DE EEMLANDER
JOH. DE HEER
Donderdag 4 Februari 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
30e Jaargang No. 186
DE REDE VAN HENDERSON
HERSTELCONFERENTIE IN
MEI OF JUNI?
GROOT ARBEIDSGESCHIL IN
DENEMARKEN
AARDBEVING OP CUBA
Enorme materieele schade
GANDHI'S ARRESTATIE
GOEDGEKEURD
EINDELIJK K0MEER
ONTWAPENING
5 uur 19 min.
L. J. LUYCX ZOON
BUIKBANDEN
Piano's Orgels, Radio
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pei 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per jjost per 3 maanden f J,-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DPR ADVPRTPNTLCN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llcfda J.ghclds-edvertentiën voor de
helft vbd den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regel»
50 «ent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—Bewijsnummer extra f 0.05
Vier redevoeringen in Dijon.
Pleidooien voor verzoening
en ontwapening.
liet is niet te loochenen, dat het succes
van dc ontwapeningsconferentie, die op 2
Februari j.l. te Genève is begonnen, voor
een niet gering gedeelte af zal hangen van
de omstandigheid, of de twee groote Euro-
peesche mogendheden, die tot dusver het
felst tegenover elkaar stonden Frankrijk
en Duitschland het al dan niet eens
zullen worden.
In dit verband heeft het zeker zin te de
eer plaatse gewag te maken van een vier
tal redevoeringen, waarvan w ij een be
knopt résumé vonden in de Vossische Zei
lung cn die te Dijon zijn gehouden. De
manifestatie ging uit van bet vredeskor-
tcl, dat boven de partijen slaat en alle or
ganisaties in Frankrijk omvat, die aan
sturen op overeenstemming met Duitsch
land. Wat de vier sprekers te berde brach
ten; was een geestdriftig pleidooi ten gun
ste van vrede en ontwapening.
Dat er, wat de internationale betrekkin
gen betreft, vorderingen zijn gemaakt, kan
reeds blijken uit het feit, dat drie jaar ge
leden de Bourgondische stad, die al te gre-
lig gehoor gaf aan de eischen van natio
nalistische bonden van oorlogsdeelnemers,
weigerde, dat er een vredeskruistocbt bin
nen haar muren plaats vond. Thans echter
luisterde een buitengewoon talrijke menig-
1-, die de meest uiteonloopcnde standen en
beroepen vertegenwoordigde, met groote
aandacht naar de uiteenzettingen der vier
sprekers, die een geweldigen bijval oogst
ten.
IF .Tardillier, de socialistische secreUris
generaal van het departement, wa-.rschu w-
de tegen de solidariteit der nationalisten
en kanonnenfabrikanten, richtte tevns een
aanklacht tot de pers, welke, zich niet be
wust van haar verantwoordelijkheid, stel
selmatig de mecningcn vergiftigt en spoor
de de Fransche arbeiders ertoe aan pogin
gen, om een oorlog uit te lokken, te sabo
teeren.
Als Duilscher voerde het woord P. Dist'-l-
barth, een vertegenwoordiger van het Wur
tembergsche landvolk. Wij moeten, zoo bc
loogde hij, van voren af aan beginnen. De
haat steekt nog eenmaal zijn hoofd op, nu
hij zijn einde voelt naderen. Het vertrou
wen, aldus spreker, moet worden hersteld;
wanneer dat geschiedt zal er ook een ein
de komen aan de economische crisis; be
wapeningen worden dan overbodig en ook
'de netelige kwestie der herstelbetalingen
zal dan kunnen worden opgelost. Nationa
lisme cn communisme bedreigen op dezelf
de wijze den wereldvrede en de volkeren-
verzoening. Frankrijk, aldus Distclbarth,
moet met ons als eerste den stap wagen
om het werk der overeenstemming te vol
tooien op een wijze, zooals de wereld nog
nooit heeft aanschouwd.
Betmale van het comité de Taction dé-
rnociatique pour la paix noemde het ver
drag van Versailles een barbaarsch trac
laat en volgens hem moest van den Vol
kenbond bet toekomstige instrument voor
den vrede worden gemaakt.
Belangrijk was ook wat Jacques Kayser,
vertegenwoordiger van de liga voor men
schenrechtcn en een vooraanstaand lid van
de radicaal-socialistische partij, waarvan
Herriot de leider is, opmerkte. Eerst vei
ligheid? aldus vroeg bij. En hij antwoord
de daarop: Neen, eerst ontwapening. Waar
om? Frankrijk, dat vasthoudt aan de hei
ligheid der verdragen, is juist op grond
van deze verdragen verplicht zich te ont
wapenen. Zou Frankrijk zich vei'iger voe
len, wanneer men te Genève u heengaat,
zonder resultaten te hebben bereikt? Vol
gens Kayser zijn er drie machten, die een
actoord in den weg staan: de nationalisten,
die de publieke opinie vergiftigen, de groot-
industrieelen, die niet alleen de nationalis
ten financieel steunen en ter wille van par
ticuliere belangen de volkeren tegcr» elkaar
óphitsen en ten derde de tegenwoordige
Fransche regeering. Kayser was echter met
betrekking tot dezen laatstcn factor zeer
optimistisch: hij verwachtte, dat d° regee-
ring-Laval binnen enkele maanden zou zijn
vervangen door een kabinet, dat aanmer
kelijk vredelievender zal zijn.
Een oordeel van Fransche
zijde
Parijs, 3 Febr. (V.D.) De openingsrede
.•in den president der ontwapeningsconfe
rentie Henderson wordt in de Fransche
pers met zeer gemengde gevoelens opgeno
men. Men ontkent weliswaar niet de ver
dienste van den Engelschen president, on
partijdig het vraagstuk der ontwapening
behandeld te hebben, doch verwijt hem ze
kere zinspelingen, die niet in overeenstem
ming zijn met het Fransche standpunt in
zake dc ontwapening.
De Petit Parisicn onderstreept, dat Hcn-
dersoD getracht heeft het evenwicht tus-
schen de opvattingen der verschillende mo
gendheden in stand te houden. Het blad
meent dat, wanneer Henderson er bijzon
dere waarde aan hechtte te con6tateeren,
dat geen bewapening mag geschieden bui
ten het raam der bestaande verdragen, dan
mag bij daarmede aanspraak mnken op
de verdienste, het gehcele vraagstuk van
de geheime militaire organisaties aan de
orde te hebben gesteld, dat, volgens het
blad, vooral geldt voor de fascistische mi
litie in Italic en de Stahlhelm en andere
organisaties in Duitschland. Het blad ver
wijt den president echter, evenals bijna alle
andere Fransche bladen, alle voorbereiden
de werkzaamheden en in de eerste plaats
bet protocol van Genève slechts met een en
kelen zin te hebben aangeduid en daarme
de de deur te hebben geopend voor bijzon
dere wenschen van allo deelnemende lan
den.
Het Journal verwijt den deelnemers aan
de conferentie gebrek aan dankbaarheid,
omdat zij niet geapplaudiseerd hebben toen
Henderson in zijn openingsrede op de ver
diensten van Briand heeft gewezen.
De Excelsior vreest, dat het vraagstuk der
ontwapening van den aanvang af van 1cn
verkeerden kant wordt aangevat. De vraag
waar alles om draait, is eenvoudig of men
al dan niet aan do bestaande verdragen
uitvoering wil geven. Wanneer de te Ge
nève vertegenwoordigde mogendheden deze
vraag in bevestigenden zin beantwoorden,
dan zullen de technische moeilijkheden van
de ontwapening gemakkelijk te overwinnen
zijn.
De linksche bladen zijn voldaan over dc
verklaringen van Henderson. Vooral de
Oeuvre wijst er op, dat hij een aantal ge
schikte waarheden heeft gezegd en dat hij
er niet voor leruggeschokken is de valsche
voorstelling aan den kaak te stellen, dat de
veiligheid van een land van de sterkte van
zijn leger afhankelijk is.
Londen, 3 Febr. (V.D.) De Engelsche
kanselier van de schatkist Neville Chamber
lain heeft gisteren in het Lagerhuis mede
gedeeld, dat dc Engelsche regeering zich
bereid heeft verklaard de regeeringsconfe-
rentie inzake de herstelkwestie uit te stel
len tot Mei of Juni.
Kopenhagen, 3 Febr. (V.D Het Deen-
sche werkgeversverbond heeft Dinsdag in
een algemccne vergadering besloten tot. uit
sluiting van 75,000 arbeiders. Dc uitsluiting
zal 12 Februari ingaan. Door dezen maat
regel worden alle georganiseerde arbeiders
in de ijzer-, metaal-, cement-, tegel- en
papier-industrie getroffen. De werkgevers
beoogen een loonsverlaging van 1020
door te zetten. Verwacht wordt, dat de
slaatsbemiddelaar reeds heden zal ingrij
pen.
DE REGELING VAN HET HERSTEL-
VRAAGSTUK.
Hervatting der Engelsch-
Fransche onderhandelingen
Londen, 2 Febr. (V.D.). De Parijsche
correspondent van de Times meldt,, dat dc
Engelsche-Fransche onderhandelingen over
de regeling der herstelkwestie op een nieu
we basis te Parijs zijn hervat en een bevre
digend verloop hebben. Men verwacht ech
ter niet, dat nog in den loop van deze week
een oplossing zal worden gevonden.
BRITSCHE RIJKSCONFERENTIE
TE OTTOWA.
O 11 o w a, 3 Feb r. (V.D.) De Canadeesche
minister-president Bennett deelt mede, dat
tusschcn de betrokenen overeenstemming
is bereikt inzake de te houden Britsche
rijksconferentie, die nu op 18 Juli a.s. te
Oltowa gopend zal worden. Behalve Groot-
Britannie zullen alle Britsche dominions en
koloniën op de conferentie vertegenwoor
digd zijn.
BIJGELEGD CONFLICT.
Stockholm, 3 Febr. (H. N.) Het con-
llict in de Zweedsche metaalnijverheid,
waarbij 90.000 arbeiders betrokken waren,
is dank zij de krachtige bemoeiingen van de
rcgccring bijgelegd. De arbeid zal binnen
kort worden hervat.
TSJECHO-SLOWAAKSCHE WEGENS
HOOGVERRAAD VEROORDEELD.
Berlijn, 2 Febr. (V.D.) De echtgenoote
van een Tsjccho-Slowaaksch fabrikant,
Eugenie Goelz uit Neudeck in Tsjecho-Slo-
wakije, is heden wegens het verraden van
militaire geheimen veroordeeld tot 6 jaar
tuchthuisstraf en 10 jaar eerverlies.
DE M 2 TERUGGEVONDEN.
Londen, 3 Febr. (V. D.) Officieel wordt
medegedeeld, dat de duikboot M 2 terug
gevonden is op 5 mijl builen Portland Bill.
Men schat het aantal dooden op 200,
de gewonden op 2000
Havanna, 3 Febr. (V.D.) De Zuidkust
en het Westen van Cuba zijn geteisterd door
een hevige aardbeving. Vooral de stad San
tiago de Cuba is ernstig getroffen en talrijke
gebouwen zijn er vernield. Het aantal doo
den moet zeer groot zijn, doch kan op het
oogonblik nog niet worden geschat.
New-York, 3 Febr. (V.D.) Uit de be
richten over de aardbeving op Cuba cn spe
ciaal te Santiago de Cuba blijkt, dat de be
volking een vreeselijken nacht heeft door
gebracht cn dat zij ten prooi was aan een
hevige paniek. De aardbeving duurde 30
séconden.
Voorzoovcr de huizen niet geheel zijn in
gestort, zijn zij zwaar beschadigd. Omtrent
liet aantal slachtoffers is nog steeds niets
definitiefs bekend, zoodat men niet weef
of het bericht, dat van 2000 dooden spreekt,
juist is.
Op verscheidene plaatsen tegelijk brak
brand uit, waardoor de algemecne verwar
ring nog vergroot werd.
Vliegtuigen hebben zich naar de plaats
van de ramp begeven om hulp te verlcencn.
De politie heeft buitengewone maatregelen
genomen om plunderingen te voorkomen.
Londen, 3 Febr. (V.D.) Bij de aardbe
ving in Santiago werd, volgens hier ont
vangen berichten, ongeveer een derde deel
van do stad verwoest. In het geheel wer
den 5 aardschokken waargenomen. De mi
litaire.- autoriteiten hebben het bestuur in
handen genomen. De soldaten helpen bij
de bergingswerkzaamheden. De bestrijding
van den brand is als gevolg van het groote
gebrek aan water bizonder moeilijk. De
kathedraal is ernstig beschadigd. De hoofd-
tclegraafkabel naar Havanna is niet ge
stoord.
Washington, 3 Febr. (V.D.) De com
mandant der marine-strijdkrachten der
Vereenigde Staten in d u an tan amogo 1 f
meldt, dat de aardbeving op Cuba te Gunn-
tanamo 10 dooden en 200 gewonden heeft
geêischt. Guantnnamo is de vlootbasis der
Vereenigde Staten op Cuba.
New-York, 3 Febr. (V.D.) Volgens de
laatste alhier ontvangen berichten uit San
tiago de Cuba blijkt, dat men ln verband
met de aardbeving rekent op ongeveer 100
dooden, daar vele personen nog vermist
worden. Tot nu toe heeft men 12 dooden
kunnen bergen. Bij deze slachtoffers bevin
den zich drie vrouwen en 4 zuigelingen. De
telefonische en telegrafische verbindingen
zijn vrijwel geheel verwoest. De vele elkaar
tegensprekende berichten houden hierme
de verhand.
Tweehonderd dooden, ongeveer
2000 gewonden.
New-York, 3 Febr. (V.D.) Volgens de
laatste berichten uit Santiago de Cuba
schat men het aantal dooden aldaar op on
geveer 200, terwijl ongeveer 2000 personen
bij de catastrophe gewond werden.
Volgens aanvullende berichten uit Ha
vanna zijn, behalve verschillende kerken,
regeeringsgebouwen en do electrische cen
trale te Santiago de Cuba, ook een zieken
huis en een hotel, alsmede tallooze huizen
vernield. Zoowel per trein als per schip en
per vliegtuig is hulp onderweg. Ook de
nabij gelegen steden Holguin cn Guantana-
mo hebben belangrijke schade geleden,
evenals liet natuurmonument Libertad
Park.
'DE HERKIEZING VAN HINDENBURG.
Oproep van den eersten bur
gemeester van Dresden.
Dresden, 2 Febr. (V.D.) De eerste bur
gemeester van Dresden, dr. Kuelz, heeft
een oproep gepubliceerd, waarin hij ver
wijst naar de proclamatie van dr. Sahm
inzake de herkiezing van Hindenburg en
waarin hij eveneens een beroep doet op de
Duitschers om de eenheid van het land te
bewaren en president von Hindenburg te
herkiezen.
ALBERT FALL NIET IN VRIJHEID
GESTELD.
Washington, 3 Febr. (V.D.). Dinsdag
avond hebben de autoriteiten geweigerd,
den vroegeren minister van binnenlandsche
zaken, Albert Fall, die' een jaar gevangenis
straf ondergaat in de staatsgevangenis te
New Mexico wegens het aannemen van een
gift van honderdduizend dollar in het be-
cerewoord Teapot Dome-olie-schandaal, op
eerewoord in vrijheid te stellen De desbe
treffende raad deelde bij zijn beslissing me
de, dat het vrijlaten op cerewoord niet van
toepassing kon zijn op een dergelijk ernstig
misdrijf als door Fall is bedreven. Fall zal
nog 86 dagen in dc gevangenis moeten door
brengen.
EEN FAMILIEDRAMA.
O e 1 s, 2 Febr. (V.D.) Een 21-jarig han
delsreiziger, die met zijn 18-jarige vrouw
bij zijn schoonouders inwoonde, verwondde
gistermiddag zijn schoonvader door een
schot in den rug, waarna hij zijn schoon
moeder in de borst en in den arm trof.
Tenslotte wondde hij zijn vrouw eveneens
door een schot in de borst en joeg zichzelf
een kogel door den mond. Hij zelf is reeds
aan de verwondingen overleden, terwijl de
drie andere gewonden er waarschijnlijk
goed van af zullen komen. Aanleiding tot
do daad was eon familietwist,
Verlevendiging der opstandige
actie in Kasjmir
Londen, 2 Febr. (V.D.) Naar gemeld
wordt, heeft het Britsche beleid een groote
overwinning behaald in de wetgevende ver
gadering, waar de door sir Ilari Gour, den
leider dor oppositie, ingediende motie, in
houdende een veroordeeling van de gevan
genzetting van Gandhi en van de arrestatie
van Sen Goepta, verworpen werd met G2 te
gen 44 stemmen.
Bombay, 2 Febr. (V.D.) De opstandige
beweging in Kasjmir wordt intenser. Brit
sche en inlandsche troepen zijn te Mirpur
en Chaumakh aangekomen. Duizenden
vluchtelingen dringen Poonch binnen, wel
ke stad door de rebellen wordt belegerd.
Belooging van de Engels
sche kerk
Londen, 2 Februari. (V.D.) Hedenavond
is in de Albcrthall ten groete ontwapenings-
betooging gehouden door de Engelsche
kerk.De aartsbisschop van Canterbury, die
volgens do Engelsche grondwet na den ko
ning de opperste dienaar van den staat is.
wees in een toespraak op dc beloften, die
Duitschland te Versailles zijn cedaan be
treffende de ontwapening. De eer verplicht
ons, aldus de aartsbisschop, de heilige ver
plichtingen, te Versailles aangegaan, na te
komen. De geest van wantrouwen en zelf
zucht is nog to groot in Europa. De hoofd
zaak is. dat eindelijk eens met ontwape
ning wordt begonnen.
De aartsbisschop van York. sleot zich aan
bij de uiteenzettingen, van -dun aartsbis
schop van Canterbury en eischte. dat En
geland de positie van den Volkenbond in
hot conflict in het Verre Oosten zal ver
sterken.
Genève, 2 Febr. (H.N.) De ontwape
ningsconferentie heeft den Zwitserschen
bondsraad Motta tot haar eere-voorzitter
gekozen. Deze dankte voor dc eer, ook uit
naam van zijn land, dat als gastheer van de
conferentie optreedt. Vervolgens werden
de commissies gekozen, die reeds morgen
haar werkzaamheden zullen beginnen. De
eerstvolgende zitting der conferentie zal
waarschijnlijk eerst Zaterdag plaats heb
ben. in dien tusschcntiid zal o a. het regle
ment van orde worden •vastgesteld.
Maandag groote redevoering
van Simon te Genève.
Genève, 2 Febr. (V.D.) Hét vertrek van
den Engelechen minister van buitenland-
sclie zaken, sir John Simon, naar de ontwa
peningsconferentie is vastgesteld op Vrij
dag a.s. Simon voornemens Maandag a.s.
een grootoe redevoering te Genève te hou
den over de Engelsche onlwapcningspoli-
tiek
Duitsch-Italiaansche overeen
stemming?
Genève, 3 Febr. (V.D.) Nu vandaag al
leen maar de drie gisteren ingestelde com
missies der ontwapeningsconferentie bijeen
komen, vinden den geheelen dag de gebrui
kelijke particuliere besprekingen tusschcn
de leiders der verschillende delegaties
plaats. De Ilaliaanscbe minister van bui-
tcnlandsche zaken Grandi had een lang
durig onderhoud met den leider der Duit-
sche delegatie Nadolny. Van Italiaansche
zijde wordt verklaard, dat er volkomen
overeenstemming bestaat tusschen het
Duitsche en Italiaansche standpunt inzake
de ontwapeningskwestie.
Vanmiddag zal de Duitsche ambassadeur
Nadolny een onderhoud hebben met den
Russischen volkscommissaris van buiten-
land6cho zaken Litwinof. Algemeen be
treurt men het bericht, dat. Macdonald ten
gevolge van zijn oogoperatie in het begin
van de volgende week niet naar Genève zal
komen. Voorts verwacht men met stellig
heid, dat het standpunt der Duitsche re
geering inzake het ontwapeningsvraagstuk
door clr. Brüning persoonlijk za? worden
uiteengezet.
Grove woorden van de Fran
sche pers.
P a r ij s, 3 Febr. (H.N.) De Fransche bla
den schrijven met zeer gemengde gevoelens
BUITENLAND.
Ontwerpnota van antwoord van Japan.
(Eerste Blad, pag. 2).
Cuba door een aardbeving geteisterd: een
groot aantal slachtoffers.
(Eerste blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Inbraak in het Slaatsspoorslation te Den
Haag.
(Tweede Blad, pag. 2).
Het landbouwrapport van den Vrijheids
bond.
(Derde Blad, pag. 1).
De Pachtrcchten in de Eerste Kamer.
(Tweede Blad, pag. 1).
Verwarring bij steunverleening.
(Tweede Blad, pag. 3).
Adres tegen de contingcntcerlng van
Deensch vleesch.
(Tweede Blad pag. 1).
De onderhandelingen met België beëin
digd?
(Tweede Blad pag. 1).
De oppositie in de S.D.A.P.
(Tweede Blad, pag. 2),
ITet conflict in de kleeding-industrie.
(Tweede Blad, pag. 3).
STADSNIEUWS.
ln de vergadering van den A. B. v. L. O.
is wederom do dringende behoefte van sport
velden naar voren gekomen.
(Eerste Blad, pag. 3).
Dc restauratie van dc Kamperbinnenpoort.
(Eerste Blad, pag. 3).
Ilct bestuur der IJsvereeniging gaat heen.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het. K.N.M.I. te De Bilt:
Hoogste barometerstand 777.3 te Croydon.
Laagste barometerstand 745.3 te Ilelsing-
fors.
Verwachting: Meest matige *N.\V. tot W.
wind, zwaar bewolkt tot, betrokken met tij
delijke opklaring, waarschijnlijk ecnige re
ien, weinig verandering in temperatuur.
Het gebied van hoogen druk dat geduren
de ruirn 10 dagen over een deel van bet
vaste land en de Britsche eilanden heeft
gelegen cn waarbij over West-Europa zeer
hooge barometerstanden zijn voorgekomen,
is nu sterk afnemende. Het is te verwach
ten dat de druk bij IJsland sterk zal gaan
dalen evenals in O.-Duitschland. waardoor
de hooge druk naar het Z. wordt terugge
drongen. Ook bij een verder krimpen van
den wind, die voor de volgende dagen te
wachten is, Is een groote verandering in
de temperatuur niet te voorzien.
In het Noorden van Finland hield de
strenge vorst stand, doch in Scandinavië,
vooral aan den Oostkant, steeg de tempe
ratuur. Vorst hier en daar. Zelfs matige
vorst 5 gr. C.) komt in Z. en W. Frank
rijk cn in Z. Duitschland voor als gevolg
van dc nachtelijke uitstraling.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Velerlei Modellen Voor iedere figuur
Varkensmarkt S Tel. 1309
Grootste voorraad. Laagste prijzen.
over de rede, welke lienderson gisteren bij
de opening van de ontwapeningsconferentie
beeft gehouden. Zeer scherp is de Echo de
Paris, die beweert, dat Henderson's rede op
gesteld is door den vroegeren secretaris van
het Foreign Office, Noel Baker, die ook lil
het secretariaat van den volkenbond werk
zaam is geweest, terwijl dit ontwerp dan
nog eens omgewerkt zou zijn door het secre
tariaat van den volkenbond. Hieraan voegt
de Echo de Paris de grove opmerking toe,
dat Henderson het secretariaat van den
volkenbond niets kan weigeren, omdat djt
heeft doorgezet, dat men een vergoeding
van 140 Zwitserscho franken per dag zal
worden toegekend.