■Zoi\dagsbla
Arqersfoorlsch Dagblad
AAN DE BLAUWE KUST
AVOND
SCHOENEN
Joh. Bottinga
PRIJSVERMINDERING
Als de winter komt
MOOI OM TE LEZEN!
GROOTE
in de betere
Langestr. 28 Tel. »J
Van he-
r^i
Sluit U aan bij de
Amersfoortsche Radio
Centrale
Het verhoogt Uw gezellig
heid in huis
Kantoor: Telefoon
Lange Bergstr. 13 462
door
H. G. CANNEGIETER
In zijn Hollandsche Spectator heeft Jus
tus van Effen twee eeuwen geleden een
anecdote beschreven betreffende een ont
moeting. welke hij had gehad met een acht
baar en eerzaam huisvader. Toen deze
eens in zijn krant zat verdiept, raakte hij
opgetogen over het verhaal omtrent een
vrouw, welke misdadigers ta Parijs aan
het spit hadden gestoken en ten deolc ge
braden. De brave man bemerkte, dat zijn
gast cenigszins vreemd opkeek van het
pleizier, dat dit afschuwelijke verhaal den
gastheer verschafte. En hij verontschuldig
de zich met boven van zijn krant uit te
mompelen: „Ja, 't is wreed, rnaar 't is mooi
om te lezen!"
De tegenwoordige krantlezer trekt ziefi van
'n aan 't spit gebraden Parisienne niet vee»
meer aan. Hij is gewend aan meer gepeper
de kost. Opgeblazen treinen, roofmoorden,
straatgevechten met autobandieten, een
oorlog, waarin elf millioen menschen sneu
\elen en negentien millioen worden ver
minkt, de dagelijkscl)e doodenlijst van het
verkeer het is de spijs, waarmee de ver
beelding van den modernen huisvader zich
voedt.
Onder een knus kopje thee en tusschen
een babbeltje over suiker en sajet genieten
onze huisvrouwen en moeders de groote
letters, waarmee de rubrieken rechtzaken
rn gemengd nieuws een nieuw zodenschan
daal aankondigen of een breed uitgespon
nen verslag geven omtrent den moord van
gister.
Kinderen, met de zorgen voor school en
de belangen van het spel in hun hoofd,
slaan in 't voorbijgaan een blik naar de
zwarte borden van hot redactie-bureau,
waar branden, verkcers-ongevallen, nïiscta;~
den en allerlei andere gebeurtenissen, mits
zij maar „afschuwelijk" zijn, te prijk zijn
gesteld.
Tot wien onzer dringt eigenlijk de ware
beteekenis van al die vreeselijke verhalen
door? Een oogenblik mogen wij onthutst
zijn, als het een enkele maal eens bizonder
erg is, maar het ontbijt smaakt ons even-
lekker, ondanks de laatste gruwelijkheid
Zelfs kruidt dergelijke lectuur ons maal en
net is ons een teleurstelling, als de gebrui-
lijke sensatie ontbreekt. Maar gelukkig ge
beurt dit zelden of nooit; de wereld is zóó
groot en de moderne berichtendienst zóó
volmaakt, dat er altijd ergens op het aard-
i ijk wel een vreeselijkhcid is te vinden.
Waarom besteden wij bij onze dagelijk-
sche lectuur aan de schrikwekkende en
naargeestige zijden van 't leven zoo'n over
wegende aandacht? Er is tegenover deze
schaduw toch ook altijd nog de zon? Waar
«"■rn in onze klanten aan de lieflijke en wel
luidende dingen van 't leven niet wat mee-
plaats gegeven? Ónze aarde is toch niet
louter een hel en onze mensclihcid niet
louter een schurkentroep?
Er zou voor menigeen niets meer aan de
krant zijn, wanneer het voorbeeld van de
Christian Science Monitor algemeen navol
ging vond, welk blad alle weerzinwekken
de zaken, voorzoover ze geen wezenlijke
beteekenis hebben, uit zijn kolommen
weert en de hierdoor beschikbaar gewor
den plaatsruimte afstaat aan de mededee-
ling van gebeurtenissen, welke het leven
aanmoedigen, opvroolijken en verheffen.
„Ochv meneer!", zouden onze achtbar»
burgers, eerzame huismoeders en onschu!
dige schoolkinderen klagen, „laat ons toch
onze ongevallen en misdaden houden; "t. is
wel wreed, maar 't is zoo mooi om te le
zen!"
Soms komt er een oogenblik, waarop het
onwaardige van deze liefhebberij ons plot
seling duidelijk wordt. Ik las bij het haard
vuur in de gezellige huiskamer het dag
boek, dat een moordenaar in zijn cel ge
schreven had. De ongelukkige schetste zijn
troostelooze eenzaamheid, waarin alle bij
zonderheden van zijn vreeselijke daad hem
kwamen folteren.
Toen klonk de vraag: „Wil je nog thee'"
Ik sloot het dagboek toe en sloop daar
mee de kamer uit. Te schril was de tegen
stelling tusschen de beide sferen: de sfeer
van de lectuur en de sfeer van de omge
ving, waarin mijn verbeelding haar tot zich
nam.
Wrceder dan de gebeurtenissen is de on
aandoenlijkheid waarmee wij ze lezen. Hru-
wellectuur kan heilzaam zijn, wanneer de
indruk van liet kwaad ons dringt tot. be
strijding daarvan. Wie na Remarque
boeken zijn leven wijdt aan hot pacifisme,
wie onder den indruk van de ongevallen-
rubriek zich voorneemt de regels van lie-
verkeer nauwkeurig in acht te nemen; wie
door het- weerzinwekkend relaas van ar
moede, schande on misdaad zich ernstig
rekenschap gaat geven omtrent de fouten
van onze maatschappij, zal deze loctmn
gevoelen als een harde en bittere plicht.
Maar mooi om te lezen vindt dit slechts
de oppervlakkige, die den roep van het le
ven nog niet heeft Verstaan.
door
Dr. IT. ANDREAS.
De arbeiderswijk Pessac, een voorstadje
van Bordeaux, is een van de wonderen der
moderne bouwtechniek en wordt niet ten
onrechte het modernste complex van wo
ningen van do geliecle wereld genoemd.
Toch weten velen niet, dat Pessac bestaat,
omdat het niet aan dc groote touristen-
route ligt. De beroemde Eransche architect
Le Corbusier, een der leidende figuren van
de moderne bouwkunst, kreeg hier de ge
legenheid om niet slechts zijn aesthctische,
doch ook zijn sociale ideeën uit te voeren en
om zoo te zeggen machinaal een standaard-
stad aan te leggen, die geheel eenig is in
haar soort. Wij hebben hier dus tc doen
met een experiment en dit is des to interes
santer, omdat aan de uitvoering ervan zes
jaar van strijd zijn voorafgegaan. Het ont
staan van de voorstad Pessac doet denken
aan een spannenden modernen roman.
In 1925 gaf de schatrijke suikerfabrikant
Frugès uit Bordeaux den Parijschen archi
tect Le Corbusier opdracht een modelstad te
bouwen, geheel volgens zijn eigen opvattin
gen. De vooruitstrevende grootindustrieel
rekende erop, een bouwplan te krijgen, dat
architectonisch, technisch en sociaal iets
bijzonders zou zijn. Hij verlangde naar een
nieuwen bouwstijl, naar constructies, die dc
den staat voor het bouwen van nieuwe
woningen regelt Eenige maanden geleden
mochten eindelijk de nieuwe huurders de
woningen betrekken. Men vindt nu in Pes
sac 51 gezinnen met 153 kinderen, die een
coöperatieve gemeenschap vormen, een
eigen burgemeester gekozen hebben en
eigen scholen willen stichten. Do Burgemees
ter verzocht Le Corbusier toestemming de
hoofdstraat naar hem le noemen. Le Cor-
busier antwoordde hierop: „Uw brief is een
i historisch document. De stad interesseert
mij thans echter niet meer. Ik heb te veel
jaren van mijn leven aan deze zaak opge
offerd".
Wanneer men als vreemdeling van Bor
deaux naar Pessac wil gaan, zegt de chauf
feur met een lachje van verstandhouding:
„U wilt de wijk van de wilden zien". En
dan ziet men merkwaardige, gecementeer
de geveltjes, uniforme, geheel glad cn vlak
gehouden huisjes, alle voorzien van anten
nes. Men krijgt allereerst den indruk van
originaliteit, want Le Corbusier heeft niet
slechts geëxperimenteerd -met nieuwe vor
men en lijnen, maar ook met kleuren. Men
ziet blauwe, gele en bloedroodc huisjes in de
meest bonte mengeling door elkaar staan.
De eigenlijke tragicornedic begon echter pas
met het bewoond raken der nieuwe wijk.
Lc Corbusier heeft de huizon zoo eenvoudig
cn praktisch mogelijk gebouwd., volgens een
De modernste woonwijk ter wereld in vogelvlucht gezien.
wereld nog niet kende, naar een frisschcn
geest, die de moderne woningen zou door
trekken cn hen een geschikte verblijfplaats
zouden maken voor moderne menschen, be
zield met idealen voor de toekomst. En
bovendien hoopte hij, dat de machinale
fabricatie cn standardisatic de huizen be
langrijk goeclkooper zouden maken.
Le Corbusier construeerde dus speciale
machines, riain werklieden in dienst en
bouwde de „stad der toekomst". Ilct resul
taat van zijn werk had een onstcllende uit
werking in dc brave provinciestad Bor
deaux, wier burgers altijd gewend waren ge
weest aan „nette cn fatsoenlijke huizen".
De stad van Frugès werd het werk van een
waanzinnige genoemd. Er brak een storm
van verontwaardiging los. Intriges en sabo
tage van elke soort hebben vijf jaar lang
verhinderd, dat de nieuwe wijk bewoond
zou worden De magistraat weigerde een
voudig' de vereischte woonvergunning af te
geven. De aanhangers van Lc Corbusier
lieten niet minder dan twee ministers uit
Parijs komen. Zoowel Dc Mónzie als Lou-
cheur waren enthousiast over dc arbeiders
wijk Pessac. Doch ook zij konden de intri
ges der vast aaneengesloten meerderheid,
die in dc plaatselijke bestuurslichamen
tegen den modernen geest bestond, niet on
schadelijk makei}.
Zoo ging liet eene jaar na liet andere
voorbij. De nieuwe woningen mochten niet
door huurders worden betrokken Zij waren
prijsgegeven aan weer cn wind cn geraak- j
ten in verval; het had niet veel gescheeld,
of de modernste woonwijk van de wereld
was veranderd in een verzameling ruines.}
Een jaar geleden stichtten dc meer verstan
dige burgers van Bordeaux, gedreven door
den langzamerhand voelbaar wordenden
woningnood, échter eindelijk een vereoni-
ging, met het doel, de huizen in beheer te
hemen. Het gelukte hen, den algemëcnen
van zijn meest bekende leuzen: „Een huis
is niets anders dan een woonmachine".
IJzeren trappen en een soort reeling geven
tegenstand le breken met behulp van de
z.g. Ribor-wct, die het leonon van geld dooi
de huisjes ook inderdaad iets van „de eeuw
der machines" in hun uiterlijk mee.
Doch het noodlot heeft gewild, dat deze
huizen in handen zouden komen van men
schen. die in den grond van de zaak
uiterst conservatief zijn in hun smaak en
levenswijze. De garages zijn bijna alle g •-
vuld met aardappelen en de gelegenheid
voor zonnebaden op dc platte daken wordt
gebruikt om luiers tc drogen. Ook het ideo
van Le Corbusier. om tc komen tot een wis
kundig-eenvoudige woninginrichting, is op
niets uitgeloopen. In plaats van stalen meu
bels, moderne tafels en praktische lampen
vindt men in alle huizen van deze mo
dernste woonwijk ter wereld met pluche bo-
klecde meubels, vaasjes, snuisterijen,
waaiers aan dc wanden, enz. Smnkelooze
tapijten cn zware gordijnen on portieres ne
men licht cn ruimte weg. Ilc.t ideale huis
der toekomst is g?moedclijk-burgcrlijk ge
worden. Zelfs de gevels der huizen zijn aan
dezen invloed niet ontkomen. Enkele zijn
beschilderd in een stijl, die bepaald kinder
achtig aandoet.
Als men vraagt naar Frugès, de man, die
het gcheclc plan zoo royaal gefinancierd
heeft, dan kan men hoorent. dat hij G mil
lioen goudfrancs verloren heeft cn daarna
gestorven is. Een naar hem genoemde zij
laan is alles, wat de herinnering aan hem
levendig houdt. In werkelijkheid is Frugès
echter niet dood. Dc zes jaren van verbit
terden strijd om dc verwezenlijking van een
ideaal hebben den ongelukkigen man waan
zinnig gemaakt. Hij zit hu als een onge
neeslijke patient in oen gesticht, opgesloten
als een wild dier in een kooi. Het is niet
altijd goed zijn tijd vooruit te" zijn.
(Van onze correspondente l.
Ah! ben! Men zit hier te wachten. Zullen
/.o komen, oi zullen ze niet, komen? Zooals
ieder jaar maken dc winkeliers, pension-
jioudcrs cn exploitanten vuil luxe-zaken zich
vvcer dooilclijk ongerust, dal de vreemdelin
gen, van wie men het hier nu eenmaal in
iiooldzaak moet hebben, ditmual de Blauwe
Aust niet zullen opzoeken. Men windt el
kander op met verhalen: „dat liet A. Palace
.net acht gasten cn ta« iitig man personeel
£it, mon clién!dut liet Grand Hotel de
D maar niet eens opent en liet Palais dc
C. alweer gesloten isEn ieder jaar op
nieuw vergeten ze, dat het dc gewone gang
.an zaken is; dat de vreemdelingen in dc
Herfstmaanden druppelsgewijs komen opzet
ten; 't meerendeel viert Kerstmis cn Nieuw
jaar nog in eigen huis, cn dan opeens, voila,
daar komt dc dikke stroom cn laat in alle
plaatsen een drukke menigte achter, waar
voor inderhaast gekookt, gewasschen, mil
ziek gemaakt cn touring-cars gereden moe
ien wordenNatuurlijk heeft men het
dan opeens zoo druk, dat men glad verge
len is, hoe men vier weken geleden hoeft
staan tc klagen. En het volgende jaar be
gint men zijn jeremiaden lustig opnieuw
Ondertusschcn heeft men natuurlijk ook
zijn wezenlijke zorgen. De wereldcrisis is
nu eenmaal geen hersenspinsel. Maar waar
het gewone aantal koningen hier alweer
hun bezoek aangekondigd hebben, bestaat cr
gegronde hoop, dat dc onderdanen wel zul
Ion volgen. Het blijkt nu, dat zelfs de hertog
van Con naught, dc oom van den Engcl-
M-hcn Koning, zich ci ondanks het aan
dringen in de Engelschc pers „om het geld
m Engeland uit tc geven inplaats van in
den vreemde", niet van laat weerhouden,
zijn wintervacantic op zijn buiten „Les
Brüyères" in Cap-Ferrat door te brengen.
Niemand zal liet den ouden heer kunnen
-kwalijk-namen, dat hij onzen glorieuseu zon
neschijn verkiest boven den erwtensoep-mist
van dear old England. Dc Koning van Dene
marken, een hartstochtelijk zeiler komt met
zijn nieuwgebouwde acht-meter uit in dc
Regatta to Cannes, evenals ex-Koning Al
fonso, die daartoe uitgenoodigd werd door
de beroemde Fransche zeilster madame He-
riot. Zweden's Koning zal men weer op alle
groote tennistournooien zien, waar hij ge
woonlijk double speelt met een of andere
internationale beroemdheid. Brillant is het
spel van den Scandinavisclicn vorst, die ver
over, de zeventig is, niet meer, maar men
draagt liem hier algemeen een warm hart
toe door het entrain, waarmee hij zich aan
dc door hem geliefde sport overgeeft. Ilct
gebruikelijke aantal Oostcrsche vorsten is
hier al aanwezig en geeft gloed en kleur
aan het aangevangen seizoen. Ue beide
zonen van den Nizam van Hyderabad heb
ben twee Turkscho pjrinsessen weggehaald
uit Nice, waar zij met de uitgeweken Kba-
licfen-familic woonden. Een bruiloft in
Oosterschen stijl heeft hier plaats gehad cn
alvorens naar Indië, het land yah haar echt-
genooten, tc vertrekken hebben de beide
jonge, mooie prinsesjes een waren stioop-
tocht gehouden door dc mode- cn iuweiiers-
zaken; de eclitgenooten hielden met de be
kende Oostersche vrijgevigheid hun chèque-
1 ock openDe Agha-Khan, een totaal ver
westerd Indisch potentaat, zit 's ochtends
heel gemoedelijk op dc Promenade des An
glais in een rieten fauteuiltje naar de voor-
bijslentcrcnde menigte tc kijken. Als liet
waar is, dat hij onlangs zijn heelen renstal
verkocht heelt, zal hij voor liet eerst van
zijn leven misschien alleen als toeschouwer
bij de paardenrennen in Nice aanwezig zijn.
Natuurlijk laat het weeldekind onder de
Rivièrasteden: Monte-Carlo, liet niet op zich
zitten, en bombardeert de hcele wereld met
de aankondiging van haar sportfecstcn, die
dan ook meestal werkelijk grandioos zijn,- In
Januari komt de bekende internationale
Ster-rit voor Automobielen, waarbij onzo
landgenooten, zooals gewoonlijk, wel weer
een woordje zullen meespreken. In het Ca
sino heeft men de tapijten weer gespreid,
het onmiskenbare tcckcn, dat het „nu" wer
kelijk ernst vvordt" en de directie moet liet
toezien, dat zenuwachtige spelers er hun
sigaretten-eindjes brandend op laten vallen
Een speciale wacht van lakeien met dikke
kuiten in witte kousen loopt er voortdurend
jpiedend naar den grond achter de snelers
langs cn red, wat er nog tc redden valt.
Nice heeft ditmaal een gloednieuwe attrac
tie in zijn achterland in den vorm van de
wintersport-plaats P.cuil Op de Koloniale
tentoonstelling heeft men al de macfuctb'
kunnen bewonderen van liet hotel du Monf
Mounicr, dat half Januari geopend wordt
Met een autobus-dienst in twee uur van de
Promenade des Anglais naar het liooctre
bergteOf duurt u dat te long. dan in
twintig minuten per vliegtuig. dat een ge
regelden dienst zal onderhonden Modern
nietwaar? F.nfin. in Nice zit altijd ..go" c
dnt is peen wonder, want de AmeriVnnn
selie m i U i ird n i rs-fm dn FrnnV T'"r-GoiP->
rroeft er het tpmno aan. Wanneer n d"s nie4
koirvveliik is. kunt u 's ochtends in zee zn-en-i
men. daarna voor het Palais dc la Méditc-
rannéc een aperitief je gebruiken en tegelijl-
ia de zon roosteren, daarna in ccn avion
stappen cn met een half uur op ski's in de
sneeuw staanTerecht vraagt men in
Nice: „Waar ter wereld vindt u dut nog
meer?De Casino's vechten een korten
vinnigèn strijd met den fiscus uit. Men
heeft gemerkt, dut de ontvangsten aanzien
lijk zijn, en ieder heeft daarvan zijn portie
opgeëischt: de stad, do Stuat cn toen nog
weer eens dc Staat met een extra 25 pet.
„Wij kunnen zoo niet meer cxploitccren, wij
sluiten...." hebben dc directies geannon
ceerd en duidelijk voorgerekend, dat zij
voortaan alleen met verlies kunnen werken.
En tegelijkertijd sommcu zij op, wat voor ccn
stad het Casino bctcckent, en wat deze er
zonder is: ccn dood ding. „Dacht u soms,
dat cr zoo veel leverlijdcrs zouden zijn, als
Vicliij niet zoo een buitengewoon aantrekke
lijk Casino bezat?" vragen zij, heel terecht.
Menigeen herinnert zich met vreugde een
klein kwaaltje te bezitten, als cr een bad
plaats met ve°I vertier voor bestaatEn
fin, voorloopig heeft alleen Menton zijn Cu-
<ino gesloten gehouden, wat niet zoo een
erge ramp is, want volgons sommigen he
il liet de opgewektheid van een Mausoleum.
Bovendien is er een concurrecrende instel
ling, een tintje meer populair, maar een
hoop gezelliger, waar men zich voor het,
Ion de Boules (een soort van roulette met
negen nummers) verdringt in gezelschap van
en postbode, den kapper, de juffrouw van
liet bureau de tabac annex proeflokaal, cn
den bestuurder van de autobus. Ilct spreekt
vanzelf, dat al deze goede lieden zich na
nfloop van hun dagtaak niet in evening
drc-ss steken. Maar zij amuseeren zich
norm, cn laten do ccnc grap na de andere
over de speeltafel los. Er heerscht een jovia
'iteit en goedgehumeurdheid, die men bij de
vormelijke cn doodsaaie Engelschen, die het
andere Casino bezoeken tevergeefs zal
zoeken.
Bij onze overburen, in Corsica, dat wij hij
helder weer zien Uturnen liggen nog a'fiid
1500 man troepenpolitie, niets dan po
litie....!" roept de Fransche regeering
voortdurend, om twee gevaarlijke bandieten
met tanks cn ander zwaar oorlogsmateriaal
*c pakken te krijgen. Eenige maanden lang
hebben dc twee hoofdpersonen van hét dra
ma, Spada en Bornea, deze hcele oorlogs
machine in werking gehouden. Zij blijven
onvindbaar. Dc bevolking ziet blijkbaar, on
danks de honderd en vijftig arrestaties, die
men heeft gedaan, nog altijd kans om dc
struikroovers te helpen. Romantisch zijn
deze lieden, zeker, maar tegelijkertijd heel
gewiekste zakenlui. Zoo is het gebleken, dat
Spada eigenlijk de concessionaris is voor het
nost-aiflo-verkeer op een gedeelte van het
eiland. Was cr ccn rijke lading, dan werd
hij door een handlanger vanaf het postkan
nor gewaarschuwd, plaatste zich op den
weg, hield met zijn karabijn personeel cn
bestuurder in bedwang, hielp hen zoo noodig
»nr dc andere wereld en ging cr met den
buit vandoor, de wildernis in. Antonia Leca,
zijn vriendin en zaakwaarneemster in de ge-
wone wereld, liet zich ccn apart conlractje
opstellen, waarin was vastgesteld, dat zij
niet voor eigen rekening handelde, maar in
naam cn op verantwoordelijkheid van haar
vriend. Zij kon soms doodleuk ccn magazijn
binnenstappen, voor honderden guldens zijde
cn stoffen koopen en terwijl de winkelier
nog stond tc glunderen om zoo een goede
klant, pakte zij het gekozene op en zei: „Dc
rekening kunt u naar Spada sturen...
Waarop het gezicht van den magazijnhouder
decimeters langer werd cn hij meteen wist,
dat lijden en zwijgen hierbij de eenige ma
nier was om in zijn verlies tc berusten. Men
heeft getracht, de inmiddels ook gearresteer
de juffrouw Lcca aan het spreken te krijgen,
door brieven bekend tc maken, die Spada
van geëxalteerde Amerikaansche dames ge
kregen had. Maar zij blijft zwijgen en laat
niets los. Ah! bah!" smalen dc kranten hier.
„die Spada, mooie ridder, hij krijgt een
huikje..Toch schijnt de onvindbare ban
diet hevig op dc verbeeldingskracht van
«ommige dames tc werken.
Tot slot goed nieuws: de sinaasappelen cn
mandarijnen rijpen.... De kinderen klim
men in den boom en liggen cr lui op een
tak gestrekt te eten, terwijl rondom een
kring van weggeworpen gouden schillen aan
wijst waar wij hen moeten zoeken
ANN BKNWVENTE.
RADIODISTRIBUTIE IN ZWITSERLAND.
In Zwitserland breidt dc rudiodislribulio
zich voortdurend uit. Dc maatschappij „Pia
Tclefon" heeft reeds tal Van abonné's in Ba
zel, Bern, Genèvc, Lausanne en Zurich. Te-
lefoonbezitters betalen voor de radiodistrl
butie 2.50 Franc per maand en andere abon-
ne s elf Franc. Daarvoor wordt liet benoo-
digde toestel geleverd, echter zonder luid
spreker.
De statistieken wijzen uit, dat één op de
inwoners luisteraar is. terwijl slechts één
op de 15 telefonisch is aangesloten. Met
aantal luisteraars is dus dubbel zoo groot
als het aantal telefoonabonne e
