AMO5SF00KTSCH DAGBIAD TIENJAAR NADENDOODVANBOLLAND Zaterdag 13 Februari 1932 IDE EEM1ANDER" 30e Jaargang No. 194 EEN HERDENKING TE AMSTERDAM Religie der zuivere rede GROENTEN NAAR DE MESTVAALT Onberekenbare factoren in het spel JUBILEUM EDUARD VERKADE UIT DE STAATSCOURANT Zijn werk was, is en zal in de toekomst zijn van groole beteekenis voor hei geestesleven Donderdag is, tien jaren na zijn verschei den, de NederJa'ndsche" wijsgeer, wijlen prof. G. J. P. J. Bolland, herdacht in de Aula der Amsterdamsche Universiteit. 'Een talrijk gehoor, waaronder zich zeer vele .oud-cöllegiant'en \dn den Leidschen redemeestér bevonden, was aanwezig. Me vrouw L. Rauwerda—Welker, de voorzit ster van het Comité van het Philosophise!) Gezelschap tot Bevordering van leergangen in' Zuivere Piede heette de aanwezigen wel kom éh -verleende vervolgens het woord aan prof. dr. G. A. van dén Bergh van Eijsinga, die daarna het woord voert over liét onderwerp: Het religieuse in Bolland. •iSp'r.' Wilde slechts aanvullen wat E. J. van der Burgh in een voortreffelijk opstel in-het Bollandnummer van De Idee in 1927 over Bolland en den Godsdienst heeft ge schreven. De indrukken van Bolland's Vtoomsche opvoeding zijn nooit "geheel üit- gewïscht. De antipathie, die hij bij vrijzin njgen ontmoette, vond haar oorzaak in hun afkeer van wijsgeefig denken. Voor een kleinen kring is hij de'groote wekker ge weest, dip den weg baande tot een aanbid dfng in geest .en in waarheid. Zijn kritiek lo?te alle dogma's op, veel,-radicaler dan di.e der vrijzinnige theologen; maar zoo kwam hij tot de. religie van. Zuivere. Rede. \yant deze is -niet zonder stichtelijkheid. Hjj dacht ziel) een Christendom der toe komst, door de versjandsvorlichting heen, boven de leerstelligheid van de oude ker ken eens voor al uit, gezuiverd of -vergées- teïijk-tv waarbij stichtelijke samenkomsten met achterwege zouden blijven. Hij erkende- ten vojïe' liét recht van christelijk symbolisme, van leervoordracht, hetgeen lieeJt ;i£ts .is dap allegorische exegese,. Y&tt.jieu, Bijkok Van.epn_sticluclijk spreken in dezen geest verwachtte hij een beter, onderging" begh'ijpéh van refchizinni- gen e,n vrijzinnigen. 'Spr. "geeft aanhalin gen uit Bolland,, die diéns romen zin on miskenbaar, aantoonèn. Zoowel door. zijn Wereldraadselals door 'zijn Zuivere Rede heen;loopt een gouden draad van vroom heid. Hij. beeft ernst yam de zonde ge maakt; de grootste zonde .was hem- de, zon de tegen den Heiligen Geest der Waarheid. Dr. 'Mèerum Terwogt sprak over: Vergeestelijkte werkelijkheid. Na te'hebben opgemerkt, dat het werk van den Nedeiiandsphen. wijsgeer zich tot dat van .zijli groeten voorganger Hegel verhield gelijk het rijpéré'tot hét onrijpere, vestigde hij meer in liet"bijzonder de aan dacht op het feit, dat door alles heen in Holland's; geschriften de waarheid zich ontwikkelfle, terwijl zij daarin Werd ont wikkeld en dat liet in laatsten aanleg nooit anders dan om de waarheid was ge gaan! Heeft dat feit, aldus dr. Meerum Terwogt, niet reeds aller eerbied af te dwingèn Paarna ontwikkelde spreker hoe het geestelijke in den mcnsch culmineert. De kiem der menschelijkheid tot rijp heid te brengen, het geestelijke in den rr.énsch te ontwikkelen, .zie d£4r de taak, aan wélke Bolland zijn leven heeft gewijd. Inspannende arbeid is door hem ver richt met opoffering van veel wat het le ven veraangenaamt: Na 'nog, enkele, oogenblikken le hebben stilgestaan bij het logisch verband van de verschillende verhandelingen in Bollands hoofdwerk: Zuivere Rede en hare Werke lijkheid eindigde spreker zijn rede als volgt: Gelijk;U, wellicht békend zal zijn, is Ile- gels Phanomenologie wel eens vergeleken met Dante's Divina Commedia. En wan neer ik dan, daaraan gedachtig, hier wil gewagen van de hél, den louteringsberg en het paradijs, dan zou ik liet dóór- en ver werken van hetgeen Bolland ons heeft voorgedacht, in zekeren -zin- wel een gees- tolijke marteling kunnen noemen, een geestelijk afmattende inspanning, want in werkelijkheid is het een helsche toer, zich dóór zijn wijsgeerige geschriften heen to werken. Maar voorts zou ik niet in gebre ke .willen blijven te gewagen van de lou tering, die de mènsch door dien zwaren arbeid zichzelf ongetwijfeld doet onder gaan. En alhoewél ik eeherzijds schroom het rijk. van het zuivere begrip zonder meer sléchts voor een paradijs te verkla ren,', zoo schroom ik anderzijds toch weer niét te zéggen, dat het rijk der zuivere en reine rede het rijk is, waarin een mensch, eenmaal aangeland, zich tot zelfbeheer- schjng kan hebben bevrijd, waarin bij in staat kan zijn den vrede Gods te beleven, die'in laatsten aanleg de geestelijke vrede zélf is, de vrede, die in werkelijkheid en waarheid alle-verstand te boven gaat. De laatste spreker, de heer J. C. van Zelm, rfcht als voorzitter van den Amstcr- darpschen Bolland-kring, een woord van dank', tót de vórige sprekers. De heer Van Zelm vraagt daarna nog .enkele oogen- biikken dc aandacht voor bespreking van Prof. Dr. G. A. v. d. BERGH VAN EYSINGA. rle vraag: Hoe.Bolland.te eeren? Spr. zegt, clat Bolland een persoonlijkheid was, wiens drbeid was en - is en in* de - toekomst zal Zijn, van groote beteekenis voor het-gees ttslévèn. Aan Bolland is het te danken, dat ons land, voor zoover het de belang stelling voor wijsgeerige bezinning betreft de vergelijking met andere landen glans rijk kan doorstaan. Zoo is op het in liet vorige jaar te Berlijn gehouden Hegel con gTes o.a. gebleken, dat van het aantal lo den, aangesloten bij den Internationalen Ilegelbond, bijna 43 pCt. Nederlanders vva ren tegenover 31- pCh Duilschcrs. Wij, Ne derlanders, roept spr. uit, mogen er trotsch op zijn, een wijsgeer, als Bolland in ons midden te hebben gehad. De lieer J. Hes sing, zegt spr., uitte zich in het laatst ver schenen Hegelnumrner van De Ixlee, het orgaan van het Bolland-Genootschap, in gelijken geest. Spr. zegt, dat het gevoel van pièleij, dat hij bij velen, der aanwezigen mag veronder stellen, als dé gézindiiofd .jegens Bolland enkele vrrenden van zuivei'e rede. heeft aangespoord tót-céïi daad. Tér eeie van Bollands1 nagedachtenis hebben zij, - ten overstaan van notaris J. Nijenhuis te. .Am-, sterdam, /den llen Februari1932, een stich ting 'in het leven geroepen, genaame) de Bol land vSticli ti ng. De leiding berust bij liet bestuur, dat voor de eerste maal be'slaat uit de TTirêren prof. Dr. G. A. van den Bergh van Eijsinga, voorzitter; J. C. van Zelm, secretaris en A. Meijer, penningmeester. Als Commissie van Toezicht zullen optreden de heeren dr. P. C. E. Meerum Terwogt, voorzitter; G. M. van der Molen, secretaris en dr. J. C. Bruijn. Dc -stichtingis gevestigd -te- Amster dam, liet doel er .vaii is, eenerzijdsvoor het nageslacht bijce'n'.té brengén al "hetgeen kan gelden als bijdrage tot de kennis van leven .en werken van-wijlen prof. Bolland en anderzijds belangstelling te wekken voor de onbevooroordeelde redelijke denk wijze, die, gedacht in den geest van ITcgel en Bolland, te denken is als de methode voor wijsgeering -onderzoek. De stichting wil verzamelen en ordenen al wat van eenige historische waarde kan worden geacht. In het licht der eeuwigheid, aldus spr., heeft Bolland gewerkt, gedacht, gesproken, In Bolland hebben wc den grooten Neder- landsohen wijsgeer te erkennen, wiens geestelijke nalatenschap de eeuwen zal blijken te trotseer.cn. Moge de Bolland- Stichting in staat worden gesteld/ haar taak naar behooren, d.i. in den geest van den wijsgeer te vervullen! LUIT-GENERAAL G. C. A. FABIUS. f De teraardebestelling van het stoffelijk overschot van den oud-luit.-generaal G. C. A. Fabius is bepaald op Maandag a.s. op de Nieuwe Prot. Begraafplaats de Biebeyg te Ginneken. Vertrek van het St. Laurens- geslicht te Ginneken, des middags te 1 uur. EEN MAL GEVAL MET EEN LUCRATIEVE KANS. Erfgenamen gevraagd. Men schreef 23 Augustus 1699. toen Su sanna Stüdler van Zürck te Valkenburg aan den Rijn het tijdelijke met bet eeuwi ge verwisselde. De weduwe bestemde een deel van haar nalatenschap in fidei com- mis van haai- erfgenamen onder zekere bc pagingen: o.a. mochten dezen het land niet verlaten en niet den Roomsch-Katholieken godsdienst aannemen. Alleen de renten mochten aan de kinderen vervallen, terwijl het fidei commis in stand bleef, om welke redenen dan oo.k cle directe erfgenamen in 1699 deze erfenis niet hebben aanvaard. Intusschen is het kapitaal thans tot een belangrijke som- opgeloopen. De officieele bewindvoerders volbrachten naar behoo ren liun taak. De erflaatster heeft nog den eersten bewindvoerder ''benoemd én d'ezp wees zijn opvolger aan. Toén het Groot boek ontstond, heeft de destijdsche be windvoerder het geld daarop geplaatst. Daar dé regeering aan de oph'ooping van dit betrekkelijk -doodc kapitaal een eind wil maken, heeft zij mr. \Y. E. Poltzer tot curator benoemd* die gegadigden voor de thans benijdeliswaardige nalatenschap heeft opgeroepen en die 11 Juni 1932 voor de rechtbank verantwoording der gelden zal afleggen." Naar liet Vaderland" verneemt, hebbeD zich reeds eenige gegadigden aangemeld Hun bewijsvoering, dat zij van Susanna Stüdler van Zürck afstammen, moet vrij goed in orde zijn: Mochten er geen voldoende bewijzen zijn, dat er nog afstammelingen bestaan, dun vervalt de onbeheerde nalatenschap, die uit di ie inschrijvingen op het Grootboek bestaat, aan den Staat. Deze procedure kan zeer ingewikkeld en langdurig worden en zelfs tot den IIoo- gen Raad gaan. Onoverkomelijke bezwaren legen distributie aan gezinnen van werkloozen Het antwoord van den Minister van Binnenlundsche Zaken en Landbouw, ten vervolge op de beantwoording van vragen van den heer Drop betreffende het nemen van maatregelen tegen de vernietiging vuil tuinbouwproducten luidt als volgt: I. Naar aanleiding van de berichten en geruchten, dat tuinbouwproducten, welke op de veilingen waardeloos blijken te zijn, worden weggeworpen of vernietigd, beeft de ondergcteekeride bevorderd, dat een al gemeen onderzoek werd iugestcld en be sprekingen werden gehouden met verte gen woordigers van het veilingwezen en deskundigen op het gebied van maalschap- pelijken steun en voedselvoorziening uit \mstcrdam, Rotterdam, 's Gravenhage en Utrecht. Daarbij is het volgende gebleken: De practijk van jaren leert, dat aan dc veilingen wordt weggeworpen wat niet meer voor consumptie geschikt is. Deze grens was den laatsten tijd échter merk baar overschreden, omdat minde*: gekocht werd. Hierdoor ontstond een stagnatie in den; afzet, waarvan .de gevolgen voor de verschillende producten verschillend zijn. "De meer duurzame'producten, zooals sluit- kool, uien én grove peen, zijn zelden on verkoopbaar, dam- zij, zonder dat hun qua- liteit als consumptie-artikel wordt geschaad kunnen worden opgelegd en bewaard tot den dag, dat de prijzen beter zijn in te genstelling met die soorten van groente, welke spoedig aan bederf onderhevig zijn, zooals spinazie en sla. -Ten-aanzien van dc vraag of, zoo ja, in hoeverre en op welke wijze het mogelijk is, de onverkoopbare gedeelten van den tuinhouwoogst op te vangen en aan dé ge-, zinnen der werkloozen uit. te deelen, die uitkeeringen ontvangen of krachtens cri sisregelingen worden gesteund, wees het onderzoek uit, dat daaraan onovcrkomc: tijke bezwaren verbonden zijn. Ten eerste is te voren nooit met .eenige zekerheid te zeggen, wanneer groenten op de veilingen onverkoopbaar zullen zijn en hoe groot dat overschot zal zijn. Hier werken onvoor zienbare omstandigheden. Zoo zal bij stren gen winter het overschot miniem zijn, ter wijl bij open winter de groote buitenland schc afzetgebieden slechts-geringe hoeveel heden zullen afnemen. Ook kunnen plot seling opkomende politieke en economi sche gebeurtenissen in het buitenland een onverwacht surplus van oogstgoed op de Nederlandscbe veilingen igeven. Op een dergelijke onberekenbare, basis is het och-, ter niet mogelijk een stelselmatig, goed functionneerend distributie-apparaat op te bouwen, dat zich met zijn bemoeiingen vanaf de veilingen tot aan den eenling moet uitstrekken. Bovendien bedreigt een zoodanige distributie in het algemeen de belangen der kleine venters en winkeliers. Ten slotte moet rekening worden gehou den met den eïsch der psychologie, dat slechts groenten van eerste qualiteit voor deze wijze van distributie in aanmerking kunnen komen; het is echter juist deze soort groente, welke op de laatste plaats onverkoopbaar blijkt te zijn. Zooals reeds uit het instellen van boven genoemd onderzoek mocht blijken, was de ondergeteekende bereid maatregelen, als in deze vraag bedoeld, té overwegen. ITet re sultaat van dat onderzoek, .zooals het sum- rnierlijk is neergelegd in de beantwoording suli I en II, heeft hem tot zijn leedwezen geen vrijheid kunnen geven de verwezen lijking van genoemde maatregelen te be vorderen. DE RINGENDIEFSTAL TE ENSCHEDE. Arnhem, 11 Febr. Het gerechtshof te Arnhem heeft heden uitspraak gedaan in de zaak tegen den 30-jarigèn opperman J. K. uit Enschedé, die door de rechtbank te Almelo veroordeeld was tot drie jaren ge vangenisstraf wegens diefstal van gouden ringen. Hij had op 7 Augustus 1931 teza men met' een Werkloos metselaar een spie gelruit van den goudsmidsw inkel van den heer T. te Enschedé stukgeslagen en zich niet een vijftigtal gouden ringen uit de voe ten gemaakt. De ringen had hij begraven bij de Duitsche grens, waar zij later ge vonden werden. Hét Hof veroordeelde hem heden lot twee jaar gevangenisstraf met aftrek van de preventieve hechtenis. Namens het gemeentebestuur Amsterdam een krans overhandigd A m sterdam, 11 Februari. Hedenavond heeft de acteur en tooneeldirecteur Ed. Ver- kade zijn 2ö-jarig jubileum in het Rika Hopper Theater alhier herdacht met do première van. liet tooneclspel van Alfred Savoir „Hij". Dc zaal was geheel bezet en toen na het slot van liet laatste bedrijf het doek op nieuw openging, hadden dc leden van het hukligingscoinité en de leden van het ge zo.lschap Verkade zich op het toonecl ge schaard, dat met tal van bloemstukken ver sierd was. Nel Stants leidde Verkade het tooneel op onder het applaus, dat lot een ovatie aan zwol, van het.publiek. Als eerste spr. trad het lid van het hul digingscomité, Dr. F. M. Wibaul naar vo ren, die een persoonlijk woord sprak en herinneringen uit Vcrkacle's aanvangspcrio de ophaalde. Namens het gemeentebestuur van Am sterdam sprak de wethouder voor de kunst zaken, de heer E. Boekman, die verklaar de, dat hoewel het Amst. gemeentebestuur ernstige conflicten met den heer Verkado had gehad, het in hem toch een dei' groot ste figuren onder de Ne'dorlandsche tooneel EDUARD VERKADE. spelers on regisseurs ziet; waarna spr. Iiciii uamens het gemeentebestuur een krans niet de Amsterdamsche kleuren overhan digde. Verder werd nog het .woord gevoerd door Dr. Tjebbo Franken, vooi zitter van het Ne derlandse!) Tooneelverbond, door den heer Jac., van Hoven, directeur van het Rika Hopper Theater, door den lieer Jolles, na mens het Amst.; Studenten Corps, door den heer v. d. Waals, namens het U.S.A., na mens de Ned. Tooneclkunstenaars Vereeni- ging, door den heer A. Dcfresne, die er op wees, dat ondanks de conflicten die de ver ebniging met den directeur Verkade heeft gehad, deze naast de artistieke ook de so ciale positie van de tooneelspelcrs niet uit liet oog verloor. Namens dc Plantage-Buurt- vereeniging sprak Dr. M. I-Iartogh en na mens eenige spelers v. <1. Kon. Ver. en Ncd, Tooneel de heer Alb. van Daisum, die wees op Verkade's beteekenis als regisseur van het Ned. Tooneel. Verder spraken nog de heeren Ezerrnan namens het Schouwtoonccl, de heer Arius namens het technisch personeel van den Stadsschouwburg, de lieer Gcerts als tech nische hulp van den lieer Verkade, die reeds 25 jaar met hen; samenwerkt, een vertegenwoordiger van liet technisch perso neel van het Rika Hopper Theater en ten slotte namens de actrices en acteurs van liet Gezelschap Verkade, de beer Paul ITuf. Verkade dankte bewogen allen die hem zoo vriendelijk hadden toegesproken, in het bijzonder den lieer Wibaut en het gemeen tebestuur \an Amsterdam. Behalve een zeer groot aantal bloemstukkon en kran sen, die inmiddels op het tooneel .gedragen waren, mocht de heer Verkade voorts nog een groot aantal telegrammen ontvangen o.a. van den oud-minister Dr. de Visser, van den Staatsraad Mr. Dr. D. A. P. N. Koo ien, van mevr. MannBouwmeester, Elsa Mauhs, Reinhardt, Albert Basserman, van Mevr. de Wed van Looy, van Galsworthy en vele anderen. Het was bijna een uur, toen dc aanwe zigen bet Rika I-Iopper Theater verlieten HET ADRES DER MARGARINE» FABRIKANTEN. Naar aanleiding van het gepubliceerde adres van de vereeniging van Margarine- fabrikanten, vernemen wij, dat de Unilever N.V. en haar aanverwante maatschappijen niet aangesloten zijn bij genoemde vereeni- DE WINKELSLUITINGSVERORDENING TE AMSTERDAM. Thans mededeeling van dc regecring. Amsterdam, 12 Februari. Het Han delsblad verneemt, dat dc regeering thans aan liet gemeentebestuur van Amsterdam officieel heeft medegedeeld de goedkeuring aan de door den raad aangenomen winkel- sluitingsvei ordening oerst dón te kunnen verleeneri, als daarin enkele door haar aan- gege.vcn wijzigingen zijn aangebracht. Af gezien van eenige minder belangrijke desi derata geldt het hoofdbezwaar der lands- overheid de bepaling, dat op lederen Dins dag nü eonen voor dien dag een algemeene winkelsluiting zal intreden. De commissie voorde strafverordeningen zal nu de regeermgsbezwaren onder het oog zien cn daarna, wat nog wel eenigen tijcl zal duren, een wijzigingsvoorstel bij den mad indienen. Dit staat, echte)-, nu dc regeering hare bezwaren hoeft kenbaar gemaakt, vast: de algomeeno Dinsdagmiddagsluiting gaat cr niet door. Zoedienst. Bij beschikking van den minister van defensie i.% de kapitein ter zee J. de Graaff den 22en Februari a.s. geplaatst bij het de- parlement van defensie; en zijn de volgende mutation gelast: mei 10 Februari a.s. is de luitenant ter zee der 2c kl., M. J. M. de Gorter, geplaatst bij-de marinekazerne to Willemsoord; is dc offi cier van administratie der 2e klasse, P. Smit, geplaatst aan boord van Hr. Ms. Prins van Oranje; is de oficier van administratie der 2e klasse, J. J. van Ilouten, geplaatst bij de oiïderzccdicnsl-kazerne te Willems oord met 25 Februari a.s.; is de officier van gezondheid der le klasse, M. van der Sluijs, geplaatst aan boord van ITr. Ms. Prins van Oranje met 1 Maart a.s.; is de kapitein-lui tenant ter zee I\. van Aller belast rnet bet bevel over het vliegkamp Dc Mok; zijn de luitenant ter zee der le klasse P. J. J-Icn- drikse, de luitenant ter zee der 2e klasse J. F. N. Tuybens, en do officier van admi nistratie der 2e klasse J. M. Giel, geplaatst bij het vliegkamp Do Mok. Posterijen, telegralie cn tolefonie. Bij Kon. besluit is aan den commies bij den P.T.T.-dienst A. den ITaan belast met de functie van directeur van het P.T.T.- kantoor te lieerde met ingang van 1 Mei 1932 op zijn verzoek eervol ontslag ver leend; is met ingang van 16 Februari 1932 aan de commies bij den P.T.T.-dienst M. C. Kloprogge (o.v.) op haar verzoek eervol ont slag verleend. Bij beschikking van clcn directeur-gene raal der P.T.T. is met ingang van 16 Fe bruari 1932 aangewezen als' directeur van het postkantoor tc Dordrecht dc referenda ris der P.T.T. A. Grutterink, thans directeur van het P.T.T.-kanloor te Wormcrveer. Hooger Onderwijs. Bij Kon. Besluit is hot besluit van den raad der gemeonte Amsterdam van 20 Ja nuari 1932, houdende benoeming van dr. G. A. S. Snijder, buitengewoon hoogleeraar aan de gemeentelijke universiteit te Am sterdam, tot gewoon hoogleeraar in de klas sieke archeologie cn de kunstgeschiedenis der oudheid aan die universiteit bekrach tigd. ONTSLAG BIJ DEN ROTTER- DAMSCHEN LLOYD. Bij den Rotterdamschen Lloyd is aan een vijftigtal stuurlieden en machinisten uit verschillende rangen ontslag aangezegd. EEN SMOKKELAUTO AANGEHOUDEN. In Spork bij Dinxperlo hebben de Duit sche kommiezen een auto ln beslag geno men welke oogenschijnlijk geheel leeg was. Tusschen spatbord, zittingen en wanden waren echter geheime vakken aangebracht, waaruit 95 pond gesmokkelde tabak werd gehaald. Dc beide passagiers werden ge vangen genomen. DOOR EEN AUTO GEDOOD. He eren Veen, 12 Februari. Hedenmid dag te half zes is het zesjarig pleegzoontje van den woonschipper Roel Loen, alhier, bij het spelen op den weg door een auto overreden en gedood. De auto is door dc marechaussee in beslag, genomen. EEN REUZEN-BOUWPLAN IN CHICAGO ONDANKS ECONOMISCHE DEPRESSIE. Ontwerp van het eerste gebouw voor een nieuw stadsgedeelte in Chicago, dat op de basis van een 25-jarenplan aan de Michi gan-avenue van Chicago verrijzen zal. De hierboven afgebeelde wolkenkrabber alleen reeds vereischt een bedrag van 39 millioen gulden.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 11