ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOIVIANS - Utr.str. 15 Tel. 483
Wij vertegenwoordigen de bekende
DUCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
VERARMING VAN BOSCH
EN BODEM
MATA HARI
H i 1 v o r s m.
Zondag.
Voel nieuws brengt Ed. van Beinum (2e
dirigent van het Concertgebouw-orkest en
waarnemend dirigent van het U.S.O.) ons
niet, nu hij vandaag het uitgobreldc V. A.
R. A.-orkest gaat dirigoeren. Bach's Suite
in D, Berlioz' „fantastiquo" on Mondeis-
sobn'6 vioolconcert met Zimmormann. Maar
eorlijk gezegd ik ben or niet cone zóó
op gobrand; op nieuwe muziek bedoel ik.
Zeker, het is noodig, nuttig en leerzaam:
nieuwe muziek. Ale je meer dan één atoom
liefdo gevoelt voor het mooie, doch zéér
zieke muziekleven van ons continent, dan
zie jo vanzeif, dat hot noodzakelijker ie het
niveau van de muzikalo reproductie hooger
te brongon, dan om maar in het wilde weg
„nieuwo" muziek to brengen. Do muzikale
reproductie is tegenwoordig in wezen cr-
barmerlijk slcoht; ieder wil maai* in het
openbaar concerteeren, dirigecron, gasteo-
ren en dat alles zonder de grondige voor
bereidingen, wolke gemeenlijk daarvoor
noodig zijn. En wat je voor den microfoon
hoort krabbelen, grabbelon en babbelen
nu, dat kon ook nog wol hooi wat beter.
Met dat al hoop ik, dat Ed. van Bcinura
er in slaagt zijn intenties to rcaliscoren.
Geen nieuws, maar hopelijk toch ook woor
wol een fris9cho, duidelijke en muzikale
vertolking van boproofdo moestorstukken.
In den middag komt de A.V.R.O. ons mu
zikaal gehemelte streelen met do oersto
symphonic van Mahler, door Mengelberg
gedirigeerd. liet is tegenwoordig onder do
jongste garde zoo'n beetje mode op Men-
geiberg's werk ietwat smalend neer te zien.
Ik doe dit niet, zéér zeker en bewust niet.
Hoewel ik begrijp, dut de „vereering" van
het groote publick voor Mengelberg, die een
wanstaltige vorm hoeft aangenomen, nood
zakelijk een begeleidingsverschijnsel deed
ontwaken: de verguizing, dc minachting
ja, dc haat. Mengelberg heeft zijn gebreken
getoond, doch ook zijn enorm belangrijke
kwaliteiten. Daar, vraag ik u met dc hand
op het hart, zou men deze twee kanten niet
van iedereen, die op dc eerste posten van
het Icon staan, kunnen opmerken? Men
kon bezwaren hebben tegen de rauziokpo-
litiek van zijn beleid, welke misschien
meer tot doel hoeft gehad zijn eigen mu
zikale reputatie en inkomsten ic vergroo-
ten dan dc behartiging van do muzikale
cultuur van Nederland. Hij zou ro.i, zonder
blikken of blozen t prachtige Am ster dam-
6cbe orkest in den steek te hebben gela
ten, als hom een goeden, maar zekeren
kans om in de V. S. blijvend te kunnen
werken maar geboden was.
Maar deze overwegingen doen toch niets
af aan zijn voortreffelijke eigenschappen
als orkeetdiroctcur! En de oorste sympho
nic van Mahler is Mengelberg op het lijf
geschreven. Mengelberg voelt tot in de
uiterste toppen van zijn zenuwen het
Marlor-isme, dat geheel door de „Fin-dc-
Siècle"-gedachtc behecrscht wordt. Dit on
metelijke verlangen naar bevrijding, naar
„Erlösung", dit verlangen naar hot groote
on verre rijk, waar vrede bccrscht on waar
„verklaring" ons wachtLet wol, i k ben
geen Mahloriaan en ik geloof ook voor geen
tiende part iols van do psychische pors-
pertioven zijnor „kosmische" muziek. Dit
neemt niet weg, dat wij ons goheol kun
nen objectiveorcn in deze wonderlijke laat-
negentiend'couwscho muziek en daarin nog
waardecriug kunnen vinden voor don spi
ritualiteit van hot groote talent Mahlor.
Huizen.
Muziok-mmncnd Utrecht zal niet veel ge
noegen luisteren naar hot „Miserere" van
wijlen Mgr. .T. A. S. van Schaik, dat he
denmorgen wordt uitgevoerd door het koor
van hot sominario „Rijsenburg" tc Drie
bergen. Herinneren wij ons goed, dan word
dit Miserere eenigo jaren geleden te Utrecht
onder leiding van Winnubst uitgevoerd.
liet avondprogramma van het K.R.O.-or-
kest vermeldt o.a. 12 contradansen van
Beethoven Op deze mooie, rocks eenvou
dige dansen willen wij gaarne met oenigen
nadruk don aandacht vestigen.. Zoo op het
cerate „zien" van de partituur zal menige
orkestdirecteur het werk ter zijde leggen:
er zit niet genoeg in. dat benut kan wor
den om het publiek voor de kundigheden
van „meneer do kapelmeester in vervoe
ring tc brengen. Beethoven's contradansen
zijn echter mooie en rustige muziekjes, die
in hun soort nog moeilijk tc spelen zijn
ook. Want niet „Schmiss und Schmicrc"
komt men er niot; eenvoud, edele toon-
vorming en positieve rhytmiek daarmee
kunnen wo „zaken" doen!
Maandag.
II i 1 vcrsu m.
De Utrechtsche organist en muzickpacda-
goog Willem Petri geeft heden een orgel
concert, waaraan mevrouw Jeanne Vogel
sang (viool) haar medewerking -verleent. Ik
zou haast zeggen: met deze vermelding kan
ik volstaan, want liet programma is n a-
tuurlijk belangwekkend cn stijlvol. Toch
loont het dc moeito dit vluchtig tc beschou
wen. Onze groote Sweelinck, die verschci-
deno werken voor orgel heeft geschreven
wordt door Petri niet vergeten. De chroma
tische) Fantasie in d. mogen we bij dc ko
mende Utrechtsche orgelbespelingen van
den zomer nog wol ccnigo malen ontmoe
ten. Er is geen roden het mooie werk van
den „Duitsclie Organistenmaker" in de kast
tc laten liggen. Sweelinck was dc grondleg
ger van dc latere zoo beroemd geworden
Noord-duitsche organistenschool, waaruit
ook J. S. Bach is voortgekomen. Mevrouw
Vogelsang speelt daarna een sarabande van
Aubert 1678—1753, die men niet verwisse
len moet met zijn tbans meer hekenden
naamgenoot Louis Aubert die in 1877. gobo
ren is, nog leeft en componeort. Zéér stijl
vol vervolgt nu dc organist zijn program
ma met oen koraalvoorspel van Schoidu
Deze organist te Hallo (geboorte plaats van
Haondcl!) is leerling van Sweelinck ge
woest, den toenmalig meest beroemden or
ganist.
Bach hoeft in zijn spel veel van zijn voor-
gangors overgenomen door zijn bekendheid
met Reinkcn, die con jaar organist te
Deventer is geweest. Reinken heeft Swee
linck niet meer gekend, doch wel dions
leerling Scheidemann, zoodat er een recht-
streeksch verband bestaat lusschen Bach
cn Sweelinck. Holland stond aan dc spits
der beschaving, ook in de muziekcultuur!
Toevallig schreven wij vorleden weck iets
over Bibcr's sonaten voor viool en cembalo;
thans voort Mevrouw Vogelsang zo voor de
Avro-microfoon uit. In dc Radio-bode vindt
dc lezor trouwens een zeer duidolijko toe
lichting, zoodat wij hieraan niot hebben
too te voegen. .-
Huize n.
Jean Sibelius leeft nog. Hij is oen grijsaard
van zes on zestig, misschien nog even geest
driftig cn levenslustig als onze Wagenaar,
do Johan, de doctor, is. Sibelius is de na
tionale muziekheld van Finland, gelijk Smo-
tana dit is voor Bohcmcn, Glinka voor Rus
land, Grieg voor Noorwogcn, Gade voor
Denemarken, Granados voor Spanje, Liszt
voor Hongarije. Do Haarlcmschc orkestver
oeniging speelt van hem een symphoniscb
gedicht „de zwaan van Tuonola". Dit ver
haal is een gedeelte uit hot volkshelden
dicht „Kalcvala", waarin verteld wordt van
het meer van Tuoneln, dat ergens hoog in
het gebergte in plechtige rust zijn wateren
uitstrekt tus8chon do kale rotsen. Op do
donkere, onbewogen plas glijdt in volle
majesteit een éénzame zwaan, die zacht
klagend een lied aanheft. Hierin wordt ge
waagd van een verloren aardsche schoon
heid, van een verloren geluk, van een diep
verlangen. Dc gedachten vorvagen zwevend
tot in dc onnaspeurlijke verton; al het voe
len cn verlangen lost zich op in de toederc
melancholie van dc zwijgende cn trotscho
schoonheid van het land Tuoncla, zooals
het daar ligt in het halfduister van den
mlddernachtszon'. Dit is het gegeven van
het stemmingsvolle muziekstuk van Sibe'
ms: de zwaan van Tuoncla.
Dinsdag.
II i 1 v cr s u m.
Alles heeft een ervaring noodig en onze
ervaring met het radio-praat jc-van-dc-w eek
is doze: men luistert in Nederland zoo be
trekkelijk weinig naar hot buitenland. Ja,
dansmuziek snuffelen we wel eens in En
geland op, of in Parijs, of in Denemarken,
maar de tegenwoordig zeer goed verzorgde
programma's onzer Ncderlnndschc omroep
organisaties maken het zoeken naar bui
tcnlandsche stations vaak overbodig: men
koert spoedig „naar huis" terug. Eén bc
zwaar blijft bestaan: onze zenders zijn niet
prima. De muziek komt niet altijd onbe
schadigd uit de operatie-kamers» waar zij
vervluchtigd .vordt tot trillende aether
Maar ook dit zal wel spoedig moeten ver
anderen. De omroepen gaan getrouw voort
hun programma's aantrekkelijk tc maken
on zoo komt do A.V.R.O. mot eon anoniem
A.V.R.O.-strijkkwartet voor den dag met
oon kwartet van do pas overleden Neder
landschc componiste Anna Larabrochts
Vos, leerlinge o.a. van Bernard Zwoers
Welk van dc twee strijkkwartetten hier
wordt uitgevoerd is niet bekend; vermei
ding hadden wij wel zeer gewaardeerd;
het misschien het kwartet opgedragen „aan
hem, die mij het leven gered hceftV"
B e r 1 ij n c.a. zenders.
Ondanks onze voorkeur voor hot „No
dcrlandscho" product, kunnen wc toch wel
eens tc gast gaan in het buitenland. Zoo'n
Uitstapje heeft oen mensch noodig en \va
Furtwacnglcr met zijn „Philharmonic
weet tc bereiken is wel do moeite waard,
Het programma brengt ons do vroolijko
snakerijen van Tijl Uilenspiegel, één der
beste symphonischc gedichten van Ri
chard Strauss cn do derde symphonic van
Brahms. Uit laatstgenoemde werk krijgt
men nu niot zóó vaak tc liooren. dat
kunnen zeggen- vandaag niet? Dan mor
gen. Wel de le, dc 2c cn vooral do le
maar de 3e in F is tamelijk zeldzaam. Wat
ik persoonlijk vreamd vind. Want de derde
is dc beknoptsto, do muzikaal meest aan
trekkelijkste en dc beste van vormeven
wicht. Dat zeg ik niot zóo maar, voor de
vuist weg; doch na vele jaren nauwgezet
overleg. Onder de vier symphonicén van
Brahms toont de derde een ruiterlijk ka
rakter, misschien iets „heroïsch" naar het
gevoelen van sommigen. De thematiek
scherp geteekend. althans scherper dan in
andere symphonicén cn dc verschuivingen
der rhythmische accenten zijn in dit werk
minder veelvuldig, dan in dc overige stuk
ken. Ik beschouw deze symphonic als een
rustig cn blijmoedig werk, waaruit do ver
waaide rystick van Brahms muzikanton-na-
tuur geweerd bleef. Hij was hier waarlijk
het meest.' muziekvinder. De symphonie is
in 1884 ontstaan.
Woensdag,
II i 1 v e r s u ra.
Het cenige stuk in het Vara-programma
van heden, dat oenigc muziekwetenschap
pelijke beteckcnis heeft is Mendelssohn'
„Lorcley". Dc Leidschc „Stem des Volks'
ondor den grijzon dirigent Otto de Nobel
•oert het werk uit. Misschien weet men
niet algemeen, dat „Die Lorelcy" slochts
torso is gebleven, of eigenlijk: hot is de fi
nale \an een. groote dramatische compo-
sitlo. De jonge meester componeerde het
stuk in bet jaar van zijn vroegen dood,
1817. De finaio begint met een poëtische
episode, waarin de waternimfon en manne
lijke Rijngeesten tegen den stroom in zwem
men. Deze liefelijke, .echt Mondel&sohnsche
ik persoonlijk vreemd vind. Want do dorde
klacht van Leonore. „Wehe, botrogen".
Leonore werd namelijk in haar liefdege-
oelen belecdigd en uit vertwijfeling hier
over geeft zij zich over aan de trotscho
machten, die do zwijgende schoonhoid van
het Rijnlandschap met dc Lorcley beheer-
schcn. Mendolsshon schreef nog Uvoo frag
menten bij dit werk: oen ave Maria voor
sopraan on vrouwenkoor en een „Wijngani-
denierskoor", welke stukken in dit kader
blijkbaar niot tot uitvoering komen.
Huizen.
Uitnomondo spocimina van achttio»'-
eouwsebe en latere muziek goeft bot N. C.
R. V.-programma van 3.005.00 to hooren,
ovcnals dc „huismuziek" door Piot on Kees
Hartvclt, die duotton voor twee violen (resp.
viool cn alt) spelen. Ook dc passic-muzickon
voor gemengd koort o. 1. v. A. van der Voort
hebben voor de muzikale vorming van jong
cn oud groote waarde.
Donderdag.
H i 1 v c s u ni.
Dc Goeihc-hcidonking door het Concert
gebouworkest wordt door dc Avro uitge
zonden. Er is inderdaad voldoende grond
voor een muzikalo herdenking aanwezig.
Immers, Goethe heeft steeds oen levendige
belangstelling voor muziek cn musici ge
had. Hij hield er weliswaar soms zeer won
derlijke ideén op na en hij oordeelde wel
eens wat te veel op cmotioncelc motieven
maar toch was die belangstelling diep ei
eerlijk. Het is echter niot van belang tc
weten, hoo Goctho over dc muziek dacht
(men leze de brieven van Mendelssohn
hierover eens na); raeor bctockenjs heeft
hot feit, dat dc muziek zeer krachtig onder
de literaire macht van zijn genialiteit heeft
gestaan. Tot zalfs Dukas-in onzen tijd heeft
nog een werk geschreven, dót, een literair
apci'Qu van Goethe („Zauberlchrling") tot
grondslag heeft. En Roethoven, Mondeis-
sohn, Brahms, Wagner cn Borlioz hielden
zich waarlijk niet onlodig mot dit „geval
Het is van dc algemconc bekendheid. Toch
mogen wc niet vorgclen, dat Mozart Zelfs
oen lied geschreven heeft op tekst van Goe
the (Das Voilchen) on dat Reicliard, Zeitor,
Voor Loopold Mozart, den vader van
in dc liedcompositie op teksten van Goethe
hebben nagelaten. Misschien komen dc
omroepen volgende weck. als hot de
„officieclc" Goethe weck zal zijn. nog met
dc liederen voor den dag.
Gcra Frid, de verhollandsche Hongaar
zal wel precies uitgerekend hebben, dat hij
in een half uur welgeteld tien stukkon van
Chopin cn twaalf stukken van zichzelf kan
spelen. Maar hij zal wel in galop voor
waarts moeten en dc langzamo werkjes
voor rustigen tijden bewaren.
Vrijdag.
Huizon
Voor Lcopald Mozart, don vader van
Wolfgang A made, was do symphonic nog
niet ccn klaar, afgerond ding, Hij hinkte
op vclorlei gedachten, leende links cn rechts
hot oor mot ccn kwajongensachtige bru
taliteit (die men hem dus niet mog kwa-
lijkncmen) en maakte muziek op ccn tikje
burbesque manier. Zoo zal dc symphonie
in G, welke door dc Haarlcmschc Orkest
verccniging heden wordt uitgevoerd in he
avondprogramma der N.C.R.V. ook wel ii
uw ooren klinken. Vroolijkc en onpersoon
lijke muziek. Waarom ook wél persoon
lijk? Dc achttiend' eeuw wès onpersoonlijk
er hing ccn waas van elkaar begrijpen
om de bekende wereld Het was oen tijd
van reizen cn van zoeken, van gonicten en
waardecren. Diepo conflicten, ja men had
zc vermoedelijk wel, doch het was „bon
ton" om deze onder het mom van oen nllcs-
vergetendo -charme te verbergen. Men droeg
het hart niet op de tong en „erge" dingen
borg men binnen dc vier muren van het
huis op.
Midland regional.
Niet lang krijgt Schafcr's muziek den tijd
om in dc wereld tc klinken: van 7.50 to
8.15, cn dan wordt zo „vermoord" floor
Verdi's Ai'da. Maar toch zijn we in Neder
land er dankbaar voor, dat Engeland aan
Judith dc Lejuw gelegenheid geeft om
Schéfer's pianowerken voor dGn microfoon
Midland uit tc voeren. We zullen luisteren
Zaterdag.
Hilversum. Dit is do groote dag voor
do Avro: Bach's Mattheauspassie. Wie het
machtige slotkoor: „Ruhe sanfto, 6anfto
Ruhe" vandaag gehoord hoeft, zal wel goon
lust hebben de „ebonieten muziekbommen
te beluisteren, die, in bittere tegenstelling
tot Bach's edele muziek, oogcnblikkclijk na
Vaz Dias tot ontploffing worden gebracht
Het radio-leven draait doorook hierin
heeft dc omroep gelijk.
P. T.
indje in ons midden
omgang met het bosch, waarvan zij om
oen tijdelijk voordeel niet schroomt hot nut
voor do tookomst to vorniotigon. Verbods
bepalingen alleen helpen niot. Men ver
wacht lots van het onderricht op school en
men hoopt den lageren hoofden hot besef
bij to brengen, dat zuinigheid op het bosch
noodwendig ?s,
Vooiloopig zal ccn ingespannen toezicht
wol het beste middel zijn om het bosch te
bewaren, waar het niet kan worden gemist.
Als non volk dc waardo van de landsbos-
schon niot begrijpt én eerbiedigt, moot de
schudipost worden gedragen. Men heoft dat
ook in Frankrijk moeten doen. waar in
vroogoro tijden vooral in hot midden ge
weldig veel bosch is vorniotlgd tot schado
van het land cn ook danr moest de hor-
bobossching worden ter hand gouomen.
DENGAN HORMAT.
ill:
De oilandon van tropisch Nederland mag
men befaamd noemon om hun vruchtbaar
beid, om de grooikrucht van gowns. Zet een
stok in den grond en hij loopt uit, heet het
vaak. En inderdaad, menig eiland van Indiö
Is zeer gezegend inet oon willigen bodem,
waaruit w isseling van vocht en zon oon
weligon plantengroei oproepl. Toch moet
mon do vruchtbaarheid van hot gebied niet
overschatten cn zeker niet donken, dat zij
blijft beslaan ondanks elke behandeling,
zelfs mishandeling.
Indic heeft in dc jongste vijftig jaren vóél
verloren van zijn bosch cn van dc groei
kracht in zijn bodem. Het, bestek van dit
opstel laat niet toe, daarover iets mee lo
doelen omtrent éllo deolen van Insulinde,
aangezien niet in allo dcelcn dezelfde fac
toren werkzaam warea en zijn lot de ver
arming. Ik bepaal mij thans tot Java cn
voornamelijk tot hot oostelijk doel, waar
onlang oon onderzoek word ingesteld naar
dc vermindering van de bosschon.
Een ordelicvondc staat zal acht geven op
zijn bosschon, het Indisch gouvernement
doet dat dan ook. Met heeft op Java dc
djatibosschen met hun kostbaar bouwhout
in beheer genomen, het heeft toezicht inge
steld op do wildhoutbo&schen en in dc bui
tengewesten is hot evenzeer overgegaan tot
cenigo bemoeienis mot het bosch. Maar
wolk toezicht zou in een zoo uitgestrekt ge
bied als dat dor Indische eilanden kunnen
voorkómen, dat con bovolking, die liet be
lang van eenigo omzichtigheid niet begrijpt,
telkens weer in de afgelegenheid van menig
oord cn in do diepo stilte van het woud roe
keloos en verkwistende daden vorricht,
waarvan de gevolgen zich eerst later doen
gevoelen in verarming van bosch cn bo
dem'' Men vcrgctc niet, dat van ouds do be
volking oen vrij gebruik van dc bosschon
had, zij het mot eenigo betaling of vergoo
ding aan vorsten cn hoofden
Alle Indisch volk houdt van ruime be
schikking over bosch 'cn grond cn houdt
niet van eenige beperking, missende het
besef van het nut der spaarzaamheid en
dus der economie. liet rooien van bosch,
om er voor een tijdolljk gebruik, ccn jaar in
den regel, boüwvcld te hebben met maag
delijke» grond, word nooit gezion als een
vorkwisting. Op Java, rnct in vele streken
een dichte bevolking, moest dat gebrek ccn
uitwerking hebben veel nicer voelbaar dan
in le buitengewesten mot hun moorondecls
schrale bevolking. Hoi kappen van bosch.
het zaaien van rljstkorrols en no don oogst
hot branden van het ruwe gras (along
alang) om herten aan te lokken en muizen
to verdelgen, is een gebruikelijke manier op
dc buitengowesten on zclls in enkele dco
len van Java, maar een manier, die onheil
zaam is voor dc hcelc streek- Niot slechts
is het bosch voor lange Jaren verdwenen
en do hodern schraal geworden, doch ook
het regenwater wordt niet meer in den bo
deni vergaard, dc bron vorming raakt ver
stoord, de regclmatigo voeding van kleine
rivieren eveneens. Onder hot roekeloos kap
pen van bosch lijdt oen ganselio streek
schade aan walorvordccling cn vruchtbaar
heid. Ilct kwaad wordt voelbaar van dn
hellingen der bergen tot diep in de vlakte,
waar de bandjirs jaarlijks hun scha ver
oorzaken
Vernietiging van bosch staat niet op dc
rekonmg van inhccmsche bevolking alléén:
de wcstcrsche ondernemer verkreeg zijn
erfpachten om er gewas voor dc prooie
markt lo telen cn hij begon met bosch te
kappen. Weliswaar zorgde hij voor aan
plant ingen en als hij hoornen verkreeg,
konden die het bosch ten declc vervangon,
maar zijn laag blijvend gewas kon dat niet,
De uitgifte van erfpachten heeft ongetwij
feld raoegowerkt aan de bcrooving van
vclo streken van het nutiigc bosch met al
de gevolgen van dien. Maar verreweg het
orgst werkt toch dc heimelijke ontginning
in ver verwijderde streken van dc bevol
king zelf, een verboden arbeid, waaraan
de inlander zich toch gaarne wijdt. En hij
heeft opnieuw den lust gokregen in de oor
logsjaren, toen do regeering, len einde do
voedselschaarschto te vorminderen, moest
toestaan, dat hier en daar maar weer werd
ontgonnen in terreinen, waar bet bosch be
ter ware bewaard gebleven.
De provlneiulc raad van Oost-Java heoft
ruim twee jaar geleden een reboisatio-com-
missie ingesteld, omdat de. hydrologische
toestand in vele doelen van dc provincio
noodzakelijk mo^t worden verbeterd. De
inspecteur van liet boschwczen in Oost-
Java verschafte in een schrijven van 22
April 1931 aan de commissie belangrijke
gegevens, wauroiu". cijfers, die wel zoor
in staat zijn don ernst dor zaak te doen be
seffen.
In Oost-Java telt het beheer van wild-
boutbosch (geen djati dus) 10 eenheden met
gezamenlijk 743.6000 hectaren; daarvan is
meer dan een derde niet of onvoldoende; her-
bosebt; hcrbeboscht moet worden 312.451
hectaren, Waarvoor aan terugkoop van gron
den cn bobossching een uitgave wordt ver-
cischt van ruim 19 mlllioon gld. Men kon
nu nagaan, welke bedragen vereischt wor
den voor heel Java. Er valt in onze dagen
niot aan te denken de hcrbebossching met
groote kracht voort tc zetten. Wel kan men
voortgaan de bevolking te doordringen van
het heilloozc gevolg van haar roekeloozen
De film een groot succos in
Amerika.
Wanneer do film „Mata Iïari" ook in ons
and komt, zal hot publiek er zonder twijfel
heenstroomen, al was het alleen maar om
dat de bekende danseres, die in Juli 1913
gearresteerd werd en op 15 October d. a. v.
gofusilecrd werd wegens spiounoge, een
Ilollandschc was. Do uitstokendo altisten,
die do hoofdrollen vervullen, Greta Garbo
en Ramon Novarro, vorruen roods op zich
zelf oen attractie voor bot publiek en wij
kunnen slecbts botrouren, dat zooveel tu
lent verkwist is aan een geschiodonis, die
In werkelijkheid toch waarlijk roods span
nend en geheimzinnig genoog is, maar dio
op do film verwrongen Is tot con rooks foai-
tustischo verzinsels. Als /hot resultaat nu
maar beter of spannender was dan do wer
kelijke geschiedenis van Mata Hari, zou
men er nog vrede mee kunnen hebben, doch
dal is niet het geval en het is dan ook on
begrijpelijk, waarom men in Amerika zoo
wel in dc grooto lijn als in de bijzonderhe
den van dc waarheid is afgeweken, terwijl
mon de beschikking had over het mate
riaal, om een belangrijk werk tc leveren.
Het is ergerlijk cn de grooto filmarti&ten,
dl»? voor „Mata Hari' hun talent ter be
schikking stolden, onwaardig, dat men niet.
beter het relaas hoeft gevolgd van Majoor
Thomas Coulson over Mata Hari, dat door
de film heet. te zijn uitgebeeld. Dozo officier
van don Engolschen spionnagedienst heoft
op spannende wijze beschreven, hoe Mata
Hari in nauwe relatie stond met Maria. An
na Lesser, dio onder dc EngeUchon bekond
stond als Frnu von Heinnchscn cn onder
do Franschen oenvoudig als Frau Doktor.
Zij had. haar boofdkworUor in Antwerpen
cn het schijnt dat Mato Hari onder haar
leiding opgeleid werd to Lorrach, waar de
toekomstige spionnen worden onderricht in
alle bijzonderheden van hun werken, ook
loerden omgaan mot codes en cijferschrift.
Fraulcin Lesser was in werkelijkheid het
hoofd van don Duitschon spionnagedienst.
in Engeland en Frankrijk, niet, uitzondering
van hot gevechtsterrein in laatstgcnoorad
land
Ziet mon van de grove onjuistheden in
den loop van het verhaal af, dan is or véél
goeds en zelfs iets nieuws in deze film.
Over Grota Garbo, Ramon Novarro en Lio
nel Barry more behoeven wij wol niets meer
te. zeggen; zeer goed spel word ook gegeven
door C. Henry Gordon, die do rol vertolkte
van Dubois, don ambtenaar van den Fran
schen geheimen dienst, die Mata Hari
voortdurend achtervolgde. Ook dc regisseur
George 1-itzmaurice komt eer toe voor do
wijze, waarop hij dezen acteur hooft poloid.
Hot is rlaamm niet tc begrijpen, dat hij
van den chef der Duitschc spionnon te
Parijs zoo'n moer dan onwaarschijnlijke
figuur heeft gemaakt. Deze man, Andriani
genaamd, zou zijn ondergeschikten, als zij
geen succos hadden, eenvoudig een auto
mat iscli pistool zenden als ccn stilzwijgend
hevel tot zelfmoord. Zoo laat hij den een
na don ander zelfmoord plegen; dat oen
dergelijke reeks van soortgelijke zelfmoor
den do aandacht van do Parijscbc politie
moet trekken cn daarom hoogst onge-
wcnsclit was in zijn positie, bedenkt dezo
filtn-Adriani niot. liet feit, waaraan dit al
les onllocnd is. wordt door Majoor Coulson
beschreven cn is veel interessanter dan al
die fantasie. Fraulein Lesser had berichten
gehoord omtrent do tanks (toen nog een
vrijwel onbekend oorlogsmiddel) en zond
haar rapport naar een militairen deskun
dige, die het als een verzinsel beschouwde
cn hatelijke opmerkingen crbU schreef.
Later bleken do tanks wel degelijk tc be
staan en nu zond Fraulein Lesser het rap
port met de aantcekeningen, benevens een
pistool naar don officier, die inderdaad met
hetzelfde pistool zelfmoord ploegde.
Laten wij echter afstappen van do vela
onjuistheden in het filmvcrha.il en wijzen
op een nieuwo methode, die bij hot maken
van deze film met voel succes govolgd is.
Het scenario werd al van tcvoron voorzien
van een kleine driehonderd tookeningen,
waarop de décors, dc vcrdccling der spelers
over liet beeld, dc belichting cn de wijze
van opnemen waren aangeduid, zoodat
iedereen, die met de techniek van het film
werk vertrouwd was, zich dadelijk tot in
bijzonderheden een voorstelling kan maken
van de film, zooals deze worden moet. Dit
nieuwo systoem van Fitzmaurico werd aan
vankelijk beschouwd als een ccnlgszlns om
slachtige proef, doch het bleek van zooveel
waarde te zijn om fouten cn vergissingen
te voorkomen en betere effecten te verkrij
gen bij de belichting, zoowel al& bij de groe-
icering der personen, dat het wel meer en
meer zal worden toegepast. Er was veel
minder tijd noodig voor do repetities cn het
aantal conferenties, dat gewoonlijk vóór het
maken van een film noodig is, word ook
belangrijk verminderd.
„Mata Hari" is de vijfde sprekende film
van Greta Garbo on de eerste, waarin zij
met Ramon Novarro samenspeelt.
