DE GROOTE STRIJD IN TWENTE
IN MASSA'S SLIJTERIJ
Ramselaar
A.H. VAN NIEUWKERK N.V.
WINTERSEIZOEN 1931-1932
f// crok
HOE HET CONFLICT
ONTSTOND
Een staking van grooten
omvang
'T WETSONTWERP INZAKE
DE ARTSENIJ-BEREIDKUNST
„LEERDAM" EN DE ENGEL
SCHE INVOERRECHTEN
UIT DE STAATSCOURANT
Onze Postvliegers
onderweg
K. Beekstr. 6 - Telef. 543 - Amersfoort - Beekenst. Laan 10
NATIONAAL CRISIS COMITÉ
HUMORHOEKJE
Een overzicht van de voor:
geschiedenis
Enschede, li Dcc. Zoodra de eerste
crisisverschijnselen zich deden gevoelen,
Maren er in Twente al pessimisten, die be
weerden, dat het niet zoo heel lang meer
zou duren of in de textielindustrie zou een
ernstig conflict uitbreken, wellicht van nog
ernstiger aard dan dat van 1924 Men vrees
de n.l., dat als gevolg van de crisis een actie
tot aigëmcene loonsverlaging zou worden
ontketend, waarbij de Twentschc textiel
industrie in het voorste gelid zou staan. Die
voorspellingen zijn uitgekomen. In betrek
kelijk korten tijd heeft zich in Twente een
conflict ontwikkeld, welks gevolgen voor
heel ons land, maar voor het groote textiel
centrum in het bijzonder, fataal schijnen te
worden.
Ongeveer een jaar geleden begonnen de
Twentschc texticlindustrieelen mét het in
voeren van diverse rationalisatiemaatrcgc-
len, hetgeen men in de- kringen der arbei
ders als een uitvloeisel beschouwde van de
reis van een aantal fabrikanten naar Ame
rika, waar in dc textielfabrieken de nieuw
ste vindingen werden bezichtigd.
Over liet algemeen namen dc arbeiders
met groot misnoegen van al deze nieuwe
maatregelen kennis. Voortdurend namen de
ki&chton toe over hei opvoeren der werk
prestatie en van verschillende zijden werd
er bij de werknemersorganisaties op aange
drongen tegen die nieuwe maatregelen in
verweer te komen en voor verhoogde pres
tatie een hoogcre belooning te eischen. De
aandrang op de organisaties werd sterker,
toen sommige arbeiders meenden, dat als
gevolg van het nieuwe systeem hun inkom
sten waren gedaald, in plaats van verhoogd.
Een en ander leidde tot stappen van de
organisaties bij een der eerste firma's, welke
rationalisatie toepaste, n.l. de firma Gerhard
•Tannink en Zonen te Enschede. Het is al
bijna een jaar geleden, dat bij deze firma
ren schrijven van de organisaties binnen
kwam met het verzoek verschillende maat
regelen te.nemen.. Volgens mededeeling van
de organisaties- zegde dc firma Jannink toe,
dat aan de verlangens toegemoet zou wor
den gekomen, maar dc zaak werd. sleepcnde
gehouden, tot dc vakvereenigingsbesturpn
eenige maanden geleden besloten tot het
nemen van krachtige maatregelen. Dc be
trokken wevers van de firma .Tannink kwa
men in vergadering bijeen en toen werd be
sloten aan de firma Jannink een ultimatum
te stellen.
Terwijl deze zaak aan de órde was, kwam
plotseling een mededeeling van de Fabri-
kantenverecniging te Enschede cn dc
Twentsch-Gcldcrschc Fabrikantenvereni
ging, waarbij de besturen der organisaties
werden opgeroepen tot een bespreking over
een in te voeren loonsverlaging van vijf
procent. Deze conferentie had een merkwaar
dig kort verloop cu naar een der vakverceni-
gingsleidcrs na afloop mededeelde, waren
de besprekingen reeds ten einde voor de
koffie, welke men had besteld, was binnen
gebracht. Dc werkgevers betoogden, dat de
verlaging absoluut noodzakelijk was voor
de. bedrijven, terwijl dc besturen der organi
saties tc kennen gaven, dat zij dc verlaging
niet konden aanvaarden. Zonder dat cr
eenig resultaat was bereikt, ging men uit
een.
Al spoedig volgde in alle fabrieken van dc
bij genoemde vereenigingen aangesloten
werkgevers de aankondiging van een loons
verlaging van 5 procent cn toen reeds vrees
den velen, dat het op een groot conflict zou
uitloopen. Inmiddels begon de Rijksbcmid-
delaar als gevolg van het bij de firma Jan
nink gestelde ultimatum zich met dc zaak
tc bemoeien, doch het gelukte niet een op
lossing te vinden. Er ontstond intussclien
ook verschil van meening over het stellen
van de zaak: dc werkgevers wilden de
kwestie-Jannink onafscheidbaar verbinden
aan die van do 5-procent-loonsverIaging,
waartegen de organisaties zich met hand en
tand verzetten. Zij wilden beidé zaken abso
luut gescheiden houden. Tenslotte deed dc
Pijks-bcmiddclaar een voorstel, waarbij o.m.
aan dc wevers van dc firma Jannink, wier
werk gerationaliseerd was, werd toegezegd,
I dat voor hen dc loonsverlaging van 5 pro-
I cent niet zou gelden.
Het* duurde niet lang of het block, dat dc
Christelijko Texticlarbeidcrsbond „.Unitas"
cn de Nedcrlandsche I\. K. Bond „St. Lam-
hertus" niet voornemens waren zich tegen
de verlaging van 5 procent te verzetten,
hetgeen tot gevolg had, dat ook dc „Een
dracht" cn dc Landelijke Federatie van
Textielarbeiders er zich bij neerlegden.
Deze organisaties deelden mede, wel tc
willen staken tegen de 5 procent verlaging
maar omdat do confessioneel© organisaties
zulks niet deden aanvaardden zij de verla
ging, evenals de confcssioncclc Bonden, on
der protest.
Dc zaak-Jannink werd intussclien krach
tig voortgezet. Do Rijksbemiddelaar trachtte
nog een conflict tc voorkomen door het in
stellen van een onderzoek naar de toestan
den in de fabriek, doch dit had geen re
sultaat en unaniem besloten de wevers der
firma Jannink het werk neer tc leggen, aan
welk xxx)I-nemen *op 16 November gevol;
werd gegeven.
De fabrikanten hadden echter gedreigd,
dat zij van een klein conflict een groot con
flict zouden maken en dat zij een staking
bij de firma Jannink ook in dien geest zou
den beschouwen. Reeds voor dc staking bij
Jannink uitbrak, was bekend, dat door de
werkgevers niet het vroeger gebruikte mid
del van uitsluiting zou worden toegepast
doch dat men ditmaal met een tweede loons
verlaging zou komen, teneinde op die w ijze
een conflict uit te lokken,zooals men van
arbeiderszijde dc situatie voorstelde.
Op den dag, waarop dc staking bij Jannink
uitbrak, werd tevens dc loonsverlaging van
5 procent van kracht. Overal werd het advies
der organisaties opgevolgd om tegen deze
verlaging niet in staking te gaan, behalve
te Almelo, waar bijua alle arbeiders van de
Stoomspinnerij „Twenthe" het werk neerleg
den. Door deze staking was de toestand zeer
ingewikkeld geworden, vooral toen later
bleek, dat de organisaties er niet in konden
slagen dc Stoomspinnerij „Twenthe" weer
aan het draaien te krijgen-
zijn nog steeds verkrijgbaar
BOERENMEISJES
BOERENJONGENS
VOORBURGH
PRIMA ADVOCAAT
cn liet bekende S. H. M. „Schilletje
diverse merken „Ol'DF. KLARE"
enz.
HAVIK il. TcL 292.
VOOR
De moeilijkheden vermeerderden zich cn
te Enschede werd de toestand ook min of
meer gespannen, toen dc firma .Tannink
tegen het einde van de eerste stakingsweok
begon met het tewerk stellen van Duitschc
werkkrachten. Meer en meer werd ook dui
delijk, dat de fabrikanten maatregelen zou
den nemen in verband met de uitgebroken
stakingen en daar ook do Rijksbcmiddelaar
dit inzag, stelde hij alles in het werk om te
tlachten een groot conflict te voorkomen.
Een onderzoek naar dc loonen bij de firma
Jannink voor en na dc rationalisatie vond
plaats, doch ook dit leidde niet tot het ge-
wenschte resultaat. Oud-minister Van IJsscl-
stein zag geen van zijn bemiddelingspo
gingen met succes bekroond en het slot was,
dat op 2S November dc werkgevers een twee
de loonsverlaging van 5 procent afkondig
den, zulks in \erband met dc .stakingen bij
Jannink cn bij dc Stoomspinnerij „Twenthe".
Deze nieuwe loonsverlaging ontketende spe
ciaal in Enschede een storm van verontwaar
diging. Dc stemming was daar al van dien
aard, dat de meerderheid der arbeider reeds
hij dc invoering van de eerste verlaging in
staking had willen gaan, waarvan men
hen slechts met dc grootste moeite had te
ruggehouden. Zoodra in sommige fabrieken
dc twecdo verlaging door aanplakking be
kend was gemaakt, lieten dc arbeiders het
werk in den steek cn liepen dc straat op.
Nog denzelfden middag besloot de Lande
lijke F/odcratie van Textielarbeiders, aange
sloten bij het N.A.S. zich achter de stakers
te scharen en zij verzocht dc andere organi
saties desgelijks te doen.
„De Eendracht", „St. Lambertus" en „Uni-
tas" bleken echter voor zulk een plotselinge
staking niets te gevoelen cn zij stelden zich
op het standpunt, dat eerst diende te worden
afgewacht, wat in dc Dinsdags tc Utrecht
plaats vindende hoofdbestuursvergadcring
zou worden besloten.
De Maandag bracht een ongekende verwar
ring. De Federatie, geholpen door het gc-
heelc N.A.S.-bestuur, wekte bij alle fabricks-
ingangen de arbeiders tot een direefe sta
king op, met het gevolg, dat eenige duizen
den, leden van alle organisaties in staking
gingen, welke staking zich later aanzienlijk
uitbreidde.
Men weet hoe toen pen actie tegen de
besturen ontstond in verband met het vcr-
leenen der uilkecringen. Door den aandrang
van de honderden leden besloot „Eendracht"
's Woensdagavonds om de uitkccringcn te
verstrekken.
Intussclien hadden de besturen van de
„Eendracht", „St. Lambertus" en „Uriitas"
besloten om tegen Maandag 11 December in
staking tc gaan op alle fabrieken, waar de
tweede loonsverlaging werd afgekondigd,
met uitzondering van een enkele fabriek,
waar in verband met dc tijdsomstandigheden
het bedrijf er zeer slecht voorstaat.
De besprekingen, welke deze week nog
op instingriatie van de Vakcentrales plaats
hadden, loverden geen resultaat op.
Dc teerling is geworpen, de groote strijd
is ontbrand.
Nog nooit werd Twente in zulk een grooten
strijd gewikkeld, d.w.z. nog nooit brak een
staking van een dergelijkcn omvang uit. In
1923—'24 werd gestaakt op één fabriek, n.l.
op „Kremersmaten" van Van Hoek Co.,
waarop de werkgevers een uitsluiting toe
pasten. Ditmaal is liet echter een staking
over dc gchcelc linie.
Enschede, 11 Dec. Ondanks hei feit.
dat thans het groote conflict in de textiel
industrie een feit is geworden, is het vol
komen rustig in de stad. Er zijn, doordat
zoovelen buiten de fabriek zijn, wat meer
wandelaars op straat, doch alles is volko
men rustig. Op alle fabrieken, aangeslo
ten bij de fabrikantenfabrieken, te En
schedé, rnet uitzondering van die der firma
Jannink, waar Maandag a.s. de staking zal
beginnen, is dc staking algemeen. Alleen de
leden van hot vaste personeel, dc bazen
het personeel van de weverijen en enkelo
oudere arbeiders zijn heden morgen do poor
ten binnen gegaan. Velen van hen zijn ech
ter weer naar buiten gestuurd, omdat het
bedrijf is slop gezet.
Het is niet mogelijk een juiste opgave van
het aantal stakers tc krijgen. Naar schat
ting bedraagt het totaal aantal stakers te
Enschedé ruim 9000, terwijl in totaal 13000
tol 14000 arbeiders in do textielindustrie het
werk hebben neergelegd. Ongeveer 5000 sta
kers hebben zich hedenmorgen op het van
Heckplein te Enschedé verzameld, waar zij
werden toegesproken door den voorzitter
van de. Eendracht, don lieer Rommeling. Deze
gaf een overzicht van den toestand cn
oefende scherpe critiek op de houding der
fabrikanten. Met aandrang wekte do heer
Remmoling op orde en rust te bewaren en
hij waarschuwde tegen de elementen, die
probecren verwarring to veroorzaken. Na
deze toespraak gingen dc stakers rustig uit
een.
De Rotterdamsche Kamer van
Koophandel komt voor den
drogist op
De Rotterdamsche Kamer van Koophandel
cn Fabrieken hooft zich, naar aanleiding
van het wetsontwerp betreffende do uit
oefening van do artsenijbercidkunst, met
een adres tot de Tweede Kamer gewend,
waarin wordt gezegd, dat do Kamer van
Koophandel liet zou betreuren, indien dc
Kamer het stelsel van het wetsontwerp zou
aanvaarden, dat in art. 2 dc negatieve bo-
renzing van dc bevoegdheid van den dro
gist wil vervangen door een positieve beper
king: de Minister zal, gehoord den Gezond
heidsraad, dc stoffen aanwijzen, die niet
zullen worden geacht geneesmiddel of art
senij in den zin der wet te zijn en dc genees
middelen cn artsenijen aanwijzen, die ande
ren dan apothekers e.d. ter aflevering in
voorraad zullen mogen hebben cn afleveren.
Het is onmiskenbaar dat zulk een posi
tieve lijst dén drogist in zijn bewegingsvrij
heid zal beperken dan dc bestaande nega
tieve. Dc kans op een voor hem ongunstige
begrenzing wordt daardoor grooter; de. eco
nomische positie van den apotheker wordt
versterkt, naar valt ie vreezen zullen de
prijzen van verschillende pracparaten daar
door stijgen.
Uitbreiding van dc 'lijst zal voor de drogis
ten niet gemakkelijk zijn te verkrijgen, om
dat daarvoor rechtstreeks slechts hun vak
belang zal spreken, niet dat der volksge
zondheid. Voor het geregeld op de hoogte
van den tijd houden van een negatieve lijst
pleit daarentegen naast het vakbelang van
den apotheker ook het belang der volksge
zondheid cn deze beidé tezamen moeten, in
dien het slechts noodig is, sterk genoeg zijn.
om de lijst steeds op de hooglo van haar' tijd,
tc houden. De vaststelling bij ministerieelc
beschikking brengt toch wel een minimum
aan formcele bezwaren mede.
Dc Kamer vertrouwt daarom, dat indien
de Tweede Kamer slechts den weg naar do
voorgesteld dieper ingrijpende oplossing af
sluit, de praktijk in de toekomst den weg
zal weten te vindon, orn „lijst C." op do
hoogte van den tijd te houden cn daardoor
de volksgezondheid afdoende le beschermen
Do Chr. Bóeren- en Tuindersbond in Ne
derland, de Katholieke Nederlandsche Boe
ren cn Tuindersbond en het Kon. Ned
Landbouw-Comité hebben met betrekking
tot het adres aan dc Tweede Kamer der
Statcn-Generaal gezonden, waarin zij als
hun meening uiten, dot aan dit wetsont
werp groote nadeelen voor liet platteland
kleven.
Volgens het ontwerp zullen Ged. Staten
kunnen besluiten bepaalde declcn van hun
provincie aan te wijzen, waarin dc bahoefte
aan artscnijbereidkundige hulp kan worden
roorzicn door apothekers. In de betrokken
declcn zullen dc geneeshceren dan geen
apotheek meer mogen houden. Dit zal er
too leiden, dat dc doktoren zich niet of
slechts zeer noodc op het platteland zullen
gaan vestigen, omdat liet inkomen van een
plattclandsgeneeshecr als regel toch wel
oor 30 pet. tot 40 pet. uit zijn apotheek
moet komen.
Wel is waar zal hem een schadevergoe
ding kunnen worden toegekend, maar daar
mede heeft hij zijn bcstaansbron niet terug.
Voorts zal indien dit weteomwerp tot wet
zal worden verheven, de distributie van ge
neesmiddelen op het platteland, welke
thans wat den detailverkoop betroft door dc
ten plattelands gevestigde drogisten plaats
indt, vrijwel worden stopgezet.
Zal nu een drogist moeten verdwijnen uit
een plaats, welke voor een apotheek geen
levensvatbaarheid biedt dan zal dc plaat
selijke bevolking gedwongen zijn voor de
lichtste ongesteldheid, welke nu met z.g.
huismiddelen zeer goed cn zonder gevaar
kunnen worden genezen, de veel duurdere
hulp van den geneesheer moeten inroepen
of dc gewcnschtc middelen moeten halen in
dc naastbijzijnde apotheek, welke wellicht
op verren afstand is gelegen, omdat, de ge
neesheer in den regel geen geneesmiddel als
zoodanig verkoopt. Als derde groote be
zwaar wijzen adr. er op. dat dc bestaans
mogelijkheid voor dc platlclandsziekenhui-
'zen cn ziekeninrichtingcn, welke vooral door
bijdragen, liefdadigheid cn andere vrijwil
lige middelen wordt verzekerd, cr slechter
op zal worden, indien deze de benoodigde
geneesmiddelen zullen moeten betrekken
van een gevestigde apotheek, er» deze hoo-
gere prijzen zal moeten berekenen dan de
groothandel, waarvan deze instellingen
thans haar geneesmiddelen betrekken.
Tenslotte wordt in het adres een wijze
aangegeven, waardoor zal kunnen worden
bereikt, dal de bestaanszekerheid van den
apotheker meer zal worden bevestigd en dat
de drogisten, die voor het platteland onmis
baar zijn, daar kunnen gevestigd blijven.
Door onze unieke relaties met de
groote Parijsche en Londensche mode*
centra beschikken wii weder over
een rijke collectie stoffen voor
WINTERMANTELS
MIDDAG- en AVONDJAPONNEN
Ook in BONTWERKEN
brengen wij dit seizoen zeer aparte
creaties togen populaire prijzen.
L. NIEUW5TRAAT 9
UTRECHT
HOFBERICHT.
's Grave nil a go li December. II. M. do
Koningen heeft hedenmiddag to 12.15 uur
ten paleizo Noordeinde in gehoor ontvangen
den heer Régis d' Arnauld baron do Vit-
sollcs tor aanbieding van zijn geloofsbrief
als buitengewoon gezant cn gevolmachtigd
minister van de Fransche republiek bij H.
Ms. Hof.
Een beroep op onze
huisvrouwen
De directie van de N.V. Glasfabriek
„Leerdam" schrijft ons:
Van verschillende zijden wordt ons in de
zen tijd gevraagd in hoeverre wij zijn ge
troffen door de maatregolen der Engel-
schc regeering, t.w. de 50 invoerrechten,
en op welke wij zo wij meenen. dat dc Ne
derlandsche industrie zich hiertegen zou
kunnen verweren. Hoewel wij door deze
hoöge invoerrechten voorloopig ons gcheele
afzetgebied in Engeland hebben verloren,
waren wij tot nu toe nog in staat zonder al
te groote inkrimping door te werken.
Uiteraard kunnen wij echter niet zeggen,
of wij dit zullen kunnen volhouden. In al
len gevalle zijn wij van mc-ening, dat do
regeering zeer zeker maatregelen dient te
nemen orn do Nedcrlandsche industrie in
lief, algemeen tc beschermen,, maar afge
scheiden daarvan zouden ook do Holland-
sche, huisvrouwen reeds iets-kunnen doen
en wc! door liet volgen van het voorbeeld
der Engclscho huisvrouwen, die. er na de
proclamatie van do Premier toe zijn over
gegaan in do winkels uitsluitend Engclsch
fabrikaat te verlangen. Aangezien er uit
het buitenland neg steeds groote hoeveel
heden producten worden ingevoerd, die
evengoed, zoo niet heter, door de Nederland
sche industrie worden vervaardigd, zouden
onze Hollandsche huisvrouwen dio in-j
dustrie in allen gevalle reeds kunnen steu-
non, door er bij haar aankoopen zooveel j
mogelijk op le letten, fabrikaten van eigen
bodem le bet-rekken. Dit z>al wat meer zorg
eischen dan in Engeland het geval is, om
dat het in dat land gemakkelijk tc contro
leeren is, daar alle artikelen die worden
geïmporteerd uit het buitenland, zijn ge
merkt.
Benoemd bij bet reserve-personeel der
landmacht, bij liet wapen der genie, tot re-
servc-luitcnant-kolonel bij het regiment ge
nistroepen, de eervol ontslagen Luitenant
kolonel der genie van het leger in Neder-
landsch-Indic J. F. Beekman.
Op hun verzoek eervol ontlsagen uil den
militairen dienst de reservc-cerste-luitcnants
Ir. F. Roes, van het regiment jagers; II.
C. Afman, van het 12e regiment Infanterie;
M. S. Koster, van hel lo regiment veldartil
lerie cn E. Kaars Sijpcsteijn, van het. 5c regi
ment veldartillerie.
Onderscheidingen.
Bij Ivon. besluit is bevorderd tot officier
in do Orde van Oranje-Nassau Dr. W.
Groen, rector aan het Gymnasium tc Schie
dam.
en is toegekend de aan do Orde van
Oranje Nassau verbonden eere-medaille in
zilver, aair. J. van der Heyden, meester
knecht in dienst van den heer J. A. M. dc
Lcijer te St. Oedenrode; C. van den Berg,
baas bij de firma W. J. van Hoogerwou en
Zonen te Boxtel: en in bronds aan: J. J.
Stofmeel, loopknecht bij dc firma IL Engel-
bregt te Breda.
Belastingdienst.
Bij beschikking van den Minister van Fi
nanciën is de ontvanger der directe belas
tingen, enz., D. van Dijk, verplaatst, van
het kantoor Groesbeek naar het kantoor
Oostburg.
Departement van Defensie.
Bij beschikking van den minister van
Defensie is met ingagn van 1 Januari 1932
benoemd tot adjunct-commies bij het De-
Stcllinga. thans lijdelijk als zoodan:
zaam.
rnr. J. R.
nfg werk-
IfllUWS-
A
nk
Raaf
v.it
Amsterdam
Boedapest
Belgrado
of
10—12
3-12
Amsterdam
3-12
Parijs
10—12
3-12
Marseille
11—12
Rome
5-12
Brindisi
12—12
Athene
Mersamtruli
13—12
7-12
Cairo
Ghaza
Rutbawells
11—12
1—12
Bagdad
Basra
Boeshir
9—12
Dj ask
10—12
Karachi
14—12
Jodpoer
Allahabad
11—12
Calcutta
13—12
Akyab
12—12
Rangoon
Bangkok
12—12
Kohlak
13—12
Penang.
Mcdan
11—12
Palembang
14—12
Batavia.
11—12
Bandoeng
Y
In Europa kan thans uit twee routes
gekozen worden. Beiden zijn achtereen
volgens in bovenstaand 6taatje opge
nomen.
Vertrek van het eerstvolgende postvlieg
tuig van Arasterdam 17 December 1931
UITVERKOOP:
ONZE GROOTE JAARLIJKSCHE UITVERKOOP IS BEGONNEN.
MEUBELEN, TAPIJTEN, BEDDEN, TAFEL, en DIVANKLEEDEN
Restanten LINOLEUM en VLOERZEILEN.
Onze bekeifde CAIRO-kleedjes.
140 cM. lang, 70 cM. breed, thans 4.90.
SALONAMEUBLEMENTEN tegen FABRIEKSPRIJZEN
Nog enkele Garnituren,
2 Fauteuils, 4 Stoelen met Kunstleer vanaf 21.00.
Op 10 December was door het Nationaal
Crisiscomité in totaal ontvangen 191.721,05.
AANVARING BIJ NIJMEGEN.
Nijmegen, 19 Dcc. Op de Waal is he
den de stoomslecpboot „Anna" in aanva
ring gekomen met het beurtschip „Concor
dia". De „Anna" zonk onmiddellijk. Dc be
manning wist zich tc redden door op an
dere schepen over tc springen.
Verslaggever tot film-ster: „En, in welk
jaar zoudt u géborén willen zijn?'
(V-art Hem),
