
Dc heer Oldemans weigert heen te gaan,
waarna hij door een agent van politie uit
de raadszaal wordt verwijderd
Na heropening der vergadering, zeide da
voorzitter nog, dat van hem een volgen
den maal bij een dergelijk optreden van
den heer Oldemans, aen voorstel is te ver
wachten hem het bijwonen van drie tot vijf
vergaderingen to ontzeggen.
Onze reclame Eiken slaapkamer: 2 deursspiegelkast (uitneem-
baar), waschkast, 2 pers. ledikant, nachtkastje, tafel en 2 stoelen
compleet f 195
„Zeg er Is, waar zie je me vooraan, voor een granium-
pie soms?" (Humorist).
