FRANS MOLLE'S y LENTE IN HET ZUIDEN KLEEDING NAAR MAAT NIEUWSTE STOFFEN B. Ruitenberg Hzn. Utrechtsche straat 26, Tel. 243 ENGELSCHE HEERENCONFECTIE MODE-ARTIKELEN HERHALING BEDDEN- en-: TAPIJTHANDEL LANGESTRAAT 5, TEL. 639 Het adres, waar elke rang en stand, tegen lage prijzen, prima goederen koopt. Ter herdenking van het feit, dat het deze maand 60 jaar geleden is, dat de vader onzer hedendaagschc telegrafie Samuel Morse op 81-jarigen leeitijd stierf door Ir. W. Landsbe rg. Het is nu eenmaal een speciaal noodlot van alle groote uitvinders, dat zij de Menschheid onvergankelijke producten schenken, zonder dat zij dit zelf vermoe den, of zonder öp deze wereld den dank van hun medeschepselen te hebben ontvangen. In dc geschiedenis der Techniek is het geen zeldzaamheid, als mannen, wier geestelijke erfenis nog eeuwen daarna een rijken oogst opbracht, door do eigen generatie wer den verloochend en bespot. Ja zelfs hun leven in armoede eindigden! Zulke voorbeelden bevestigen, dat het erkennen en bewonderen van een uitvinding eigenlijk eerst dan plaats heeft, wanneer de afstand tusschen de uitvinding zelf en het in prac- tijk brengen daarvan, is afgelegd. Deze weg is echter lang en vol dorens; dikwijls is een heel menschenleven nog te kort, om hem af te leggen. Daarom zullen zij, die een hoo- gen leeftijd bereiken, een grootere kans heb ben, de vruchten van hun werk te oogsten, dan zij die slechts kort leven. Een van deze weinige gelukkigen was wel Samuel Morse. Hij was de tachtig reeds gepasseerd, toen de dood hem in April 1872 van de aardsche kluisters bevrijdde. Morse's naam is voor ons onafscheidelijk verwe ven met den electrischen schrijftelegraaf en het bekende „Morseschrift", dat tegenwoor dig als een internationale taal den berich tendienst van alle landen ter wereld ver overd heeft. Om het maar ronduit te zeg gen: Morse heeft noch de telegraaf, nóch het telegrafische schrift uitgevonden. Reeds tegen het einde der 18e eeuw, toen Galvani de wrijvingselcctriciteit ontdekte en Volta, daarop bouwend, dc eerste electrische stroombron, in den vorm van een element, had geconstrueerd, kwam er in de hoof den van verschillende personen de gedach te op, dc electrische stroom te benutten voor de gedachtenwisseling per draad. En al heel spoedig slaagde men er in. Zoowel de chemische ontleding van water door den electrischen stroom als vooral dc afleidende werking van den electrischen stroom op een magneetnaald bruikbaar te maken voor berichtgeving over grootcn af stand. Een van de toenmalige telegrafen was zelfs in staat de elcctrisch uitgezonden cn weer opgevangen teekens op een pa pierstrook door middel van een bijzonder puntschrfft vast te leggen. Morse heeft dus een hcele rij voorgangers gehad. Ieder van hen kan aanspraak erop maken een principicele oplossing van dc ge stelde vraag te hebben gevonden, een toe stel tc hebben ontwikkeld, dat inderdaad aan de primitieve eischen van dien tijd vol deed. Doch al deze schitterend gevonden doch uiterst gecompliceerde toestellen, die veel te veel plaats in beslag namen cn ont zettend duur waren, voldeden niet aan de practische eischen, die een sterk verbreide berichtendienst stelde. Geen van deze tele grafen baseerde zijn uitvinding steunde na melijk op het grondelement voor do latere ontwikkeling der telegrafie, namelijk: dc eigenschap van den electrischen stroom ijzer magnetisch te maken, als het door een draadspoel is omgeven, waarop stroom staat. Het was Morse's onaanvechtbare ver dienste, dat hij deze eigenschap van den electrischen stroom nader onderzocht, en inzag van welke waarde dit voor dc tele grafie kon zijn. Op meesterlijke wijze heeft hij van dez eeigenscchap van den electrischen stroom profijt weten tc trekken, waarbij nog komt, dat hij van huis uit in het geheel geen natuurkundige was, doch geschied schrijver. En dat zou hij wel tot het einde zijner levensdagen gebleven zijn. indien het Lot hem niet op een van zijn studiereizen had samengebracht met den Amerikaan- schcn hooglccraar professor .Taclcson, die gedurende deze reis zijn landman Morse met eenigc resultaten zijner studie op het gebied der telegrafie bekend maakte. Daar mede werd de fantasie van den kunstenaar zoodanig geprikkeld, dat deze zich onbewust op dc problemen van het clectrisch bericli- ten-overbrengen wierp. Een oude schilders ezel (want Morse schilderde ook historische tafcrcelcn) werd veranderd in een telegraaf toestel en dit bevatte, ongeacht de vele vormveranderingen van later reeds dc ele menten, die ook tegenwoordig voor de Mor- se-telegrafie kenmerkend zijn gebleven: een electromagneet met een beweeglijk, voor zijn polen opgehangen anker, dat met een schrijfinstallatio was verbonden. Zij toeken de in den ontvanger de door openen en slui ten van den stroom aan de zenderzijde ver oorzaakte ankerbewegingen op een strook' pajiier, die door een uurwerk onder schrijf stift voorbijgeschoven werd. In den zender werd dc stroom door middel'van een zeer eenvoudige schakelinrichting geopend en gesloten; later vinden wij dc vorm van deze schakelaar weer terug in den zoogenaam- den „Morseslcutel.De tc zenden woorden werden echter in een uit korte en lange punten bestaand schrift omgezet, veroor zaakt door korte en lange stroomstooten. In den eersten tijd bestond het Morseschrift uit een soort leesbare zigzaglijn, later uit de bekende strepen—en—punten. Mén be hoeft slechts dc zuiver uiterlijke vorm van zijn verbluffend primitief eerste toestel tc vergelijken met de kunstgewrochten van zijn voorgangers om te begrijpen, met wel ke reuzenschreden juist dit eenvoudige ap paraat de telegrafie hiermede vooruitging. Weliswaar was de uitvinding ook nog niet pasklaar voor de praktijk. Maar met behulp van professor Gale kon in 1887 dc eerste of- ficieele demonstratie van zijn toestel plaats vinden. Doch ook Morse heeft dc dVvaring opgedaan, dat het dikwijls gemakkelijker is een uitvinding tc doen, dan deze practise!) bruikbaar te maken. Materieele moeilijkhe den dwongen hem overigens zijn schilders- - v a Samuel Morse beroep weer op tc nemen, totdat in het jaar 1813 de Amcrikaansche regeering een som van 30.000 Dollar uittrok voor den eersten telegraaflijn tusschen Washington en Balti more. Een jaar later liep het eerste tele gram langs deze lijn en nu begon ook Europa zich voor het Morse-apparaat tc interessee ren. Dc schepper van dit toestel mocht la ter dc eigenaardige genoegdoening smaken een som van 100.000 francs tc ontvangen, die door 10 Europceschc staten waren sa mengebracht, teneinde hem in staat te stel len, zijn werkzaamheden voort tc zetten. Toen op zijn SOstcn verjaardag dc voornaam ste autoriteiten van New-York en dc verte genwoordigers van alle bondsstaten aan een groote fecstdisch vercenigd waren en ter be kroning van dit feest een telegram gelijktij dig naar alle Amerikaansche telegraafbu- reaux werd geseind, was dit een triomf, die in de geschiedenis van, {le groote uitvinders tevergeefs gezocht pao et worden. Een jaar la ter stierf Morse! Het toestel dat zijnnaam droeg, is intus- schen overgegaan in oen i serie nieuwe vor men, waaruit men hei vroegere toestel nog maar nauwelijks kan herkennen. Juist het groote aantal mogelijkheden, dat dit eerste apparaat in zich sloot, was de oorzaak van liet. verscherpen van dc eischen, die men naderhand aan deze toestellen begon te stel lcn. Al heel spoedig was men met het een voudige Morsetoestel niet meer tevreden er. vooral het verlangen naar een vergrooting van de telegrafcersnelhcid cn naar een zoo groot mogelijke benutting van dc leidingen deed talrijke nieuwe constructies ontstaan, waaronder buitengewoon goede machinale sneltelegrafen waren, allen echter geba seerd op de door Morse verwerkte princi pes. De meervoudige telegrafie maakte het mogelijk gelijktijdig meerdere telegram men over één lijn tc zenden cn dc vèr- drukkers maken het zelfs mogelijk dc be richten thans reeds in gewoon schrift op te nemen. Doch het Morseschrift beheerscht ook ondanks dit liet verkeer over onzen aardbol; meer dan 65 jaren is het het meest gebruikte cn bewonderde internationale ver keersmiddel geweest en zoo zal het blijven. Het feit dat men Morse thans aanvalt over dc kwestie of dit schrift inderdaad geheel alleen van hem afkomstig was of niet, hetgeen men ook reeds van zijn schrijftelegraaf heeft gezegd, kan nooit iets afdoen aan zijn geweldige verdiensten. Met buitengewone energie heeft hij een geniale gedachte, geïnspireerd door zijn inzicht in dc geweldige braakliggende mogelijkheden van den clcctromagnetischcn telegraaf in een voor de praktijk geschikte vorm weten te gieten. Juist dit hardnekkige vasthouden aan een idee, dit doelbewuste zoeken naar geschikte wegen om die idee tc verwerke lijken, is het kenmerk van den echten pio nier in dienst van den Vooruitgang. Morse heeft zulk een baanbrekende taak vervuld en het nageslacht weet dit op prijs te stel len en zal zijn naam en zijn geestelijke na latenschap hoog welen tc houden. door H. G. CANNEGIETFR. Een van de indrukwekkendste levens ervaringen is liet besef, dat alle dingen zich bij voortduring herhalen. Er gebeurt eigen lijk niets nieuws. Zelfs de gebeurtenissen, welke wij aan een bepaald tijdstip verbin den en waarvan wij plegen te zegg?n, dat zooiets nog nooit is voorgekomen, blijken bij nadere beschouwing ook vroeger geschied. Wij denken, dat het heelal uit zijn voe gen is geraakt, omdat een abnormale hitte of een buitengewoon strenge vorst ons heeft overvallen. Ouden van dagen herin neren zich niet, ooit zooiets te hebben be leefd. en profeten voorspellen den onder gang van de wereld. Maar dan komen de meteorologen cn deelcn met de nuchter heid van de wetenschappelijke bericht geving mee, dat het hier geenszins een re cord geldt, want dat in 1784 of in 1823 de thermometer een nog veel ongewoner tem peratuur heeft geregistreerd. De maatschappij maakt een crisis door, waaraan zij dreigt ten onder te gaan. Het geld heeft zijn waarde verloren. Instellin gen, welker soliditeit spreekwoordelijk was, staken hun betalingen. Fortuinen gaan tc niet cn millionnairs worden tot den be delstaf gebracht. Misdaad wordt epide misch, zedelijke maatstaven gelden niet meer, ojDstandcn verteren de volkskracht, omwentelingen brengen onzekerheid, oor logen dreigenEn wederom krijgt dc menschheid het be6cf, dat haar laatste ure geslagen is. Doch dc gescliiedvorschers* openen de boeken van de historie cn bewijzen uit oude brieven cn beschrijvingen, dat der gelijke katastrofalc verschijnselen meerma len zijn voorgekomen en dat dit gevoel van het naderend einde zich eeuw in, eeuw uit op dc gezette tijden pleegt te openbaren. Zelfs dit besef, dat alles, wat wij als iets nieuws begroeten, er reeds eerder geweest is, is oud als het mcnschclorn. Heeft niet de dichter van liet boek Prediker, die eeuwen vóór onze jaartelling leefde, er reeds in welsprekende woorden dc aandacht op gc- vestigg, toen hij verzuchtte: Er is niets nieuws onder dc zon? Niet6 nieuws onder de zon. In de eeuwen lang 3 geschiedenis van het menschelijk ge slacht, in dc maatschappelijke gebeurtenis sen van den tijd, maar evenzeer in ons korte persoonlijke leven koeren dezelfde verschijnselen cn gevoelens met wiskundi ge regelmaat telkïns terug. Al het oude wordt weer nieuw en het nieuwe wordt oud en wij hebben ons bij deze herhaling neer tc leggen als bij een natuurverschijn sel. Zonsopgang, zonsondergang, dc schijn gestalten der maan, dc vier jaargetijden, onze dagelijksche arbeid cn dagelijkscho slaap, onzs spijsvertering, het rhythmischc kloppen van ons hart, in- cn uitademing, eb cn vloed, even regelmatig als zij her halen zich onze goede cn kwade gedachten, onze perioden van wilskracht en slapte, op gewektheid cn moedeloosheid, het hemel hoog juichen en het ten doodc bedroefd zijn; even stellig en onafwendbaar wisse len onze liefde cn haat, onze verschillen de opvattingen, onze illusies cn idealen. Niets voor het eerst, maar ook niets voor het laatst. Is een dergelijke rondwenteling van het levensrad geen troosteloos verschijnsel? Dc Prediker heeft zich door dit eentonige rhythme tot volslagen levensmoeheid laten ontstemmen; in geheel de wereldliteratuur is nauwelijks een voortbrengsel te vinden, dat dc diepe melancholie van zijn gedicht evenaart. „Dit alles is onuitsprekelijk ver moeiend", klaagt hij. „Als dan toch alles hetzelfde blijft en zich ecu wig herhaalt, wat heeft dc mensch dan aan al dc moeite, die hij zich geeft onder de zon? IJdel is dan het bestaan, ijdelheid der ijdelhedcn het leven!" Toch kan de mensch evenzeer juist in deza rhythmischc herhaling zijn geluk vinden. Men denkc aan het genot, dat het altijd wéér doen, en dan precies op dezelf de wijs wéér doen, onze kinderen verschaft. Het mooie van een spel, van een vertelsel, van een feest is voor een kind juist in dc herhaling gelegen. En kennen volwassenen niet ook nog dit kinderganot? Dc terugkeer van dag en nacht, de beurtwisseling van de seizoenen, het weerzien van vrienden en oude plekjes, het dagelijks vvyer aanvangen van dezelfde arbeidstaak cn de wckclijkschc onderbre king daarvan op den rustdag, het brengt bij gezonde mcnschcn een levensprikkcl tc weeg cn is bron van bestendige kracht. Was dc Prediker dan gacn gezond mensch? Vermoedelijk heeft hij builen het leven gestaan cn dc rondwenteling van het rad slechts als een schouwspel gezien. Want hierin heeft Goethe, dc groote mcnschenken- ncr, gelijk als hij de herhaling de eigenlij ke drijfveer van hel leven noemt, doch al leen voor hen, die aan het leven deelne men en zich met hart cn ziel ontvankelijk stellen voor de indrukken van het bistaan. „Maar wentelt dc verscheidenheid van de levensverschijnselen zich voor onze oogen rond zonder dat wij daaraan deelnemen, dan onstaat liet grootste kwaad en uc zwaarste ziekte", zegt hij, „men beschouwt dan het leven als een weerzinwekkende last". VIT DE RIVIER A Mijn zoete, vcolbczongcn liefelijke Méditer- rannée vertoont de laatste dagen kuren. Vanaf den horizon kom n lange vvitgekuif- dc rollers over dc blauwe zee aangereden. Het zijn dc steigerende zec-rosscn van Ncp- tunus, die „La Granda Bleue,, een drama- t'ek verleenen, welke op het eerste gezicht weinig bij haar karakter schijnt te passen. Neem u echter in acht wanneer hier het tempeest, woedt; wanneer de wind uit het Oosten de regen oproept cn meebrengt. Smalend pleegt men hier tc zoggen, dat alle goede dingen van Italic komen, en v-ijst met liet hoofd dan in Oostelijke rich ting: „déar, vlak bij waar die las tige buurman woont met wicn men dc laat ste jaren zooveel tc stellen heeft gehad, en (»ie je per slot van rekening ook nog het slechte weer stuurt Dc witte stad ligt zonbeschenen om dc Raie des Anges heen, dc krans van bergen houdt op don achtergron^ dc wacht. Cap- Ferrat figureert ver in zoo uitstekend op het uiterste puntje de witte vuurtoren als het andere uiteinde van dc halve maan, welke de bocht omvangen houdt. De meeuwen wieken onrustig op het wa tervlak, daar waar zij dc netten der vis- fcchers onder de oppervlakte verankerd zien en de witte yissclicn klaar zichtbaar door het doorschijnende water, maar onbe reikbaar, tusschen de mazen heen cn weer zwemmen. Een tantaluskwelling. Tusschen het woelige water cn mijn huis ligt dc groote weg, dc Route Nationale No. 7, van Marseille loopend tot Menton aan de Italiaanschc grens cn beurtelings stad- en landweg verbindt hij alle steden welke tusschen de beide genoemde plaatsen aan de Middellandsche Zee liggen. Geen enkel vervoermiddel ontbreekt op dc lange, glim mende asplialtbaan. De lange, zware wijn karren, waarvan de traag stappende paar den in gedragen cadans hun halsbellen doen rinkelen, rijden er, on dc driftig grom mende race-auto's, voorbijschietend als los gelaten wilde dieren. Do lichte mclkkarre- tjes waarop het donkere boerinnetje zelf de teugels houdt; dc zware camion, die op zijn oorverdoovendo passage alles Ie schud den zet door dc imposante vracht van rots blokken uit de steengroeven. De autobussen, rood, geel, groen, blauw, die den hcelen dag als spoelen heen en weer schieten en rusteloos dc mcnschcn van don eenen kant naar den anderen vervoeren. Dc gezellige plebejer, dc „Cagnois". die om dc paar minuten van dc Place Masséna naar het bergdorpje Cagnes vertrekI, een oord, dat speciale attractie voor schilders, naaktloopers en bohémiens heeft en in welks vervoermiddel men u gedienstig komt waarschuwen„dat u waarschijn lijk verkeerd zitals u zoo op liet oog geen enkel klcedingstuk heeft vergeten aan te trekken De mastodont onder dc autobussen, dc bruine „Car Chocolat" zoeft er met zijn -zestig reizigers onder mijn vensters langs en de stadstram gliert er jammerlijk door dc bocht; liet. erbarmelijk vervoermiddel waarin men kort na liet uur der maaltijden alleen gewapend met oen gasmasker tegen de knoflooklucht kan plaats nemen; een vervoermiddel, waarin alles los zit, dc banken, dc carrosserie, de bckleeding en tenslotte ook de organen in uw corpus. Ik kijk er dc boodschappcn-fictscrs na, wio.r inanden met riemen over de schouders bevestigd, hoog boven hun hoofd uitsteken. En plotseling krijg ik het „heim wee naar den weg". Ik heb genoeg van alle feesten Van dc Marathon-dansen waarbij dc door uitvallers steeds opnieuw gegroe peerde paren meer dan een maand dood van den slaap rondgedraaid hebben. Ik kan geen concours d'Elégancc zien waarin ge lijk pauwen, vrouwen van alle leeftijden met haar gratie, jeugd of luxe loopcn tc pronken, liet „félc des Nations" bracht over dc zeshonderd jongelui in dc nationale klecdcrdracht van hun zes en-veertig ver schillende landen. De Roodkapjes uil Kooi wegen liepen naast Ilougaren met lange witte, geplooide rokken op de Proriienadc des Anglais. Dc Balkan zond al zijn fonke lende borduursels, hel nabije Oosten zijn gesluierde vrouwen, en wij, wij zonden onze beste ambassadeurs nog altijd: tc wc- ten een heel gezelschaji jongelui met wijde Volcndammcr broeken cn meiskes met flul- teerende vlcugolmutsjcs, dc hosscklossende- klomjien aan de voeten, waarmee zij zich overal een eclatant succes wisten te verze keren. Maar na dit, overigens frissclic feest is het welletjes en wordt het tijd om de Route Nationale No. 7 op tc gaan en te kijken wat voor vorderingen dc Lente ge maakt heeft. In dc vlugge auto stuiven wij Nice uit. langs hel Oclroi van den Monl-Boron waar wij ovcrluigend „Neen" schudden tegen den ambtenaar van de stedelijke belasting op zijn vraag of wij iets „doods-" bij ons hebben. Wij zijn niet op dc jacht geweest noch hebben wij aan de visclivangst ge daan; wij passeeren daarom ongemoeid. In de natuurlijke haven van het schil derachtige Villefranche liggen twee reus achtige Uceaansloomcrs, die vanaf den hooggelegen weg kinderachtig als speel goed aandoen. Op dc berghelling groeit cn bloeit het, dat ons hart er warm bij wordt Snel parkeeren wij den wagen aan don rand van den weg en klauteren langzaam liet rotspad op. Tusschen dc als in torment verwrongen olijf-boomen knielen wij plotseling neer bij een groote loof wilde druif-hyacintjes. Gc- lukt zal er niets worden, anders bezwijken wij straks onder dc last. Ah! daar is mijn oude vriend, dc rosmarijn. Eén klein takje afgebroken van het harde heester-hout, het kleine groene blaadje, dc bloem klein en sierlijk als een dwerg-orchidee. Een geur \an gember, specerijen cn tropcn-weclde. Voor mij is de rosmarijn een sprookjes- vcrhalcr: bij dc „inboorlingen" hier gaat hij in cpn boeketje bij bet gestoofde vlcesch. Een ezeltje, aan twee kanten zwaar be laden, komt voorzichtig bet pad afgestopt. Een dikke tak late mimosa's steekt hem uit één van dc buideltjes, die ter weerszijden afhangen. „Chaoue!" groet zijn baas ami caal, mept het beestje voor de gezelligheid met een dun tukje tusschen dc oortjes en dan zichzelf stuk voor stuk tegen dc hoo- gc kaplaarzen, llij beeft op een lange rose anjer gekauwd, maar bedenkt zich cn steekt den bloem bchaagzuchtig achter liet linkeroor. llier is een bosch van jonge puimen. Om dezen tijd betcekenen die heel wat hoofd brekens voor dc eigenaren, 's Nachts wordt er geregeld wacht gehouden om diefstal van de jongste loten, die in het hart van den boom zitten, te voorkomen. Op den Zondag der „rameaux" (Palmzondag) drijft men een levendigen handel in Palmpaasch- jes, die van het nog goudgele blad van den palmboom gevlochten worden. Rukt men dc nieuwe loten ruwweg af, dan is het doodvonnis van den boom geteekend. Hier is blijkbaar goed gewaakt en alles staat er fleurig bij. Naast een open kapelletje, dat dood-eenzaam aan den weg staat is een zacht plekje, nét goed om c\cn op adem tc komen Gezellig zetten wij dc voelen in steun tegen een stevige wolfsmelkstruik om niet in het ravijn af te glijden, en tral- ieren een liedje tegen do sinaasappelen, schuin boven ons in een tuin. Tersluiks berekenen wij dc kans hoe er hot gemak kelijkst hij te komen; er is geen levende ziel te bekennen. Dc omstandigheden for- ceeren ons echter een rein geweten te hou den. SoitEen wilde vijgenboom aan den anderen kant presenteert gul zijn krcnt-kleinc vruchtjes. Ah! wacht eens! over eenigc weken zullen wij daar nog eens nader over spreken. Eén uur wandelen in de bergen, cn huiskomen met een oogst van ponden. Wat zijn dc blaadjes nu nog klein en zacht. En eensklaps valt het ons in, dat hun verschijnen ééns dc nieuwe voorjaarsmode heeft belcekcnd Wij hebben riu opeens allen zin om naar dc kleine „buvettc" liier in dc huurt tc gaan, dc „Coq Noir". Met geen blik keuren wij een groot veld waardig, bespikkeld van witte bloempjes. „Sneeuwklokjes?" vraagt dc minst geroutineerde van ons. „Pluk maar cn bijt van onderen op het steeltje „Ajasses!" zegt zij proestend cn spuwend, als zij onzen perfiden raad opgevolgd heeft. „Alleen maar wilde knoflook!" In de „Coq Noir" boelen wij onze zonden en tracteercn op liet heerlijkste boeren brood, dat in een bergdorpje aan een wan kel tafeltje voorgezet kan worden, dikke plakken ham en een flescli koppige „Rosé", gegroeid aan dc wijnstokken op de berg helling daar vlak voor ons. ANNA BENAVENTE.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 15