AMÊBSFÖ0ÉT5ÖH DAGB1AD 30e Jaargang No. 181
AMERIKA WIL OPTREDEN TEGEN JAPAN
Vrijdag 29 Januari 1932
.DE EEMLANDER"
EEN
ULTIMATUM
SISJA
VAN
DE ONDERGANG VAN
DE M 2
GROENER OVER DE
ONTWAPENING
RADIOPROGRAMMA
Sjanghai door de Japan
ners beschoten
Fleming commandant der int.
troepen
New-York, 27 Jan. (H.N.) Staatssecre
taris Stimson confereerde vandaag op
nieuw met president Hoover en den mi
nister van marine Adams, evenals met den
Engelschen gezant over de bouding, aan
te nemen naar aanleiding van de gebeur
tenissen te Sjanghai.
Naar verluidt, wordt een gemeenschap
pelijke protestactie van de Vereenigde
Staten en Engeland overwogen. Aan een
zenden van groote oorlogsschepen naar
Sjanghai wordt voorloopig niet gedacht.
Integendeel worden de torpedojagers van
de Aziatische vloot teruggetrokken en ver
vangen door kanonneerbooten, die heter
aan de monding van de Jangtse kunnen
manouvreeren. Ook het moederschip voor
vliegtuigen Langley zal te Sjanghai wor
den gestationneerd
Washington, 28 Jan. De Amerikaan
sche staatssecretaris Stimson heeft giste
ren in verband met de gebeurtenissen te
Sjanghai contact gezocht met Engeland en
had een langdurig onderhoud met den
Britschen ambassadeur sir Ronald Lind
6ay en bovendien nog een bespreking met
den Italiaansuu.n ambassadeur. In diplo
matiekc kringen is het opgevallen, dat
Sfims-m geen besprekingen heeft gevoerd
met den Fvanschcn ambassadeur.
Hoewel het van offieieclc zijde wordt
voorgesteld, alsof de indruk van de gebeur
lenissen ernstiger is dan do voorvallen
zelf, schijnt men toch pogingen tc over
wegen om gemeenschappelijke druk op Ja
pan uit te oefenen en eventueel door vlag-
v er to on indruk te maken. De berichten
ecliler, dat te Manilla voorbereidingen wor
den getroffen voor het vertrek van Amerl-
kaansche oorlogsschepen, worden niet be
vestigd. Na overleg met president I-Ioover
beeft Stimson alle stukken, betrekking heb
bend op de Japansche kwestie, den senaat
'toegezonden. Men heclit hieraan grooto bc-
teekenis, aangezien het toepassen van eco
nomische pressiemaatregelen slechts door
het congres kan worden geeischt. In som
mige kringen is men van mcening, dat do
tijd van dc notawisseling voorhij is.
Gespannen toestand te Sjanghai.
Londen, 28 Jan. (H.N.) De toestand to
Sjanghai wordt nog steeds als zeer ernstig
beschouwd. Na de gedeeltelijke inwilliging
van het Japansche ultimatum is dc opwin
ding in de stad nog toegenomen. De staat
van beleg is afgekondigd. Het Europeesche
vrijwilligerscorps is gemobiliseerd. Gisteren
is op het consulaat-generaal van Japan een
bomaanslag gepleegd.
Lo nden, 2S Jan. (II.N.) De Amorikaan-
sche regeering heeft oen nota tot Engeland
gericht waarin volgens de bladen een ge
meenschappelijk optreden van Engeland en
de Veieenigde Staten tegen Japan in den
vorm van een handelsboycot wordt voor
gesteld. Het schijnt echter, dat het Engcl-
sche kabinet weinig lust heeft daarop in
te gaan. Volgens berichten uit Washington
zou de Amcrikaansche regeering den boy
cot als een eersten stap voorstellen, tenein
de liet Japansche optreden in China een
halt toe te roepen. Vermoedelijk zal staats
secretaris Stimson een nieuwe waarschu
wing tot Japan richten en verklaren, dat
het optreden der Japanners te Sjanghai
een ernstige bedreiging voor den wereld
vrede beteekent.
Londen, 2S Jan. (V.D.) In regeerings
kringen houdt men zich nog steeds bezig
met de behandeling van do Amerikaansche
nota, die Dinsdag to Londen is ontvangen.
Lta diplomatieke medewerker van de Mor
ning Dost verneemt van welingelichte zijde
dat men nauwelijks zou kunnen verwaclv
ten, dat Engeland aan een scherpe actie
tegen Japan zal meedoen. Verklaard wordt,
dat de Japanners te Sjanghai niet anders
hebben gehandeld dan do Engelsche troe
pen en de troepen der andere mogendheden
in 1927. Tot nog toe hadden de Japanners
geen garnizoen in de internationale con
cessie gehad, hoewel zij hetzelfde recht er
toe hadden als de andere mogendheden.
De Daily Telegraph meent, dat Engeland
het optreden van Japan niet met hetzelfde
wantrouwen gadeslaat als Amerika en
zich tevreden kan stellen met een eonvou
dige bevestiging van dc vreedzame bedoe
lingen der Japanners.
Van welingelichte zijde te Washington
verneemt de Morning Post nog, dat de
Amerikaansche nota ten doel heeft gemeen
schappelijk economischen druk op Japan
uit te oefenen. Aangezien het Engelsche
antwoord echter nog niet ontvangen is, is
nog geen definitief besluit genomen.
Ultimatum van generaal Sisja
aan de Nanking-troepen.
Moskou, 28 Jan. (V.D.) Volgens een
Russisch bericht uit Tokio heeft generaal
Sisja, de bevelhebber van dc troepen der
nieuwe Mandsjoerijsche regeering, een ulti
matum gericht aan den be\e|hebber der
Nankingtroepen, generaal Dinsjco, om Char
Inn en omgeving binnen 24 uur tc ontrui
men
Japan rukt op.
Londen, 28 Jan. (H.N.) Ondanks de
inwilliging van het Japansche ultimatum
ebben de Japanners besloten hun troepen
in 't. Chinecschc stadsgedeelte tc laten op-
i ukken teneinde zekerheid te hebbpn, dat
dn anti Japansche vercenigingen ontbon
den worden.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat Japan
sche marinesoldaten er» gepantserde auto's
vanavond de Chineezenstad Sjapei binnen
gedrongen zijn. In do Hongkao wijk, welke
geheel door de Japanners bezet werd, hoort
men het geratel van geweer- en machine-
geweervuur.
Japansche oorlogsschepen hebben de for
ten bij Sjanghai beschoten. In een dagorder
van den Japanschen vlootcommandant wor
den scherpe maatregelen tesen samen
scholingen in het door de Japansche troepen
bezette gebied aangekondigd. De bezetting
wordt noodzakelijk genoemd orn het leven
en eigendom dor Japansche onderdanen te
beschermen. De kleine staat van beleg is
afgekondigd. Het Japansche ministerie van
buitenlanrlsche zaken verklaart, dat de
maatregelen niet van toepassing zijn op de
vreemdelingen wijk. Het Amerikaansche de
partement van buitcnlandsche zaken heeff
ta Tokio nadere inlichtingen omtrent Ja
pans voornemens te Sjanghai gevraagd.
Een bezetting van de vreemdelingen wijk
en de afsperring van de haven kunnen niot
als gerechtvaardigd worden beschouwd,
want de afsperring zou een oorlogsverkla
ring van Japan aan China veronderstellen
cn zelfs in geval van oorlog zou het de
vraag zijn, of do afsperring van een zoo
intcrnatinonale haven als Sjanghai wel toe
laatbaar is. De Engelsche gezant te Was
hington had vandaag een langdurig onder
houd met staatssecretaris Stimson over den
toestand.
Genève beraadslaagt opnieuw.
Genève. 28 Jan. (H.N.) De raacl van
den volkenbond heeft vandaag opnieuw in
een vertrouwelijke zitting beraadslaagd
uver liet Japansch Chineeschc conflict,
vooral in verband rnet de gebeurtenissen
te Sjanghai. Dc vertegenwoordigers van
China en Japan waren daarbij niet aanwe
zig. Naar verluidt, beraadslaagde de raad
over een verklaring, welke de voorzitter in
een volgende openbare zittinsr zal voorlezen
en waarin leedwezen wordt uitgesproken
over de gebeurtenissen te Sjanghai.
Londen, 28 Jan. (H.N.) Volgens een
bericht uit Mookdcn heeft dc reegering van
Mandsjoerije besloten beslag te leggen op
het gehcele vermogen van den vroegeren
dictator Tsjanghsopliang, dat zich te Moek-
:len, Charbin en andere steden van Mand
sjoerije bevindt. Voorts zal tegen Tsjang
een proces aanhangig worden gemaakt we
gens verduistering van staatsgelden. Dit
worden gewezen. Uit Sjanghai wordt ge:
voerd. Daar Tsjang niet aanwezig zal zijn,
zal het vonnis waarschijnlijk hij verstek
worden gewezen. Uit Shanghai wordt ge
meld, dat de Japansche troepen vandaag
ook het Chineesche stadsgedeelte hebben
bezet.
Aan den mond van den Jordoan, in bet mosr van Genczarcth, hebben de Engelschen
een geweldig electricitcitsbedriji (dat van Rutenberg) opgericht, waarvan de turbines
geheel Palestina van stroom voorzien.
De anarchistische onlusten in Noord-Span ie: regeerinqsiroepen brengen gescbnt op
het station van Manresa in stelling.
Fleming commandant der in
ternationale troepen.
Sjanghai, 28 Jan. (V.D.) Japansche
troepen hebben Donderdag het Chineesche
gedeelte van Sjanghai, Chapei, bezet.
Na afkondiging van het standrecht in de
internationale nederzetting is het interna
tionale vrijwilligerskorps dat bestaat uit
Engelschen, Amerikanen. Franschen. Rus
sen en Japanners en onderverdeeld is in
cavalerie, infanterie cn artillerie, zoomede
afdeelingen pantserwagens en mitrailleurs,
gemobiliseerd.
De Engelsche generaal, Fleming, heeft
het opperbevel over allo troepen der inter
nationale nederzetting op zich genomen.
Te Sjanghai is nog con Japansch eskader
binnenge.loopen. JIet bestaat uit een krui
ser en twaalf torpedojagers. Het aantal te
Sjanghai godebarkpcrde Japansche strijd
krachten, bedraagt thans 4000 man.
De Japansche consul generaal te Sjung-
hai. Muray, verklaarde dat hij nauwkeurig
zal toezien of de Chineezen hun in ant
woord op het Japansche ultimatum gege
ven beloften, zullen nakomen
Ingeval de boycot van Japansche waren
niet direct zal worden gestaakt, zouden de
Japanners onverwijld maatregelen moeten
nemen. Het is mógelijk dat nieuwe Japan
sche cischen zuilen worden gesteld aan de
Chineezen
Japansche troepen op weg
naar Charbin.
Van Tsjangtsjoen zijn Japansche troo-
pen naar Charbin gezonden, ten einde
de daar wonende 70U0 Japanners te be
schermen. Alle verbindingen van Charbin
rnet de buitenwereld zijn afgesneden.
Het Chineesche antwoord als
bevredigend aanvaard.
S j h a n h a i, 28 Ja (V.D.) De Japan
ners hebben het antwoord der Chinoescho
autoriteiten te Sjanghai op het gestelde, ul
timatum als bevredigend aanvaard en zul
len de maatregelen, waarmee van Japan
sche zijde gedreigd was, derhalve niet ten
uitvoer brengen.
Londen, 28 J au. (H.N.) Uit Nanking
wordt gemeld, dat het personeel van tiet
Japansche consulaat aldaar de stad heeft
verlaten om zich aan boord van een Ja
pansch oorlogsschip te begeven.
Wash i ng ton, 28 Jan. (V.D.) De Ame
rikaansche regeering heeft de regeering te
Tokio verzocht haar verdere politieke plan
nen ten opzichte van Mandsjoerije cn Sjan-
hai bekend te maken.
Opwinding in den Ameri-
kaanschen senaat. Gehei
me instructies aan den
commandant van de Paci-
ficvloot.
Washington, 28 Jan. (V.D.) Do be
richten over het optreden van Japan in
Sjanghai hebben in den Amerikaanschen
senaat groote opwinding veroorzaakt. Sena
tor King (Utah) eischle het onmiddellijk
instellen van een boycot tegen Japan. De
opwinding is vooral groot onder de verte
genwoordigers van dc Pacific-staten.
Den commandant van de Pacific-vloot,
admirral Taylor in Manila (Philippijncn)
zijn geheime instructies gezonden.
De houding van Amerika en
het optreden van Japan.
Londen, 28 Jan. (V.D.) De toestand in
Tiet Verru Oosten is in do afgeloopen 24 uur
ten zeersto verscherpt. Volgens talrijke tc
legrammen uit Washington, Sjanghai en
Tokio is de Japanseh-Amerikaanscbe span-;
ning door het binnenrukken van de Japan
ners in Sjanghai zoo zeer gestegen, dat men
hierin reden vindt lot ernstige bezorgdheid.
Do Amerikanen zetten hun pogingen
voort den steun van Engeland te verwerven
tegen de landing van de Japansche troepen
in Sjanghai.
Te dezer stede wordt de ontwikkeling der
gebeurtenissen in het Verre Oosten met
groote aandacht gevolgd, te meer, daar
ruen de mogelijkheid niet uitgesloten acht,
dat Washington, ingeval een overeenstem
ming binnen afzienbaren tijd niet tot stand
zou komen, zelfs een verbreken der diplo
matieke betrekkingen rnet. Tokio in over
weging zou kunnen nemen.
In toonaangevende kringen in Tokio wordt
verklaard, dat economische tegen-maatre
gelen van Amerika zouden moeton leiden
tot verbreking der diplomatieke betrekkin
gen. Men twijfelt cr intusschcn aan, dat
Amerika tot maatregelen op economisch
gebied zal overgaan, aangezien dc Ver.
Staten grootere belangen hebben bij den
Amerikaanschen uitvoer naar Japan, dan
Japan bij dc Amerikaansche markt.
S j a n g h a i28 Jan. (V.D.) Heden heb
ben Japansche bombardementsvliegtuigen
ongeveer 40 tot 50 bommen geworpen op
Chapci. Verschillende gebouwen vlogen in
brand. Dc bevolking verkeert in groote op
winding en poogt uit dc stad te vluchten,
wat echter door de insluiting van de Chi
neeschc stad door dc Japanners onmoge
lijk wordt gemuakt.
Londen, 28 Jan (V.D.). Naar uit Nan
king gemeld wordt is een nieuw Chincosch
kabinet gevormd. Eerste minister is Wang
Tsjln Wai; minister van buitenlandsche
zaken is Lowcnliau.
Aan de familieleden van dc 46 leden, die
deel uilmaken van de bemanning der M 2.
is door de admiraliteit meegedeeld, dat
men moet vreezen, dat de leden der be
manning om het leven zijn gekomen
Woensdagavond om kwart voor 6 deelde
de admiraliteit mede, dat dc ligging van
dc M 2 nog niet is vastgesteld.
Londen, 28 Jan. (V. D.) Bc hoop, dat
de bemanning van do gezonken Engelsche
duikboot M 2 nog gered zou kunnen wor
den, is zoo goed als opgegeven. De admirali
teit deelde gisteravond laat nog mede, dat dc
mijnenvegers nog twee andere voorwerpen
op den zeebodem hebben geconstateerd.
Talrijke duikers zijn naar beneden gegaan,
doch tengevolge van het hooge water slaag
de geen der duikers erin den zeebodem te
bereiken. Daarna is gisteravond oen mijnen
veger, die met dc modernste reddingsmidde
len is uitgerust, met verscheidene duikers
aan boord uit Portsmouth vertrokken om
gedurende den nacht de reddingspogingen
voort te zetten.
Geheimzinnige ontploffingen
Londen, 28 Jan. De Britsche admirali
teit deelt medo hedenmorgen een inlichting
te hebben gekregen van den schipper vuu
den hulp-motorschoener Crown of Dan
mark, die Dinsdagavond, toen zijn schip
zich op 16 mijl ten Z.-O. van Lyme Regis
bevond, plotseling een helder licht zag, dat
ongeveer drie seconden duurde en tien
minuten later werd gevolgd door twee
luide ontploffingen, üp het tijdstip, waarop
de bemanning van den motorschoener dit
waarnam, was het zicht slecht en hing er
een vrij dichte mist. Noch omtrent de oor
zaak van het licht, noch omtrent de oor
zaak van de ontploffingen bestaat zeker
heid. Naar aanleiding van het rapport van
den schipper zullen de marine-autoriteiten
eèn onderzoek instellen.
Londen, 28 Jan. (V.D.). Tijdens het on
derzoek naar den vermisten onderzeeër
M II heeft een marinevliegtuig ongeveer 8
mijlen ten N.W. van den lichttoren Port
land Ilill een olievlek ontdekt. Later ble
ven dc zoeklijnen van een mijnenzoeker
daar aan een hindernis hangen, waarvan
men thans met vrij groote stelligheid ge-
Loft dat het het wrak is van de M II. Toen
het vaartuig „Sabre" zijn anker liet vallen,
kwam nog meer olie aan de oppervlakte.
Direct werden duikers aan het werk gezet,
die geloofden klopteekenen te hebben ge
hoord. Tot op het oogenblik dat het be
richt werd verzonden, hebben zij nog niet
den bodem der zee bereikt, zoodat nog
geen volkomen zekerheid bestaat of de on
derzeeër inderdaad gevonden is.
GRIEPEPIDEMIE TE ISTAMBOEL.
Is tam boel, 27 Jan. (V.D.) Heden zijn
alle scholen te Istamboel tot midden Fe
bruari gesloten, aangezien ongeveer veer
tig procent van alle scholieren, studenten,
onderwijzers en leeraren lijdende zijn aan
griep.
De bijeenkomst te Genève van
wereldhistorische
beteekenis
B e r 1 ij n, 27 Jan. (V. D.) Volgens de Vos*
sische Zeitung publiceert rljksweermlnister
Groener in de dagbladen van de staats
partij een programmatisch essay over de
ontwapeningsconferentie, waarin o.a. ge
zegd wordt:
To Genève zal nogmaals de strijd tas-
schon de machtsgedachte en de rechtsge-
dachto ontbranden. Maar de voorwaarde]*
voor de gedachtonwisselingen zullen an
ders zijn dan voor dertien jaar. In tegen
stelling tot toen zal thans in Genève o?
wel een vrijwillig verdrag tot 6tand ko
men, of wol er zal heclemaal geen verdrag
worden gesloten. Na het laatste decennium
is voor illusies geen plaats meer. Genève
zal niet alleen beslissen over de mate van
bewapeningen van iedoren staat, maar het
moet ook beslissen over Versailles en in
dieperen zin over Weimar. Het moet be
slissen over de levensvatbaarheid van den
Volkenbond en de toekomst der cultuur
wereld van het avondland, welks tegen
standers in hot Oostort volkomen bereid
zijn do erfenis van een overleefde orde van
het monschelijk bestaan te aanvaarden*
Daarin ligt de nationaal-poHtieke en we«
reldhistorische beteekenis van de ontwa*
peningsconfercntie van den Volkenbond.
HANDHAVING VAN DEN GOUDEN
STANDAARD IN ZUID-AFRIKA?
Kaapstad. 27 Jan. (V. D.) Bij de ope-i
ningszitting van het parlement alhier kon*
digdo generaal Hertzog aan, dat er voor*
namens bestaan tot instelling van een com*
missie van onderzoek, die zal uitmaken In
hoeverre de handhaving van den gouden
standaard in het belang is van het wel
zijn van de Zuid-Afrikaansche unie.
SCHEEPSBOTSING TENGEVOLGE VAN
DEN MIST.
Londen, 28 Jan. (V. D.) Ter hoogte
van Brighton zijn tengevolge van den mist
twee Engelsche schepen met elkaar in aan
varing gekomen. Terwijl bet 7000 ton meten
de stoomschip Burma zijn reis kon voort-
zetton, werd het 1000 ton metende schip
Larch wood zoo zwaar beschadigd, dat het
na ecnigen tijd zonk De bemanning kon
zich tijdig in veiligheid brengen.
Zatoidag 30 Januari
Hilversum.
6.45—7.00 V.A.R.A. Gymnastiekles, ij
7.307.45 Gymnastiekles. :W'.
8.00 Gramofoonplaten. r i
10.00 V.P.R.O. Morgenwijding.
10.15 V.A.R.A. Concert. Lou Bandy, humo
rist Joh. Jong, piano, de „Two CavellI'a (a©<
cordeon).
12.00—1.45 Concert V.A.R.A.-septct en gra
mofoonplaten.
2.15 Instituut voor Arbeiders Ontwikke
ling.
2.30 V.A.R.A. Kinderkoor o. L v. L. Hui
sdier. Joh. Jong, piano.
3.00 Belastingpraatje.
3.20 Amsterd. Solisten-kwintet o. L v, L
Cohen.
4.00 Causerie over Vivisectie op menschen
Dr J. Pijl.
4 30 Vervolg concert
5.15 Beoefening der Huismuziek.
C.00 Literair halfuurtje door A. M. d<
Jong.
6.30 Volksliederen door de „Wielewaal"*
o.l.v. Piet Tiggcrs.
6.45 Uit de Roode Jeugdbeweging.
6.50 Vervolg volksliederen.
7.00 Schaak-match tusscben Dr. Mas
Ruw;; en den beer Colle, kampioen van BoI«
8.00 V.A R.A.-orkcst o.l.v. IL de Groot. So
listen: M. Komst eh C Doets, trompet; J,
Evers, trombone. Daaf Wins, plana J. Ha
genaar xylofoon en klokkenspel. O-a. Ouver
ture Dichter und Bauer, Suppé.
8.45 Bij de Pomp door Teun de Klepper*
man.
9.00 Vervolg Concert O.a. Hong. Lustepiet
Ouverture, Keler-Bela.
9.45 Bestuursmededeelingen door A. de
Vries.
10.00 Vervolg concert O.a. Potpourrle „lm
weissen RüszT', Benatzky.
10.40 Vaz Dias.
10.50 Voordracht door W. v. Capellen, K#
Bakker en A. Bouwmeester. i'
11.1512.00 Gramofoonplaten. y
Huizen: ~WJ
8.00—9.15 K.R.O. Gramofoonplaten.
10.00 Concert K.R.O.Trio.
11.30 Godsd. halfuurtje.
12.15 Concert K.R.O.-sextei
I.45 Pauze.
2.00 Gramofoonplaten.
2-30 Kinderuur.
4.00 Gramofoonplaten.
5.15 Esperanto-Nieuws.
5.30 Gramofoonplaten.
6.20 Jour. Weekoverzicht.
6.40 Esperanto-les.
7.10 Causerie..
7.45 Sportpraatje.
8.00 K R.O.-Salon-orkest o.l.v. Marfnus vatS
t Woud. M. m. van Lucien (voordracht). O.a.
Cuverturo „Orpheua in de onderwereld"*
Offentach. en potp. „Für alle", DoetaL
C'rca 9.15 Vaz Dias.
II.00—12.00 Gramofoonplaten,
