ARBEID IN EN OM EEN BINNENZEE
LEVEN IN DE WIERINGER-
MEER
Sociale voorzieningen
DE KINDERMOORD
WATERINGEN
TE
DE KERK IN DE WEST
INBREKERS BETRAPT OP
HEETERDAAD
Onze Postvliegers
onderweg
Een tocht door de kanalen, van
Medemblik naar Sluis I
li.
De excursie, waarover wij spraken, ving
aan te Medemblik en wel in hot electrisch
gemaal „Ljely", waar de directeur-generaal
der Zuiderzeewerken, ir. V. J. P. de Blocq
van Kuffeler, de .journalisten begroette en
een exposé van den tocht gaf.
Het gemaal „Lely".
Iïet gemaal „Lely" en het Diesseigemaal
„Leemans" te den Oever, dient om het pol-
'derwater uit de Wicringermeer op het
IJs6elmeer uit te malen. Dat men deze be
maling over twee gemalen met verschillen
de drijfkracht verdeelde, is te zoeken in een
verhooging van bedrijfszekerheid. Immers
zoo behoeft bij storing in het bedrijf het
werk niet te worden 6topgezet, terwijl men
bovendien minder afhankelijk is van een
bepaalde soort brandstof.
De „Lely" dan heeft een normale op
brengst van ongeveer 1200 M'. water per
minuut en kan, in samenwerking mot de
„Leemans", in normale omstandigheden
1700 M'. per minuut, dat is rond 2.500.000
M'. per etmaal uitslaan. Tijdens liet droog-
malen, waarmede 10 Februari 1930, door
officieele inbedrljfstelling werd aangevan
gen, werd dit getal nog overtroffen en be
liep dit in de eerste maanden 4.000.000. Zes
maanden lang gonsden de zware motoren
en toen den 21sten Augustus 1930 aan de
„Lely" liet peil van 5 M. N.A.P. was be
reikt, lag het maaiveld van den geheelen
polder droog en mocht het droogmalen
als geëindigd worden beschouwd.
Nu volgde liet droog li o u d e n.
Verband houdende met de diepte van den
zeebodem, is de Wieringermeer verdeeld
in vier poldcrafdeelingen, waartusschen
oen scheppvaartgemeenschap door kanalen
wordt bevordert. Deze kanalen werden
reeds vóór den aanvang van liet droogma
len, met zeegaand baggermaterieel in den
zeebodem gegraven. Dit kanalennet staat,
door een viertal toegang6sluizen, n.l. te Me
demblik. Kolliorn, De Haukes en Den
Oever, mek het buitenwater in verbinding.
Een tocht door de kanalen.
Zoo stpnden wij dan bij „de Lely", het
witte gemaal, dat tegen den blauwen mor-
g.-.ihemel oprijzend, als liet ware den toe
gang vormt tot 20.000 H.A. nieuw gewonnen
land. Wij zien cons, waar we onze voeten
gezet hebben en denken met bewondering
aan het bijna niet te realisceren feit, dat
een jaar geleden hier de bodem van een
zee was. Links en rechts zijn nog gulzigo
graafmachines aan het werk, waarvan de
machtige kaken niet zullen rusten, totdat
het reuzen-doel is bereikt.
Doch veel tijd tot philosofischc overpein
zingen is er niet. Ons wacht een motorboot,
die het gezelschap door de kanalen naar
Sluis I zal voeren. Langzaam verdwijnt
achter ons de „Lely", straks als een witte
villa onder een Zuidelijken hemelkoepel
gelijk. Ook de toren van Medemblik wordt
vager, de toren, die nu zoo geheel anders
de dingen bekijkt en tegen den tijd, dat
hij wellicht het land aan water had gekre
gen, thans kostelijken grond aan zijn op
gang ziet.
Wij varen.
Het water klotst tegen de wallen aan en
spoelt heel ondeugend weer 6tukken naar
beneden. De zon gaat over het nieuwe land,
dat meer en meer uit de „status nascens"
opkomt. Het begint te groeien in dien zil-
ten bodem, reeds dringt de wildernis zich
-vooruit en zet het onkruid als voorposten
neer. Hier is een brug in aanbouw, teeken
van gemeenschap, daar een veerpont, pri-
„miticver middel van communicatie. Langszij
"vaart een tjalk en op het kanaalwcgje hou
den stoere arbcidersknuisten een fietsstuur
omkneld. Het gaat naar den arbeid.
'j Van dat werk getuigen reeds de hoogs
geraamten der landbouwschuren. Het lijkt
alles een begin van nieuw leven op nieu
wen grond in een nieuwe gemeenschap.
De boot nadert Sluis I, waar het eerste
dorp, nog in aanbouw, zal verrijzen.
S looters luis, zoo zullen wij het waar
schijnlijk leeren kennen. Reeds staat een
eerste rij huizen gereed van dit bijdorp,
want midden in den polder, op de terp,
daar komt de hoofdplaats, waarvan de
naarn wellicht Middenmeer zal zijn.
Iets over de nieuwe dorpen In
de Wieringermeer.
Het kan hier de plaats zijn iets meer te ver
tellen over de inrichting van de geprojec
teerde dorpen in de Wieringermeer. Op een
drietal, aan kruispunten van wegen en ka
nalen gelegen plaatson, in hot midden van
den polder, zijn op een onderlinge afstand
van 4 4 5 K.M. dorpskernen geprojecteerd.
Namelijk bij Sluis i 5 K.M. van Wierin-
gen en Wioringcrwaard), Sluis III G K.M.
ten Oosten van Kolliorn) en do Terp. Daar
zal het hoofddorp komen met gemeente
huis, politie, e.d.
Deze dorpskernen zullen niet alleen on
derling door verharde wegen met elkander
worden verbonden, doch tevens worden
aangesloten op liet wegennet van het oude
land. Zoo kan men thans reeds de kernen,
vanuit dat oude land bereiken langs fiets
paden, waarover eveneens een licht auto
verkeer mogelijk is. Aan den aanleg en ver
harding van de wegen wordt druk gewerkt,
zoodat binnen korten tijd de beide korn-
ëorpen Sluis I cn Sluis III in het normale
verkeer van het oude land zullen zijn opge
nomen. Over de verbinding te water schre
ven wij reeds.
Zooals te begrijpen is, wordt aan onge
regelde bebouwing niet gedacht, doch zijn
systematische plannen door prof. Ir. M. J.
Granpré Molière te Delft, ontworpen. Ook
verspreide bebouwing uitgezonderd dan
het slichten van arbeiderswoningen bij de
boerderijen wordt in de Wieringermeer
niet toegelaten, doch alles zal worden ge
concentreerd om de genoemdo midden
punten. En daar do bewoners voornamelijk
op hun plaatsgenootcn-neringdoenden zul
len zijn aangewezen, zal dit principe de be
staansmogelijkheid van deze lieden ver
sterken.
De dorpen 'zullen gedeeltelijk een aaneen
gesloten, gedeeltelijk een open bebouwing
vormen, terwijl voor den winkelier; en za
kenman In het centrum een belangrijk ge
deelte gereserveerd is.
Zoowel bij Sluis I, als hij Sluis III. is hei
bouwterrein, gelegen aan een breeden
„Brink" waarover de hoofdverkeersweg
gaat, met afzonderlijke parrallelwegen
langs de huizen. Daarlusscben zijn brcede
grasbermen met beplantingen geprojecteerd.
Ook de dorpsstraten met klinkers ver
hard zullen omzoomd worden met gras
bermen, terwijl langs de voortuintjes een
tegelvoetpad zal loopen. Voorts is in elk
kerndorp, in de onmiddellijke omgeving
van het vaarwater, terrein gereserveerd
voor de kleinindustrie cn bieden de kanaal-
boorden voldoende ruimte voor opslag van
materiaal cn goederen.
Deftige cn minder deftige wijken zal men
niet aantreffen. Tusschen middenstandswo
ningen zullen arbeiderswoningen staan en
omgekeerd, zoodat ook in dit opzicht aan
passing wordt verkregen aan de toestanden
in de plattelandsplaatsen van het oude
land.
Zoovee! mogelijk is met alle eischen, wel
ke hier mogen worden gesteld, rekening
gehouden cn is het streven: „Zoo aantrek
kelijk mogelijk". Kort gezegd: de dorpen
zullen in den waren zin des woords „woon
kernen" zijn, ruim gebouwd en voldoende
aan de hooge eischen van volkshuisvesting
en hygiëne.
Bij Sluis I staan de eerste 20 woningen
ter betrekking gereed, terwijl met den bouw
van nog een 55-tal ter plaatse, kort geleden
is aangevangen. Voorts komen er 100 wo
ningen bij Sluis III en huizen bij de land
bouwschuren, zoodat volgend jaar onge
veer 250 gezinnen in den polder een woon
plaats kunnen vinden.
Sociale voorzieningon.
Voor sociale voorzieningen ligt hier werk
te over en de sociaal economische afdeeling
van den dienst -voor hetdrf cultuur brengen
van do Wieringermeer. liceft onder de des
kundige leiding van Ir A. Roebroek, die
ook ter excursie aanwezig was. reeds maat
regelen getroffen. In de eerste plaats werd
ingesteld een commissie voor de Volksge
zondheid. waarin naast' een geneeskundig
inspecteur van de Volksgezondheid, verte-
getyvoordigers van de in Noord-Holland
werkende Kruisverecnigingen zitting heb
ben. Door toedoen van deze commissie zal
zich misschien nog dit jaar, doch uiterlijk
in 1932 een geneeskundigo te Sluis I vesti
gen. Ook de wijkverpleging met een gebouw
daabij behoorend, heeft den vollen aan
dacht van de commissie.
Ter behartiging van de godsdienstige be
langen der bewoners, zijn vertegenwoordi
gers van een drietal kerkgenootschappen in
de Wieringermeer werkzaam. Reeds zullon
zich binnenkort een R.KI geestelijke cn een
Ned. Herv. predikant in het eerste dorp
vestigen. Zeer prozaisch gaan zij in arbei
derswoningen huizen misschien wel naast
elkander daar pastorieën nog niet ge
bouwd zijn.
Een aanvang zal, binnen niet al te langen
tijd. worden gemaakt met de stichting van
wijkgebouwen door de Ned. Ilerv.. R.K. en
Gereformeerde kerkgenootschappen, waarin
godsdienstoefeningen kunnen worden ge
houden en andere geestelijke belangen ver
zorgd. In voorbereiding zijn maatregelen ter
voorziening in de behoefte aan gewoon
lager onderwijs.
In een der nieuwe woningen zagen we
een postkantoor met telegraaf en telefoon
dienst.
IR. DE BLOCQ VAN KUFFELER,
de directeur-generaal der Zuiderzeewerken.
Zoo js alles er op gericht den nieuwen
inwoners een „goed thuis" te waarborgen.
Na den vaartocht dus in Sluis I aange
land. blijven wij hier even, om in een slot
artikel te schrijven over de landbouwkun
dige- werkzaamheden cn de uitgifte der
gronden.
Begrafenis van de slachU
offers
Woensdagmorgen had op de Algemeene
Begraafplaats te Wateringen do teraarde
bestelling plaats van den zevenjarigen Aal-
dert en de vierjarige Harmcnline Dekker,
die Zondag op zoo vreesclijke wijze zijn
vermoord.
Ken groote menigte werd op een af6tand
gehouden door rijksvcldwacht cn plaatselij
ke politie. Onder klokgelui naderde de fa-
mi l'.e, in drie kap wagons,- volgens gebruik
welwillend gereden door naburige landbou-
rners. De kistjes uerdenop één baar door
leden der Jongêlingsverecniging uit het lij-
kenhuisjc naar de groo.yp gedragen, waar
allereerst ds. B. C. Verhagen van de Ned.
Herv. Gemeente het woord voerde. Daarna
sprak de burgemeester, de heer A. J. Ver
hoeven. als hoofd der gemeente en vervol
gens het hoofd der Christelijke school, J
Ouwcndijk, waar Aaldert sedert 1 April
leerplichtig was.
De patroon van Dekker." de heer P. Jan-
knegt, 6prak namens de familie een kort
dankwoord, waarmee de plechtigheid was
afgeloopcn.
ITet onderzoek heeft uitgewezen, dat na
den moord op de beide kinderen van Dek
ker de inboedel in diens woning met bijl
slagen gedeeltelijk vernield is. Men heeft
een sterk vermoeden gekregen, dat de moe
der in een vlaaft van waanzin de hand aan
haar kinderen heeft geslagen cn later een
verhaal heeft verzonnen oip alle verden
king van zich af te werpen: Zij sprak war-
taaPen scheen de schuld te werpen op een
bedelaar, die bedjeigingen zou hebben geuit.
De vrouw kon tot dusver nog niet wor
den gehoord.
ONDERNEMERSRAAD VOOR SURINAME.
Benoeming van een voorzitter.
In plaats van wijlen Professor Mr. M. W.
F. Trcub is als voorzitter van den Onder-
nemersraad voor Suriname benoemd de
heer G. J. W. Putman Cramer, thans eerste
secretaris van dien Raad.
De heer Mr. Dr. IT. IT. A. van Gybland
Oosterhoff, thans tweede secretaris van dien
Raad, heeft thans als eenig secretaris do
leiding van liet secretariaat.
Op den duur zal de R.K. kerk
den meesten invloed
uitoefenen
De predikantsarbeid buitengewoon
loonend
Ds. M. W. J. van Linschoten, predikant
te Paramaribo, die thans met verlof hier te
lande vertoeft, heeft voor de leden van zijn
vroegere gemeente Oudshoorn, die georga
niseerd zijn in de afdeeling Alphen a. d.
Rijn van den Nederl. Protestantenbond, een
causerie gehouden over het onderwerp:
Godsdienstig en kerkelijk leven in Parama
ribo en Suriname.
Aan het verslag daarover in de N.R.Ct.
ontleenen wij het volgende:
Paramaribo, een stad van 49.000 inwoners,
telt onder haar bevolking ongeveer 33.000
stadsnegers, voormalige slaven, die voor
een groot deel bij de Hernhutters, die van
1732 af op zendingsgebied in Suriname
werkzaam zijn geweest zijn aangesloten. Hoe
wel spr. niet in alle opzichten een bewon
deraar is van het zendingswerk, erkent hij
gaarne het nut van de zending onder de
bosch- cn stadsnegers. Den laatsten tijd
heeft echter ook de katholieke kerk onder
de volgelingen van de Hernhutters gearbeid
cn dit heeft tot gevolg gehad, dat velen tot
den katholieken godsdienst zijn overge
gaan. Overigens had spr. alle respect voor
het werk van de r.k. kerk in Suriname. Zij
tracht de boschnegers in de eerste plaats te
wennen aan rcgelmatigen arbeid en op dil
gebied heeft zij reeds veel bereikt.
Op de vraag, welke vorm van christen
dom op den duur den meesten invloed zal
oefenen, wist spr. dan ook slechts één ant
woord: de roomsch-katholieke. De r.k. kerk
is nu eenmaal mensclikundiger; zij brengt
haar volgelingen slechts langzamerhand in
kerkelijk verband.
Paramaribo telt thans zes groote gemeen
ten van dc Hernhutters, vier groote ge
meenten van de roomsch-katholieken, welke
echter evenveel lidmaten omvatten als de
zes der Hernhutters, een Evang. Lutherschc
gemeente cn een Ned. Hervormde. Deze
laatste omvat 7000 zielen, waarvan onge
veer 10 pet. geregeld de kerk bezoekt. De
kerkgangers zijn voornamelijk Creolen, die
zich buitengewoon dankbaar plegen te too-
nen voor het werk van den predikant.
Thans bestaan er in Suriname nog slechts
twee Ned. Herv. gemeenten, in Paramaribo
en in Nickerie. De beide, te Paramaribo ge
vestigde, predikanten gaan om de beurt
eens in de drie maanden naar Nickerie,
waar men in stand tracht te houden, wat
er nog staat. Het kerkelijk leven wordt
hier echter steeds minder, daar vele Euro
peanen Nickerie verlaten.
Het beheer der Ned. Herv. gemeente is
ecnigszins anders dan hier te lande. Er is
geen scheiding tusschen bestuur en beheer.
De kerkeraad is gesplist in kerkvoogdij, arm
voogdij en wcesvoogdij.
De ongunstige economische toestand, wel
ke Suriname met ondergang bedreigt,
maakt het uiteraard ook de kerk niet ge
makkelijk. Toch heeft men zich tot dusver
staande weten ie houden, hetgeen voor een
deel te danken is aan het feit. dat de pre
dikanten ambténaren zijn van het gouver
nement, zoodat de lasten van het iractc-
ment van dc kerk zijn afgewenteld. Des
ondanks heeft men herhaaldelijk met finan-
ciecle moeilijkheden te kampen. Het benoo-
digde geld moet worden gevonden uit dc
contributie voor het lidmaatschap en uit
enkele bezittingen. Blijkt een en ander niet
toereikend, dan ziet men er echter niet te
gen op, b.v. door het houden van een bios
coopvoorstclling in het tekort te voorzien.
Het weezenvraagstuk is in Suriname
eveneens uiterst moeilijk, daar zeer velen in
concubinaat leven en liet gouvernement, bij
het bepalen van zijn financieelen steun,
slechts die kinderen als weezen beschouwt,
welke uit een wettig huwelijk zijn geboren.
Er is geen weeshuis, zoodat de opvoeding in
het huisgezin plaats heeft, hetgeen over het
algemeen heel goed gaat, daar de Creool
DE „LELY" IN FEBRUARI 1930. Thans staat het gema al aan een breeden weg, waar druk verkeer overheen raast.
Mevrouw!
VOOR DE KOFFIETAFEL
Een blik smakelijke Kippered Her
rings, Kippered Snacks of Pil
chards. Heerlijk en niet dunr, ge
kocht in den IJmuider Vischhan
del, Utrechtschestraat 40, TeL 92.
gauw geneigd is zich over zijn medemen-
schen te ontfermen.
Ook de armvoogdij heeft het zwaar te ver
antwoorden, daar tenminste 60 pet. der be
volking van Suriname armlastig is.
Resumeerende, zegt spr., dat de arbeid
van den predikant in Suriname culmineert
in zielszorg. Hij kan geen beter werk ver
richten dan huisbezoek en de bevolking
zelf vraagt niets anders dan: Predikt ons
het evangelie. Daarom is de arbeid van den
predikant ook buitengewoon loonend. In
Holland zegt spr., zijn gemeenten, waar men
een predikant kan missen en waar het da-
gelijksch leven buiten de kerk blijft. In
Suriname daarentegen gaat het leven dwars
door de kerk heen. Er is geen gebeurtenis
van eenig belang in het dagelijksch leven,
of de kerk wordt er in betrokken. Een be
langrijk voordeel is ook. dat Suriname geen
kerkelijke grenzen kent, geen hermetische
afsluiting, zooals in het moederland.
De kerk leeft in de West en daarom is
haar prestige er ook zeer groot. De predi
kant wordt er nog overal in eere gehouden.
Spr. besloot met er op te wijzen, dat de
Europeanen, waar het hun geestelijk leven
betreft, tegenover de Creolen een zeer poo-
ver figuur slaan cn dat ook in dit opzicht
de R.K. Europeanen een uitzondering ma
ken.
'Aanhouding te Tilburg
Tilburg, 7 Oct. Gisteravond hebben
twee mannen door indrukking van een
ruit zich toegang verschaft tot het leeg
staande landhuis Dennenheuvel aan den
Bredaschen weg. Een der omwonenden zag
licht branden, vond dit verdacht en waar
schuwde een toevallig in de buurt wonen
de politie-agent. Zij slaagden erin de beide
mannen op heeterdaad te betrappen. Zij
bleken te zijn zekere H. J. uit Rotterdam,
en B. v. d. L. uit Pijnacker. Zij hebben het
huis van onder tot boven doorzocht, doch
slechts weinig of niets bleek te zijn ont
vreemd. Op een der mannen werd een.
driehoekige vijl gevonden.
Bij hun verhoor verklaarden zij door
langdurige werkloosheid tot deze daad te
zijn gekomen. Zij werden naar het huis
van bewaring te Breda overgebracht.
DE AFGETREDEN GOUVERNEUR.
GENERAAL TERUGGEKEERD.
Officieele begroeting.
Rotterdam, 7 Oct. Met het motorechip
„Baloeran" van den Rotterdamschen Llovd
is hedenmorgen t3 Rotterdam aangekomen
dc afgetreden gouverneur-generaal van Xe-
derl.-Indië Jhr. mr. de Graeff.
Aan boord werd hij verwelkomd door ka
pitein van K'jsteren namens H. M. de Ko
ningin. Voorts kwamen hem aan boord be
groeten de heer Van Voorthuizen, van het
Departement van Koloniën, de beide oud-
gouverncurs-generaal van Idenburg en
Fock, de heer Welter, oud-vice-president
van den Raad van Indic en de directie van
den Rotterdamschen Lloyd.
Valk
l
ooievaar
1—10
Amsterdam
Neurenberg
Praag
Leipzig
Weenen
1—10
Boedapest
Belgrado
Sofia
Saloniki
2—10
Athene
Mcrsamtruh
3—10
Cairo
Ghaza
4-10
Bagdad
Basra
Boeshir
7—10
5-10
Djask
6—10
Karachi
6—10
Jodpoer
7-10
Allahabad
5—10
Calcutta
Akyab
4—10
Rangoon
Bangkok
Kohlak
3—10
Penang
Medan
2—10
Paiembang
Batavia
Bandoeng
2—10
r
Vertrek van het eerstvolgende postvliegtuig
van Amsterdam op 8 October 1931
