DE HEER
DE ËEMLANDEU
Donderdag 17 Maart 1932 j Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 30e Jaargang fêo. 222
GANDHI'S ECHTGEN00TE
VEROORDEELD
JAPANSCH STOOMSCHIP
GEZONKEN
DE STAKING IN POLEN
MISLUKT
Reeds vijf dooden
BRAND IN EEN MIJN
AANDEMANDSJOERIJSCHE
GRENS
Voorloopige wapenstilstand?
HITLER'S EERSTE REDE NA
DE VERKIEZINGEN
Licht op
6 uur 35 min.
L. I LUYCX ZOON
Piano's Orgels, Radio
AMERSFOÖRTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS ptfr 3 maandeQ vo°' Amersfoort 2.10. per maand i 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vj-
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25 Licfdadighcids-advcrtcntifin voorde
helft van den prijs. Kleine Advcrtenticn KEITJES' bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Hel vraagstuk der moreele
ontwapening. Een Poolsch
initiatief.
Dc politieke commissie van de ontwape
ningsconferentie lieeft het aanzijn gegeven
aan een sub-comité, welks taak het is zich
bezig te houden met het vraagstuk der mo
reele ontwapening.
Het is bij difsubcomilé, dat een der Pool-
sche afgevaardigden tor ontwapeningscon
ferentie een conventie-ontwerp inzake dc
moreele ontwapening alsmede een resolutie-
ontwerp nopens het bijeenroepen van een
persconferentie hoeft ingediend.
In het conventie-ontwerp, dat uit vijf ar
tikelen bestaat, verplichten dc staten zich
binnen een bepaald tijdsbestek na het van
kracht woidon der conventie in hun straf
wetgeving met straffen te bedreigen ol die
genen, dio openlijk lot oorlog aansporen of
die er op aandringen, dat een land het gel
dende volkenrecht schendt.
Dc onderteekenaars nemen verder op zich
in hun staatsgcbïed geenerlei organisatie
te gedongen, wier bedrijvigheid indruischt
tegen de in artikel I vervatte verboden
4 olgens artikel III moeten do ondertoeke-
naars ervoor zorgen, dat in dc scholen elke
I ophitsing tot haat jegens andere landen
wordt verboden en dat uit dc schoolboeken
al die zinsneden worden verwijderd, welke
zijn opgesteld in een geest van haat jegens
een ander volk. Het vierde en vijfde artikel
behelzen hot verbod van radio-uitzendingen
en bioscoopvoorstellingen, die geschikt zijn
om de goede betrekkingen tusschcn dc vol
keren tc verstoren.
In het resolutie-ontwerp verzoekt dc ont
wapeningsconferentie aan den Volkonbonds-
raad zoo spoedig mogelijk een internatio
nale conferentie der grootc vereénigingen
van journalisten en uitgevers bijeen tc roe
pen, die het vraagstuk der moreele ontwa
pening, voor zoover het dc pers betreft, die
nen te onderzoeken.
Dc kwestie der moreele ontwapening werd
Dinsdag te Genè\e aan dc orde gesteld floor
den Poolschcn gedelegeerde. De. zaak had
daar dc aangelegenheid van groot belang is,
natuurlijk veler aandacht. De voorzitter, dc
gewezen Engclsche minister van buitenland
s?he zaken, Henderson, heeft, toen dc Pool-
sche afgevaardigde zijn rede had gerindigjl
aan dc. hand. gêclpan dc, moeilijke aangele
genheid ter bestudeering to verwijzen naar
een speciaal sub-comité. Aanvankelijk had
liet er den schijn van, dat dit voorstel zou
worden aanvaard, zonder dat iemand be
zwaren opperde. Op het laatste oogenblik
echter ging Lilwinof. de Russische gedele
geerde. opstaan om het woord te voeren.
Ook hij vond, wat zijn Poolsche collega te
berde had gebracht, belangwekkend; juist
achtte hij het, dat-vee] onheil is aangericht
door onjuiste mededeelingen: Rusland kon
daarover meepraten en hij meende, dat het
niet zonder betcekenis was, wanneer daar
tegen iets werd ondernomen. Maar, aldus
Lit'winof's opvatting, zou liet intusschen niet
beter zijn, dat men zich te Genèvc beperkte
tot datgene, wat rechtstreeks met de mili
taire ontwapening heeft tc maken? Chau
vinisme toch wordt meermalen gevoed en
ïii stand gehouden door groepen, die belang
hebben bij dc bewapening. Dc groote ver
schillen, wat het bestaande bewapeningspeil
betreft, beschouwde Litwinof als één van
de oorzaken van do moreele spanningen
tusschen de verschillende landen: materiee-
le ontwapening is derhalve de meest effec
tieve methode om de moreele ontwapening
een feit te doen worden. Deze is het pen
dant van de materieele ontwapening. Van
daar aldus de meening van den Russi-
schcii gedelegeerde dat de conferentie,
het er vooral op aan moet sturen de mate
rieele ontwapening te verwerkelijken: zij
moet volhouden aan haar marschroutc en
geen zijwegen inslaan.
Henderson heeft naar aanleiding van Lit-
winof's uiteenzettingen nog opgemerkt, dat
z.i. een dergelijk gevaar niet bestond en dat
een regeling van het probleem der zedelijke
ontwapening de regeeringen in staal, zou
stellen in den vervolge nog actiever te zijn
op het gebied der vrcclc-spropaganda, maar
in dc wandelgangen der ontwapeningscon
ferentie liêerschtc nadienalgemeen de op
vatting, dat Litwinof in wezen niet heelc-
rnaal ongelijk had: wanneer al te grootc
aandacht aan dc moreele ontwapening
wordt besteed, is het in beginsel niet uitge
sloten, dat sommige landen hierin een voor
wendsel zoeken om de materieele oiitwape-
ning op dc lange baan tc schuiven.
U o 111 b a y, 16 Maart. (V.D.) Dc rechtbank
tc Bardoli heeft Gandhi's vrouw opnieuw
gearresteerd en tot zes maanden strenge
gevangenisstra f veroordeeld.
JAPAN LEENT.
L o I! d e n16 Maart (H. N.) De Japanscbc
regeering heeft een hinnenlandsche leening
van 90 millioen yen uitgegeven tot dekking
van de kosten der expeditie in China. De
teening, die 5 pel. rente draagt, zal binnen
5U jaar afgelost worden.
Vele tientallen slacht
offers?
Londen 1G Maart. (II.N.) Volgens een
bericht uit Tokio is het stoomschip Choan
Maroc op een klip gcloopcn en gezonken.
Men vreest, dat ruim 110 personen daarbij
om het leven zijn gekomen.
Toch nog ernstige onlusten
Warschau, 10 M aart. (V. D.) De so
cialistische algemeene 24 uursstaking is vol
komen mislukt. In totaal staakten 40.000
personen of 5 pet, der arbeiders. Het spoor
weg-, post- en telegraaf verkeer was nor
maal. Slechts eenigo dagbladen zijn niet
verschenen.
Reeds 5 dooden.
W a r s c li a u, 10 M a a i t. (V. D.) Vol
gens de tot Woensdagavond binnengekomen
berichten betreffende do algemeene 24 uurs
staking der particuliere werknemers in ge
heel Polen, is het bij Krakau en te Krakau
tot bloedige botsingen gekomen tusschcn
demonstreerende arbeiders en politie.
To Saibusch bij Krakau sommeerde de
politie eenigo honderden arbeiders, die voor
het paleis van den stratost (districtscom
missaris) demonstreerden, uit elkaar te
gaan. Toen de arbeiders een dreigende hou
ding aannamen, maakten dc politiebeamb
ten van de vuurwapenen gebruik. Er wor
den vier personen gedood, zeven ernstig en
eenigo lichtgewonden.
Te Krakau kwam het bij de ontbinding
van een demonstratieven optocht door de po
li tie tot een schietpartij. Do demonstranten
hadden een doode en talrijke gewonden. Ook
eenige politiemannen werden gewond.
Dc algemeene staking kan over het ge
heel als mislukt worden beschouwd. Vooral
de deelneming der fabrieksarbeiders was
zeer groot. Men becijfert dat ongeveer 30
pet. hunner aan de slaking hebben deelge
nomen.
Te Warschau werd door een sterke poli
ticmacht iedere demonstratie onmogelijk
gemaakt. Het is hier nergens tot excessen
gekomen.
Waarschijnlijk acht
slachtoffers
Bruc x, 17 Maart (V.D.) In dc Kohinoor-
mijn van dc Bruexer Kolilenwerkc A.G. al
hier, een van de grootste mijnen in het
N.O. Bohcemschc raijndistrict, is in den
nacht op Woensdag in 'n op ongeveer 350 M.
diepte gelegen mijnschacht een brand ont
staan, die. met groote snelheid om zich
heen greep. Gelukkig bcvonucn zich in de
mijn alleen de veiligheidsmanschappen,
daar er Dinsdag in do mijn niet wordt ge
werkt Deze mannen geraakten doordekool-
oxydegassen buiten bowustzijn. De aflos
sende ploeg begon onmiddellijk het red
dingswerk en slaagde erin hen allen, op
acht na, in veiligheid te brengen. Ongeveer
twintig man hadden rook en gasvergifti
ging bekomen, De nog ingesloten acht mijn
werkers konden tot dusver niet worden ge
borgen. Na twee niet groote gasexplosies
heeft men telefonisch contact met hen ge
kregen, waarbij zij mededeelden, te zullen
pogen een luchtschaclit te bereiken.
De rcddingsrnanschappcn konden door
de groote hitte niet tot de ingeslotcncn
doordringen. Reeds zeven uur lang heeft
men van hen geen teeken van leven meer
gehoord, zoodat men langzamerhand de
hoop heeft opgegeven hen nog in leven te
zullen aantreffen.
De oorzaak van den brand zoekt men in
dc licht ontvlambare kool, waardoor zelf
ontbranding in deze mijn niets vreemds is
DE CRISIS IN BULGARIJE.
Sofia, 1 G Maart. (H. N.) De Bulgaar-
sche regeering heeft wegens den ongunsti-
geu economischcn toestand en den stand
der wisselkoersen besloten den rentedienst
op dc buitenlandsche leeningen te staken.
VIER MIJNWERKERS VERBAND.
Eger, 15 Maart. (H.N.) Op de naast
elkaar gelegen mijnen Mariahilf en Mattias
tc Zwotau is vanmiddag een brand uitge
broken. Vier mijnwerkers zijn in dc vlam
men omgekomen.
Het persbureau Vaz Dias meldt nader:
Spelende kinderen hebben bij den ingang
van een luchtgat van do mijn droog gras in
brand gestoken. Het vuur drong langs liet
hout van de schacht snel naar binnen, Vaar
door er eon ontploffing ontstond; 30 mijn
werkers die in dc mijn werkzaam waren,
werden door don rook bevangen. Een red
dingsbrigadc heeft het grootste gedeelte van
de mijnwerkers naar boven gebracht. Vioi
van'hén gelijk gemeld waren reeds
overleden.
NA DEN DOOD VAN KREUGER.
Margus dc vroegere lucifers-
magnaat berooft zich van het
leven.
Re,.val, 17 Maart. (V.D.) In Weisscnstcin
in Estland hoeft heden dc bedrijfsleider en
directeur van do aldaar gevestigde lucifers
fabriek, die eigendom van het Krcugcr-
conccrn. een einde aan zijn leven gemaakt.
De door den bedrijfsleider, Margus ge
leide fabriek is vroeger zijn eigendom ge
dweest. Toen Krc.ugor-hot lucifcrsmonopolio
kreeg, verkocht Margus de fabriek ,voor
aandcelen in het Kreugerconcern. liet
dalen van déze papieren te zamen met het
feit, dat zijn salaris als bedrijfsleider na
den dood van Krcuger met verminderde,
heeft voor Margus een rileuwo financieclo
débaclc medegebracht, die dc oorzaak van
zijn dood schijnt te zijn geweest.
Optrekken van Russische troepen
of niet?
Tokio, 16 Maart. (V. D.) Op in het
oog vallende wijze publiceren de Japanschc
bladen verdere berichtei* Jictrcffendo tic
concentratie van Russische Troepen aan de
Russjsch-Mandsjocrijsche greps. De troepen
zouden geconcentreerd worden in de rich
ting Olowjannana (Mandsjoerijc) en in de
omgeving van de Olga-golf bij Posjed in
het kustgebied. In totaal zouden meer dan
200.000 man met talrijke vliegtuigen en ar
tillerie op de been zijn gebracht. Voorts
zouden zware batterijen zijn opgesteld bij
Wladiwostok.
Een tegenspraak.
Moskou, 1G Maart. (V. D.) Dc Russi
sche officieele instanties verklaren dat alle
berichten betreffende een concentratie van
Russische troepen aan de Russisch-.Mand
sjoerijsctie grens niet met dc feiten over
eenstemmen.
Genèvc, 16 Maart. (V. O.) De door do
buitengewone Assembléc samengestelde bi
zonderc commissie, bestaande uit vertegen
woordigers van 19 mogendheden, welke het
Japansch-Chineesche geschil verder behan
deld, is Woensdag voor het eerst in geheime
zitting bijeengekomen.
De Japanschc ambassadeur Sato deed de
mededeeling dat een voorloopige wapenstil
standsverdrag is tot stand gekomen. De
juiste inhoud van deze overeenkomst is
echter nog niet bekend.
GROOTE OVERSTROOMINGEN
IN TIFLIS
Moskou, 15 Maart. (V. D.) Volgens
een bericht uit Tiflis zijn tengevolge van
het smelten van sneeuw dé rivieron buiten
de oevers getreden, waardoor uitgestrekte
ebicden onder water gezet zijn; 23 dorpen
zijn overstroomd. Voor zoover tot dusverre
kon worden vastgesteld, zijn 22 personen
om het leven gekomen.
OOX IN BEIEREN OP 21 APRIL
VERKIEZINGEN.
Muncli en, 15 Maart. (V.D.) In den
Bcierschen landdag is door de Beiersche
Volkspartij, de sociaal-democraten, den
Bcierschen boeren- en middenstandsbond,
zoomede dc Duitsch-nationale volkspartij
liet voorstel ingediend den landdag met in
gang van 2-4 April te ontbinden en de
nieuwe verkiezingen op 24 April vast te
stellen.
Münch en, 16 Maart. (V.D.) De grond
wetcommissie van den Beierschen. landdag
heeft hedenmorgen besloten, dat het man
daat der landdag-afgevaardigden zal ein
digen op 24 April a.s., op welken- dag de
huidige landdag ontbonden wordt en ver
kiezingen voor een nieuwen landdag zul
len worden gehouden. Een nationaal-socia-
listisch voorstel om de verkiezing voor den
Beierschen landdag tegelijk te houden met
de verkiezing voor het presidentschap op
10 April a.s., werd verworpen.
I)e leider der nazi's zal den
aanval voortzetten
W c i m a 1 5 Maart. (V. D.,> Heden
avond hoeft Hitler voor het eerst na dc
presidentsverkiezingen te dezer stede' het
woord gevoerd voor een duizendkoppige
menigte. 11ij kondigde zijn tegenstanders
scherpen strijd, aan. Het feit, dat de sociaal
democraten tot den laalsten man voor
Hindenburg gislomd hebben, bewijst, dat
hun dc angst voor dc nat.-soe. diep in het
gebeente zit. Hot is een groot succes van
dc nat.-soc. partij thans, na al deze jaren
van strijd, dc grootste Duitschc partij Ic
zijn geworden, die er ooit is geweest. Hitler
gaf dc verzekering, dat er voor hem in dc
toekomst geen dag zonder strijd meer zou
zijn. Wanneer hij vandaar aanvalt, zal hij
ook morgen en overmorgen aanvallen. Men
moet hem helpen, wanneer men hem van
zijn tegenstanders wil losmaken. Onver
schillig of de dag der overwinning mor
gen komt of over 10 jaar: die dag komt. De
partijen van het systeem hebben in hem,
Hitler, oen vijand, dien zij nooit van zich
kunnen afschudden. Men zal hem nooit
kunnen overhalen dc partij te doen capitu-
leercn. Onderwerping zal nooit plaats vin-
dén, vooral niet, nu men zoo duidelijk kan
zien, wat de nak-soc. partij bereikt heeft.
Onder grootcn bijval riep Hitler zijn toj-'
hoorders op om in denzelfden geest als lot
dusverre met dcnzelfdcn wil en dezelfde be
kwaamheid onmiddellijk den nieuwen strijd
aan tc binden.
Zal Düsterberg geen herstem-
mingscandirlatuur aanvaarden?
Aan de X. R. C. wordt gcmcid:
Terwijl dc Duitsch-nationalen hun hou
ding ten aanzien viyi de tweede stemming
om het rijkspresidentschap nog niet hebben
bepaald, heeft dc Stalen Helm hedenavond
besloten met verder deel te nemen aan
dezen strijd. Dit beteckcnt vermoedelijk ook,
dat Düsterberg bij dc tweede stemming
geen candidatuur meer zal aanvaarden.
_Het persbureau van den Stalen helm hc?ft
pamelijk hedenavond een communiqué ge
publiceerd, waaraan wij het volgende ont-
leenen:
„Wij zijn niet democratisch of formalis
tisch genoeg om niet in tc zien, dat Hinden
burg eigenlijk dc overwinning in den kies
strijd heeft behaald. Ecu tweede stemming
zou ook geen ander resultaat kunnen op
leveren. Indien deze stemming ook om
redenen vaii formcclen aard moet plaats
vinden, heeft zij toch geen politieke betee-
kenis meer. Indien een mogelijkheid mocht
bestaan aan dc formaliteit van do tweede
stemming te ontkomen, dan zullen wij ons
daartegen niet verzetten." „Dc.reden, die dc
Stalen Helm had bewogen samen met de
andere groepen van het strijdblok zwart-
wit-röod de candidatuur-Düsterberg tc ver
dedigen, was een besluit zich in geen geval
te onderwerpen aan dc dictatuur van de
nationaal-socialistische partij. Dit besluit
blijft ook. verder onze houding bepalen. Het
is tc betreuren, dat de leider der nationaal-
socialistische partij klaarblijkelijk ook na
13 Maart nog niet de noodzakelijkheid van
een eensgezinde en loyale samenwerking
aller groepen der nationale oppositie heeft
ingezien."
BUITENLAND.
Japansch stoomschip gezonken: tiental
len dooden.
(Eerste Blad, pag. 1.)
Mijnramp tc Bruex in Tsjccho-Slowakijc.
(Eerste blad, pag. 1).
Belangrijke verklaringen van De Valera.
(Eerste Blad, pag. 2).
Duitschland's antwoord op het Donau-
bondplan.
(Eerste Blad, pag. 2),
Voorloopige wapenstilstand in liet Oos
ten?
(Eerste blad, pag. 1)*
BINNENLAND.
Rede van Dr. Colij» over dc crisis.
(Dcrdo Blad pag. 1)'<
MIJNONGELUK.
Tokio, 16 Maart. (V. D.) Bij een gas
ontploffing in de Fuctago-kolenmijn (dis
trict Nagasaka) werden 15 mijnwerkers ge
dood en meer dan 30 ernstig gewond.
Medegedeeld dooi' het Kon. Ned. Met. In
stituut te de Bilt.
Hoogste baromolerstand767.7 te Jan
Maye.
Laagste barometerstand: 751.0 to Toulon.
Verwachting: Zwakke tot matigoN.O. tot
N'.W. wind, gedeeltelijk bewolkt, weinig of
geen neerslag, weinig verandering in tem
peratuur.
De. voornaamste verandering in do lucht-
drukverdoeling, de barometerdaling in bet
Z.O. van Duitschland, het doordringon uit
Spuno van een depressie in hot Zuiden
van Frankrijk en het aftrekken van do
depressie over Midden-Zweden, laten do
toestand in onze omgeving ongeveer zooals
deze was, zoodat do wind uit een Noord
oostelijke tot Noordelijke of Noord-Weste-
llijke richting wel zal aanhouden met wei
nig of geen neerslag. Do strenge voret in
liet Noorden van Scandinavië en in Fin
land, nam af, cvennls in Zuid-Dultsch-
land, doch in het midden van Zweden word
het koudeiv Op dc Oceaan ligt een uitge
breide depressie, die op IJsland dc baro-
rpetcr wel zal doen dalen. In het zuiden
van Frankrijk hoeft dc depressie zware re
gens gebracht; Overigens viol over liet ge»
heele gebied niet meer dan enkele m.M.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Aardige patroontjes in mousseline,
printed sparva, sylkoline enz. voor
KINDERURNEN.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Wij bevredigen U in ieder opzicht.
DE IERSCHE SWEEPSTAKE EEN VOLKSFEEST.
Jonge meisjes in de Napoleontische uniform dragen de kisten met do loten naar den
trommel. De Iersche Sweepstake maakt telkenjare voor het volk een waar feest uit.
Wie maar kan koopt een lootje en duizenden toeschouwers wonen de trekking bij.
