fffl.J-ASchoterrnc\n gyfci. ST. EMILION A. H. VAN NIEUWKERK N.V. NATIONALE HERDENKING 1830-1832 ONTHULLING LORENTZ-MONUMENT LTF:STR:17Tel:K5 PLECHTIGHEDEN IN VIJF ZUIDELIJKE GEMEENTEN Onthulling van een gedenksteen te Breda PLECHTIGHEID IN HET PARK SONSBEEK Prinses Juliana verricht de onthulling p. fl. f 1.40 p. anker f 56.- DE B0AZ-BANK TE LEIDEN Beekstraat Tel. 543 Beekensteinschelaan HUMORHOEKJE Een initiatief van een aantal nationale vereenigingen Breda, S Sept. Eenvoudig en sober, zooals ook bedoeld was, is het karakter ge weest van de plechtigheden tot herdenking van do bij de krijgsverrichtingen 183032 in de vervulling van hun plicht voor het vaderland gevallenen van leger en vloot, welke zich hedenmiddag gelijktijdig vol trokken hebben te Tilburg, Ginneken, Ber gen op Zoom en Vlissingen. Door zes nationale vereenigingen was, toen l\et vast stond dat de regeering in deze afzijdig zou blijven, tot de herdenking besloten, n.l. door de Kon. Ned. Vereenigingen „Ons Leger" en „Onze Vloot", den Bond van Christ. Oranje- Vereenigingen in Nederland, de Vereeniging „Volksweerbaarheid", den Nationalen Bond „Het Mobilisatiekruis" en het ..Nationaal Jongeren Verbond." In elk der vier ge meenten bestond de plechtigheid uit een korte herdenkingsrede, te twee uur precies, gewijd aan de nagedachtenis der gevalle nen, gevolgd door een kranslegging en het in acht nemen van één minuut stilte in tegenwoordigheid van vele autoriteiten, be langstellenden en ook nabestaanden der slachtoffers van hun plicht voor het vader land. Dank zij de uitstekende organisatie van het uit de Vereenigingen gevormde Comité, waarvan de heeren N. J. J. van Rijn van Alkemade en P. van Rees aparte vermelding verdienen, verliep alles op vlotte wijze; zoo begaven de deputaties (de meeste leden droegen jaquet met hoogen hoed, ter wijl de militairen in groot tenue waren» zich na de aankomst in de resp. gemeenten de deputatie-Ginncken arriveerde te Bre da van het station naar het stadhuis, waar de uit Den Haag verzonden kransen gereed lagen om gelijkijdig met het vertrek der deputaties naar de plaatsen van de kranslegging te worden vervoerd. De deputatie-T i 1 b u r g begaf zich per auto via het Piusplein naar den Heuvel, waar zich het standbeeld bevindt van Ko ning Willem II. die als Prins van Oranje opperbevelhebber was van de Nederlandsche strijdkrachten te land en te water. Bij deze deputatie hadden zich aangesloten de commandant van het Veldleger, luit.-geno- raal Insinger, die vergezeld was van den commandant der generale staf. H. G. Win kelman, alsmede Tilburg's burgemeester Vonck de Both. Bij het standbeeld was het muziekcorps opgesteld der afd. Tilburg van den Nat. Bond ..Het Mobilisatiekruis", als mede een deputatie van den Bond der Rid ders in de M. W. O. en van de Chr. Onder officierenvereeniging. Woordvoerder voor de deputatie was de Minister van Staat. Z.Exc. dr. J. Th. de Visser, die in het kort de gebeurtenissen naging, welke tot het uit- brekon van den strijd geleid hebben. Ons is het hier genoeg aldus spr. met dankbaarheid de geestdrift te geden ken, waarmede des konings oproep „Te wapen" door tal van vaderlanders toen werd beantwoord. Een trilling, van natio naal gevoel ging opnieuw door ons volk, een sterke vaderlandsche geest kwam weder op; vrijwilligers meldden zich in grooten getale aan. Spr. noemde helden en wapen feiten uit dien tijd met name en zeide ver volgens Mogen zoo de daden van ons voorgeslacht, waaraan wij zooveel hebben te danken, tot ons blijven spreken. De Ne derlandsche leeuw, het zinnebeeld van fier heid en kracht in het verleden, zij het ook in het heden en de toekomst. Hierna geschiedde de kranslegging en werd één minuut stilte in acht genomen. Burgemeester Vonck do Both sprak ver volgens ecnige woorden van dank, waarna de plechtigheid met het spelen van twee coupletten van het „Wilhelmus" besloten werd. Te Ginneken. Voor de deputatie-Ginncken voltrok zich do plechtigheid bij het Chassé-monumcnt aldaar. Bij het gezelschap had zich ook generaal b. d. C. J. Snijders aangesloten. Buiten de deputatie waren om. aanwezig de chef van den goneralcn 6taf. luit.-gene raal Seyffardt, vice-admiraal mr. Jager, de gouverneur der Mil. Academie te Breda ko lonel J. J. C. van der Harst, de comman dant der derde divisie, gen.-majoor P. Donk en enkele nabestaanden van Chassé. Nadat het hok om het terrein gesloten was daarachter sloeg een grootc menigte do plechtigheid gaande beklom de voorzit ter van „Ons Leger de heer J. J. C. van Dijk, lid der Tweede Kamer en oud-minis ter van Oorlog, het spreekgestoelte, voor het uitspreken der herdenkingsrede. Te Bergen op Zoom De Zuidzijde van de Ned. Herv. Kerk *an de Kerkstraat, waar het stoffelijk overschot begraven ligt van den luitenant ter zee L. C. Maas en de matrozen B F. Meijer en F. Brehm, was de plaats, waar te Bergen op Zoom de deputatie de plechtigheid ver richtte. Van de aanwezigen buiten de de putatie worden hier vermeld burgemeester en wethouders, kerkvoogden en de garni zoenscommandant, overste Wilkcns. Woord voerder was hier de heer H. M. van Bem- melen, voorzitter van ..Onze Vloot", die de juiste beteekonis der herdenking in het licht 6telde. Geen militair vertoon of schouwspel, geen groote demonstratie lag in de bedoeling, doch slechts een eenvou dige plechtigheid, waarbij geen politieke gevoelens konden of mochten worden ger uit. Na de gebeurtenissen te Antwerpen van einde September 1831 de revue te hebben laten passceren, besloot 6pr. met tc zeggen dat allen, die thans gelijktijdig verzameld zijn, er prat op gaan als warme vaderlan ders te worden aangezien en zich niet scha men op dit oogenblik te erkennen, dat zij onder den indruk zijn van de gedachte aan grooten corbied voor de gevallenen, terwijl daarnevens een groot deel van liet Neder landsche volk dat gevoel deelt en daarin medeleeft. Te Vlissingen, Te Vlissingen geschiedde de plechtigheid op de Oude Begraafplaats, waar kapitein ter zee R. H. Arntzonius, dirocteur van het Loodswezen te Vlissingen cn lid van den algemeenen Raad van „Onze Vloot" namens de deputatie de herdenkingsrede uitsprak. Deze ging de gebeurtenissen na uit de :a- ren 1830'32, waarbij Schout bij Nacht Jhr. Lcwo de Aduard, luitenant-ter-zeo J. Klink hamer, bootsman P. Hartz cn kwartiermees ter J. C. Krcyncnburg, wier stoffelijke hul sels hier begraven liggen, het leven lieten, er op wijzende, dat zij en de andere geval lenen trouw tot in den dood geweest zijn in hun plicht tegenover het Vaderland. In eerbiedige dankbaarheid zal men hun na gedachtenis blijver, herdenken. De heer Leeuwe van Nijestein, kleinzoon van den Schout bij Nacht Van Lecuwo van Aduard, dankte namens de familie voor de bewezen eer. Te Breda. Na afloop der plechtigheden begaven de deputaties zich naar Breda, waar leden cn genoodigden, na in het café-restaurant „Do Schuur" in de Catharinastraat de thee te hebben gebruikt, te ongeveer kwart voor vijf bijeenkwamen op het Stadhuis, van waar men zich kort daarna begaf naar het pand Catharinastraat 93. om de onthulling door generaal b. d. Snijders bij tc wonen van den gedenksteen, welke het gemeente bestuur aan hot pand heeft doen aanbren gen als herinnering aan het feit, dat aldaar in 1831 gevestigd was het hoofdkwartior van het Mobile Leger cn dc Prins van Oranje, Opperbevelhebber, aldaar het plan voor den Tiendangschcn Veldtocht voorbc reidde. De burgemeester, mr. dr. W. G. A. van Sonsbccck, heette op het Stadhuis de aan wezigen welkom, in 't hijzonder mevrouw gravin Dumoncoau en baron do Con6taijt Rebccquo, achterkleinkinderen van luit.- gen. Baron de Constant Rebccque, die al$ chef van dc generale staf van Prins Frc derik op den steen, die ook een metalei) kruis draagt, geslagen uit het op 1 Augus tus 1931 op den vijand veroverd geschuf, wordt herdacht. Op hot door de politie afgezotte gcdeel|e voor het pand fyeeft hierna genoraal b.fl C. J. Snijders den steen onthuld, na e^n rede, waarin hij betoogde, dat ook naar onze huidige opvattingen de Ticndaagscjic Veldtocht als een gewettigde en onverrpij- dclijkc daad moet worden beschouwd, ipi mem al6 het ecnige don Koning nog rps- tend middel tot verzet tegen onrecht en tot bescherming van het levensbelang {'es vaderlands. Den steen onthullende u|tte spr. de hoop. dat deze de jongeren tot in vele geslachten welke na ons komen moge wijzen op hun plicht zich aan liet vaderland met geestdrift cn toewijding tc geven en hen op te wekken tot dienstbaar heid en opoffering ten bate der gemeen schap, als s menschon hoogste roeping. Het zingen door dc deputaties en genoo digden van twee coupletten van het „Wil helmus", gevolgd door een spontaan ge roep van: ..Leve dc Koningin!" besloot deze plechtigheid. Na afloop van de hierna gehouden recep tie ten Stadhuize verecnigden de loden dei- deputaties cn genoodigden zich in hotel- restaurant „De Kroon" aan dc Boschstraat aan een maaltijd. Op verzoek van den tafcl- pracses, oud-minister J. J. C. van Dijk, werd onder krachtig applaus besloten tot verzending van een telegram aan H.M. dc Koningin, waarin getuigd werd van oprech te trouw en aanhankelijkheid. Dr. J. Th. de Visser schetst in een rede Lorentz' geniale persoon: lijkheid Hedenmiddag is op Sonsbeck te Arnhem het monument onthuld voor wijlen onzen grooten landgenoot prof. Lorentz. De ont hulling geschiedde door dr. J. Th. dc Vis ser, die in zijn openingswoord o.a. dank bracht aan Prinses Juliana, wijl deze na mens H. M. de Koningin het monument wilde onthullen cn verder dc daarbij aan eenige kinderen en kleinkinderen van prof. Lorentz een welkomstwoord toeriep. Daar na ging dr. De Visser voort: „Zelden zal er een huldebetoon in ons land hebben plaats gehad, dat van den aan vang af zoo spontaan weerklank vond als hier het geval was. ITct initiatief, door Arnhcm's burgemeester genomen, om in de plaats van Lorentz' geboorte een gedenk- teeken tc zijner nagedachtenis te doen ver rijzen, leidde zeer snel tot de vorming van ons comité, waarin allerlei vooraanstaande mannen bereidvaardig zitting namen. In korten tijd was bet benoodigd bedrag van 50.000 bijeen. Van Arnhem's gemeentebe stuur ondervonden wij algehecle medewer king, ook wat de keuze betreft van het ter rein, waarop het monument werd geplaatst. Aan den bekenden beeldhouwer Wencke bach kon spoedig met behulp van den ar chitect Limburg, het werk worden opgedra gen, mannen, aan wie reeds vóór de ont hulling een woord van dank cn hulde mag worden gebracht voor dc wijze, waarop zij hun arbeid hebben verricht. En zóó kon dan nu deze Septemberdag alles voor de plechtigheid gereed vinden, dank z'j vooral de grootc toewijding en den ingespannen arbeid van onzen voortrcffelijken secreta ris en penningmeester, baron Dc Vos van Steenwljk, die daarvoor ons aller waardce- ring verdient. Groote piëteit vervuld ons allen op dit oogenblik, nu het beeld van den grooten Nederlander voor onzen geest verrijst. Groot door dc geheimzinnigheid van zijn genie, door dc diepte van zijn denken, door de klaarheid van zijn voorstelling, door den samenhang zijner theorieën, door het voor uitbrengen der wetenschap, door zijn mach tigen invloed op natuurwetenschappelijk gebied. Het pa6t mij niet hierover iets meer te zeggen, niet alleen orndat ik daartoe vol strekt onbekwaam ben, maar ook, omdat strak6 Lorentz' geleerde discipel cn vriend, prof. Fokker, hierover het zijne zeggen zal. Maar wanneer een man al6 prof. Zeeman na Lorentz' sterven zeggen kon: „Aan den tempel der wetenschap is één der lioofd- peilcrs ontrukt en niet alleen de natuur kunde, maar dc internationale wetenschap treurt", dan is daarmede voldoende bewe zen, dat wij in Lorentz een man bezaten, zooals Nederland er slechts een zeer enkele kent. Want iets anders is het de weten schap bij tc houden dan vooruit te brengen, iets anders op dit gebied meerderheid te brengen, dan licht te ontsteken in de duis ternis. Dit laatste is slechts aan hem go- geven, in wien de vonk gloort van het genie. En zulk een begenadigde was Lorentz. En wij dragen er roem op, dat bij onze land genoot wa6. Want hoewel de wetenschap een interna tionaal karakter draagt cn hare beoefe naars over nationale on politieke grenzen heen zien, omdat het er hun uitsluitend om tc doen is de menschheid op een hoo- gcr trap van beschaving en geluk tc bren gen, en vooral een klein land als Nederland, omringd door volken van hoogc cultuur, gaarne ruim om zich heen ziet cn groote winst doet met de vruchten der weten schap, onafhankelijk van den bodem, waar op zij zijn gerijpt zoo verhoogen cory- pheeën der wetenschap als Lorentz niet al leen den roem van het eigen land, maar banen zij ook hier en in den vreemde op verschillend gebied wegen voor onze jonge lingschap, die hun leerlingen waren. Zoo i6 hun arbeid niét alleen van internatio nale, maar ook van nationale bclcekenis. En als dit van eenig Nederlander geldt, dan zeker van den man, wiens nagedachtenis wij heden ecren en die als het middelpunt, ja het glanspunt van zoovele internationale grenzen bij tallooze vreemdelingen den in druk heeft achtergelaten, dat Holland, zoo groot in het verleden, ook nog in het heden den aureool zijner grootheid niet verloor. In zooverre vervullen wij heden aan Lorentz een schuldigen, vaderlandschen plicht. Maar bij Lorentz 6taan wij niet alleen voor een held op het gebied der welen- schap, doch tevens voor een zoo hoog staand karakter, dat onze eerbied bijna tot vereering klimt. Groote talenten, geniale personen vertooncn allicht iets onevenwich tigs in hunne persoonlijkheid. Op verschil lend gebied liggen de voorbeelden daarvan voor het grijpen. Maar bij Lorentz was daarvan geen zweem of schaduw te vinden. Hij paarde aan wakkerheid, rechtschapen heid, aan vooruitstrevendheid, bezadigd heid, aan fierheid, eenvoud. Ik noem daar het woord „eenvoud maar heeft iemand ooit zooveel eenvoud bij zooveel grootheid gezien, als hij bij Lorentz waarnam? Ik heb Jierliaaldelijk personen, van hem spre kende, hooien zeggen, dat zij in zijne te genwoordigheid verlegen werden tengevol ge van zijne overgroote bescheidenheid. En dat dit begrijpelijk is. heb ik zelf herhaal delijk ondervonden. In zijn nabijheid ge voelde men zich klein, niet alleen door de macht van zijne kennis cn de helderheid van zijn inzicht, maar bovenal door den adel zijner persoonlijkheid. En waar dan ook zijn beeld komt te prijken in de Le5d- sche Raadskamer of zijn vroegere college zaal, in Haarlem's Lorentzpark of op Arn hem's Sonsbeck, het zal voor tijdgenoot cn naneef de herinnering oproepen aan een man, die gaven bezat van hoofd en hart, als slechts zeer zelden in één mcnsch vcr- eenigd zijn en die blijvende sporen nalaat zoowel op internationaal als op nationaal gebied. Het is voor ons, die nationaal voelen een schoon oogenblik van ons leven, dat wij deze nationale plechtigheid ter eere van een zóó verheven nationale figuur mogen bijwonen. Met opzet spreek ik van een na tionale plechtigheid, omdat alle standon en rangen, alle partijen cn volksgroepen ons nationaal Lorentz-comitó hebben ge steund en hierbij thans op Sonsbeek verte genwoordigd zijn. Ons nuchter volk heeft nooit zijn beroemde mannen veel door standbeelden geëerd. En als het dit deed, dan waren er niet zelden vóór- cn tegen standers. Maar hier bij dc vestiging van dit monu ment zijn in dit opzicht geen wanklanken gehoord. Hier 6laat als het ware do nalie in hare eenheid geschaard. Dit eert haar evenzeer als Lorentz. Doch dit i6 niet ge noeg. Want wij eeren dezen groote het meest, wanneer wij van liier gaan met nieuwe lust en kracht bezield, om mede te helpen bouwen aan den tempel onzer sa menleving. waarvan sommigen dc funJee- ring leggen en anderen deze architectonisch bewerken, maar waarin ook dc kleinste cn Gewas 1924. ecnvoudigste steen medehelpt aan dc ge dachte van het geheel tot uitdrukking lo brengen. Zoo ie ons aller roeping bepaaid! Hot uitvoerend comité beslaat uit: Dr. J. Th. de Visser, oud-minister van onderwijs, kunsten cn wetenschappen, voorzitter; Mr. Dr. F. A. C. Graaf van Lynden van San- denburg, oppci kamerheer van H.M. do Ko ningin en vice-president Raad v. State, on dervoorzitter; Mr. A, J L. van Beek Cal- koen, chef der afd. H O. Departcm. van O K. en Wctcnseh.; S. P. van Ecghcn, oud- voorz. kamer van kooph.. Amsterdam; Jhr. Mr. C. Feilh, secr.-gen. departcm. O. K. cn Wctcnseh.; Prof, dr. A. D. Fokker. Hnar'.em: C Maarschalk, burgem. Haarlem; A. C. Mees, direct. Intern. Crcdict en Handels- vereen. „Rotterdam" te Rotterdam; Mr. S. I. R. de Monchy, burgem Arnhem; Mr. A. van dc Sando Bakhuyzcn, burgem. Leiden: Prof. dr. A. J. Wcnninck, rcctor-mognificus der Rijksuniversiteit Leiden: Prof. F. A. F. C. Went, voorz. afd. wis- en natuurk. Wc tcnseh. Koninkl. Academie van Weten schappen; Mr. A. J. M. G. Baron van Wijn bergen, lid Tweede Kamer: Mr. J. A. G. Ba ron de Vos van Steenwijk. raadsheer ge rechtshof Arnhem, 6ecretaris-pcnnin3tn.: Mr. F. de Visser, advocaat cn procureur te Arnhem, adjunct-secretaris. INTELLECTUEELS TOENADERING TUS- SCHEN NEDERLAND EN BELGIE. Nederlandsche hoogleeraren naar België. Dc Nederlandsche afdceling van dc Tech nische Commissie, bedoeld in het verdrag betreffende intcllcctueclc toenadering tus- schen Nederland en België, heeft de vol gende Nederlandsche hooglecraron aange wezen om voor de a s. Kerstvacantie voor drachten te houden aan Belgische universi- ten: Prof. dr. VV. J. de Haas '.Leiden) aan de universiteit tc Brussel: Prof. dr. G. W. Kernkamp (Utrecht) aan de Universiteit te Leuven; Prof. dr. F. M. Jaeger (Groningen) aan de universiteit te Brussel; Prof. dr. P. Zeeman (Amsterdam) aan de univorsiteit te Gent; Prof. dr. J. van Ginneken (Nijmegen) aan do universiteit Ie Luik; Prof. dr. F. C. Scheffer (Delft) aan de universiteit te Gent. Over uitzending van een hoogleeraar van dc Vrije Universiteit te Amsterdam worden nog onderhandelingen gevoerd. DE WAALBRUG TE NIJMEGEN. B. en W, stellen voor het voorstel van den Minister aan te nemen. Naar van offlcieelc zijde vernomen wordt, stelt dc meerderheid van B. en W. aan den gemeenteraad van Nijmegen voor, om de overeenkomst door den Minister voorge legd, te aanvaarden. Adres der Mij. van Nijver heid. Dc Maatschappij van Nijverheid heeft Maandag een adres gestuurd aan het ge meentebestuur met verzoek in het belang van handel en nijverheid dc voorstellen van den Minister tc aanvaarden. 49 Leden aangesproken tot betaling ieder van 437Z Men meldt ons uit Leiden: Eenige jaren geleden bestond te Leiden de Coöperatieve Vereeniging „Coöperatieve Middenstands- Spaar- cn Voorschotbank „Boaz". De leden waren vrijwel alle kleine midden standers uit Christelijke kringen. Opgericht den 22on October 1926, bleek reeds nu een tweetal jaren, dat deze bank het niet lang zou kunnen bolwerken. Dc wijze van beheer cn eveneens de wijze, waarop credieten werden verstrekt, brachten deze bank in het begin van 1929 in déconfiture, waarom in April van dut jaar tot ontbinding werd be sloten. Tot liquidateuren werden benoemd mr. R. H. Nicrstrosz tc Amsterdam en mr. Kuklcr te 'sGravenhage. Deze zijn thans tot de slotsom gekomen, dat liet voorloopig te kort f 112.823 bedraagt, welk bedrag door 49 leden der bank moet worden gedekt, bijna allen woonachtig tc Leiden of in de naaste omgeving. Ieder hunner zal voor zijn aan deel in dit tekort hebben te betalen f 2914. Daarmede zijn zij er echter nog niet, want liquidateuren hebben het noodig geacht in- volgc de bepalingen der statuten dit bedrog te verhoogen met 50 pet oftewel 1 1457, zoo dat ieder der 49 leden te betalen zal hebben f 4372. Het heeft langen tijd geduurd voordat li quidateuren er toe zijn overgegaan deze 49 overgebleven leden in rechten tot betaling aan tc spreken. Thans hebben zij daarmede een begin gemaakt. Tegen Dinsdag 15 de zer zijn, om te beginnen, verschillende le den voor dc Haagsche Rochtbank gedag vaard tot betaling van 1 4372 en zoo noodig tot betaling van een nog hooger bedrag, in dien dat tot dekking van het tekort later mocht noodig blijken. Dit laatste zal vrij ze ker liet geval zijn, aangezien onder de over blijvende 49 leden zich verschillende bevin den, op wie, ook al zouden zij tot betaling worden veroordeeld, niets of weinig valt tc verhalen, zoodat dan dc andere leden, in dien op hen dan nog wel iels valt tc ver halen, in verhouding tot hun aantal ieder boven deze f 4372 nog een belangrijk bedrag zal hebben te betalen. Voor velen dezer middenstanders zal deze procedure wel tegelijk hun ondergang bc- teckcncn. DE OOIEVAAR IN EAT.ACHI. Ancta Vaz Dias meldt: Bij dc K.L.M. is be richt ingekomen dat de Ooievaar om 0.26 uit Djask is vertrokken cn om 13.59 in Ka rachi is geland. EEN GEHEEL METALEN FORD-VLIEGTUIG. Rotterdam, S Sept. Fen geheel meta len Ford-vliegtuig met 3 motoren van 420 ~P.K. elk. is hedenmorgen om elf uur oj> hel vliegterrein Waalhaven le Rotterdam geland, komende uit Londen voor een toer nooi door ons land. Het vliegtuig was hei stuurd door den heer G. Higgs, manager van dc Furopeeschc luchtvaartafdceling dor Ford Motor Comp., cn den piloot F. Digburg, tot voor kort verkeersvlieger van de Western Australia Airways. ZIET ONZE ETALAGE. Speciale aanbieding van Leldsche Wollen Dekens. Zwaar gevulde Kapok Matrasstellen Prima Damast f 47.50 1 en 2 pers. Spiraalmatrassen met 20 jaar garantie v.af f 15.25 Vlieger (die bijna tegen een parachutist is aangebotst): „\vcl verbaasd, ik had nooit kunnen denken hierboven voetgangers te zullen ontmoetera." (Passing Show).

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1931 | | pagina 6