ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOMANS - Utr.str. 15 Tel. 483
Wij vertegenwoordigen de bekenae
DUCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
VOOR KLEINE TUINEN
I 1 ,M fc*
irfa
Huizen.
Zondag.
Eigenlijk draait de gehcclc zaak van den
internationalen omroep om een kleine
I twee-, misschien driehonderd stukken
B Laat ik royaal zijn en er nog oen vijftig bij
I doen. Maar dan is het repertoire ook vol.
Soms komt er wat bij, de oen of andere
Schlager, maar die houdt vaak geen reper-
toire. Da's een meteoor, gewoonlijk. Wie
wekelijks een uur ol' vier weg tc geven
heeft kan eens beginnen aan een statis-
tiok en hij zal opmerken na oen half
I- jaar bijvoorbeeld dat de spil van het
I wentelende rad der radiomuziek geen
groote doorsnede heeft. Dat behoeft ook
I niet: ons dagelijksclie brood is ook altijd
gemalen koren op een bizondere wijze too
I bereid. Zoo is het tot op zekere hoogte ook
B met den muziekhongor gesteld. Bovendien
er komt altijd een jong geslacht achter het
B tegenwoordige aan; dat kraait natuurlijk
fl ook zijn wcnschen, bij tijd of ontijd, en wij
B zijn bereid of gedwongen daaraan te vol-
B doen. Nieuwe stukken zijn echter wolkom
B en gaan ijverig van hand tot hand. Een
fi van die eertijds nieuwe stukken was bij
B-voorbeeld bet Caprice Italien van Tschai
kowsky. dat onze Vlaamschc broeders in
liun begrijpelijk taal-enthousiasmc nog gc
trouw vertalen als ..Italiaansehc gril". Ook
idc Notenkraker-suite van denzelfdcn com
ponist is vandaag den dag en letterlijk
niet van dc lucht.
Het K.R.O.-orkesl komt hedenavond, nu
ja wel niet met iets nieuws, doch met een
stuk, dat meer bekend moest zijn. Ik bo
B doel „la jcuncssc d'IIercule" van Saint-
I Saens. Wie mee zou willen praten over het
symphonische gedicht behoort Saint-Saëns
to kennen. Saint-Saëns -r jonger tijdge-
I noot van den „vinder" van het symphoni-
I schc gedicht, Franz Liszt. Het korte pro-
I giamma-bijschrift vóór in dc partituur van
I dit opus 50 verhaalt dc legende van Iler-
I cules' jeugd. Twee wegen staan Hercules
I open: dien van den ondeugd en dien van
I den deugd. Ongevoelig voor dc vcrleidin
I gen van nymphen en bacchanten, kiest do
I held den weg van dc moeite en strijd. Ten
I leste overwint hij allo moeilijkheden en
I wordt beloond met dc onsterfelijkheid. De
I legende zelf is verder uitgesponnen en ook
I veel aantrekkelijker dan dit bijschrift.
I Maar dc componist gaf er het résumé van
I Niettemin; het beste programma kan de
I slechtste muziek verdragen en zoo ook 9111
I gekeerd. Saint-Saens' .leunen d llercule
I is mét. zijn Pbacton en Itouet cTOhiplialc
I één van zijn meest goslaagde stukken en
I behoort 111 ieder systematisch omroepscho
I ma thuis. Men kan niet volstaan met uit
I den treure Les préludes van Liszt uit te
I voeren en hardnekkig dc Saint-Saëns van
I dit genre tc negccrcn. Ook als vorm heeft
I het stuk grooto waarde: het is juist van
I lengte en van verhouding. En dc prijs der
I overwinning (dc onsterfelijkheid) wordt
I hem met majestueuze pracht door de go-
I den overhandigd. Saint-Saëns wist voor
I dergelijke stemmingen wel muziek te vin-
I den!
De buitenlandsche stations zetten de
I stille 'week in met Bach's muziek bij het
I passie-verbaal van Mathaeus, kortweg
I „Mathacus-passion" genaamd. Ook Bi-
I hcr's Mysteriën kunt ge weer hooren (Be-
I romünster) of U kunt als ge meer voor
I de lente voelt naar Parijs luisteren.
I waar men dc lcnlcklonken in de muziek
I za] trachten aan tc tooncn.
Maandag.
j Hilversum.
De Vara herdenkt Goethe met een ta-
I melijk uitgebreid programma. Wij kun-
I nen hierover gevoegelijk zwijgen, aangc-
I zien in alle kranten en tijdschriften deze
herdenking uitvoerig is beschouwd. Het is
I bovendien zeer bekend, hoe sterk Goethe
I op de fantasie van de musici uit zijn Lijd
I tot het heden heeft gewerkt. Het Vara-
I orkest geeft hiervan een goed overzicht.
Ook de N. C R. V. wijdt een deel van
I haar programma aan Goethe. Ecnigo liede-
|3cn op Goethctcksten zullen worden uitge-
I voord. Voor liet, overige: Engeland trekt zich
I weinig van Gocthc aan (Shakespeare en
Handel zijn daar de bewoners van den
I artisten-Olympos)Italië en Frankrijk doen
I er zoo'n beetje voor den vorm aan moe. Er
[steekt toch voor. wel oen beetje politiek in
't gehcelc geval; maar om eerlijk te
I zijn Goethe's invloed op „dc muziek'
wordt wel wat overschat. Het is Gocthe niet
[geweest, die de Egmont-ouverturc öchreef.
doch Beethoven, en deze componeerde zeker
I geen minder waardevol werk hij een prut
[sig stukje van Collin (coriolanus), waarmee
ik slechts zeggen wil, dat slechte libretti
[goede muziek kunnen geven.
Dinsdag.
Vandaag gaat woor ettelijke malen de
Egmont-ouverturc, maar ik mag u mis
schien in overweging geven om 4.55 naar
Warschau te luisteren. Daar wordt natio
nale Poolsche muziek uitgevoerd uit dc pe
riodes vóór Chopin. Het gev^l wil namüitjk
zóó zijn, dat een zekere Matthias Kamienski
(1734—1821) do eerste Poolsche opera-com
ponist is geweest. Niemand, ja misschien
met 2 of 7 uitzonderingen, kent één noot
van Kamienski: ook dc schrijver \an deze
regelen niet Maar als u dc ?crsto klanken
van zijn opera „La misère réjouie" (Geluk
in ongeluk) hoort, herkent u ze. U had ze al
meer gehoord, zult gc zeggen; iets van de
Italiaansehc muziek, of daaromtrent. Nu,
dat kan uitkomen. Want dc Italianen, die
naar het hof van Katharine II in Rusland
trokken, moesten Warschau aandoen on
gaven vanzelfsprekend aldaar ccnigc stalen
van hun nieuwe en verbluffende kunst ten
beste. Zoomin Bohemen in dc tijden van
Mozart iets origineels had door Benda en
de zijnen vertegenwoordigd, zoomin kan
Polen iets cigendommclijks in zijn kunst
muziek hebben. Wellicht de volksmuziek'?
Ongetwijfeld, maar daarvan is in dit ver
band geen sprake. Mijnheer Pienski zal het
geval te voren uitleggen, maar 't nadeel is,
dal ik er geen jota van kan verstaan.
H i 1 v e r s u m.
Woensdag.
Er komt. een onbokend trio voor de
Vara-microfoon, dat de ietwat raadselacli
tigen naam draagt „Filomusi" dc Muzen
zijn cr in betrokken, dat lijkt zeker. Ik ont
moet dit drietal vandaag voor het eerst in
de programma's, dus kan slechts vermoe
dens uitspreken. Het lijkt wel zeker dat
deze zonen der muzen uit België komen,
want zij brengen ons onder andere in aan
raking met werk van den Belgischen mu
sicoloog cn componist Gaston Knosp. Deze
Knosp is een kundig mcnscli, die zich bij
zonder verdienstelijk heeft gemaakt, voor
de kennis der Jndo-Chinoeschc muziek
Vandaar de impressies uit Kaïro, die door
het trio in eersto uitvoering gespeeld zullen
worden. Mijn vermoedens kunneu ook wel
niet. juist zijn. Immers, dc „Filomusici"
hebben ook Aaron Copland op hun reper
toire en deze Copland is een rasechte Ame
rikaan, voorzoover die rasecht kunnen
zijn. Mij studeerde echter een paar jaren
in Parijs hij Madia Boulanger en het lijkt
niet onmogelijk, dal men hem daar ont
moet heeft. De „vijf korte stukken voor
trio" van Martinu tenslotte behoort lot de
Tsjechische muziek gebieden. Martinu
werkte evenwel óók in Parijs bij Rous-
sel) cn zoo is de keten dus wat nauwer 0111
Waalsch-Franschc muziekidioom getrok
ken. Berthe Seroen zingt in afwisseling
met deze polyglotten een reeks van haar
mooie liederen met begeleiding van den
Nederlander Marcol van Gooi.
Huizen
Een mooi programma geeft do N.C.R.V.
weer met de Zangvereeniging Soli Deo
Gloria onder Vranken. Men kan bij wijze
van spreken niet genoeg van deze mu
ziek uit Swcelinck s tijd hooren; niet
genoeg, omdat ze nog altijd niet populair
En do Matthaeus-passie van Schiitz
onder leiding van Alphons Vranken is een
der mooiste beste, presfaties van den liui-
djg'an koorleider.
Vrijdag.
II i 1 v e r s u ra.
II i 1 v c reu m.
Donderdag.
De A.V.R.O.- krijgt Robert Stolz te gast.
Deze thans beroemde man is een kundig
componist. Doch toen hij nog operettes
schreef, was hij minder bekend. Stolz is
een rasecht en vurig Oostenrijker. Hij werd
geboren te Graz (in 18821) en is dus geen
baardelooze knaap meer. Zijn operetta's
Madi" en „Die Liebe gelil urn" leggen ge
tuigenis af van zijn talent, doch deze kwa
men niet \cel verder dan de Duitsohe too-
neelen. In Nederland heeft hij geen vasten
voet in de repertoire's gekregen; misschien
dooi „lm weisscn Rössl"? De situatie is
echter totaal gewijzigd door de klankfilm.
Frag niet, warum ich gehe" enfin, u
illcn kent dc Schlager. Evenals Abraham
heeft Stolz méér naam bij het groote pu
blick dan Wagner en Beethoven. Daarom
niet getreurd. Sic transitcn Stolz
roolijkt de menschen in deze verarmde
tijden nog eens op.
Wie overigens wijdingsvollere en plechti
ger muziek wil hooren, stemme af op Hui
zen. waar de N.C.R.V. voor een keur van
passie-muzickon zórgt. De hartstochtelijke
6e symphonic van Tschaikowsky lijkt in dit
programma-schema echter een verdoolde.
Praa g.
Beethoven's Christus am Oelberg opus 85
is een der weinige werken van den Meester,
welke geringere beteckenis heeft. Bij zijn
leven heeft deze dramatische cantate echter
eel bijgedragen de reputatie van den com
ponist te vergrooten. Misschien heeft deze
Christus-cantate wel moer invloed uitge
oefend op dc publieke mecning dan ieder
ndere compositie. Volgens onze begrippen
lijkt zoo iets wonderlijk, maar we dienen
te bedenken, dat dc middelmatigste werken
meer direct tot liet hart van het volk spre
ken dan do dicpergaande en moer gecom
pliceerde. Dat is nu eenmaal liet lot der
19c oeuwschc muziek geworden. Beethoven
zelf heeft geen lioogcn dunk van zijn can
tate gehad. Hij schroef, tien jaar na het
ontstaan van dit stuk (1801) „dat ik
thans geheel anders een oratorium zou
sohrijven als toenmalig, dat is zeker'. Het
werk is een soort vrije passie-oratorium cn
heeft vele elementen in zich, die aan dc
opera herinneren. Zoo is de gevangenne
ming van Christus een volslagen opera-fi
nale. Beethoven kende de Maithacus-pas-
sie van Baoh niet, maar wel Graun's „der
Tod Jesu". En met dit werk heeft „Christus
m Oelberg' veel overeenkomst. Het voor
spel lijki ons nog hei meest gesiaagd; ook
sommige recitatieven van dc Christus-par
tij zijn suggestief en dragen iets uit van
een verstilde ontroering. Maar in deze
Christus-figuur steekt al iets opstandigs,
iets van den latercn Fidelio. En do fanfare
achtige muziek bij aankomst van dc sol
daten io meer effectvol dan in de gegeven
omstandigheden wcnschelljk lijkt. Hoe het
ook zij, Beethoven's oratorium is vrijwel
erdwenen van het repertoire en het is
goed, dat wij onze historische interesse
eens kunnen opfrisschcn door deze radio-
itzending.
Goede Vrijdag! De dag van passie-herden
king. Reeds sedert de io eeuw was het go
bruik in dc Katholieke kerk op verschil
lende dagen van do Stille Week dc lijdens
geschiedenis door een priester te laten le
zen. Op goeden Vrijdag moest dit geschio
den naar hot evangelie van Johannes. In de
12e eeuw werd het gebruik ruimer toege
past en worden de verhalende teksten door
verschillende zangers gezongen. Meestal
waren het drie solostemmen, die in den ko
raai toon van den Gregoriaanschcn zang
het verhaal voordroegen. Zoo ontstond de
„koraal-passie". Weer ccnigcn tijd later
paste men het motet, den geliefkoosde» vo
calen vorm van de arsantiqua, toe op dezo
passie-lezingen cn kreeg dc motetten-pas
sie burgerrecht. Dat was in dc 15e eeuw
Eén der meest bekende moteltenpas-
siemuzickcn uit dien tijd was dc
Mattheaus-passic van Obrecht, welke om
atreeks 1505 gecomponeerd werd. Soli ko
men,cr weinig in voor. dat zou ook tégen
den geest van het motet ingegaan zijn. Wat
Obrecht heeft ingevoerd zijn waarschijn
lijk do turbae, de koren dor volksmenigten
In zekeren zin is dit een vorm van lithuvei
fcche muziek, waaraan het volk (de geloo
vigen) lton deelnemen. Dat wil joggen; dc
turbae zijn symboliseert dc volksmenigte
want al spoedig bleek de onmogelijkheid
om dc onvoorbereide lcckon aan muziek
daadwerkelijk deel Ie doen nemen. De mo-
lettcnpassio was echter ook gedoemd tc
dwijnen: deze moest pliats maken voor
de dramatische passi e, waarin solo
zang cn koorzang elkaar afwisselen. Or
lando di Lasso, wederom een Nederland
schc meester, schroef in dezen stijl bo
roemde passionen. Doch de eind-vorm
schonk ons Iloinrich Schütz pas. Hij mank
te gebruik van de zoo juist in Italië
1600) uitgevonden monodischo stijl of
stilo recitativo. Latere componisten als Sc
bastiani en Bacli steunden geheel op
Schiitz' werk cn voleinden den si ijl geheel
In verhand met vorenstaande moet men
Hubert. Cuypers en zijn Scholo Cantonim.
alsmede dc Avro, die voor de uitzendincr
zorgt wel erkentelijk blijven. Wij krijgen
namelijk dc motcttcnpassie van Obrecht
naar het evangelie yan Mattheaus te hoo
ren; 'smiddags ongeveer 12.15. En een vol
geilde groote verdienste is .liet om het pu
bliek eens in kennis lo brengen met dc
„Charfreitngszaubcr" uit Wagnërs Parsifal.
Wie zich dc zaak duidelijk voor den geest
wil stellen leze de toelichting van collega
Höweler in de. Radiobodc van deze week
De geheelc Parsifal (van Wagner wel te
verstaan) is dc reactie van den modernen
mcnscli op liet groote ynonscliheidspro
bloem; geloof, hoop en liefde. Of deze rear
tic oen algeheele bevrediging schenkt aan
dc godsdienstzin van ieder valt ernstig tc
betwijfelen. Er is een sterke slrooming
merkbaar naar vereenvoudiging en dat dc
Parsifal zelfs voor kenners van Wag
ners muziek nog groote moeilijkheden,
moeilijkheden van meer psychisclicn aard.
oplevert, is geen gunstig perspectief.
Ook Devon try geeft dc Parsifal cn de ge-
hcele aether trouwens is vervuld van ge
wijde klanken.
Laat ons dus den Zaterdag voor Pasclien
verder niet beschouwen. Om diep op de be-
teekenis van het. „kosmisch" bedoelde werk,
do tweede symphonic van Mahler, welke
dezen dag voor de Duitsclic zenders gegc
ven wordt, in te gaan, ontbreekt ons plaats
en tijd. P. T.
REORGANISATIEPLANNEN.
Uit de pers vernemen wij, dat het Spaan
schc telegraafbcstuur aan de regeering een
plan heeft voorgelegd voor dc reorganisatie
van den Spaanschen omroep. Hierin wordt
o.a. het bouwen van nieuwe zenders voor
gesteld, n.l. een van 60 a 100 K.W. in de om
geving van Madrid met een studio 111 Madrid
zelf, een van 20 K.W. te Barcelona, twee van
10 K.W. te Valencia cn Sevilla cn twee van
5 K.K. te Valladolid cn Saragossa. Verder zou.
den cr rclaiszendcrs van 1 K.W. moeten
komen te Vigo, Coruna, Murcia, Malaga,
Tencriffe en Las Palmas.
GEEN RECLAME OP ZONDAG.
In het congres der Vcreenigde Staten van
Amerika is een wetsontwerp in behandeling,
waarbij het maken van reclame voor dc ra
dio op Zondag beperkt zal moeten worden
tot het noemen van den naam der betrokken
firma: ook dit zal hoogstens eenmaal per
uur mogen gebeuren.
GEEN NIEUWEN ALBAANSCHEN ZENDER
Naar wij uit betrouwbare bron vernamen,
zijn de berichten omtrent het houwen van
een grooten Albaanschen zender, die dezer
dagen in dc pers circuleerden, onjuist. Dc
regeering koestert geen plannen in die rich
ting, terwijl haar evenmin van andere zijde
dergelijke plannen zijn \oorgelegd.
EEN DUITSCHE SCHOOLRADIO NAAST
DE TSJECHISCHE.
Het ministerie van onderwijs voor Tsjecho-
Slowakije heeft thans ook een Duitsche
schoolradio ingesteld, die verzorgd zal wor
den door de omroepmaatschappij „Radio-
journal". Dc uitzendingen zullen geregeld
eiken Dinsdag worden gehouden van 10.30
tot 11 uur M.È.T. De eerste valt op 10 Maart
a.s. en zal handelen over Goethe. Bij deze
gelegenheid zal tevens een openingstoe
spraak worden gehouden door den minister
van onderwijs.
WETENSCHAP EN TECHNIEK
EINSTEIN OP ZOEK NAAR DE VIERDE
DIMENSIE
Mceningsverschillon over zijn theorie.
door
Dr. II. W es ter man.
De wetenschappelijke wereld volgt tegen
woordig met meer dan gewone belangstel
ling liet. werk van professor Albert Einstein
op de Mount Wilson stcrrcwacht bij Pasa
dena. Deze stcrrcwacht ligt op een hoogte
van 1700 M. cn is in buitengewone mate ge
schikt. voor het nauwkeurige werk. dat ver
richt moet worden bij de verschilIcndo
lichtmetingen en spcctraalanalyscs. Mist,
regon cn wolken komen cr zeer zelden
voor en de atmosfeer is er ideaal wat haar
doorzichtigheid betreft. De instrumenten,
waarover professor Einstein daar do be
schikking hooft, zijn oveneens do beste, die
cr bestaan. Dc sterke telescoTo van de ster-
re wacht. met een diameter van ruim 500
c M. heeft, oen reikwijdte van 600 milliocn
lichtjaren. Van dezen rcusachtigcn afstand
kunnen wij ons geen voorstelling maken:
men bedenke slechts, dat de snelheid van
liet licht 300.000 K.M. per seconde be
draagt
liet is bekend, dat de theorie van Einstein
den laatston tijd door tal van natuurkun
digen is aangevallen. Deze hebben een
werk uitgegeven, getiteld. „Honderd schrij
vers togen Einstein. Volgens ben is do
zwakke plek van Einstein's theorie liet
feit, dat daarbij de snelheid van liet liclil
als een absolute maatstaf wordt be
schouwd. als een maximum-snelheid, die
nergens in het heelal wordt geëvenaard,
wat in strijd met het principe der relati
viteit is. Nu hebben de waarnemingen van
professor Muller, die deze op de Mount-
Wilsonslerrevvocht heeft verricht, juist be
wezen dat de snelheid van het licht streng
theoretisch beschouwd geen onverander
lijke maatstaf is. Hot is waar, dat tot op
oen hoogte van 200 M. do romtiesnclheid
van de aarde en die van d<»u .aether, ge
heel aan elkaar gelijk zijn, doch op groo-
tere hoogten is dat niet langer liet geval.
Deze omstandigheid is van groote "bctoc
kenis, want dc aether is voor de lichttril
lingen, wat de lucht is voor dc geluids
trillingen. Dit is dan ook dc reden, dat de
tegenstanders van Einstein dc snelheid van
het licht niet beschouwen als een constan
te. maatstaf.
Een nog meer omstreden twistpunt vormt
dc opvatting van Einstein omtrent de wet
der zwaartekracht, volgons welke de ruim
te met haar drie dimensies van lengte,
breedte en hoogte in combinatie met den
tijd dan de geheimzinnige vierde dimensie
voortbrengt. Vooral doze synthese van tijd
en ruimte hooft een omwenteling in dc na
tuurkunde van de twintigste eeuw veroor
zaakt, want daardoor is de oude zienswij
ze, welke gebaseerd was op Newton's wet
der zwaartekracht, omvergeworpen.
Volgons de theorie van Einstein heeft de
aantrekkingssfeer van een of ander hemel
lichaam precies dezelfde uitwerking als do
beweging van liet licht of beter gezegd dë
lichttrillingen. Hoe grooter net verschil
tusschen de aantrekkingssfeer van een ster
en die van de aarde is, hoo meer liet roodo
gedeelte van het spectrum dezer ster zich
verplaatst. Zooals bekend bestaan dc kleu
ren uit licht van verschillende golflengten.
Waar het nu vaststaat, dat dc snelheid der
aantrekkingskracht en die dor lichttrillin
gen nauwkeurig dczu.fdo is, kan men deze
111 de berekeningen voor elkaar substitueo-
ren. De spectraalanalysc van een ster leert
ons dus, haar aantrekkingskracht le be
palen. Het ontdekken van dit verband tus
schen licht en aantrekkingskracht breidt
de oude opvatting van de ruimte zoozcei
uit, dat dc stellingen van Euclidcs, die hel
aantal dimensies op drie stelde, ontoerei
kend zijn geworden. Volgens Einstein zijn
dc dimensies van Eucljdes dan ook slechts
van waarde voor die gedeelten der wereld
ruimte. die op zeer grooten afstand van dc
hemellichamen gelegen zijn, zoodat deze
laatste cr geen noemens waardige» invloed
kunnen uitoefenen. Voor het overige onder
gaat hot begrip, dat men zich van de ruim
te heeft gevormd, echter een wijziging; in
zekeren zin hoeft men hier te doen met een
golflijn 011 juist de „bergen cn dalen" van
deze golflijn veroorzaken het verschijnsel
t zwaartekracht.
De door Newton opgestelde theorie om
trent dc zwaartekracht verklaart het wen
telen der planeten rondom dc zon vit dc
aantrekkingskracht, die de planeten doet
onddraaicn, alsof zij door een onziclitba-
ren draad met de zon waren verbonden.
Newton rekende dus in hel geheel niet met
den lijd hij deze beschouwingen over de
ruimte en beschouwde dc aantrekkings
kracht als een direct werkend verschijn-
el, waarvoor 'n afstand geen tijdsverschil
beteekent. Einstein verklaart de zwaar
tekracht echter door het begrip der „ge
golfde." ruimte, die ontstaan is onder den
invloed van de massa der zon, waarvan
de invloed zich voortplant met een snel
heid gelijk aan die van het licht. Dit yer-
seliil van opvatting is van zeer groot be
lang, wanneer men bedenkt dat do af
standen in dc wereldruimte gemeten wor
den met millioencn lichtjaren.
Waar de drie dimensies van Euclidcs
onvoldoende gebleken zijn, komt de theo
rie van Einstein tusschenbcide, die zegt
dat alle voorstellingen omtrent du ruimte
in den tijd worden gevormd, evenals w j
den tijd ook slechts kunnen waarnemen
in de ruimte. Tijd en ruimte zijn dus be
grippen. die ton nauwste aan elkaar vei
want zijn; liet cone zonder het andere is
even onvolkomen als bijv. een wateropper
vlakte zonder water.
Do Engelecho wiskundige Kington guut
r.oover, tijd cn ruimte mot n> ver
eenzelvigen. Volgens hem is ruimte niets
anders dan stilstaande cn tastbaar gewor
den tijd, terwijl do tijd een ruimte is, dio
wegijlt naar een vast punt. Soms bevindt
dit vaste punt zich 111 do onbekende tor-
komst, soms in liet verleden, dat. al niel
moer bestaat, doch moestal is hol lieden,
dat verleden cn toekomst met elkaar ver
bindt. Hot heden is echter iois, wat geen
tijdsduur liocfi. Zoodra liet tot. ons besef
doorgedrongen is, behoort liet reeds tot het
verleden cn ccn oogenblik geleden was net
nog toekomst. Dit mysterie ;s het, dat do
vierde dimensie voortbrengt. En hot werk,
dat Einstein thans verricht in do Mouut-
Wilsonstorrowachl, liecft ten doel om
nauwkeurig feitenmateriaal tc verzamelen,
tcneindo deze verhoven theorie te onder
steunen.
Onder do eenjarige zomerbloemen zijn cr
velschillende, welke voor tuinvcrslèrlng en
tils snijbloemen zeer zijn aan to bevelen.
Do meeste soorten zijn gemakkelijk tü
kweeken en stellen geen hoogc oischcu.
Verschillende soorten kan 111011 diroct in
den vollen grond zaaien, andcro soorten
worden gewoonlijk eerst onder glas ge
zaaid, een of tweemaal verspeend en daar
na met kluit, uitgeplant. Wie een bak hcofl
kan daarin nu verschillende soorten zaaien.
1 Iet. is wonschclijk 0111 door liet aanbren
gen van een laag uiige puurdenmest, droog
blad of ander brooimutoriaal, ccnigc bo-
demwarmle tc verwekken. Over het broei-
matcriaul komt een luag fijne bladaarde of
humusrijkc tuinaarde ter diklo van circa
25 c.M., waarin we zaaien. I11 deze bak
zaaien wc nu o.a. asters, zomcrviolicrcti,
Anthirhinum of leeuwenbekjes, cosmos
bipinnatus, dianthus cliinensis, Mimulus,
Nemcsia, Nicotiana of siertabak, Phlox
Drummondi, Portulaca, Scabiosa Tageles
of Afrikaantjcs, Tropaeolum of O.-J. kers
en Zinnia. liet /.aud wordt slechts cvo.11
met aarde bedekt, waarna wc den grond
besproeien met een fijne brocigieter en do
bak dicht leggen. We houden do bak ge
sloten en bij zonnig weer brengen we
schcrmmuteriual over liet glas, 0111 sterk
uitdrogen van den bovengrond te voorko
men. Wanneer de bovengrond droog is
wat aan dc kiem wel tc zien is, sproeien
we weer ccn weinig; overig :11s gieten we
niet, daar anders dc grond tc voel dicht
sladt cn liet zaad blootgcspoeld wordt. De
jonge plantjes worden onder glas vcr-
speend. Soorten als Ageratum, Lobelia
crinus, Pcnstemon, Petunia cn Verbena
kunnen we met ccnigc zorg 111 een bak ook
wel kweeken. We zaaien dan in een zani-
pan of bloempot, welke wc in den bak in
graven en met ccn ruit afdekken. Daar
deze zaden heel fijn zijn. mogen ze maur
even met fijne aarde bedekt worden en
zullen bij onnauwkeurige verzorging ook
spoedig mislukken. Van deze sooortcn wor
den de jonge plantjes eerst nog in kistjes
of pannen verspeend cn daarna in een
kleine bloempot geplaatst, waarna ze om
streeks balt' Juni naar den vollen grond
worden overgebracht. Gemakkelijker in
cultuur zijn die soorten, welke direct in
den vollen grond worden gezaaid, als: Bal
saminen, Calendula, Clarlcia, Crysanthc-
mum carinatum, Calliopsis, Centauren,
Delphinium Ajacis, Eschsclioltzin, Godo-
tia, Gaillardia Ileliantlius, Ibcrt.s, Papaver,
Nigclla, Reseda cn Alyssum. Voor het
zaaien van deze soorten is liet nu nog te
vroeg, wc komen daarop nog wel nader te
rug.
EEN PENDANT VAN DE CFiINEESCHE
MUUR.
Bij een exploratievlucht over weinig be
kende streken van Peru is aan liet licht
gekomen, dat dit land evenals China zijn
Groote Muur 'heeft, gehad, al is deze dan
ook veel meer vervallen dan dc Chinecsclic
Muur. Do hoogte is gemiddeld nog slechts
2 M., al zijn sommige gedeelten nog 5 ül 10
M lioog. De muur, die van rotsblokken is
opgetrokken, slingert zich dooi liet berg
land als ccn grillige grenslijn uit een onbe
kend tijdperk; vanuit de lucht is zij zoo'n
opvallend onderdeel van het landschap, da:
Robert Shipper, de leider der \liegtuigex-
peditie, .verklaarde, niet to kunnen begrij
pen, dat zij van den grond af nimmer was
opgemerkt.
MOTOREN VOOR ZWARE OLIE IN
AMERIKA.
In Amerika bestaal thans groote belang
stelling voor motoren die me* zware olie ae-
stookc worden. Men heeft een der bekende
Lockheed Vcga cendekkors uitgerust met
ccn Packard-Dieselmotor, waardoor niet
slechts de snelheid en de nuttige last groo
ter werden, doch tevens de rentabiliteit, ter
wijl het brandgevaar verminderde. Mot dit
vliegtuig heeft de oceaanvlieger Clarence
Chamberlain ecu hoogte van -4500 M. be
reikt binnen zestien minuten. Het bleek, dai
dc motor op die hoogte meer energie ont
wikkelde dan op den grond. De motor had
een energie van 22-5 P.K.; eenzelfde toestel
kon met een Waspmotor van 425 P.K. 25
K.M. per uur meer afleggen, doch dan ver
minderde de nuttige last met meer dan een
derde.
De Packard Company moet volgens de ge
ruchten bezig zijn met proeven voor Diesel
motoren van 300 cn meer P.K. in plaats va*
?25.
