DE êemlandeq
BRIEVEN VAN EEN
BRABANTSCHEN BOER
JOH. DE HEER
VERLAAGDE PRIJZEN
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
ABONNEMENTSPRIJS <-■ J maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand 0.75, per
WCek (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f O.H1/#
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummn
baandag 30 November 1931 j Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 30e Jaargang No. 132
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
0
w
s
0
0
0
0
0
STEUNT ALLEN NAAR VERMOGEN
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
00000000000000000H0HHH00000000
Piano's, Orgels, Radio
GRANDi UIT AMERIKA
VERTROKKEN
VOOR ST. NICOLAAS EN KERSTMIS
OP ALLE GOUDEN EN ZILVERWERKEN
aanbevelend:
't Zand 3
E. FRANKENHUIS
Telefoon 386
4 uur 25 min.
DOOR A. A. L. GRAUMANS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Binnenland franco per post per 3 maanden 3.-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
fegel meer f0.25. Liefdadighelds-adverteatlEn voord#
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cen£ elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I f.—Bewijsnummer ertrm f 0.05
Het dezer dagen op initiatief van Hare Koninklijke Hoogheid Prin
ses Juliana ingestelde Nationaal Crisis-Comité heeft ons volk opgeroe
pen om steun voor hen, die door de malaise zoodanig zijn getroffen,
dat het allernoodigste hun ontbreekt. Er is werkloosheid in alle deelen
van ons land, met als gevolg een armoe onder duizenden, die eertijds
hun eigen zaken konden regelen en onafhankelijk waren. Thans is
voor hen de tijd gekomen, dat hulp niet langer kan uitblijven.
Ons volk geniet de mooie reputatie van liefdadig en gastvrij te zijn.
Tot ver over onze grenzen kloppen nu nog dankbare harten voor
hetgeen de Hollanders in de na-oorlogsche jaren voor hen hebben
gedaan. Nu is helaas hulp in eigen land noodig
Ook nu wordt gerekend op de hulp van ieder, die helpen kan.
Amersfoorters, ook Gij behoort tot dat liefdadige volk. Toont nu,
dat Gij het wél meent met Uw landgenooten en steunt naar vermogen
Zendt Uw giften aan onze administratie of stort ze op ons gironum
mer 47910. Alle gaven zijn welkom. Bedenkt, dat vele kleintjes een
groote maken!
De revolutieplannen der
nationaal-socialisten.
Engclc dagen geleden is niet alleen in
Duitschland, maar levens in geheel dc we
reld, groote beroering gewekt door huis
zoekingen in Hessen, waar men hij natio-
naal-socialistischo kopstukken documenten
in beslag heeft genomen, die een zeer com-
promittcerend karakter droegen. De strek
king ervan kent men: rnen kon er dc be
doeling van de nationaal-socialisten uit le
zen, om, wanneer een aan de macht geko
men communistisch bewind in Duitschland
door een nationalistische vloedgolf zóu
zijn weggespoeld, zich met geweld van de
regcering meester te maken. Uit bizonder-
heden, die liet in beslag genomen docu
ment behelsde, kon verder worden opge
maakt, dat de nazi's voornemens waren
een straffe dictatuurpolitiek te voeren en
daarbij op onverbiddelijke wijze op te tre
den tegen ieder, die niet naar hun pijpen
wilde dansen.
Van de zijde der nationaal-socialisten is
onmiddellijk verklaard, dat het document
een bedenksel van hun tegenstanders was
en derhalve Kct'uitvloeisel van leugen en
vervalsching, maar deze bewering konden
zij niet al te lang volhouden. Daarna heb
ben zij het over een anderen boeg gegooid:
nadat zij aanvankelijk zoowel den Marxis
ten als den Joden hadden verweten, dat
dezen het bewuste stuk hadden opgesteld
om de nationaal-socialistische partij in op
spraak te brengen, begonnen zij het ver
volgens voor te stellen, alsof het opzien
barende manifest van dr. Best, één der lei
dende leden van de nationaal-socialistische
fractie uit den landdag van Hessen, slechts
een particulier ontwerp was, dat geenszins
de opvatting weergaf van geheel dc natio
naal-socialistische partij. Overigens is het
niet van al te veel belang, of Hitler het
stuk al dan niet gekend heeft, want dc
geest, die spreekt uit het gepubliceerde
manifest, komt ook bij voortduring tot
uiting in de nationaal-socialistische pers,
in de eerste plaats in den Volkischcn Be-
obachtcr.
Trouwens: er valt nog wel over andere
documenten der nationaal-socialisten, wel
ke door dr. Frick, den rijkspropagandachcf
Goebbcls, graaf zu Revcntlow c. a. zijn on-
dcrtcckend, te beschikken, die voor het ma
nifest van dr. Best nauwelijks onderdoen
en waaruit evenzeer blijkt, dat, wanneer
de, heftig anti-Joodsche, nazi's eenmaal het
heft in handen hebben, zij volkomen zul
len afrekenen met hun tegenstanders en
zeer kwistig zullen zijn met doodstraffen,
tuchthuisstraffen en zelfs lichamelijke kas
tijdingen voor allen, die de nationaal-so
cialistische leer niet volkomen omhelzen.
Bovendien moet begin November de Chris
tel ij k-sociale rijksdagafgevaardigde Echte
van nationaal-socialistische zijde een pro
gram hebben ontvangen, dat uit ongeveer
twintig punten bestond, welke merkwaar
dig veel overeenkomst vertoonden met de
ontwerpen van dr. Best. Het belastend ma
teriaal legen de nazi's begint zich dus hoe
langer hoe meer op te hoopen en toont dui
delijk aan, dat zij er niet. legen op zullen
zien op illegale wijze dc staatsmacht aan
zich te trekken.
Onder deze omslandighedcn vraagt men
zich af, wat de Duitsche regeeringsautori-
leitcn zullen doen, nu uit tal van feiten
blijkt, dat de nazi's op het oogenblik, dal
hun geschikt voorkomt, een revolutie zul-
lcii ontketenen.
Er is één feit, hetwelk erop wijst, dat de
nazi's vermoedelijk den dans niet zullen
ontspringen. Zaterdag toch heeft dc vierde
strafsenaat van het rijksgerecht onder
voorzitterschap van president Bünger von
nis gewezen in een geval van hoogverraad,
dat verrassend veel lijkt op het complot,
dat, blijkens het resultaat der huiszoekin
gen in Hessen, voor geheel Duitschland
werd gesmeed.
Beschuldigd was een Duitsch-nationaal
redacteur. Fritz Kannapinn uit* Essen, die
ervan verdacht werd plannen 'gekoesterd
te hebben om de grondwet omver te wcr-
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Franco levering huis.
pen. In brieven beeft bij uitgeweid over
gewelddadige acties, die het „derde rijk"
naderbij moesten brengen.
De verdediging van Kannapinn bewoog
zich precies in dezelfde lijn als die der IIcs-
sische nazi's. Zijn plan, zoo betoogde hij,
gold alleen voor het geval, dat een aan de
macht gekomen „commune" door een na
tionaal tegenoffensief zou zijn weggevaagd
en na het herstel der orde het rijk op een
gewijzigden grondslag weer zou moeten
worden opgebouwd.
Het vonnis tegen Kannapinn luidde over
eenkomstig den eisch van het openbaar
ministerie: anderhalf jaar vestingstraf.
Ook wat de motiveering betreft vereenigde
zich de rechtbank met dc uiteenzettingen
van het openbaar ministerie, dat dc z.g.
voorwaarde voor het verwerkelijken van
het plan de communistische heerschap
pij als iets naderhand verzonnens en
ongeloofwaardigs voorstelde.
Hieruit volgt dus, dat men te Leipzig
van oordeel is, dat ook de voorbereiding
van een hoogvcrraadsdclict, die de basis
vormt voor verdere handelingen, ernstig
gestraft dient te worden. Men gaat dus van
de overweging uit, dat dc staat, wil deze
zich handhaven, zich genoodzaakt ziet een
tegen haar gerichte actie reeds in de kiem
te verstikken; hij kan niet wachten tot
het oogenblik, dat de samenzweerders een
begin maken met de tenuitvoerlegging
hunner plannen.
Het is dan ook niet uitgesloten, dat het
I.cipzigsche gerechtshof eerlang de opzien
barende revoluticplannen, die door de huis
zoekingen in Hessen zijn onthuld, zal be
handelen en daarbij zal overwegen, dat de
hoogverraderlijke bedoelingen zeer zeker
gericht waren tegen de regeering-Brüning.
Londen, 27 Nov. (V.D). De Italiaansche
minister van buitcnlandsche zaken Grandi
is, naar gemeld wordt, hedenmiddag met
het s.s. Augustus weer naar zijn vaderland
vertrokken.
STADSNIEUWS.
Een overval te Leu6den.
(Eerste Blad, Bag 3).
Het eerste lustrum van De Pedaalridders.
(Eerste Blad, Pag 3).
Lezing van Prof. Weevers voor de Nat.
Historische vcreeniging.
(Eerste Blad, Pag 3).
Te dezer stede is overleden de gepens.
luit-kolonel der Mil. Administratie W. K.
Rutgers.
(Eerste Blad, Pag 3).
SPORT.
H.V.C. speelt gcüjk tegen De .Meteoor.
Tweede blad, pag. 3).
A.P.W.C. deelt de punten met Laren.
(Tweede Blad, pag. 3.)
De A.M.H.C. wint van Hilversum IV.
(Tweede Blad. pag. 3.)
Medegedeeld door het Kon. Xed. Mek
Inst. te Dc Bilt.
Hoogste barometerstand 777-i te Memel.
Laagste barometerstand 719.G te Isafjord.
Verwachting. Zwakke veranderlijke wind
nevelig tot licht of half bewolkt, waar
schijnlijk droog weer, temperatuur om het
vriespunt tot lichte vorst in het Oosten, in
het Westen weinig verandering in tempe
ratuur.
Hét gebied van hoogen luchtdruk in het
NO. blijft den wecrstoesland in het bin
nenland van Europa beheerschen en ver
oorzaakt een strooming van Oostelijke win
den over Polen en Duitschland naar dc
Oost- en Noordzee die sterker afgekoelde
luchtmassa's uit het binnenland naar de
kuststreken brengen. Onder de heldere en
uiterst droge bovenlucht koelde de lucht
in den ondersten kilometer in Duitschland
sterk af, zoodat aan den grond strenge
vorst voorkomt.
De xorstlijn bewoog zich naar 't Westen,
doch kwam niet verder dan Groningen en
onze Oostgrens. In het Westen beweegt
zich een warme luchtstroom over Ierland
en de Golf van Biscaye naar het Zuiden.
In het zadelgebied tusschen de gebieden
van hooge luchtdruk in Oost en West en
do depressie in Noord en Zuid hield het
windstille en mistige weer aan met grooto
lernperatuursiegenstellingen tusschen bin
nenland en kust, terwijl opheldering in
den nacht in het Oosten des lands vorst zal
brengen.
L'lvcnhout, 21 November 1931.
Mefiiér,
t Is van d'n hcclcn dag gin memènlje
licht gewicst. De wolken hongen op èèrdc.
As ik van den morgen opsting, 't was nog
zwart-duster ieveraahs, en in t achterhuis
dc deur opengooide, dan sloeg 'non nevel
as 'nen natten dweil m m'n gezicht. Alles
glom zwart van nattigheid. De wacreld was
deurdrenkt.
Kuiltjes water, heelc putjes, laggen onder
d n nolelèèr, ontstaan van 't gedrup van dc
lakken, die zwaar bogen van t. veule nat.
Dc kouw was uit dc lochten
Aiie schraalheid van d'n lesten tijd ver
dwenen.
Vet blonk de èèrde, die zocht was as pap.
De stilte Tag dik op ons durp. i Was of
ze droop van dc locht.
„Trui,' zee ik: ,,'k wouw da-d-ct Zondag
was vandaag."
„Hoe is 't mcugelijk?" zee Trui.
„Wa-d-'ncn uitgezochlcn dag om '11 kor-
'tje te leggen bij de rooie plattcbuis in „de
Gouwe" enne 'n kommeke koffie!"
„Kóffie zee-de toch?" vroeg Trui.
„Zekers," zee ik.
..Iloc is 't meugclijk?" zee Trui weer.
k Stak m'n eerste pcpkc aan en 11am me
yeur Trui maar nic verders te betrekken
in m'11 Zoudagschc hui: zc was zóów kollc-
saal twijfelachtig aangeleed van d'n mcr-
gen, da k t maar boter vond te zwijgen.
E11 toen mc-n-eindclijk aan 'l ontbijt zal-
ton, ih' 1 nuchter licht van de laamp, toen
zee ze: „denkt, er om da me aandenmiddag
slachten; kom nie te laat verora mee oewen
gruunlenwagel, d'n Blnauwe zou om 'n uur
of drie komen."
„Oem," zee ik.
„En zegt vandaag teugen dieën slager in
'dc stad, dat ie '11 haalf verken overnemen
kan, 'nen cent onder dc markt, waant dc
tijen zijn nie van dieën aard om mee 011s
kleine huishouwen van tcugeswoorig 'nen
hcclcn kuus op te frèten van clcuzcn winter,
't Kan toch wel óp
„Oem," zee ik weer.
„Hcddc me verstaan
„Oem".
„Oemoemoem Kunde me gin futsoende-
lijk aanlwoord geven
„Oem."
„Houwdt dan ocwcn kop maar dicht ok'\
„Oem."
Toen krokte-n-cr wa-d-op d'n trap van 't
opkamerke en piepte dc deur open.
„Goeiemorgcn opa, opoe," zee Dré III in
z'n haansjopkc en mee allebei z'n knustjes
vreef ie in z'n oogen
„Gociemergcn manneke." zee Trui: „bleft
daar nie staan op dc kouuc plevuizcn, dan
pakte nog 'n kouw".
„en opoe d'r muts sta toch al 'n
bietje naar éénen kaant," vulde-n-ik aan.
Dré gong naar d'n stoel waar ic z'11 uitrus-
tink 's avonds van te \eurcn had ncerge-
Iced, Trui snoof 's, dat Dré III 'n ogskc naar
mc knipte en ik veegde de pan schoon mee
'11 ripkc mik.
'n Oogcnbliksko later liet Dré dc pomp
over z'11 nokte basjc klatscn .Ta doet ic
net as opa en toen ie vcrom kwam zee-t
ic: „wat 'ji nattigheid builen, hè opa
„Zoude vandaag maar nie thuisblijven?"
stelde-n-ik 'm vcur: ,.'t is zuur laankst
d'n weg, Dré, mee dit weer!'
„Dan loopen we maar wat harder," los-
le-n-ic 't geval op.
Ja amico, keb 't oew nog nie laten we
ten, maar da boske is weer bij. ons op d'n
hof.
Zemmcn 'ra in Amsterdam van school
thuisgekregen, mice do bodschap da zc 'in
daar veurloopig hie meer pruimen kun
nen! Hij had zooveul as z'11 konzjee eekre
gen.
M'ncii zcun hce-t-m ier gebracht: hij
met naai de kostschool. E11 in cl 11 tijd da
ze meneer z'nen uilzot in orde maken,
boert ie hier zoowa mee.
,,'n lvwaai laand waar 't gin-mcnsch
goed gaat," hce Trui al gezced! Da wor
van dc school gestuurd en is nouw vcur
z'n plazier uit logecrcn."
„Ja, opoe," zee da kleine, lollige boskc
toen: ,,'t is goed afgeloopen. ,,'k Had 't
heusch nic gedocht hoor, want vader was
reuzekwaad. Nou en moeder zei: „denk jij
dat ik schoolgeld betaal voor jouw om de
last thuis te hebben! Ik zat er dus akc-
lijk tusschen."
Witte wat-ie gedaan hce?
Hij had z'n leste waarschouwing te pak
ken. Die had ic gekregen, virticn dagen
gelejen, toen io dc klas uitgestuurd was en
op de spulplots van verveling was gaan
voetballen. I-Iij had 'n klein, keihaard ten-
nisballekc in z'nen zak en da dink schup-
le-n-ic weg, sjuust bij den bovenmeester in
dc klas, deur de ruiten.
„Ik schrok me dood. opa," zcct-ic mc la
tei. En toen was ic siickum in 'n groote
steenkooikist gekropen, die op die plots
sting, waar zc 'm na '11 haalf uur pas had
den gevonden, zoow zwart as 'non mori-
aan, toen ie d'n deksel cffe oplichtte, om
te zich, of d'n weg vrij was.
„Maar 't lind toch niks g'ollepe," zec-t-ic.
..Zc wisten al lang dat ik 't gedaan had,
zie je, want ik had eens. toen ik school
moest blijven, m'11 naam op dat balletje ge
krast, mit ink! ,.DRE III" stond er op,
zoodat ik „liet misdrijf had gepleegd", zei
T hoofd, „mit 111c ficsietekarclje."
Toen was z'n vader d'r aan te pas geko
men en kreeg da lekker schobbejakskc z'n
leste waarschouwing, in hijzijn van m'nen
zcun.
E11 toen Ollce, 't is 'm (och nic men-
geloopcn ok! toen plcegde-11-ie z'11
duel
Vcrstaainpt," viel m'nen zcun uit. toen ie
mc vertelde: „dat merk was al gangc-
zjeerd, vader!"
,,'t Is toch zunde," lachte Trui toen
yeur 't eerst; zc had al dieën tijd mee 'n
strak gezicht gelusterd!
„Hoe zit da-d-in mekaar, Dré!" vroeg zc
vol bclaankstellink.
„Wel," zee-t-ic: „non jongen op school
uit '11 klas hoögcr had aan do uitverkorene
van d'n Dré gevraagd g'ad 0111 mee hum
ie „gaan" en d'n Dré te laten schieten.
Maar nouw scheen d'n mijne langere drop-
siierten weg te geven as z'nen rivaal en
toen hee die snotneus da-d-allegaar aan
d'ren Dré verteld."
„En toen," lachte Trui: „en toen,
zeg!"
„Nouw toen liee-t-io geduelleerd ee!"
zee m'nen zeun.
„Hij hce diccn jongen na schooltijd 'n
pak slaag gegeven, dat da manneke veur
loopig niet naar school kan komen. De rest
begreptc. Vader en moeder bij me-n-aan
de deur, ik weer bij 't hoofd komen en
zoow ben 'k nouw hier, mee dieën prenten-
boek (en toen wees ic mee z'11 hoofd naar
d'n stal. waar z'11 zeuntje op dat mément
z'11 heil had gezocht!) en nouw hen 'k mee
da licvenecrbeesje ier, om '111 op de kost
school tc prakkizeren in deuzen omtrek.
„As twee druppels water z'n grot vader,"
gierde Trui. „Witte gij wel," zee ze toen
teugen mijn: da gij ok as manneko van 'n
jaar of tien, Driek Frijters 'n gat in z'nen
kop bedt geslagen, mee oewen klomp, om
dat d'n Drick aan m'n vlecht je had getrok
ken?"
M'nen zcun en Trui hadden 'n leut, '11
leut, amico, ollee, kollcsaal.
Maar toen hè'k zc allebei 's effetjes de
ooren gcwasschen!
„Guillic kun nouw wel veul plazier em-
men," zee ik: „om da kleine boske daar in
d'n stal en mijn, om Dré I en Dré III.
maar gij, ouwe, gij hebt er nouw, na vei tig
jaren nog plazier in en gij" zee ik teu
gen m'nen zeun, „gijgij sla nouw wel
te foeteren over da boske van oew, maar
keb mee jouw ok non hoop last g'ad men-
ncke, in oewen tijd. Gij zij nouw verver,
mee '11011 dikken buik en meteen klap-
tc-11-ik 'r 's teugenaan: „maar gij zij-d-ok
thuis gebrocht deur 'nen kwcekeling, om-
da ge d'11 meester z'11 portret had getce-
kend op 't bord mee '11 groote pust op z'n
neus!"
Daar slingen ze. Allebei! Vader en grot
moeder en toen hè'k van die gelegentheid
gebruik gemokt om 'm te smeren naar m'n
klcinzeuntje, da zoow smerig in d'n knoei
was gerokt.
Toen 'k in d'n stal kwam, toen zee ik
teugen 'm: „nouw schoefcltje jouw vader
hee-d-11 boekske van oew opengedaan,
horre. 't Is bar, 't is bar! Dus gij hebt dieën
jongen effetjes afgetakeld, dat io in gin
virticn dagen toonbaar is?"
Toen stak ie z'n knustjes in z'n zakkc-n,
keek naar d'n grond, meo 'n heel ontevre-
jen gezicht en zee: ,.ja!"
,,'t Ls meer as bar," zee ik mee ing'ou-
wen lach.
„Niks erg hoor!" zee-t-ie.
„Zoow, is da nie erg? Wa-d-liad ic jouw
dan toch gedaan?"
En toen ging ic wijdbeens staan, steeds
nog mee z'n knustjes in z'n zakken, keek
zoow zwart, da'k docht: gelukkig dat da-
de-andc-re manneke nie hier is en toen
docht ic diep na, mee z'n lippen veuruit-
gestoken.
„Nouw?" vroeg ik: „kom óp, wa-d-had
da manneke jouw in oewen weg geleed?"
„Manneke," smaaldc-11-ie: „manneke! Hij
is '11 kop grooter as ikke! Hij zit al in dc
zesde."
„Wa-d-had ic jouw misdaan, daar loop
't over!"
En mee alle overtuiging en woedend as
ie nog nooit was gewiest, zeet-ie: „gepest
„Dus as Ze jouw pesten, dan raansel-
de gij er maar op?"
„Nic altijd, opa!"
„Wanneer dan wel?"
„As zc valsch bennen!" En z'n klècrc
sterrenoogskes keken me-n-aan mee 'n
vuur, da'k 'm opgepakt eb en't is mis-
schicnt verkeerd, maar keb 'm geknuf
feld.
„En nouw naar kostschool, manneke! Da
zal oew nic glad zitten," mokte-n-ik 'm
bang.
„Ja," zee-t-ie, mee 'n paar doffe oogskes?
„in d'n Ouwenbosch, zei vader!"
,ïn d'n Ouwenbosch, witte da zeker,
Dré?"
„Zeker," zee-t-ie.
„Maar da treft, da's hier vlakkebij!"
„Is dat waar, opa?"
,.Veul waar!"
En toen sprong ie om m'nen nek en z'11
ogskes gongen glaanzen van blijdschap en
toen ie mijn zoowa vernielde van blijd
schap, toon zee-t-ic: „nouw kan 't mc al
lemaal niks meer schelen!"
En zoow is da ding hier nouw al 'n groo
te week gelogeerd.
Affijn. volgende week de rest, m'n vel-
leke is vol.
Veul erroeten van Isimeugelijk en as al-
lij, gin liorke minder van
oewen toet a voo
DRé.
