DE EEMLANDEU
Nieuws
Licht op
JOH. DE HEER
Dinsdag 15 Maart 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
Ie jaargang No. 229
KREUGER'S FL0TSELINGE
DOOD
PLANTENKWEEKERIJ „HORSE WEIDE"
DUïTSCHLAND BEPERKT
DEN K0LENINV0ER
HOE MOET WORDEN
ONTWAPEND?
6 uur 32 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's Orgels, Radio
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand Ü.75, per
1 1 week (met gratis verzekering tegen ongeluk ken 0.17'/f
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een Dewusnuramec
e———elke regel meer f0 25 Licfdadighcids-advertcntiifn voorde
helft van den prijs. - Kleine Advertentlën „KEITJES bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.bewijsnummer extra f 0.05
Hongersnood in Karpathen-
Rusland. Ongelooflijke toe
standen in oen deel van Tsje-
cho-Slowakije.
In Karpathen-Rusland, liet Oostelijkste
gebied van Tsjecho-Slowakijc, dat in hoofd
zaak wordt bewoond door klein-Russische
boeren, hcerschen sinds geruimen tijd in
economisch opzicht zeer moeilijke toestan
den. Wel zijn de sub-Karpatliische gebieden
lijk aan bosschcn. maar deze kunnen in
verband met den tegenwoordigen toestand
der Europeeschc houtmarkten nauwelijks
productief worden gemaakt.
De bodem van de lioogere b'ergdalen is
arm, alleen de Zuidelijke rand van het land,
in het dal der Boven-Thciss, en in de na
bijheid van de Roemeensclic grens is vrucht
baar, maar ook daar hebben de boeren te
lijden van de algemeenc landbouwcrisis.
De bevolking, die door dc vroegere ko-
ninklijk-Hoiigaarsche regeering op een zoo
laag mogelijken bescliavingstrap werd ge
houden, terwijl men daar eveneens dc pri
mitiefste. economische vormen liet bestaan,
kwam een deel van het jaar aan den kost
door te werken op dc grootc landgoederen
en in de bosschcn van de Hongaarsche laag
vlakte. Deze mogelijkheid is haar nu even
eens grootendeels ontnomen als gevolg van
de verlegging der grens. Het beheer der
Tsjecho-Slowakisclie ropubliek, die door het
oprichten van scholen en ziekenhuizen licel
wat goeds heeft tot stand gebracht in een
gebied, dat grootendeels nog „onontsloten"
is, heeft, nu den bewoners dc z.g. „Wander-
arbeit" onmogelijk is gemaakt, daarvoor
niet iets anders in de plaats kunnen stel
len.
Tengevolge hiervan is een deel der Kar-
pathen-Russische boeren, die sinds tijden
zich tevreden hebben gesteld met een le-
vensbestaan, waar van men zich nau
welijks een voorstelling kan maken, in
een nog veel ellendiger toestand ge
raakt. De boeren slaan thans op het
punt het trotsche woord, dat onlangs een
Tsjecho-Slowakisch minister sprak, op tries
te wijze te logenstraffen: het woord, dat in
de republiek niemand van honger behoeft
om te komen. Niet alleei^ligt het gebied der
Karpatlien-Russcn geografisch ver van
Praag verwijderd, maar ook psychologisch
ligt het niet in het, gezichtsveld van Praag;
bovendien hebben de Karpalhen-Russen
zich niet bepaald populair gemaakt, omdat
een derde zijner bevolking boeren nog
wel communistisch pleegt te stemmen.
.Dezer dagen nu heeft, haar wij in de
Frankfurter Zeitung lezen een delegatie
der internationale arbeidershulp Karpa
then-Rusland bezocht. Tot deze afvaardi
ging behoorde o.a. de schrijver van het be
kende oorlogsboek Lndwig Renn. De gede
legeerden hebben na hun rondreis verschil
lende ministers te Praag opgezocht en zul
len aan den president der republiek, Masa-
ryk, een memorandum overhandigen, waar
in hun indrukken zijn neergelegd. Deze in
drukken, waarvan het Prager Tagbl. reeds
een deel heeft gepubliceerd, dragen inder
daad een schokkend karakter.
In de hongergebieden van China en Indié
of in Duitsehland gedurende den ergstcn
tijd van dc hongerblokkade in den winter
van 1918, aldus bericht Hamilton, één der
gedelegeerden, heeft hij niet zoo'n ontstel
lenden hongersnood gezien als thans in
Karpathen-Rusland en Renn vertelt, dat
de eenigc levensmiddelenvoorraden, die hij
in verscheidene maar geenszins alle
hutten in verschillende dorpen heeft aange
troffen, bestonden uit eenige aardappelen,
ter grootte van een walnoot, en een beetje
zemelen of brood, dat daarvan was gemaakt
De hoeren bezaten niet eens zout, ofschoon
al het zout van Tsjecho-Slowakije uit de
mijnen van Karpathen-Rusland komt. Kin
deren met hongerbuikjes, dio nauwelijks
kleeren droegen, hebben den schrijver van
„Kricg" treurig aangekeken en een paar
boeren hadden hem gevraagd in. Praag zijn
best te willen doen, dat de gendarmen, wan
neer dezen hen slaan, hen althans niet op
het hoofd ranselen.
Het is in één woord een troostloos beeld,
dat in het memorandum wordt opgehangen,
troostloos, omdat ook voor een regeenring,
hoe goed deze ook van wil is, nauwelijks
een mogelijkheid bestaat om dezen armsten
der armen duurzaam hulp te bieden: men
kan hun namelijk geen economische basis
bezorgen, waardoor zij zich zelf kunnen hel
pen. Dit neemt natuurlijk niet weg, dat men
te Praag niet dadeloos kan toekijken, nu
een geheele bevolking bezig is te verhon
geren.
AUTO RIJDT OP EEN MENIGTE IN.
Londen, 14 Maart. (H.N.) Tijdens een
autoweó. trijd te Montevideo verloor één
der deeh -miers de heerschappij over, het
r«tuur, zoodat de auto op de toeschouwers
mroed, van wie er vier gedood werden.
BRUG INGESTORT.
Rome, 14 Maart (H.N.) In midden-Ilalië
is een brug ingestort, toen twee zwaarbela
den vrachtauto's daar overheen gingen.
Vier personen zijn om het leven gekomen.
Loopt de liquiditeit van
concern gevaar?
Stockholm, 12 Maart (II.N.). Alle me
dewerkers van liet Krcugcrconcern zijn
(hans ijverig in dc weer om den financicelen
toestand van het concern to bestudcercn.
De algemeenc opvatting is, dat dc zaken
van het Kreugerconccrn gezond en soliede
zijn, doch dat cle liquiditeit misschien ge
vaar loopt. Kreuger had in ongeveer 40
landen het lucifersmonopolie verkregen,
hoofdzakelijk door hot verstrekken van lee
rlingen, waarvan het totaal meer dan V*
milliard beloopt. Bovendien was het Krcu
gcrconcern geiulcrcssèerd bij talrijke bank
zaken, ertsondernemingen, hout- en papier
fabrieken, clectriciteits- en tclcl'oononder-
ncmingen enz. De laatste aanwinst van het
concern waren de Bollvden-goudtcrreinen
in liet Noorden van Zweden, voor welker
exploitatie den laatsten tijd in de pers een
grooto reclame werd gevoerd, waarschijn
lijk met het oog op een emissie van aan-
deelen, waarover o.a. te Parijs onderhande
lingen zijn gevoerd.
Londen, li Maart (V.D.). Dc Times
meent te weten, dat de onmiddellijke oor
zaak van de moeilijkheden, waarin het
Kreugerconccrn kwam te verkccren, is ge
weest, het tcit, dat op 1 April ongeveer DM
millioen pond sterling bankcredieten zou
den vervallen. Kreuger heeft tevergeefs ge
probeerd, dit bedrag alsmede de noodigc
bedragen voor het uilkoeren van eenige
dividenden bijeen te krijgen. Er zouden
reeds overeenkomsten zijn getroffen om het
Kpèuger-concern zoo ver tegemoet te ko
men als noodig zou zijn geweest.
Moratorium aan het Kreuger-
concern.
S t o c k h o 1 rn, 14 Maart (II.N.). Het Stock
holmschc bcursbestuur besloot de beurs
voorloopig gesloten tc houden. De Zweed-
sche rijksdag is vannacht in een buitenge
wone zitting bijeengekomen, om over de
door de regeering voorgestelde maatregelen
ter voorkoming van een crisis tc beraad
slagen. Het wetsontwerp, waarin voorge
steld wordt aan het Kreugerconccrn een
buitengewoon moratorium toe te staan, is
aangenomen.
Politioneel onderzoek be
ëindigd.
Parijs, 13 Maart (V.D.). Het onderzoek
der Parijsche politie naar de oorzaken van
den dood van Ivar Kreuger is beëindigd.
Het stoffelijk overschot van Kreugcr zal
Dinsdag of Woensdag naar Stockholm wor
den overgebracht. Zij verwanten worden
Maandag in Parijs verwacht. Een groot aan
tal leden van de Kreuger en Toll-firma zijn
eveneens in Parijs bijeengekomen, daar men
na den terugkeer van Ivar Kreuger liier
een algemeenc vergadering wilde houden.
S t o c k h o 1 m, 13 Maart (V.D.). Dc gehee
le Zweedsche pers staat ook Zondagavond
onder den indruk van den dood van Ivar
Kreuger. Over de gevolgen voor het Kreu-
gerconcern en het Zweedsche economische
leven loopen de opvattingen ver uiteen. Men
is algemeen van opinie, dat een psycholo
gische reactie op de beursnoteering der
Ivreugcrpapieren onvermijdelijk is. Het be
stuur van dc Stoekholmsche beurs komt
nog hedenavond bijeen, teneinde een besluit
te nemen over de voorloopige sluiting van
de beurs alhier. In alle Kreugerondcrncmin-
gen, hij dc rijksbank en dc grootc banken
hebben in den loop van den Zondag directie
vergaderingen plaats gehad. President Root
komt Maandagmorgen uit Bazel alhier aan.
De regcering zal nog in den nacht op Maan
dag een buitengewonen kroonraad houden
om een beslissing tc nemen over de mora
toriumkwestie.
De avondbladen van heden zijn van mee
ning, dat de centralisatie van het Kreuger-
concern niet zal blijven voortbestaan, maar
dat de afzonderlijke groepen hun bedrijven
zelfstandig zullen voortzetten. Dc bladen
leggen er evenwel den nadruk op. dat de
solvabiliteit van het concern niet in ge
vaar is.
Alle Zweedsche dagbladen wijden be
schouwingen vol sympathie aan de figuur
van Ivar Kreugcr.
Naar verluidt, heeft Kreuger reeds jaren
geleden' levensverzekeringen gesloten tot
een totaal bedrag van 10 millioen kronen.
HOOVER TEGEN HET OPPOTTEN
VAN DOLLARS.
Washington, 12 Maart. (V.D.) Presi
dent Hoover heeft tot 2395 anti-spaarcom
missies in het land het verzoek gericht
haar werk voort te zetten, totdat de laatste
opgepotte dollar weer aan de gemeenschap
is teruggebracht. Hij deelde mede, dat nog
meer commissies in andere gemeenten
worden opgericht en dat de verkregen re
sultaten reeds gunstig zijn gebleken.
DE NIEUWE NOORSCHE REGEERING.
Oslo, 12 Maart. (V.D.) Volgens een
officieele mededeeling is de nieuwe regee
ring als volgt samengesteld:
Eerste minister en minister van land
bouw: Hundsmid; financiën: Sundbym;
handel: Kirkeby-Garstad; buitenlandsche za
ken: (onveranderd) Braadland; d efeiisie:
(onveranderd) Quisling; justitie: Sindboe.
WAT ER SPOEDIG IN DEN TUIN
ZAL BLOEIEN.
Hoewel het telkens weer vriest en de
winterkoning ons danig aan het lijnljhoudt,
komen er toch meer en meer voorjaars-
bloeiers tc voorschijn. Hoe mooi slaan nu
reeds dc hoekjes Crocus in onze gazons cn
openen zij hun knopjes, zoodra dc zon door
komt! Met het koude weer azen dc musschen
er wel erg op cn bijzonder schijnen ze het
gemunt le hebben op dc gele die ze geheel
wegpikken. Wie hier een middel tegen weet.
heeft zeker veler dank te wachten. Paarse cn
witte blijken ze niind2r aantrekkelijk tc vin
den; of zou het liggen aan dc gele kleur die
hen meer in het oog valt?
Ook dc Scilla's of wel minialuur-Hyacin-
then bloeien hier cn 'daar reeds met hun
blauwe trosjes. In een hoekje, onder struiken
geplant, zullen ze vooral ook later, in com
binatie met dc Narcissen, dit opvroolijken.
Op vcrschilcndc plaatsen zagen wc al pri
mulas. Ook dc „Purpcrkissen" met haar
rood-paarsc bloempjes tooit zich reeds. De
tulpen-blaadjes staan van de vro.cgcre soor
ten er al aardig boven. De vorst zal hen
hopenlijk niet te veel schaden; iets kunnen
ze wel hebben. Wordt het echter nog kouder,
dan er wat rijshout over gelegd, waardoor
dc vorst gebroken wordt. Turfmolm is niet
meer mogelijk, daar het blad reeds te hoog
is en dan zeker zou gaan rotten.
Onder dc vroege bloeicrs, die ook wel
spoedig zullen komen, nemen ook dc Ericas
een voorname plaats in; vooral de „carnca"
soorten zijn zeer vroeg. Op verschillende
zonnige hoekjes zag ik zc reeds in bloei. De
varietiet „Winter Beauty", met haar vrij
groote rood-paarse bloemen is wel een der
mooiste. Wil men een zeer vroege hebben
dan plant men „Jas. Backhouse" en zoo zijn
cr meerdere.
De Doronicum komt ook reeds met haar
blaadjes te voorschijn. Haar gele Margricl-
vormigc bloemen zullen bij gunstig weer ook
spoedig open gaan; omdat zc zoo vroeg
bloeien verdienen ze ook wel een plaatsje in
onzen tuin. Hel is eigenaardig dat vele men-
schen aan deze bloem het land hebben en
dan als reden opgeven, dat die helgele kleur
in het voorjaar hen prikkelt. Zoo blijken de
kleuren van bloemen vaak meer invloed op
de menschen tc hebben dan nJen zou denken
Een opvallend gekleurde voorjaarsbloeier
is de „Anemone Pulsatilla" met haar paarse
of roode bloemen, naar gelang de sooit. Ze
heeft behaarde blaren en stengels en ook de
bloem is bedekt met een fijn dons. Een eigen
aardige bloem dus, die ons steeds weer
boeit.
De Arabis alpina komt ook al hier en daar
in bloei. Minder bekend, maar veel mooier
dan de witte, is de roze bloemige, genaamd
„Rosabella." Plant er eens een hoekje van
op een zonnig gedeelte van een tuin cn het
zal zeker ieders aandacht trekken. Aubrietia
met haar paarse en roze bloemen in allerlei
tinten noemde ik U al eens, als geschikt
voor muurtjes. Heel mooi is zc ook voor een
bedbeplanting, waar men vroege bloei wil
hebben. Ze is zeer sterk en heeft groenblij-
vend blad. Men dekt ze dus vooral in den
winter niet, want dan zou het blad spoedig
gaan schimmelen. Wil men de planten al te
goed doen, lijkt dit ook weer niet goed te
zijn. Moeder natuur helpt zich in vele ge
vallen zelf, door blad en hout zoo te maken
dat dc koude of de warmte er geen invloed
op heeft.
J. O. W. F. RENS.
G. BROUWER - AMERSFOORT
KRUISKAMP 10 16
„Horse Weide" Kweekerij
Heeft de zekere pretentie
Dat ze onherroep'lyk slaat
Alle, ied're concurrentie.
JVraagt gratis catalogus
Nadrukkelijk protest van
Engelsche zijde
L o n cl u n, 12 M a a r t. (V.D.i Dc Berlijn-
sche correspondent van dc Times meldt,
clat sir Horace Rumbolcl, dc Britselio am
bassadeur tc Berlijn, in opdracht van het
Foreign Office hij liet Duitsche ministerie
van builenlaiïdsche zaken heeft geprotes
tcerd tegen de verlaging van het contin
gent steenkool, dat m Duitsehland mug
n orden ingevoerd. Dc Britselio ambassa
deur heeft cr, volgens den correspondent
op gowezen, dat, voor zoover valt nu tc
gaan, door dc beperking slechts dc Engel
sche kolen getroffen worden, zoodat zij
bet karakter krijgt van oen spccialcn maat
regel tegen Engeland. Tegenover een vroe-
gcren gemiddelden invoer van 120.000 ton
Engelsche steenkool per maand was dit
gemiddelde in dc laatste maanden gedaald
lot 300.000 ton, vervolgens in Februari j.l
tengevolge van do Duitsciio bepalingen tot
185 ti 225 duizend ton.
Natuurlijk zit dc Engelsche regeering de
moeilijkheden, waarin dc Duilscbo kolen-
industrie verkeert, niet over liet hoofd en
men zou dan ook niet protesteeren, wan
neer een gematigde beperking in redelijke
verhouding werd toegepast tegenover alle
landen, die steenkool naar Duitsehland ex-
portceren. Doch beperkingen van een der-
gelijken omvang uitsluitend tegen den En-
gclschcn kolcninvoer acht dc Britsclic re
geering unfair.
De Britsclie ambassadeur herinnerde
verder aan artikel S van het Engclsch-
Duitscho handelsverdrag, hetwelk bepaalt
dat Duitsehland geen invoerverbod of in
voerbeperking mag afkondigen voor En
gelsche goederen, als een dergelijk verbod
of beperking niet ook voor andere landen
geldt. Beperkingen, die slechts voor Engel
sche kolen gelden, zijn volgens de Engel
sche regeering hiermede in strijd. De Brit
sclic regecring gaf dan ook uitdrukking
aan de hoop, dat hot oude contingent van
ongeveer 30.000 ton per maand weer zal
worden toegelaten, hetgeen haar zelfs, re
kening houdend met de Duitsche moeilijk
heden, niet onbillijk schijnt, aangezien dit
contingent nog beneden het gemiddelde
van 1931 ligt.
Engeland legen de methode
van begrootingsheperking
L o n d e li, 14 Maart (V.D.). Dc Engelsche
delegatie bij de ontwapeningsconferentie te
Genève lieeft, naar de correspondent xan de
Times meldt, thans haar standpunt bekend
gemaakt ten opzichte van beperking der
bewapening door middel van verlaging der
begrootingen. De Engelsche delegatie deelt
mede, dat de Engelsche rogeering een be
perking der begrootingen ter verkrijging van
vermindering der bewapening niet kan aan
vaarden. Engeland meent, dat hierdoor geen
werkelijke vermindering wordt verkregen,
omdat getracht zal worden dc begrooting
zoo hoog mogelijk op te voeren.
Verder wordt gewezen op de relatieve uit
gaven voor de bewapening, daar deze in
verband met de wijziging in de valuta niet
zuiver kunnen worden vastgesteld, waar
door geen voor alle staten gelijke bereke
ning der uitgaven kan worden verkregen.
BUITENLAND.
Do Nazi's ontnuchterd na do presidents
verkiezing.
(Eerste Blad, pag. 2.J
BINNENLAND.
Staat Nederland dc Wielingen af:
(Tweede blad, pag. 1%
STABSNIEU 78.
l ied Fry over Taalkennis en techniek.
(Eerste Blad, pag. 3).
Kapdemonstratic in Dc Valk.
(Eerste Blad, pag. 3).
Ouderavond der Pallas Athenescbool.
(Eersto Blad, pag. 3).
Lezing van monsieur Guilhou voor Neder
land—Frankrijk.
(Eerste Blad, pag. 3).
UIT DEM OMTREK.
Opening der 26o Jaarbeurs door II. M. do
Koningin. (Derdo Blad, pag. 2).
Hoogste barometerstand 771.8 te München.
Laagste barometerstand 44.2 tc Ilclsingfors
(Finland).
Verwachting: Meest zwakke veranderlijke
wind, helder tot licht bewolkt, droog weer,
lichte vorst des nachts, overdag weinig ver
andering in temperatuur.
Dc depressie over het Oostzeegebied trok
O.-waarts af cn de hooge drukking brolddo
zich sterk uit, terwijl do depressie in het
Z.W. in belcekcnis afnam.
In Noord-Scandinayië is de vorst nog
streng, in Z.-DuitscWand cn Frankrijk nam
zij af, maar er verscheen opnieuw vorst in
N.-Duitschland cn het O. van ons land cn
wanneer de krachtige N.W. winden in het
Oostzeegebied ophouden zal ook daar do
vorst weer toenemen. In ouzo omgeving is
bij helder stralingswccr des nachts lichto
vorst cn overdag dooi to wachten. Alleen
in Scandinavië cn Duitsehland is eenige
neerslag gevallen. Frankrijk en Engeland
hebben bij Oostenwind droog én vrij zonnig
weer met nachtvorst.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
ONZE STOFFEN AFDEELBNG
krijgt een goeden naam om de
smaakvolle sorteering en de ge
schikte prijzen. Het aantal tevre
den gebruikers van onze
WOLLEN en ZIJDEN STOFFEN
stijgt met den dag.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Groote vcorraacl
bespeelde instrumenten.
HET DONAUPLAN VAN TARDIEU.
Boekarest, 12 Maart. (V.D.) Dc mi
nister van buitenlandsche zaken, Ghika,
beeft lieden het standpunt van de Roc-
mecnsche regeering betreffende de plan
nen tot schepping van een Donaufblok be
kend gemaakt in een \erklaring aan dc
buitenlandsche pers. Ghika juichte het
Fransche voorste! om den vertwijfelden
toestand van de Donaustaten te verbete
ren, toe. Hij verklaarde, dat de actie echter
alleen mocht geschieden volgens economi-1
sche en niet volgens politieke overwegin-1
gen. Iedere gedachte aan een overheer-
sching moest worden uitgeschakeld. Overi
gens kan Roemenie nog geen stelling no
men, daar het plan zorgvuldig doordacht
moet worden. Ghika gaf een uitvoerige op
somming van alle moeilijkheden, zoodat
men den indruk kreeg, dat Roemenië nog
geen besluiten genomen heeft en voorloo
pig ook nog geen besluiten zal nemen.
Betreffende de hervatting der onderhan
delingen over een non-agressiepact met
Rusland verklaarde Ghika niets te weten
De leider der Estlandsche delegatie, gene
raai Raifloner. heeft hem in Gcnèvc ver
klaard, dat ook do "Estlandsch-Russische
onderhandelingen op een dood punt zijn
gekomen. Ghika besloot met vast te stel
len, dat Roemenie geloofde verder op zijn
bondgenooten te kunnen .rekenen.
Een nieuw reuzenvliegtuig der Dcmier-W erke DO X 3. op oen vlucht van het Boden-
meer over de Alpen en terug.
