PIJNLOOS OPEREEREN
ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOMANS - Utr.str. 15 Tel. 483
Wij vertegenwoordigen de bekende
DUCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
VARIA UIT DE VOGELWERELD
Hi Ivcrsum.
Zondag.
Wie nog nooit van Haydu gehoord heeft,
moet wel een onverbeterlijke muziekhater
zijn. Zouden deze monschen nog wel be
staan. nu de radio en de gramofoon zoo
populair zijn geworden, dat geen fatsoenlijk
rnenscli zijn leven meer kan denken zonder
liet georganiseerde lawaai, dat „do Toon
kunst" in de samenleving maakt We zijn
van de muziek der rammelende piano's, die
'iS zomers uit de geopende ramen gulpte en
over de waranda's in onze tuinen strom
pelde, gode zij dank, verlost Thans is het
gezellige, huiselijke gerucht, dat bedrijvige
buurtbewoners altijd maken, vermengd met
een vreemde hutspot van radioklanken uit
Muizen, Hilversum, Daventry. Parijs. Dc
befaamde muziekhater is radeloos gewor
den en moest zich ten slotte maar een ra
dio aanschaffen om van deze cacophonie
verlost te zijnWaardoor hij auto
matisch muziekminnaar is geworden. Want
de magische kracht van de musische kunst,
die dc naarn der Muzen heeft ontvangen
do Muziek is onweerstaanbaar... Ge
ziet, de zaak is zóó ingewikkeld niet!
Welnu, in 1032 behoor! iedere radio-
vriend het geboortejaar van Haydn (31
Maart 1732) te herdenken en het Hilver-
bumsche station maakt er vandaag reeds
een begin mee. Het is thans nog niet dc
tijd om een afzonderlijke kroniek over
Haydn en zijn beteeknnis voor het tegen
woordige muziekleven te wijden, doch een
paar opmerkingen wilde ik wel gaarne- ma
ken.
Haydn werd tot voor zeer korten tijd al-
loos „vervelend" gevonden Dat was, toen
Wagner, Brahms, Mahler in opkomst waren
en de wereld gingen veroveren De ecnige
der oudjes, die in aanmerking kwamen was
Beethoven; maar wie dacht aan Haydn,
Mozayt, Bach, Gluck, Rameau. en do tien
Uilen andere meesters? Geen wonder dan
ook, dat er geen aanleiding was voor mu
sicoloog, noch voor leek om zich iets uitvoe
riger te gaan bezighouden met do kennis
omtrent Ilaydn's leven en werken. Men bab
belde elkaar vlijtig na. In onze studiejaren
moast je dat en dat van Haydn leërön, uit
:e hoofd en daarmede was do zaak af-
geloopcn. Tegenwoordig leeft do. belangstel
ling weer wat op. We weten nu. dat Haydn
minstens veertig symphonicen op
zijn naam hooit gekregen, waaromtrent gc-
- rondo reden bestaat orn aan de echtheid
twijfelen. Het is thans bekend, dat er 20
pianoconcerten moeten bestaan; dat de
Meester fluithoorn-, cello bariton-, viel-
Ja-concerten geschreven heeft; clnt Haydn
niet, minder dan 06 Divcrtimcnti nagelaten
heeft, om nog maar niet eens te spreken
van de. trio's, sonaten, duetten eri vocale
werken. De arbeidskracht cn inspiratie van
Haydn grenst niet aan het ongeloofelijke,
loch is ongeloofelijk. Over dit alles zullen
v ij t.z.t. nadere uiteenzetting geven.
Voor het oogenblik vraagt het Vara-or-
.;est aandacht voor een Nocturne van
Haydn. Ik weet niet, hoe do partituur van
dit werkje er uit ziet en .kan dus ook niet
met zekerheid zeggen van hieruit of
het werkje echt is. Vermoedelijk zullen we
hier «te maken hebben met één van do
7 notturni, die Haydn geschreven heeft voor
len rad- of draailier van Ferdinand den
vierden, Koning van Napels.. Deze stukken
moeten waarschijnlijk een kleine orkestbe
zetting gehad hebben, hoe het orkestrale
tianzicht dezer notturni is geweest, kan ik
'thans nog niet zeggen. Daarvoor is trou
wens do krant niet. Inrniddela; het ochtend
concert van dezen Zondag is boeiend, ook
door de rest van het programma.
's Middags zendt de Avro onder meer van
Haydn uit de zoogenaamde Soloszenc „A-
riadne auf Naxos" voor zangstem en klein-
orkest, hetgeen ook een beiangrijke bijdra
ge is tot een betere bekendheid met
ilaydn's werk.
Misschien luistert nog ecu enkele belang
stellende naar het onmiddelijk volgende
..Concert voor orkest" van Paul Hindemith.
Voor lezen eenzamen mag ik misschien dc
volgende regels ter overdenking aanbeve
len. Hindemith schreef dit Concert uit dc
behoefte om de cencërtecrcndë stijl van de
werken van Corel li cn andere oude mees
ters op het erroote apparaat van het moder
ne orkest over te brengen. Streng be
schouwd, is het onmogelijk om van een
concert te gewagen zonder dc twee ele
mentaire krachten: dc solopartij (of solo-
groep) en het orkest (dc tutti). Hindemith
heeft het begrip „Concerto" wat ruimer op
gevat, meer als speelstuk voor een groot
orkestraal ensemble dan als vormprincipe.
In het eerste cn in het derde deel is de
oude vorm van het concerto grosso nog het
duidelijkst te herkennen. Het begin heeft
namelijk drie concerteerende instrumenten,
hobo, fagot en viool. In het derde deel heb
ben de blazers een marschjc zelfstandig te
Spelen Maar voor het overige iö het werk
en klankstudie, een speelstuk, een syrn-
phonische schots voor erroot orkc.-t. Hinde
mith is in zijn „Konzert" niet bepaald
„a-tonaal". H ij schrijft herhaaldelijk drie
klanken. waarin „vreemde*' tonen &U«c-
mengd zijn Zoo is bijvoorbeeld de nooW-
toonaard van het eerste deel d kleine tc-rts
on het tweede deel staat in Bes grootc terts.
Maar wat interesseert het den toehoordei
Hij zal misschien gauw genoeg schrikken
\<in dc klanklawine, die zijn luidspreker te
verwerken krijgt.
Is het niet zonde, dat hot groot..- publiek
dcri onsterfelijken Johann Strauss (den
zoon) slechts waardeert met een enkel
woord- „zalig Want de componist wist
meer van de geheimen der muziek, zon ei
ooit één symphonic geschreven te hebben,
dan de in hun tijd beroemde Nicode, Brull
ol Rubinstein. Wilhelm Grosz dirigeert
s avonds deze geniale Weensche muziek.
Hij beeft dc mooiste composities gekozen:
Künstlerleben en de Kaiserwalzer bijvoor
beeld en opent met de levendige „Indigo"
ouverture. JIet strekt den gastdirigont tol
eer, dat hij geen paradepaardje berijdt.
Het is misschien jammer, dat er zoo lang
over onzen Nederlandschon zender tc pra
ten was. Want ik heb een deel van de
ruimte voor al opgesoupeerd. Daarom speu
ren we vandaag eens niet in het buiten
land.
Maandag.
H i l vers 11 üi.
Findelijk hoóren we weer eens, al is het
dan via de radio, van den levendiger) oom
ponlst Hans Franco Mendcs. We weten van
hem, dat hij in 1890 geboren is, oen tijdje
lang te Amsterdam de aandacht trok. doch
even spoedig weer uit de horizon van het
muziekleven verdween. Hetgeen niet zeggen
wil, dat Tranco Mendes „gewogen is. doch
te licht is bevonden". Want wie zal deze
verantwoordelijke handeling verrichten?
Het publiek, de uitvoerenden of de critici9
Er moet altijd onderscheid gemaakt wor
den tusschen dc muziek en haar beoefe
naars. evenals tusschen den godsdienst on
zijn dienaren. Wie in het muziekleven iets
te vertellen wil hebben, komt er nooit door
de gratie van zijn capaciteiten als musicus
alióón. Hij moet ook een zeker maatschap
pel ijk inzicht hebben cn begrijpen, dat het
niet goed is om zich tc begraven vóór zijn
dood. Dan is het nog vroeg genoeg.
Het Hollandsch halfuur der AVRO brengt
echter Ilans Franco Mendes wed or in den
lichtkring. De werken, die do pianist zal
spelen datoeron waarschijnlijk en hopelijk
uit tateren tijd. De invloed van Duilscho
auteurs waaraan de componist, blijkens
vroeger uitgegeven werken, onderworpen
was, zal thans wel overwonnen zijn.
's Avonds wacht ons een dólicieus genoo
gen. Alice Ehlers komt dan roet haar com
balo voor de microfoon en Helène Cals de
nog altijd geliefde radiosoliste zingt met
begeleiding van dit instrument een serie
rnooio liederen. Alice Ehlers bespeelt een
nieuw instrument een Glaser cembalo. Ook
in dit genre is al verscheidenheid 1 Kr be
staan PleyoFs, Xoup*rt's. Qaveau's, Am
mer's* en als ik er vier opnoem, vergeet ik
er vijfzooveel verscheidenheid zit er al
in dit mode-artikel. Welnu, Glaser uit Jcna
komt, uit, mot een nieuw instrument cn pro
titeerdc natuurlijk van de ervaringen van
andere bouwers. Iedere fabriek prijst zijn
voortbrengselen als „das stilgerechte Gom
balo", waarmede, niets gezegd wordt ten na
deele van andere werken. Toevallig was ik
in de gelegenheid het Glaser cembalo te
hooren, toen Alice Ehlers in het concertge
bouw to Amsterdam studeerde. Het is ccn
mooi, vol klinkend en toch fijn genuanceerd
instrument. Volgons de kundige cembaiiste
is het Glaser cembalo het beste voor de ra
dio. ik vermag dit nog niet te bcoordeelcn.
Misschien na vandaag?
D u i t s c h e Zenders.
In wil niet graag, dat u de krant zon
openvouwen om te zien. wat er verteld
wordt van het feest van den iSden Januari
(stichting Duilscho Republiek), dat met
zang cn spel, ook in den aether gevierd
wordt, om dan mis tc grijpen. Doch met
een paar opmerkingen moet ik volstaan.
Het officieele Duitsche concert wordt gedi
rigeerd door Schuricht, dio een manuscript
gevonden heeft (of misschien heeft een ón
der het voor hem gevonden): een concerto
grosso van Gottfried Heinrich Hólzei
(1690—1749). Het Musicalisches Konser-
sations Lexicon van Mendel bericht over
dezen ouden heer uitvoerig, wie wat
meer wil weten, zij de lezing daarvan aan
bevolen. Hölzcl was een ijverig cn vrucht
baar componist. Er bestaan van hem (in
manuscript) acht jaargangen composities
voor iedoren Zondag cn icderen feestdag twee
werken. Dat is dus (reken maar uit) geen
bagatel! Daarenboven schreef lnj ongeveer
80 „Tafelmusiker", een groot aantal Mis
sen, Symphonicen, concerten, serenades,
opera's enz. enz. Hij was verder een hoogst
bekwaam theoreticus en een goed leeraar.
Hólzei kwam niet veel verder dan zijn ge
boorteland Saksen; zijn hoofwerkzaamhe-
den hoeft hij 111 Gotlia verricht
Het concerto grosso voor trompetten,
pauken, houtblazers cn strijkorkest lijkt
een recht feestelijk, wellicht plechtige mu
ziek: een vondst, welker waarde waar
schijnlijk groot is.
Dinsdag.
Ili 1 vcrsum. „La Vita nuova" van
Wolf-Ferrari is ccn oratorium, dat vónr
het eerst door wijlen Johan Schoonderbeek
in Nederland gedirigeerd werd. Onze her
inneringen aan dezen bekwamen en be
zielden koorleider zijn nog sterk. Vandaag
dirigeert zijn neef, Anton van dor Horst
hetzelfde werk in Leiden en door de actie
ve A.V R.O.-zorgen komt het in den aether,
llet grondige artikel van Caspor Howeler
in de R. bode zet u geheel op het spoor;
laat ik uw aandacht dus niet opvorderen
voor andere aanzichten van het werk.
Hamburg
Kiel heeft een zeer zelfstandig muziekle
ven; ik heb u daar indertijd wel eens iets
van Msrteld. Als je mot den train te Kiel
arriveert, ruik jo het verstorven provincia
lisme van dit stadje aan oen verlaten reu-
zenhavon. Maar het muziekleven met den
arbeidslustigen directeur generaal. Dr. Fritz
Stein aan het hoofd, is er tamelijk uitgo
breid. Vandaag is Hindemith te gast bij het
Stedelijk Orkest en speelt daar zijn alt
concert en de Harold-symphonic van Ber
lioz. Men dient nu men alles in dezen
tijd moet weten er van op de hoogte tc
zijn, dat de componist, over wiens orkest-
concert hierboven eenigo opmerkingen
staan, groot geworden is in het opera or
kest en zich tot een eerste klasse altist ge
vormd heeft. Dc Harold symphonic opus
16 van Borlioz werd aldus genoemd naai
de omstandigheid, dat de componist het
gedicht var» Byron: „Childo Harold" als
programmatisch gegeven heeft, aangeno
men. De solo-altist representeert het kind
Harold. „Ik wilde" zegt Borlioz, „ik wilde
in do partij van den solo-altist, die in het
midden der poëtische herinneringen, welke
mij na do wandelingen in dc Abruzzen wa
ren bijgebleven, staat, eon soort melancho
lieke droomstemming realiseeren, ongeveer
op de manier, gelijk Byrons „Childo Ha
rold" is..." Het werk is in vier deelcn en
draagt de volgende ondertitels. Eerste deel:
tafcreelcn van melancholie, gohik an
vreugde". Tweede deel: „pelgrims trekken
voorbij in een pastorale en vrome stem
ming". Derde deel: „Serenade, in de Abruz
zen". Vierde deel: „in het kamp van dc
roovers". Dit deel wordt door do Duit-
schera tot op dezen dag nog verworpen als
„grober Vcrstosz gegen den guten Ge-
schmack";.
Woensdag.
Huize n.
Over het oratorium van Haydn „die
Schöpfung" zou wel hot ccn cn ander te
zeggen zijn, als ik niot zeker wist, dat
ieder deze regels zal overslaan. Want, wit:
weet. nu niet, wat „die Schöpfung" is! In
Harderwijk wordt het werk met goede so
listen uitgevoerd on door de. N.G.R.V. bij
u thuis bezorgd Door het Middagconcert
brengt do N.C.R V. haar leden weer eons tn
aanraking met uitstekende muziek. Het
programma vermeld ook werken van Ne-
derlandscho componisten; hetgeen niet ge
noeg gewaardeerd kan worden.
Hilversum.
De nieuwe muziek door do VARA verzorgd
is dit keer zeer belangwekkend. Reinicr
Brasser (vroeger lid van het U.S.O.) speelt
het celloconcert van Jacques Ibcrt, den
thans 11 jarigen Franschen componist. Een
bijzonderheid wordt door ccn blaasorkcst,
bestaande uit 2 fluiten, 2 hobo's, 2 klarinet
ten, 1 hoorn, 1 trompet en 2 bazuinen. Daar
11a vólgt dc Sinfonietta voor strijkorkest
van Mjaskowsky, dat in modernen vorm
het. oude concerto grosso spiegelt; Immers,
er komen drie solo strijkers in voor, die.
evenwel slechts in het tweede deel als zoo
danig werk to verrichten hebben (variatie-
vorm). Mjaskowsky is leeraar voor compo
sitie aan het Conservatorium te Moscou.
Eén bepaalde nieuw vinder is hij niet, doch
een zeer klankgcvoelig componist.
Donderdag.
Voor Hilversum, zoowel als voor Huizen
is het ccn recht gezelligcn dag. Allerlei ge-
nooglijko en stichtende muziek wordt or
Uitgezonden. Alleen Huizen biedt nog iets
extra's mot het programma van den pianist
Maas, die een overzicht geeft van do oude
tof de hedendaagschc Fransche pianomu
ziek natuurlijk in vogelvlucht.
B'cr 1 ij tl
Tschorepnine is do zoon van den uitge
weken Russischen componist Nicola?.
Alexander, don zoon, kreeg les van zijn
vader en bleek oen ijverig componist tc zijn.
Hij werd in 1S99 geboren en werkte nog een
paar jaar tc midden van Ruslands meest
onrustigen lijd (1917) te Moscou. Hij woont
thans tc Parijs en is er (hopelijk) gelukkig.
Daar zijn méér Russen Berlijn laat ons
het concertino voor viool,, cello en piano
hooren. Misschien houdt hot onzen aan
dacht gespannen. Indien niet, dan zou ik u
Kalundborg aanraden, waar u een oude be
kende ontmoet Dvorak. Maar hij ziet cr
wat óudcnvctscher uit. 't Is niet de 5e sym
phonic, waarmee de naam getooid is, doch
de -ie een werk, dat haast geen opgeld
racer doet. Maar voor de radionu, dan
kan het cr wel mee door.
Vrijdag.
Huizen.
Van de uitvoerenden, die het middagcon
cert om 3.00 uur verzorgen, ken ik alleen
Dina Appeldoorn van naam, die componiste
is en in don Haag woont. Maar doze onbe
kenden spelen aantrekkelijke onbekende
muzickcn van Haydn on andere componis
ten. Jammer, dat er nog te veel god eel
ten uit werken worden gekozen. Of niet
of geheel, zij de leuze.
Londen.
Ferrucio Busoni stierf in 1921. Het jongere
geslacht kent de naam bijna niet meer. Mis
schien als verzorger van do Bach-uitgayen
bij Breitkopf. Misschien omdat men weet,
dat Egar Petri een leerling van hem is ge
weest. Maar wat hij voor zijn tijd geweest
isccn moester-pianist, een harde werker,
een philcsooph (op z'n eigen manier) en «-en
idealist, is minder algemeen bekend. Uit al
zijn muziek, uit zijn theoretische geschrif-
dat Egon Petri een leerling van hem is ge
zondheid tot strijdend-onderzoeken, tot zelf
tucht en tot menschenliefdc.
Het is slechts te betreuren, dat Busoni
oen onvoldragen levenswerk nagelaten
heeft. Hij was een man gelijk de jongste tijd
er zoovclen voortgebracht heeft: een god
zoeker. Hij voelde, dat de cultureele waar
den van den nieuwen tijd een ander accent
moesten krijgen. Men kón zoo niet door
gaan, niet uit den troure symphmieén te
baren en die uit arrenmoede maar in de af
valputten der muzikale verachting te depo-
neeren. Het. was (Brahms heeft het al ge
zegd) „kein Spasz" meer om symphonleën
te schrijven. Welnu, aan het werk van Bu
soni kan men hooren, dat b(j uiteindelijk
óók niet den Gordiaanschen knoop kon ont
warren. Slechts zijn tijdgenooten Debussy
is het gelukt Busoni was gedoemd den
striid te verliezen, het zwaard is hem ont
vallen, toen hij geestelijk begon uit te stil
gen boven de zware materie der 19c eeuw-
sche muziek-erfenissen.
Zaterdag.
Velen zullen wel Radio Suisse rotnande
kit)2cn of Weenon, want opera en operetto
zijn op Zaterdagavond zeer welkom:
Ik zal niet dc eenigo in don lande zijn,
die eens zou willen woten, hoe men luistert
naar dc radio.
Of men onderwijl iets doei; bijvoorbeeld
stofzuigeren, of handwerken, of lezen.
Massa's schoolkinderen leeron hun les, tor-
wijl de radio „aanstaat." Wat 2al bet dón
in je hoofd tochten! In deze gevallen is ie
dere scriouZo muziekuitzending verloren
moeite. Zooals het Heilsborgcnncort van
half zeven, waar voortreffelijke werken
worden uitgevoerd. Misschien zijn er rne.n
schon, die zoo verstandig zijn om aandach
tig naar goede, muziek te luisteren. A! is
het maar een half uur per dag. Het zal hun
geest meer voldoening geven, dan acht uren
gedachteloos aanlioorcn van karakterlooze
muziek. P. T.
Vogelzang in de winterkwar
tieren.
Reeds eerder deelde ik mede, dat onze
nachtegaal in Egypte en in tropisch West-
Afrika (twee zijner winterkwartieren) zijn
zang Iaat hooren en dat de tjiftjaf dit van
Februari nf in Egypte doet. Thans verniel
den Engelsche ornithologen, dat zij laatstge
noemden vogel cn litis in dc Kenya-kolonie
(Br. O.-Afrika) hoorden zingen. Ook verna
men zij daar het „ratelen" van den geiten
melker. Onze koekoek liet er op den trek
niet het ons bekende koekock-kockoeu-koe-
koek" enz., doch slechts één lettergreep daar
van: „koek koek-koek" enz. hooren. Van on
ze gierzwaluw hebben ze nog nimmer cenig
geluid gehoord.
Een paar waterhoentjes, dat
4 maal broedde.
Uit Engeland deelt men mede, dat men in
Tadworth (Surrey) op 23 Maart 1930, in een
kleinen vijver, waarin in dat jaar slechts
éón paar waterhoentje! gobrood heelt, een
nest daarvan vond met 7 ciaren. Een week
later was hot nest leeg, maar een ander al
weer kant en klaar, dat tot aan het einde
van het brocd9eizoen dienst heelt gedaan.
Vier broedsels werden daarin groot ge
bracht, reap, bestaande uit 3, 4, 4 en 2 jon
gen. Dc jongen van het laatste broodsol kwa
men op of omstreeks 28 September uit en
bloven beiden, in gozolschap der ouden, tot
15 Maart 1931 op den vijver.
Als regel brengt hot waterhoentje twee
broedsels groot; drie komt, vooral bij versto
ring, ook wel voor; het legsel bevat dnn al
licht hoogstens 5 eieren. Eerste tegsels, uit
niet moer dan 7—8 eieren bestaande, houdt,
rncn voor die van jonge vogels.
Een bijzonder geval in het
koekocksleven.
Uit Frankrijk meldt men het navolgende,
waargenomen in het broedseizoen 1030, in
den omtrek van Saint Bonott (Meusc). In
het nest van een klapekster bevond zich een
koekoeksjong, cn wel in gezelschap van 5
flinke jonge klapeksters; een zéér mooie foto
hiervan, genomen toen het vijftal aanstalten
rnaakto dc wijde wereld in te gaan, staaft de
waarneming. De jonge koekoek zat op de
kindoren zijner pleegouders, als hij „de moe
der" was.
We zien dus, dat de jonge koekook niet
altijd de jongen zijner pleegouders uit het
nest werpt.
Arnhem, Januari 1932.
A. A. VAN PELT LECIINER.
DE DOKTER AAN HET WOORD
Groote vermindering van het gevaar.
door
Dr. J. GEORGE1.
Bij de moderne chirurgie is men soms
roods weken voor een operatic erop bo
dacht, mogelijke govaren uit den weg te
ruimen. Er blijven echter gevallen over.
waarin snel moet worden ingegrepen, zoo-
da t 'deze voorbereiding slechts enkele da
'gen of zelfs enkele uren kan duren. De
voorbereiding blijft echter van evenveel
belang als do operatie zelf cn heeft over
het algemeen ten doel, het weerstandsver
mogen van den patiént te verhoogen. Hier
bij wordt grootc aandacht geschonken aan
het. hart, omdat hieraan tijdens dc opera
tic de hoogste cischcn worden gesteld. De
bloedbaan moet gezuiverd worden, dc nio-
ren doorgespoeld; alles, wat een goede stof
wisseling in den weg kan staan, wordt
vermeden. En dan komt de operatic zelf,
waarbij eveneens op vele dingen gelet moet
worden. Dc algemcenc en plaatselijke ver-
dooving is reeds zoover vervolmaakt, dat
men een pijnlooze operatie als iets van
zelfsprekends beschouwd cn niet meer be
seft, dat het ooit anders is geweest. En wat
vroeger het grootste gevaar was voor den
patiënt, n.l. het verbloeden, behoeft ook
niet meer gevreesd te worden. Hierover is
minder bekend cn daarom zullen wij er
iets over mcdcdeelen.
Wanneer door het ccn of ander een bloe
ding ontstaat, tracht het lichaam zelf reeds
het gevaar af te wenden door zijn natuur
lijke verdedigingsmiddelen, welke vooral
bestaan uit het veranderen van den bloed
druk, het samentrekken der bloedvaten en
het stollen van het bloed. Bij zwaro ver-
bloedingen zijn deze middelen echter niet
altijd voldoende on daarom worden in do
geneeskunde tal van middelen toegepast,
deels van mechanischen, deels van chemi-
schcn aard, waardoor het natuurlijk ver
mogen van het mcnschelijk organisme, ora
bloedingen te stelpen, ten zeerste wordt on
dersteund en versterkt. Daarom kan thans
dat gedeelte van het lichaam, waarop ge
opereerd moet worden, geheel bloedeloos
gemaakt worden. Bovendien kan bloedver
lies altijd gecompenseerd worden door een
transfusie of door toevoer van een kunst
matig gevormde \loeistof, die tijdelijk liet
bloed vervangt. Dit laatste is over het alge
meen beter, want zelfs onder de bloedver
wanten van den patiént vindt men niet
altijd iemand, wiens bloed zoodanig met het
zijne overeenkomt, dat transfusie mogelijk
is.
Een onder gevaar, dat vroeger zeer ern
stig was, werd gevormd door bacteriën, dio
bloedvergiftiging doen ontstaan. Thans is
men zoover, dat infectie van buitenaf prak
tisch uitgesloten kan worden geacht. Het
komt nog wel voor, dat er infectie ontstaat
door een verborgen gebleven chronische
etterhaard in het lichaam van den patiënt;
daarom wordt het lichaam vóór de opera
tie altijd op de aanwezigheid van derge
lijke etterhaarden onderzocht en bij den te-
genwoordigen stand der wetenschap behoeft
het niet voor te komen, dat zoo'n etter-
haard over het hoofd gezien wordt. In dit
verband noemen wij nog even het gebruik
van hoogfrequente eloctricitcit (ongeveer 3
rnillioen perioden per minuut), waardoor
gedeeltelijk het gebruik van liet mes over
bodig wordt gemaakt en naast verbloeding
ook alle gevaar wordt uitgeschakeld, dar
door infectie kan ontstaan. Bovendien
wordt het ontstaan van chronische gezwel
len, die soms zeer gevaarlijk kunnen wor
den. hierdoor voorkomen.
De moderne chirurgie legt zich ook in het
bijzonder erop toe, alles tc vermijden, wat
vóór de narcose voor den patiënt onaan
genaam kan zijn. Men heeft in don loop dei*
jaren steeds meer ervaring verzameld, ter
wijl telkens nieuwe verbeteringen worden
gevonden. Het toedienen van narcose is
bijv. belangrijk vereenvoudigd door met be-
huljx van pornocton en scopolamine den pa
tiént in den toestand van gedeeltelijke be
wusteloosheid te brengen. In vele gevallen
is hierdoor reeds een verrassend succes be
reikt. Verder bestond vroeger tijdens ope
ratics gevaar, dat do ademhaling door ver
lammingsverschijnselen belemmerd werd.
Door dc avertine narcose kan dit gehord
voorkomen worden, vooral sinds men
deze combinoert met de inhalatienarcose.
Deze laatste neemt reeds lang in de medi
sche weten» chap een ccrcplaats in en blijkt
steeds meer een belangrijk aanvullings
middel te zijn. Een goed voorbeeld daarvoor
is dc Ombrodanne-inhalaticnarcoso die, to
oordcolcn naar dc gunstige resultaten, wel
ke cr tot nu toe mee zijn bereikt, een
nieuw groot succes belooft tc worden op
het gebied der anaesthesic.
Dc cbirurgio mocht in dc laatste twintig
jaar een zoo grooton vooruitgang beleven,
dat zij in een groot aantal vakken uiteen
is gevallen. Anders zou dc stof te uitgebreid
en dc verscheidenheid tusschen de onder
deden te groot zijn. Het voornaamste doel
van dezo specialisatie ia weer het vermin
deren van het gevaar voor den patiënt, voor
zoover dit wenachclijleerwijze mogelijk is.
Wij kunnen thans naar waarheid verkla
ren, dat het gevaar, aan operaties verbon
den, zoozeer verminderd is, dat men zicLi
op het oogenblik geen noemenswaardige
verdere verbeteringen kan indenken of wen-
schcn. Het risico bestaat bijna uitsluitend
uit verwaarloozing, iets wat niet zoo zeld
zaam is, omdat de patiënten zelf ccn ope
ratie vreczcn en daarom in het geheel geen
medische hulp inroepen. Dc toestand kan
dan zoo verergeren dat de operatic, die ten
slotte toch verricht moet worden, niet meer
baat, doch dan is het levensgevaar ontstaan
als gevolg van de verwaarloozing en niet
door dc operatie als zoodanig. Velen be
seffen ook niet, dat een uitstel van een uur
soms het verschil uitmaakt tusschen leven
cn dood van dc-n patiënt. I)e chirurgie zelf
is echter zoozeer vooruitgegaan, dat in vele
gevallen, waarbij vroeger de patiënt redde
loos verloren was, nu zijn leven kan wor
den gered. De moderne chirurg schrikt niet
meer terug voor zware acute ontstekingen
in de buikholte, bijv. aan de galblaas of
aan do blindendarm, of als gevolg van het
doorbreken van een gezwel in den maag-
of darmwand. Zelfs operaties aan het hart
zijn den laatsten tijd wel verricht door on^
verschrokken midici.
