FRANS MOLLE'S EEN BELANGRIJKE PREMIERE Airiersfoorisch DaghladyjïZ KLEEDING NAAR MAAT B. Ruitenberg Hzn. HET ZEILVLIEGTUIG DER TOEKOMST DE DOKTER AAN HET WOORD RADIONIEUWS JK3 NIEUWSTE STOFFEN Utrechtsche straat 26, Tel. 243 ENGELSCHE HEERENCONFECTIE MODE-ARTIKELEN BEDDEN- en TAPIJTHANDEL LANGESTRAAT 5, TEL. 639 Het adres, waar elke rang en stand, tegen lage prijzen, prima goederen koopt. soa Eeu interessant interview met Albert Guschmasch. (door een bizonderen correspondent). In dc constructie der zeilviicgluigcn is sedert liet vorig jaar een zekere stagnatie gekomen; het laatste nieuwtje was .de. „staartloozc duif" \an Kohl. Tot een radi cale wijziging, die het zeilvliegen van een sport tot een vervoermiddel zou maken, kwam het niet. Dc uitvinding van den con structeur Albert Guschmasch tc Meisscn. wiens naam hierdoor voor het eerst be-' kendheid verwierf, is daardoor* des te ac- tueeler. Wij verzochten hem in een inter view om nadere bizonderheden betreffen de het door hem geconstrueerde type van zcilvliegtuigon, dat niet voor do sport, doch voor practischc doeleinden bestemd is. Bij zijn merkwaardige werkzaamheden is Guschmasch uitgegaan van een op dit gebied nog niet toegepast principe, 11.1. het rechtstreeks waarnemen van dc vlucht dei- vogels. Dit principe is door dc vliegtuig- constructeurs reeds long weer verlaten voor het zuiver motorische systeem. Aan deze constructieve verstarring schrijft Guschmasch het toe, dat er den laatsten tijd geen grootc vooruitgang werd bereikt. Indertijd is er ook tot het grootc publick wel iets doorgedrongen van het „vogel- systeem", de „klapwiekende vleugels", die liet kenmerk vormden van dc proeven, die de Duitschcr Lilicnthal en de Amerikaan Walther genomen hebben. Hun systeem was echter te omslachtig en is daarom spoedig vergeten. In tegenstelling met den door lien tocgepastcn schroefachtigcn vleu gelslag, waarbij overigens ook van motoren gebruik werd gemaakt, heeft Guschmasch een verticaal bewegend systeem uitgevon den; het toestel kan zoo met behulp van een gemakkelijk tc bedienen hefboom- systeem door de-lichaamskracht van dep piloot opstijgen en dan in de gewone zeii- vlucht verder glijden. Het radicaal nieuwe hierbij is hot op stijgen zonder hulp van buitenaf, iets wat tot nu toe bij zcilvluchten niet mogelijk was. Dit heeft de uitvinder als volgt be reikt. Het onderstel heeft geheel en al den vorm van twee vogelpootcn, d. w. z. de schuin naar voren staande slangen tus- schcn romp en loopraderen rusten in een soort rails, waarin zij heen en weer kun nen glijden. Deze „vogelpootcn" ziin voor zien van spiraalvcercn, waardoor net loc- stel na het opheffen' van een spccialen weerstand op eigen kracht opstijgt. Wan neer dc veering voldoende is, zou het vol gens Guschmasch gemakkelijk 3 k -i M. hooger kunnen komen dan het vlak, van waar het opgestegen is. Bij deze manoeuvre is de kop, evenals bij elk ander zeilvlieg- tuig, tegen den wind 111 geplaatst, zoodat daardoor een voldoend grootc bodemdruk aanwezig is om te garandceren, dat men verder kan vliegen. Het draagvlak bestaat uit drie dcclcn; het onbeweeglijke middenstuk dient als weerstand tegen den bodemdruk (het is hol) cn ter weerszijden daarvan bevinden zich de door scharnieren beweeglijk ge maakte vleugels, die door den piloot ge makkelijk met behulp van hefboomen be wogen kunnen worden, liet geheelc toestel bo^vccgt zich dus voort op dezelfde wijze als waarop een vogel vliegt. De vleugels staan niet geheel horizontaal, doch onder een hoek van ongeveer 30 graden achter over, waardoor het toestel schuin omhoog vliegt. Om hel onaangename slingeren te voorkomen, waardoor de piloot luclitzick kan worden, is het vleugclsystcem niet rechtstreeks door scharnieren aan den romp verbonden, doch rust het beweeglijk op een gestel daarboven. Door den groote ren weerstand der lucht zal nu wel dc snelheid van het toestel iets kleiner zijn, doch de slingeringen worden grootcndecls opgeheven cn dit is voor dc praktijk van veel meer belang. IIct opstijgen van een vliegtuig alleen door dc lichaamskracht van den piloot is reeds een interessant natuurkundig vraag stuk. In theorie heeft de mcnscli alleen voor het opheffen van zijn eigen lichaam reeds minstens P.K.. terwijl hij zelfs on der dc gunstigste omstandigheden niet meer dan 2 P.K. met zijn lichaam kan uil oefenen. Dit bezwaar heeft Guschmasch ondervangen door een hefboomsysteem zoodat de piloot niet eens bizonder veel kracht behoeft uit te oefenen 0111 het toe stel te besturen; het vervelende sloepen is dus overbodig geworden cn hel toestel kun zich zonder motor in dc lucht verheffen, waar de vleugels dan zoolang blijven „klap wiekentotdat dc zeil vlucht begint. Dij het landen worden de „vogelpootcn' weer tegen den romp gedrukt door het ge wicht hiervan; dc vecren worden dus weer gespannen en liet toestel kan ten allen tijde onnieuw opstijgen, wanneer men de daar voor vereisclite, eenvoudige handgreep uit voert. Dc gchcclc romp is vervaardigd van een zeer lichte houtsoort, zoodat het vlieg tuig met 1 of 2 inzittenden niet veel meer dan 250 Kg. weegt. De verschillende onder deden zijn geheel gevormd naar liet voor beeld van dc ledematen van een vogel. De ideeën daarvoor heeft dc uitvinder gekre gen tijdens zijn jarenlang verblijf in Afri- kaansche steppenstreken, waar hij in de gelegenheid was, vele vogels nauwkeurig Albert (Jusclunasclv tc bestudeeren. Zoo leggen dc „poolen" van zijn vliegtuig zich tijdens dc vlucht schuin naar achteren om geen onnoodigen weer stand te veroorzaken. De bizondcr breede staart is richtingrocr en hoogtestuur tege lijk en dc op een- kop gelijkende punt voor de zitplaats van den piloot is eveneens in alle richtingen te bewegen, zoodat liet vliegtuig volkomen bestuurbaar blijft, ook al zou liet staartstuur weigeren. Bij zeer sterke ongunstige winden kan men ook beide stuurinrichtingen tegelijkertijd ge bruiken. Dc laatste verbetering, welke Gusch masch heeft aangebracht aan een model, dat hij in Augustus j.l. vervaardigde, be staat daarin, dat de ailerons zijn samen gesteld uit jalouzieachiig over elkaar ge plaatste smalle plankjes, die evenwijdig met den romp loopen. Bij het „klapwieken" openen zij zich tijdens dc opwaartsche be weging. terwijl zij zich bij de neerwaart- sclic beweging sluiten; hierdoor bestaat de mogelijkheid, om nog'beter tc kunnen op stijgen. Het vleugclsystcem, liet materiaal (geen aluminium) en dc coiVsrrUctic van de kop en stharlonderdeelcn houdt de uitvinder nog geheim, omdat Jiij wegens geldgebrek nog geen patent heeft, kunnen aanvragen. IIij heeft 1111 zes jaar aan zijn plan ge werkt cn zou tevreden zijn, wanneer hij slechts te gelegenheid, kreeg, zijn geestes kind tc luiiccercn, óók al zou liij'er niets mee verdienen. Hij bezit echter niet eens dc noodigc middelen 0111 een toestel voor de monstraties tc eonstrucercn. K011 hij dit doen. dan zou liet vliegtuig naar zijn over tuiging vanzelf zijn weg vinden. Een bizon dcr voordeel is nog, dat het grootcndecls samengeklapt kan wórden, terwijl de kost prijs slechts iets meer dan 500 Mark (ƒ300; zou bedragen. De Voorjaarscrisis in het men- schelijk lichaam door Dr. N. Wijnbergen. Dc kanarieliefhebbers vinden hel allesbe halve prettig, dat hun gele vriendjes veel vroeger dan anders beginnen tc ruien. Dooi den ongewoon zachtcn winter was dit te verwachten, doch toen na weken van len teachtig weer dc koude kwam opzetten, waren dc kale vogeltjes er plotseling slecht aan toe. Iets dergelijks kan men ook van dc men- sclicn zeggen. Er bestaan zulke nauwe be trekkingen tussclicn ons lichaam cn het weer, dat het wel niet mogelijk is dat dc grootc schommelingen daarvan onze ge zondheid beïnvloeden. En in de laatste we ken kon men dan ook naast blijdschap voor de uitloopendo hoornen en do lage kolen- rekening dc typische lichamelijke cn psy chologische stortingen waarnemen, die het begin van bet voorjaar altijd met zich mee brengt;, omdat het lichaam dan plotseling gedwongen wordt, zich op geheel andere omstandigheden in tc stellen. Dc lichaams functies wijzigen zich, nu er meer licht en warmte komt. Het licht op zichzelf zou die verandering niet kunnen teweegbrengen cn de warmte alleen evenmin; wanneer het laatste het geval was, zouden dc kritieke weken in het warmste gedeelte van den zo mer moeten vallen. Dc eigenaardige invloed van liet voorjaarsweer dient dus toegeschre ven Ic worden aan do samenwerking van (emperatuursstijging en licht. Het gaat echter niet aan, dc schuld uit sluitend op meteorologische invloeden tc schuiven. Minstens evenveel, vermoedelijk zelfs meer kwaad wordt gedaan door dc voedingswijze gedurende den winter met zijn gebrek aan vcrsche groenten; dc ge volgen hiervan zijn uit den aard der zaak het duidelijkst waarneembaar aan het ein de dier periode. Tijdens de wintermaanden hebben zich allerlei „slakken" in het lichaam opgehoopt, lie eerst weer geheel moeten verdwijnen, voordat hei lichamelijke en daarmee het geestelijk evenwicht hersteld zijn. Hierbij doet zich dc omstandigheid voor dat dc wij ze, Waarop iemand reageert op het ongun stig werkende wintervoedsel, geheel onaf hankelijk is van zijn gevoeligheid voor dc weersgesteldheden in den overgangstijd. Onder de personen, wier gezondheid in de eerste voorjaarsweken wordt verstoord, vindt men naast hen, die voor het weer overgevoelig zijn en zelfs hun gemoedsle ven daardoor laten bcheerschen. tal van 011- leren, die geheel en al ongevoelig zijn voor hot weer, de laatste categorie is over het algemeen zelfs verreweg in dc meerderheid. Over het verband tusschen het weer en het mcnscliclijk lichaam is al "cel bekend geworden en toch is daarmee nog slechts een gedeelte der vragen beantwoord. Bij den tegen woord igen stand der wetenschap ligt het meest voor do hand om aan tc ne men, dat de atmosferische vorandcringon geen rechtslrcokschen invloed hebben, doel» dat deze moet worden toegekend aan een bepaalde natuurkracht, die zich reeds op een plaats doet gelden, voordat een belang rijke verandering van do weersgesteldheid- aldaar nog een feit geworden is. Aan die zelfde onbekende natuurkracht zal wel toe geschreven moeten worden, dat sommige menschel! een crandcring in het weer voe len aankomen, voordat, er ter plaatse nog iels van te hespeuren is, zelfs met de ge voeligste instrumenten. De meest voorkomende syrpplomon van den overgangstijd zijn prikkelbaarheid, oor suizingen, opvallende vermoeidheid, veran deringen van den bloeddruk, trekkingen in dc ledenmaton cn spierpijnen. Zeer duide lijk kan 111011 dan ook dc voornaamste kwaal van onzen tijd waarnemen, dc zenuw achtigheid. Bovendien neemt ook liet aantal gevallen van beroerte, jeuken der huid, enz. toe. zoodat ook het grootcrc aantal sterf gevallen in deze weken niet. zekerheid kan wórden toegeschreven aan dc schommelin gen in den barometerstand. Een daling van den luchtdruk heeft den meest, nadeeligcn invloed, doch een stijging is ook niet zonder gevaar cn dc vochtigheid der lucht schijnt bij dit alles ook een be langrijke rol te spelen. Een daling van den luchtdruk heeft vooral invloed op dc in het bloed aanwezige gassen, die zich dan naar den darm begeven cn een abnormalen toe stand veroorzaken. Bovendien treden ver anderingen op in de longen, dc adem haling en dc slijmvliezen, terwijl het ont staan van bepaalde hartziekten wordt be vorderd. SAMENWERKING MET MUSEA. Dc samenwerking tusschen den Engelsrheu omroep ch de musea is nog verder uitge breid; er Worden thans drie cursussen over wetenschappelijke en artistieke onderwerpen gegeven in verband niet. dc speciale tentoon stellingen, die terzake door ecu aantal En- gclschc musea georganiseerd zijn. TENTOONSTELLING TE BORDEAUX. Dc internationale en koloniale jaarbeurs te Bordeaux, die van 12 tot 17 Juni gehouden wordt, zal ook een interessante radio-afdee- ling hebben. TOONEEL Bij de opvoering van Elisabeth van Engeland, door het Hofstad-Tooneel. Een stuk van groote allure, door JAN R. TH. CAMPERT. Het stuk, waarvan in den Koninklijken Schouwburg dé Nederlandschc première is gegaan, met name Ferdinand Bruckner's „Elisabeth van Engeland", behoort tot een van die tooneelwcrken, welke in een tijd als deze onmiddellijk en verdiend opvallen. Omdat liet een spel is van grooter allure dan men gewoonlijk voor oogen krijgt, om dat het verder een stuk is dat een belang rijke periode uit dc wereldgeschiedenis be handelt op een wijze, welke aan de im portantie van deze periode gelijkw aardig is. Bruckner koos als stof voor zijn toonccl- spel 111 vijf -bedrijven het conflict Elisa beth Philips van Spanje, een conflict èlat twee boeiende mogelijkheden bood: n.I. dc verhouding tusschen dc beide mcnsclieii <n hun verhouding als vertegenwoordi gers van tweo machten, welke tc dien tijde om dc hegemonie streden. Elisabeth-Phi lips, Engeland—Spanje, Protestant—Katho liek. Elisabeth, een vrouw, die naast haar verknochtheid aan Engeland een zeer men- echelijken inslag bleef behouden, Elisabeth zien wij hier, als de vriendschap met Essex, de hoop van jong Engeland, ten einde loop?. Wanneer hij in het derde tafereel van het eerste bedrijf haar verrast in haar toiletkamer cn 111 den adic- gel ziet, dat deze vrouw, wier liefde hem •gevangen liicld, zoo zonder de roode pruik, zonder de schmink cn liet vorstelijk staat siegewaad, eigenlijk een oude vrouw is, wanneer liij dan voor liet allereerst de woorden Moedertje uitspreekt, is het. met Essex gedaan! Dan vergeeft zij hem niet meer. Zij scheiden. En dc latere revolution jiaire poging van Essex 0111 Elisabeth tot afstand te dwingen, omdat jong Engeland een man op den troon wij hebben en geen vrouw, omdat dc aarzelende voorzichtig heid van de vorstin den jongen edellieden niet bevalt, die haken naar den oorlog te gen Spanje, een poging waaraan Essex deelneemt, omdat Elisabeth zijn vriend Francis Bacon niet tot kroonraad wil be noemen, waar hij verder toe gedreven wordt omdat ook liij naar vechten ver langt. Deze poging is op den weg van Es sex van uitverkorene van Queen Bess lot liet schavot in den Tower eigenlijk maar een intermezzo. Elisabeth woont de te rechtstelling bij, cp een plaats waar men haar niet zien kan. En met dit tafereel schiep Bruckner een scène, welke tot de aangrijpendste van het gansphe stuk be hoort. Men hoort alleen dc stem van den geestelijke, die hem de woorden voorzegt, welke hij na moet spreken, woorden van inkeer cn berouw, die monotoon als een van buiten geleerd lesje geuit worden. Een martelende tweestrijd bevangt Elisabeth; or is do liefde voor dezen jongen edelman, die binnen weinige minuten sterven gaat, er is liaar trots, die niet duldt dat er wij ziging wordt gebracht in het vonnis. E11 de herinnering aan haar vader: Hendrik dc Achtste, die zijn vrouw, Anna Bolcyn liet terechtstellen, wordt in liaar levend. I-Iet is altijd zoo geweest. Er is geen on derscheid. Ze zegt het immers zelf: „Ik ben Hen drik mijn vader, cn ik heb jou lief, Anna Boleyn Alleen jou! Kleintje, jongen, jij Anna Boleyn." Men moet onvoorwaardelijk bewondering gevoelen voor dc wijze waar op Bruckner dc ontwikkeling cn liet ster ven dezer liefde heeft weergegeven. Hij toekent Elisabeth zooals alleen de intuïtie van een groot kunstenaar dat kan doen. Met een feilloos gevoel voor liet karakter van deze figuur. Goed, er zijn historische onjuistheden cn natuurlijk kan niemand van ons precies zeggen: Zoo en zoo was deze Vorstin. Er is alleen dc overlevering. Maar wel kan gezegd worden: dc manier waarop Bruckner haar gesriiapen heeft, is volkomen aannemelijk cn meer dan dat. Paradoxaal gesproken zou men mogen be weren: wanneer zij zoo niet is geweest, had zij liet moeten zijn. Na den dood van Essex is zij veranderd. Zij is niet meer jalo'crsch op jonge cn mooiere hofdames; deze laatste liefde, die zij zelf vul liet hart heeft trachten tc ruk ken, is ook inderdaad de laatste. Er is geen pruik meer en geen schmink. De ernst van haar leeftijd werd 111 liaar wakker; zij koes tert zich niet meer in de stralende gene genheid van jonge edellieden. Ze is ouder geworden cn wijzer. Er blijft alleen nog over: Engeland, Engeland cn nog eens Engeland. Dat is dc direct-menschelijkc zijde van het stuk, dat Ferdinand Bruckner schreef, maar er is nog een andere. Want dieper dan deze laatste menschclijke liefde van wezenlijker betcekenis in haar leven is Philips van Spanje. In liet contact tusschen deze twee grootc figuren, die ieder op klem mende wijze werden gebooid. Zij kunnen niet zonder elkaar, zij hebben elkaar noodig. Het bestaan van den een wettigt bij wijze van ©preken liet be staan van den ander. En aan elkaar be proeven zij hun kracht. ÏIct is het noodlot van alle groote ge stalten, dat Zij eenzaam zijn, bodemloos eenzaam. Elisabeth is het cn Philips is het. „Hij en ik", zegt Elisabeth, tegen liet einde, „hadden toch gelijk. En ik met mijn re deloos verstand." Een diepe ontroering bevangt haar wan neer liaar trouwste dienaar Cecil liaar dc boodschap brengt van Philips' sterfbed. Dc laatste steun ontvalt haar en zij weet: dit is een afscheid. Van alles en voor al tijd. E11 zooals Philips in zijn laatste oegen- blikken enkel maar gedachten heeft rooi de vrouw, die gedurende zijn gansche leven hem een vijandin was, die hem het hevigst tegenwerkte en hem te gelijkertijd liet machtigst boeide, om dat hij misschien niet wist, maar ze- kor wel voelde, dat zij beiden van gelijke waarde, van hetzelfde formaat en uil het zelfde hout gesneden waren broer cn zuster uit één geslacht zoo heeft zij en kel gedachten cn woorden voor hem: „God make het hem licht", zegt ze, „cn ook mij ook mij Dit alles liecft Ferdinand Bruckner in een meesterlijken dranïatischen vorm ge goten. E11 ik ken eigenlijk geen stuk van den laatsten lijd, dat zoo belangrijk is. Niet alleen belangrijk 0111 dc doordringen de psychologische kennis waarmee liij deze figuren lot leven heeft gebracht, maar evenzoo om het enkele kunnen dat noodig was, 0111 ilit resultaat tc bereiken. Het is altijd gevaarlijk om zich aan voorspellin gen te wagen, maar het zou mij niet ver wonderen, wanneer een 11a ons komend ge slacht „Elisabeth \jii Engeland' aanwees als een van de grootste spelen, welke deze tijd liceft voortgebracht. Dat Cor van der Eugt Melsert ertoe be sloot met dit spel bet derde lustrum van zijn gezelschap tc vieren, verdient lof. Moer clan feestelijke soupers, meer dan bloemen, beloften en schoonc woorden treft ccn daad. Er wordt gerepeteerd In de zaal is liet donker. Alleen aan den lessenaar van den regis seur brandt een lichtje. Cor van der Lugt staat zelf nog op het toóneel cn geeft er zijn laatste aanwijzingen. De achterwand schuift open en bergen décors worden zichtbaar. Het is een pakhuis, een fabriek. Ik zou weken noodig hebben om er cenigs- zins wijs uit te worden. „Vooruit, jongens, opschieten, zoo wordt liet negen uur on ik moet nog naar Til burg ook!" Aardig vak, looncelspeMi. Altijd maar reizen, razeil cn nog eens reizen. Het is ermee als met koolrapen, je krijgt er genoeg van. Alien Duymaer Elisabeth van Enge land loopt al statig heen cn v/cer cn ik moet eerlijk zeggen dat die hofhouding die nu om liaar lieen draait, een raar samen raapsel is: décor-knechten cn een meneer niet een bock. waarin hij alle benoodigcl- heden opschrijft. „Is er olie?" vraagt Veterman. Er is olie. Dc hemel mag weten waar die voor noodig is. Tenslotte leven we hier in Holland en niet in Italic. „Ik wou dat lampje zoo graag probee- ren." IIij mag zijn lampje probeeren, als hem daar nou zooveel aan gelegen is. Het brandt ook nog. Essex-Palmers ligt ergens op zijn knieën. Ik vind dat een raar gezicht zoo op je nuchtere maag. Er staan trouwens stoelen genoeg. E11 hij prevelt onverstaan bare woorden. Ik probeer mc 111 te denken hoe het zou zijn als ik zelf in zoo'11 maske radepakje daar ik moet er niet aan denken. Maar clan wordt er toch begonnen. Dc tafel staat eindelijk zooals hij staan moet cn Alien Duymaer d'r zakdoekje is er. Het licht valt goed. „Halen!" Elisabeth speelt haar gevaarlijk spelletje met den jongen Essex. Achter zijn lesse naar zit de regisseur. Iloed achter op het hoofd en kijkt. De scène is afgeloopen, maar eigenlijk begint ze dan pas. Cor "an der Lugt heeft zoo zijn aanmerkingen: „Jij moet daar staan cn" daar ligt hij al op zijn knieën, zonde \an dien schccrracs- scherpcu vouw. Oók een aardig vak: Re gisseur. Het toonccl draait. Bacons kamer. „De tafel! Waar is dc tafel? Een konink rijk voor dc tafel!" Voor minder komt die er ook. Bacon Dick van Veen neemt een sierlijke pose in voor liet glas-in-lood venster. Essex pro beert een ander hoedje cn er is een jeug dig edelman, die dronken probeert tc doen. Hetgeen een toer moet zijn 's morgens vóór dc lunch. „Vlugger, vlugger!" Dc regisseur stampt met zijn voet cn geeft zoo het tempo aan. Het gaat vlugger. Even later: Alien Duymaer Elisabeth mot grijs haar in een peignoir. Ook vorstin nen zijn menschen. Vier statiekleeden staan gereed en vier hofdames. Ze kan geen keuze doen. Komt meer voor. Misschien wil de entiek wel op dit zeer menschelijkc trekje wijzen. De klceren worden wegge dragen. „Jongens cn nou Zaterdag vijf minuten je hersens bij elkaar houden en in 's he melsnaam niet over hot drempeltje vallen." „De sieraden, waar zijn de sieraden?" Ze komen. Jc reinste juwelierswinkel Echte robijnen en even echte smaragden. De paaiden van Leicester, dc armbanden van Raleigh en dc ringen van Pickering, die „Stop, twee ringen mag Pickering geven, meer niet!" „Nou, dat ecne blauwtje nog?" Pickering liceft drie ringen gegeven. Lees er de historiebocken maar op na en de ringen van Pickering, die hij zoo liefhad, dat hij zicli het leven benam." ITct doek valt. „Die scène doen wc nog censA tOKOt&fK'l

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 15