uit mooi Amersfoort joh. DEHEER VOORJAARS- EN REGENMANTELS FIRMA DUIM BURGER Sii DAMESMODEZAAK DE EEMLANDED Buitenlandsch Gverziefit Belangrijkste Nieuws Weerbericht J. J. MOLENAAR ABONNEMENTSPRIJS pcr 3 maanden vo°' Amersfoort 2.10, per maand 0.75, per DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer Zaterdag 19 Maart 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwa! 2a 30e Jaargang No. 224 HET CRISISJAAR 1931? Wat zijn de vooruitzichten voor 1932? TARDIEU PLEEGT OVERLEG MET DE DUITSCHERS 6 uur 40 min. L. J. LUYCX ZOON Piano's Orgels, Radio Een elk, die een PLYMOUTH berijdt, Blijkt op de hoogte van zijn tijd. STATIONSPLEIN 5 - TELEPH. 1210 PRIMA ZIJDENKOUS f 0.98 Büü ARNHEMSCHE WEG 26 sssaa 3 PAAR f 2.75 AMERSFOGRTSQI DAGBIAD week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/j. Binnenland franeo per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderli|kc nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513 elke regel meer f0.25 Liefdadighcids-advcrtcntlën voorde helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra t 0.05 I Langzamerhand krijgen we de beschikking over voldoende cijfermateriaal om een oor deel te vellen over het achter ons liggende jaar. In alle opzichten was het een crisis jaar, zoowel voor de industrie als voor den landbouw. Het eerste blijkt duidelijk uit de sterk gedaalde koersen van de aandeel en en uit de buitengewoon hoog opgeloopen werkloozcncijfcrs het laatste uit de scherpe daling van dc prijzen der landbouwvoort- brengselen. Koersen van aandeelen. Stellen we dc gemiddelde waarde van de aandeelen in de jaren 1921 tot 1925 op 100, dan blijkt uit de gegevens van het Centraal Bureau voor dc statistiek, dat in 1929 de waarde 115 was tegen 51 in 1931. In tijd van twee jaar dus een waardedaling tot ver beneden de helft. Niet alle groepen aandeelen werden in een zelfde mate getroffen. ITet best bracht liet nog dc bankaandeelen er af. Hun in dexcijfer daalde slechts tot 87. Zeer slecht staat, het met dc scheepvaartaandeelcn, die tot 12% van hun gemiddelde waarde in de jaren 1921 tot 1925 daalden. Deze daling van dc waarde van dc schcep- vaartaandeelen mag wel even onze bijzon dere aandacht hebben. Het liavenverkeer is in liet algemeen genomen eer groot dan klein te noemen. Wel moest ook hier 1931 een veer laten, maar het. totale zecverkcer van 1931 was toch met 11424 duizend ton nog belangrijk grooter dan in 1923 toen het slechts 23295 duizend ton bedroeg. Dc moei lijkheden van den scheepvaart zitten dan ook niet in dc verminderde vrachten, maar in de sterk toegenomen omvang van de handelsvloot. De vermeerdering van de ton nage kwam bijna uitsluitend ten goede aan de motorschepen. I-Ict motorschip is hard bezig de zee te veroveren. Behalve op deze verandering, moeten we er ook nog op wij zen, dat de snelheid waarmede thans ge varen wordt aanzienlijk grooter is dan en kele jaren geleden met als gevolg, dat de vcïvoercapaciteit van de schepen sterk is gestagen. Het is dan ook niet waarschijnlijk, dat scheepvaartmaatschappijen, die nog steeds met oud materiaal varen en wier aandeelen-zeer laag staan, ooit weer goede dagen zullen beloven. Ten opzichte van dc nijvcrheidsaandeelen behoeven we niet zoo pessimistisch te zijn al is ook hier natuurlijk omtrent het koers verloop van de eerste een, twee jaar niets, te zeggen. Veel hangt er hier o.a. van af, hoe zich de. internationale toestanden ont wikkelen. Blijft men doorgaan met steeds maar weer invoerverboden af te kondigen of op meer bedekte wijze den handel te be lemmeren, dan blijft dc positie van onze op uitvoer ingestelde bedrijven moeilijk. Ei- bestaat evenwel een streven deze bedrijven meer op het binnenland te oriënteeren. Nu bijv. de Nederlandsche steenkolen niet meer vrij in Frankrijk ingevoerd mogen worden, wordt het binnenlandsch verbruik sterk door de Regeering bevorderd. Dit gaat dan ten koste van dc Duitsclie steenkolen De werkloosheid. In overeenstemming met de zeer slechte uitkomsten in dc industrie, was ook in 1931 het wcrkloozencijfer angstvallig hoog. Hoe wel het jaargemiddelde nog niet bekend is, blijkt uit liet thans gepubliceerde materiaal afdoende, dat de werkloosheid in 1931 verre die van de crisisjaren 1922 en 1923 over treft! Het zijn vooral de bedrijfstakken, die voor het buitenland werken en die welke machines vervaardigen, die het ergst onder de heerschende crisis te lijden hebben. Ook hier is nog geen teeken van verbetering waar te nemen. De zich in het laatste kwar taal van 1931 manifesteerende vertrouwens crisis heeft waarschijnlijk nog niet liaar laatste gevolgen gehad, terwijl ook de steeds nog stijgende kapitaalrente bij den lagen geldrentetoestand nog niet spreekt van een terugkeerend vertrouwen. Landbouw. Na in ons vorig artikel een en ander over de industrie gezegd te hebben, moeten we nu allereerst onze aandacht aan de land bouw wijden. Zeer ten onrechte doet men het wel eens voorkomen of Nederland een in hoofdzaak industrieel land is. Een zeei belangrijk deel van onzen uitvoer vormen dc voortbrengselen van onzen bodem. Hier bij is op te merken, dat Nederland hootd zakelijk „kwaliteitsproducten" uitvoert, dus groenten, bloemen, en niet te vergeten eieren, vee cn vleesch. Daar staat dan te genover een zeer belangrijke invoer van graan. Wij allen hebben het tijdens den grooten wereldoorlog aan den lijve kunnen voelen, hoe zeer Nederland hier van het buitenland afhankelijk is. De Nederlandsche uitvoer van landbouw- tuinbouw- en vceteeltproductcn is in 1931 belangrijk achteruit gegaan. Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te geven. In de eerste plaats moet genoemd worden de sterk gedaalde koopkracht van een van de voornaamste afnemers, n.l. Duitschland. terwijl thans ook den invloed van dc da ling van liet Pond Sterling, zonder even redige prijsverhooging in Engeland, zijn funeste werking doet gevoelen. Daar komt nog bij, dat efe daling van de agrarische voortbrengselen op dc. wereldmarkt, in bij na alle landen den landbouw onrendabel gemaakt heeft. I-Iierop is door vele regee ringen geantwoord met z.g. steunmaatrege len. Het gevolg hiervan is, dat uitvoerende landen niet alleen het nadeel hebben van de lage prijzen maar bovendien ieder oogen- blik ook de normaal uit te voeren hoeveel heden in gevaar zien. I-Ict ziet er niet naar uit, dat een van deze twee nadeélige facto ren in dit jaar zullen verbeteren. Integen deel. Dc moeilijkheden op het terrein van de internationale betalingen komen hier nog bij. In verschillende landen o.a. in Duitschland cn Oostenrijk heeft, de regcc- ring feitelijk de regeling van het interna tionale betalingsverkeer aan zich getrokken. Dit wil practisch zeggen, dat alleen met toestemming van de betrokken regeering betaling voor do geleverde goederen ver kregen kan worden. De moeilijkheden, die daarbij worden opgeworpen, hebben soms tot doel de wisselkoersen kunstmatig op peil te hbuden, soms om langs een omweg den invoer van bepaalde goéderen of goede ren uit bepaalde landen te bemoeilijken. Met welk doel zij evenwel getroffen worden, hel resultaat is altijd voor het. uitvoerende land, dat betaling wenscht, onaangenaam. Hier is niet alleen geen sprake van het ontbreken van gunstige vooruitzichten, maar moeten wc met een groolc kans rekening houden, dat dc toestand zich verder in ongunstigen zin zal gaan veranderen. ITet spreekt vanzelf, dat men spoedig ge neigd is over maatregelen, die men als on aangenaam voelt, een ongunstig oordcel uit te spreken. Toch past ons daarbij oen flinke dosis van voorzichtigheid. Immers we kun nen niet zeggen, dat Nederland zelf on schuldig op dit gebied is. In de eerste plaats denken we dan aan liet. Meng- cn maalge- foocl van graan. Zooals te verwachten was, heeft dit gebod zijn ongunstige uitwerking gedaan. Terwijl de wcreld-graanproductie feitelijk te groot is en grootc graanvoorra den onverkoopbaar zijn. heeft in Nederland de met tarwe beteeldc oppervlakte een be langrijke Ycimcerdcring ondergaan. 'Hel steeg met niet minder dan 33%! n.l. van ruim 57^ duizend hectare tot ruim 77 dui zend hectare. Dat zal iedereen wel als het tegendeel van „planmatige productie" voor komen. Do graanprijzen hieven oólc In 1931 dalen-en het is niet waarschijnlijk, dat spoe dig een rendabele graanbouw in ons land mogelijk zal zijn. Hoogst, waarschijnlijk zal dc graanbouw op den duur belangrijk moe ten worden ingekrompen even als dit na de landbouwcrisis in dc tachtiger jaren het geval was. Vischvangsï. Wel was de aangevoerde zeevisch enkele procenten hooger dan in 1930, maar daar staat tegenover, dat de waarde met ruim 7 millioen gulden veminderde. Mijnbouw. Een van de weinige productietakkcn, die zich ondanks cie crisisstormcn kon hand haven, is dc mijnbouw. Het. aantal daar werkzame arbeiders vermeerderde zelfs nog iets in 1931 cn bedroeg gemiddeld 3S 1S8. Dit bedrijf heeft het voordeel, dat het zich voor verloren afzetgebied in het buitenland schadeloos kan stellen in het binnenland. Voor het eerst voerde Nederland in 1931 meer kolen uit dan in. Hoewel ook hier onweerswolken dreigen, mag het mijnbedrijf over het afgeloopen jaar tevreden zijn, vooral als we de toestand hier met die in het buitenland vergelijken. W. J. v. d. WOESTIJNE. Severing's maatregelen tegen de nationaal-socialisten. Donderdag j.l. is Severing, de sociaal democratische nlinister van hinnenlandsche zaken in Pruisen, tot een nog al sensatio ncelcn slap overgegaan: hij heeft dn politie opgedragen huiszoekingen ie verrichten bij de kopstukken der nationaal-socialistische beweging. Hetgeen ontdekt is, moet nog a] een compromittéerend karakter dragen, daar uit de in beslag genomen stukken zou zijn gebleken, dat er een nationaal-söcialis- tiscb plan inzake een algemeene mobilisa tie was opgesteld, dat in dc dagen van do rijkspresidentverkiezing zou worden uitge voerd. Men kreeg uit de gevonden beschei den den indruk, dat de Ilitlerianen aan stuurden op een militairen coup d'état en dat het er hun om was te doen Duitsch land op overrompelende wijze to maken tot een fascistischcn staat, waarin zij natuur lijk alleen dc lakens zouden uildeelen. Se vering nu heeft blijkbaar de verwerkelij king dezer plannen willen beletten door zijn politic dc bovenvermelde liuiszoèkin- "^1 PLATANEN. Op den hoek van dc Arnhcmsche straat cn het plantsoen staat een zec-r opvallende boom. Opvallend om twee van zijn eigenschappen. Dc eene is, dat zijn schors, vooral bovenaan, schijnt afgeschild te zijn cn terwijl je daar over staat te peinzen wie het nu in zijn hoofd kan krijgen om daar boven in dien boom de schors at te schillen, zie je, dal onderaan de oude schors ook al erg los zit en gemakkelijk bij stukjes is af tc pellen, Gij zult dc laatste wel niet zijn, die tegen den Plalanenlamp vliegt, want men vertelt van een Londenschen kerkeraad, die een belooning uitloofde aan hem of haar, die aanwijzingen gaf aangaande de boosdoeners, die de stammen van zijn pla tanen beschadigden. Uit het bovenstaande hebt ge natuurlijk al afgeleid, dat 'onze boom een Plataan is, We hebben er meer in het plantsoen, maar zoo mooi geladen met vruchtjes als deze is er dit jaar geen enkele. Leuk gezicht die balletjes bij drieën of minder aan touwtjes geregen cn als versieringen van den Kerstboom opgehangen Wie zc nog zien wil, moet zich haasten, want zc beginnen al in aantal tc verminderen. Niet dat ze afvallen, want dat kunnen zc niet,. Zc zitten veel tc vast, de knikkertjes aan de '.ouwtjes. Maar zc rafelen uit, want ze beslaan jit kleine gele vierzijdige vruchtjes, met hari ge parachuutjes, waarop ze door den wind her en derwaarts worden gedreven. Daar moéten ze dan eigenlijk gaan kiemen, maar dat doen ze hier niet. Het schijnt, dat ze daartoe niet rijp genoeg worden. Zeker, omdat ze de koesterende zonneschijn van hun vaderland missen. Hun wieg toch stond in Griekenland, Cyprus, Rhodes en Klein-Azië, Vanuit Grie kenland werden ze in dc 4c eeuw onzer jaar telling naar Italië overgebracht. Dit is de Oosterschc Plataan. Wij bezitten ook nog een Wcstcrsche soort uit Noord-Amerika. Deze laat zijn schors echter maar met erg kleine stukjes los, terwijl zijn bladeren niet zoo diep ingesneden zijn. Maar daar praten we missel. ien later nog wel eens over, A. JOMAN. gen te laten verrichten, waardoor hij nauw keurig kon worden ingelicht over hetgeen dc nazi's in hun schild voorden. Inderdaad draagt, wat thans onthuld is, een ernstig karakter: zwaar gewapende S A.-troepen toch, die beschikten over auto's van allerlei soort, zouden op bepaalde pun ten worden geconcentreerd, terwijl het eveneens in de bedoeling lag Berlijn cli andere belangrijke plaatsen te omsingelen cn te bezetten, het bestuursapparaat stil te leggen, de telefoonverbindingen te vernie iigen, de spoorwegrails onbruikbaar tc ma ken, de rijks weer te ontwapenen en de op deze wijze verkregen geweren te verdeden onder de S.A.-mensclien. Kortom: op syste matische wijze was een omwenteling voor bereid. waarbij men uit den aard der zaak niet terug zou deinzen voor het nemen van geweldmaatregclcn. Ook rnoet gebleken zijn dat dc nationaal-socialisten ernstige pogin gen hebben gedaan politie-ambtenaren er toe tc bewegen dienstgehèimen te verraden. Bovendien is men juist de laatste dagen nationaal-socialistisclie wapentransporten cp het spoor gekomen, terwijl ook allerlei munitie-opslagplaatsen werden ontdekt Uit een en ander leiden de Pruisische auto riteiten dan ook af, dat de nazi's in allen ernst voorbereidingen hebben getroffen om bij een burgeroorlog, dien zij blijkbaar wil den ontketenen, zoo goed mogelijk uitge rust te zijn. Een communiqué der Pruisi sche regeering spreekt dan ook van een „frivool spelen met vuur", dat niet langer kon worden gedoogd. De nationaal-socialis ten hebben wel bij voortduring verzekerd, dat zij alleen op legale wijze hun doel zou den trachten tc bereiken, maar dc praktijk der leiders heeft aangetoond, dat zij het niet de legaliteit niet zoo ernstig nemen. Vandaar dat dc Pruisische regeering heeft laten verklaren, dat zij niet van zins is langer te dulden, 'dat er zich een natio naal-socialistische legermacht in Pruisen ontwikkelt, die niet alleen het staatsgezag aantast, maar die tevens een voortdurend element van onrust vormt. Overigens is men geneigd te vragen, wat dc nationaal- socialisten van plan zijn met hun particu liere leger uit te voeren, wanneer zij alleen maar vredelievende doeleinden nastreven. Ook hiervoor hebben dc Ilitlerianen een antwoord klaar: zij beweren namelijk, dat zij wel genoodzaakt zijn zich tc bewapenen, omdat de linkschc elementen hun aanhan gers voortdurend aanvallen en zij er niet veel voor voelen zich tc laten afslachten. Ondertussclicn zal iedere niet-.Duitsclicr het een zonderlingen locstand vinden, dat überhaupt in Duitschland dc mogelijkheid bestaat, dat verschillende bevolkingsgroe pen zich bewapenen; wil Duitschland een staat. wordcnr waar dc rust terugkeert, dan is het niet alleen van belang, dat de grooto mogendheden tegenover Duitschland een politiek voeren, die van wijs beleid en in schikkelijkheid getuigt, waardoor den Duit. schen extremisten elke aanleiding wordt ontnomen om te agccrcn, maar dienen do autoriteiten er tevens voor tc zorgen, dut aan het gevaarlijke soldaatje spelen, on verschillig of de communisten of de Haken krcuzler zich hieraan bezondigen, onver wijld een einde komt. Hetzelfde geldt, trou wens voor Oostenrijk, waar eveneens een particuliere bewapening wordt toegelaten, die dc kiemen van con burgeroorlog in zich draagt). Inmiddels kan niet worden geloochend, dat de onthullingen den rcpublikleinschen partijen der orde zeer te stade komen: op 19 Vpril vindt do herstemming voor het rijkspresidentschap plaats, op 24 April wor den de loden van den Pruisischcn landdag aangewezen. Dat dc nazi's vooraf worden geblameerd en op de. kaak gesteld, kan den stembusstrijd ongetwijfeld beïnvloeden. Vandaar, dat de Ilificriancn heel dc actie, die tegen hen is gericht, voorstellen als écu vcrkiczingsmanocuvic van Severing. Dit is echter een voorstelling van zaken, die een ccnigszins simplistisch karakter draagt, al zal er ook wel een klein waarheidskerntje in steken. Geneve, 17 Maart. (V. D.) Heden morgen had de Fransche minister-president Tardieu een onderhoud met den Ruesischen volkscommissaris voor buitenlanclschc za ken Litwinof. Omtrent den inhoud der be sprekingen wordt het strengste stilzwijgen bewaard. Van Fransche zijde verluidt ech ter, dat o.a. gesproken is over dc Fransch- Russischc handelsbetrekkingen cn in het bijzonder over het Fransche plan tot vor ming van een Donau-fedcratic. Ter gelegenheid van een hedenmiddag gehouden lunch vond een bespreking tus- sciien Tardieu en den Duitschen ambassa deur Nadolny plaats. Gcnève, 17 Maart. Departements- chel. Posse heeft Donderdagmiddag tijdens een onderbond met den Fianschen premier Tardieu, dat anderhalf uur duurde, nog maals het Duilsche standpunt tegenover het Fransche plan voor een Donaubond uitvoe rig uiteengezet. Dc rijksrcgecring staat er ook verder op, dat bij spoedige onderhande lingen tusschcn do vier grootc Europenscho mogendheden de nog beslaande tegenstel lingen worden overwonnen cn eerst dan dc Donauplanncn te zamen met de vijf Donau- landen zullen worden besproken. Tardieu heeft met groolc openhartigheid onder streept, dat clc 1' ransche regeering beslis sende betcccnis toekent aan dc kwestie van fiancieelc hulp en dat slechts Frankrijk, met het oog op zijn kapitaalmarkt, in aan merking komt voor een finanéicele sanec- ring dezer staten. De Fransche regeering wcnscht, dat do kwestie der prcfcrcntieele douanerechten door dc vijf Donaulandcn onderling zal worden geregeld. Zij is even wel bereid in de naaste toekomst in on middellijk overleg te treden met de vier grootc Europe Dschc mogendheden. Genève, 17 Maart. (II. N.) De Duit- schc deskundigen „Ministcrialdirektor" von Posse en logatieraad von Hoeren hadden vanmiddag zoowel een onderhoud met Tar dieu als met de vertegenwoordigers van Oostenrijk, Italië en Hongarije, benevens met het secretariaat van den Volkenbond en met de technische deskundigen der Fransche delegatie. Naar verluidt, hadden deze besprekingen betrekking op de hulp- verleening aan Oostenrijk en Hongarije. De besprekingen schijnen tot resultaat te heb ben gehad, dat voortaan ccn afzonderlijk optreden der verschillende landen vermeden zal worden. De eerste stap, van Fransche zijde gedaan om tot een nauwere'samen wer- king van Duitschland, Frankrijk, Italië cn Engeland te geraken, is door dc verschil lende mogendheden goedgekeurd. Volgens een bericht uit Parijs gelooft men in links- staande politieke Fransche kringen niet, dat do uitgifte van een steunverlecning voor Oostenrijk en Hongarije in Frankrijk- een gunstig onthaal zal vinden. De vraag der hulpverleening aan dc Donaulanden zal verder langs diplomatickcn weg behandeld worden. BUITENLAND. Do Fransche kicsrechthorvorming aangek nomen. (Vierdo Blad, pag. 1). Hitler kritiseert dc maatregelen van mi nister Severing. (Vierdo Blad, pag. 1.) liet geschil in het Verre Oosten. (Vierde Blad, pag. 1.)] BINNENLAND, Uitspraak van het Ilaugscho Hof inzako het hoorspel „Gevleugelde daden". (Tweede Blad pag. 3). Geen conflict in dc meubelindustrie? (Tweede Blad pag. 3). De moeilijkheden bij hef Ncd. Tooncel. (Derde- Blad pag. 1). Hot drama in den Majellatoren in hooger beroep voor het Amsterdamsche Hof. (Tweede Blad, pag. 2.)] LECTUUR IN HET ZONDAGSBLAD. Een interview met Albert Guschmasclï? Het zcilvliegluig der toekomst. Jan R. Th. Campert: Bruckner's „Elisa beth van Engeland" bij het ITofstud-Toonccl. Dr. N. Wijnbergen: De voorjaurscrisis in het menschclijk lichaam. Prof. C. Leonard Woolloy: Als het verre verleden opleeft. Weelde cn verschrikking in koningsgraven. Horman Poort: Letterkundige Kroniek: Rainer Maria Rilko, der Mcnsch und das Werk. IT. G. Cannogiolcr: Do harmonische mensch, ccn artikel bij dc Goclhe-hcr- clenking. Hoogste barometerstand 771.0 tc Parijs en Lc ITavrc. Laagste barometerstand: 751.3 to Vnrdö, Verwachting: Zwakke tot matige W. tot N.W. wind, gedeeltelijk, howolkt, weinig of geen neerslag, iets zachter. De ontwikkeling van den hoogen druk over het Z. van Engeland, N.-Frankrijk en /.-Duitschland heeft voor ons land den wind, die dc laatste dagen meest tusschcn N.O. en N. was, naar N.W. cn W. doen krimpen en hot laat zich verwachten, dat cle wind met behoud van deze richting cenigc stijging van temperatuur zal bi'en- gen. Ofschoon do depressie, die reeds da gen achtereen over Scandinavië, Finland en het Oostzeegebied lag, afnam is in het N. van Duitschland dc toestand nog depres- sic-achlig met hier cn daar motregen of sneeuw. Dc Occaandeprcssic, die een matig diepen indruk maakt, trekt langzaam in de richting van IJsland op. Alleen het N. van Zweden cn Finland hebben nog strenge vorst. LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190 SPARVA Het mooie, fijne kleurechte, sterke Lingerie Katoen in alle kleuren, voor alles geschikt. 75 ct. per met. Varkensmarkt 5 Tel. 1309 Franco levering huis.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 1