HET WONDER
DEN VOGELTREK
WIM IS HET VERGETEN
UIT HET LEVEN
Hoe het trekvoyelstation tc
E~£itten werkt.
..De vuurtoren van Memel meldt: Rich
ting voornamelijk Z.O. naar de Nehrung,
waar in het. duingebied de hoofdtrek begin».
Bovendien een belangrijke trek naar het Z.O.
langs het Memelerdiep. Tusschcn 6 en 9 uur
's morgens 286000 trekvogels".
„Ulmon horst meldt: Trek der sperwers in
twee afdeelingen. Hoogtepunt der eerste op
7 April (in drie uur 207 jonge vogels)....
Hoogtepunt van den trek der kraaien op 25
April (van .10 uur 's morgens tot zonson
dergang 62000 kraaien)".
Zoo gaat het verder, bladzij na bladzij, in
de dagboeken van het vogclobscrvatorium tc
Bossitten, de grootste inrichting van deze
soort in geheel Europa. Zij groeien aan tol
dikke boekdeelen en vullen grootc archief
kasten. Doch daar blijven zijn niet begra
ven, integendeel, al die berichten worden
gesorteerd, gerangschikt, met elkaar verge
leken, en uit den overvloed van materiaal
verkrijgt men tenslotte een bruikbaar hand
boek over den hoofdverkcersweg der trek
vogels, de Kurischc Nehrung.
Rondom het Kurischc Haf bevindt zich
een geheel net van waarnemingsposten, die
tot taak hebben, materiaal te verzamelen
omtrent een der meest raadselachtige
natuurverschijnselen. Over de Kurische
Nehrung, de smalle landtong, die het haf
van dc zee scheidt, voert geen spoorweg,
geen autoweg. Er lijden slechts ouderw.et-
schc voertuigen van de hier wonende boeren
overheen. Toch bevinden wij ons hier op een
der voornaamste verkeerswegen van Europa.
Hier komen de reusachtige scharen trek
vogels bijeen, die uit Noord-Europa, vooral
uit. Zweden en Finland afkomstig zijn en
gezamenlijk den veiligen landweg volgen,
dien de landtong in de zee vormt, om daar
na weer hun eigen weg te gaan. Wij zouden
deze landtong een brug kunnen noemen,
waar de verschillende verkeerswegen zich
even vereenigen, om vervolgens weer uiteen
te gaan.
Rossitten ligt nu halverwege op die brug.
"Voor het waarnemen der trekvogels had
men geen betere plaats kunnen kiezen. Zes
kilometer ten Zuiden van het obser\atorium
houdt het bosch op; dc vogels moeten daar
dus over open terrein vliegen en zijn goed
1e zien, zoodat men op deze plaats een be
langrijke waarnemingspost kon oprichten,
het reeds genoemde Ulmenhorst, waar in
den trektijd dagelijks tusschcn 6 en 9 uur
's morgens een half milliocn vogels pas-
seeren. Er is misschien geen tweede dorpje
ter wereld, dat zoo klein is (Rossittcn heeft
slechts 600 inwoners) en tegelijk zoo be
kend. De aandacht van alle •ornithologen
richt zich op dit punt, doch bovendien vindt
men hier een school voor zeilvliegers, die
het afgeloopen jaar 261 leerlingen telde van
S verschillende nationaliteiten, terwijl cr
geen dag voorbijgaat, zonder dat er een of
meer buitenlandsche zeilvliegers in hot
plaatsje vertoeven om aan de school een
korter of langer bezoek tc brengen en dc
kennismaking met dit centrum van een der
modernste sporten aan te knoopen of tc
hernieuwen. Bovendien wordt de roem van
Rossi tten nog verbreid door een geheel leger
Aan kleine gevleugelde propagandisten, die
om de pootjes een ring met het. opschrift:
„Vogelwarte Rossitten Germania" dragen
cn over alle zeeën der wereld vliegen.
Waaruit bestaat nu het werk der waar
nemers? Om te beginnen hebben zij een aan
tal vragen te beantwoorden, vragen die een
systematische waarneming noodzakeliik ma
ken. Zoo is het bijv. bekend, dat de trek
vogels gewoonlijk vliegen met een snelheid
van 50 tot, 70 K.M. per uur, terwijl de hoogte,
waarop zij vliegen, afhankelijk is van dc
soort vogels. Zij varieert meestal tusschcn
enkele meters en enkele honderden meters
boven den grond of de zee en bedraagt
slechts bij uitzondering 2000 a 3500 M. In
den herfst wordt dagelijks tot 200 K.M.
afgelegd, in liet voorjaar nog meer. Om nu
te weten tc komen, in hoeverre het opbreken
der vogels en hun gedrag tijdens de vlucht
van weersomstandigheden afhankelijk is,
wordt in de eerste plaats geregeld en nauw
keurig opgenomen, hoeveel vogels er pas-
sceren. Zoo kan men voor elke vogelsoort
het begin, het toe- en afnemen cn het einde
van den trek bepalen.
Deze resultaten worden vastgelegd in een
soort kalender, die zich van jaar tot jaar
^enigszins wijzigt, zooals ook hel weer van
jaar tot jaar varieert. Wanneer men echter
beschikt over trekvogelkalcnders van een
groot, aantal jaren en deze met dc meteoro
logische gegevens vergelijkt, dan kan men
den invloed van het weer op clcn trek nauw
keurig bestudeeren.
Om echter een betrouwbaren trekvogel-
kalender te verkrijgen", is het noodig om
dag en nacht onafgebroken waarnemingen
ie verrichten en daarbij steeds dc grootste
zorgvuldigheid tc betrachten. Waarneming
vanuit één bepaald punt is dan ook niet
voldoende. Alleen op de landtong, de kusten
van het haf en die Aan Noord-Samland heeft
men reeds 12 waarnemingsposten op belang
rijke punten opgericht. Zij zijn met betrouw
bare medewerkers bezet, die dc nasseerendc
\ogels moeten tellen en tegelijkertijd dc
vliegrichting vaststellen. Dc „geheime trek",
een door Prof. Thienemann ontdekt ver
schijnsel, wordt niet behulp Aan cert vlieg
tuig gecontroleerd. Bij dozen „geheimen
trek" trekken om nog onbekende redenen
afzonderlijke groepen langs een route, die
buiten liet gewone reisgebied ligt. Een ten
slotte wordt ook zooveel mogelijk materiaal
verzameld omtrent het nachtelijke trekken
der vogels. Men luistert naar de geluiden,
die de vogels maken, zoekt, systematisch de
verlichte maanschijf af cn verkrijgt voorts
belangrijk materiaal van dc vuurtorens. En
dan kan men ook vee! omtrent de plaats
van herkomst en het reisdoel der trekvogels
te weten komen door telkens enkele exem
plaren tc voorzien Aan een ringetje aan den
poot om zoo hun gangen te kunnen nagaan.
Een georganiseerde waarneming van deze
door ringen geïdentificeerde vogels is het
ecnige betrouwbare middel om nauwkeurig
bet doen en laten der trekvogels en hun ver
blijfplaatsen tc weten te komen. Door dc
andere waarnemingen kan men wel nagaan,
hoe cn wanneer de trek plaats vindt, doch
niet van waar uit en waarheen. In 1899 be
ducht de Deen Mortensen echter dit middel
en twee jaar later werd liet voor het eerst
toegepast door Professor Thienemann, dc
stichter van het observatorium tc Rossittcn.
Deze had n.l. vernomen, dat de bewoners
van Rossitten elk voor- en najaar met on
geduld de reusachtige zwermen kraaien af
wachtte, om ze, als ze even uitrustten, te
vangen cn op te eten. Van die massavang
sten door de hexolking van de Kurischc
Nehrung besloot Professor Thienemann nu
gébruik te, maken voor zijn proeven. Hij
voorzag dc gevangen vogels a an ringen, liet
ze weer vrij* en verspreidde tegelijkertijd
door alle landen een oproep om alle terug
gevonden ringen, met vermelding van da
tum cn plaats der Aondst, aan hem terug
tc zenden. Inderdaad kwamen spoedig daar
op uit de meest verschillende landen van
Europa ringen aan van kraaien, welke
levend of dood in handen waren gevallen
Aan menschcn, die den oproep hadden ge
lezen
Zoo kon voor hot eerst met zekerheid wor
den vastgesteld, waarheen dc vogels getrok
ken waren, Avelke route zij hadden gekozen,
welke afstanden zij hadden afgelegd en hoe
lang zij daarover hadden gedaan. Het avas
het begin van een systeem, dat thans in
vrijwel alle beschaafde landen wordt toe
gepast of gesteund. Het resultaat is bevre
digend; Aan het milliocn vogels, dat in 1927
van ringen w erd voorzien, zijn er tot dusver
35000 teruggevonden. In de kartothcek van
het observatorium kan men zwart op wit
den levensloop van duizenden trekvogels
vinden, als was het. een politiebureau voor
de vogelwereld. Doch Avat hier omtrent de
vogels bekend is geworden, vormteen
nieuw raadsel. Zoo is bijv. gebleken, dat de
uit West-Europa afkomstige, ooievaars via
Zuid-Frankrijk, Spanje en Marokko naar de
W e s t-Afrikaanscho kust trekken, terwijl
die uit Oost-Europa daarentegen over den
Balkan, Klcin-Azië cn Palestina naar Oost-
Afrika trekken. Nu trekken ooievaars zoo
als békend in groepen met een leider aan dc
spits; zij vliegen slechts overdag en worden
a rij oud, zoodat de conclusie voor dc hand
ligt, dat zij afgaan op een zekere ervaring,
die van de ccnc generatie op dc andere
Avordt overgebracht. Een proef a an Profes
sor Thicneman heeft echter bewezen, dat
deze opvatting onjuist is, dat de ervaring
niets bcteckent.
De proef werd genomen met grootc aan
tallen jonge ooievaars, die op het observa
torium werden opgevoed cn zoolang vast
gehouden, lot alle ooievaars reeds lang wa
ren weggetrokken. Toen eerst kregen de
jongen hun vrijheid terug en nu bleek het,
dat zij geheel uit zichzelf, zonder de leiding
van ervaren oudere vogels, dadelijk de
juiste route volgden cn zonder dralen recht
op het verre reisdoel afgingen.
Deze proef is slechts een van de \ele, die
dienen moesten om het materiaal te leveren
voor een werk, dat in de wetenschappelijke
literatuur eón geheel ecnige plaats inneemt,
n.l. een trekvogelatlas! Deze atlas is samen
gesteld door E. Schüz en II. Weigold, de
leiders van de trekvogelstations tc Rossittcn
en Helgoland en bevat 170 geografische kaar
ten, waarop het verloop van den trek is
aangctcekend, zoowel de routes van de
grootc massa als de routes van afzonder
lijke vogelgroepen. Voor het eerst in dc ge
schiedenis fier wetenschap zijn hier dc om
zwervingen van bijna alle vogelsoorten over
■de aarde aangegeven op de kaart, even
nauwkeurig als de spoorbanen op een spoor
wegkaart..
En na alles, wat wij hier gehoord en ge
zien hebben van hel, trekken, der vogels, ver
wondert het ons niet meer, dat. juist hier
door de, zeilvliegers ook de vlucht der vogels,
de techniek van den vliegenden vogel wordt
bestudeerd. Enkele kilometers ton Noorden
van het trekvogelstatioii na een wande
ling van twee uur door het bosch komt
men hij dc zeilvliegschool, waar valken cn
zelfs een adelaar getemd zijn om hun vlucht
door de filmcamera tc -kunnen opnemen en
in allo phasen nauwkeurig waar te nemen.
Zoo kan men dc bestaande theorieën om
trent het zeilvliegen aanvullen en verbete
ren cn voor dc praktijk geheel nieuwe
types van motorloozc vliegtuigen con
st rueeren, die in vorm met het lichaam a an
een vogel overeenkomen en er soms zeer
eigenaardig uitzien. Vooral dc adelaar, die
op de vliegschool als een huisdier wordt
behandeld, heeft zich voor dc wetenschap
zeer verdienstelijk gemaakt cn telkens
weer geposeerd als model. Het is een prach
tig dier, welks vleugels uitgespreid 2.50 M.
meten cn het stelt.de technici in staat tot
het toepassen van methoden, die tevoren
nog nimmer wareirt"beproefd en die toch
vóór dc luchtvaart' 4n al haar geledingen
cn. niet alleen voor' liet zeilvliegen zeer in
teressant zijn.
Dat dc zeilvliegschool juist op deze
plaats is gekomen, dient toegeschreven te
worden aan de gelijkmatige zeewinden, die
hier heerschen, terwijl de Alakke toppen
der duinen ecu ideaal vliegterrein vormen.
Deze duinen zijn eigenlijk zandverstuivin
gen cn als zoodanig de hoogste ter wereld
tusschcn het bosch en de zee vindt men
een landschap, dat aan de Sahara doet
denken. Op dit in zijn soort geheel ecnige
stukje land vindt men nog eilanden. Dc
meest tegenstrijdige dingen liggen hier
naast elkaar: hoog opgegroeide, bosschcn
cn woeste zandverstuivingen, zee cn haf.
Reeds in 1809 schreef von Humboldt over
deze landtong, lang vóórdat één ornitho
loog of zeilvlicger er do beteekenis van had
ontdekt: „Dc Kurische Nehrung is zoo
merkwaardig, dal men haar eigenlijk even
als Spanje cn Italië uit eigen aanschou
wing behoorde tc kennen, daar men anders
een wondere herinnering, een typisch doek
ln cie schilderijengalerij van den geest, zou
moeten missen".
VERHAAL VAN DE WEEK
door
John Breakes.
Ik was nauwelijks tien minuten op kan
toor, toen Elly me opbelde. Dc telefoon is
een prachtig instrument, maar liet. is van
mijn kant altijd een beetje lastig een ge
sprek te voeren, als mijnheer van Balen
in het vertrek is. Hij is van middelbaren
leeftijd, kaalhoofdig, ongetrouwd, en niet
romantisch aangelegd. Bovendien is hij
mijn baas.
Elly vindt, dat hij er onmogelijk bezwaar
tegen kan hebben, dat ze me op alle moge
lijke tijden opbelt. Maar daarin vergist zij
zich leelijk. Hij heeft er wel degelijk be
zwaar tegen!
Als mijnheer van Balen en mijn vader
niet samen op school geweest waren, cn
mijn vader geen geld in de zaak had zit
ten, zouden wc sinds langen tijd ieder on
zen eigen weg zijn gegaan. In elk geval:
ik nam den hoorn op cn luisterde.
„Ben jij daar. Wim?" vroeg Elly.
„Ja," antwoordde ik voorzichtig. „U
spreekt met het Decnschc Import Agent
schap".
„Doe niet zoo flauw, Wim," zei Elly.
„Weet je niet wat voor 'n dag het vandaag
is?"
„Natuurlijk weet ik dat! Het is Vrijdag."
„Is dat alles?"
„Nee, niet hcelcmaal. Het is traktcments-
dag."
Mijnheer van Balen snoof minachtend.
„Overdreven om dat aan een meisje te
vertellen," bromde liij. „Net of ze dat niet
allang wist!"
Maar 't feit. dat het traktementsdag was,
scheen Elly niet in 't minst to interessee
ren.
„Het is toch zeker nog wel iets anders,"
hield zc vol.
„Oh. ja," zei ik opgewekt, „het is heer
lijk warm zonnig weer, cn en er is een
prachtige zending boter gearriveerd."
„Dc jongen is gek!" zei ze minachtend.
„Kijk op den kalender aan den muur,,'
commandeerde Elly.
„O, nou snap ik het, je wil den datum
weten."
„Het is vandaag dc vijftiende."
„Je hebt liet dus werkelijk vergeten,'
klonk bet, teleurgesteld aan den anderen
kant.
„Vergeten, lief ik bedoel, vergeten El
ly? Vergeten, wat?"
„Dat is nogal duidelijk," zei mijnheer van
Balen vinnig. .Ze is vandaag jarig! Dat
moet het wel zijn, want dat is de eenige
datum op den kalender, waarvan eon meis
je zicli bewust is."
Ik schrok geweldig. Zou Elly jarig zijn.
Zoo ja, dan had ik liet werkelijk vergeten.
Meteen klonk KJly's stem weër: „Nu, weet
je het al?"
„Ik wist het al dien tijd al, heusch," jok
te ik. „Ik speelde maar een beetje kome
die. Je bent natuurlijk jarig, Van ganscher
harte gefeliciteerd, Elly!"
„Jarig?" herhaalde ze. „Doe niet zoo
dwaas, Wim, mijn verjaardag is op den
25stcn!"
„Heusch? Weet jc het wel zeker?"
„Je bent vergeten, wat voor 'n dag het
is cn jé bent ook vergeten, wanneer ik ja
rig ben. Ob, Wim! Ben jc eveneens verge
ten, dat je van mij houdt?"
„Elly," schreeuwde ik opgewonden, „je
weet, dat ik ik bedoel ik, ik!"
„Ik, ik!" kakelde de oude van Balen hem
na. „ik verspil mijn tijd aan de telefoon!"
„Elly, Elly! je Aveet dat
„Ilebt. U iemand opgebeld?" vroeg de
onverschillige stem a*an de telefoonjuf
frouw.
Verdrietig lei ik den hoorn weer neer.
„Dus ze was niet jarig," merkte Aan Ba
len op.
„Zooals O zegt," hield ik me groot, „zc
is niet jarig! Wat drommel is het dan?"
„Vrijdag, dc 15e. Dus tractementsdag. Zou
jc niet eens zorgen, dat jc je geld ook ver
diende, jongeheer?"
„Ik moet haar weer opbellen," protesteer
de ik.
„Jc móet niets van dat alles. Waarom
'rouw je niet met dat meisje, Wim dan
zou ze jc misschien beter aan je werk la
ten."
„Ik zou haar op staanden voet trouwen,
als li er mij maar genoeg voor betaalde!"
„Nu, hoeveel zou ik cr dan bij moeten
geven?"
...la, wat denkt U van twintig gulden per
w eek meer?" waagde ik.
Mijnheer van Balen streek langs zijn kin.
„Je bent 't werkelijk waard, Wim," zei hij
even later. „En mijn motto is altijd ge
weest: „Vrede tot elkc.n prijs. Ga cn trouw!"
„U bent de bovenste beste, meneer van
Balen," zei ik \mrig. „U hebt een streng
uiterlijk maar een hart, van goud." En ik
stak mijn hand uit. Hij duwde cr vlug een
stapel brieven in.
„Hou je mond," zei hij bruusk, „en ga
verder met je werk."
.Maar\\at gaf het, dat ik verhooging
kreeg, nu Elly het afgemaakt had?
„Ik ben bang," zei ik verdrietig, „dat Uav
edelmoedigheid hoezeer ik het waar
deer te laat komt. Er moet iets bijzon
ders vandaag zijn en ik heb cr geen flauw
benul van. wat het zijn kan. Ik weet zeker,
dat Elly liet me nooit vergeven zal; zóó
is ze nu eenmaal!"
„Als je net zoo'n dwaas in zaken was
als in do liefde, zou ik je geen twee tellen
meer hier willen hebben!" besloot van Ba
len.
Toen stond hij op cn verliet het kantoor,
om een zakenvriend te bezoeken.
Ik keerde met den stapel brieven naar
mijn lessenaar terug. Maar ik keek zc niet
iri. Inplaats daarvan greep ik dc telefoon
en belde ik No. 1723-4 op. Tot mijn spijt
kreeg ik de moeder van Elly aan de tele
foon, en ze vertelde me dat Elly uitgegaan
was!
Terneergeslagen ging ik maar aan het
werk, in de hoop hierdoor mijn gedachten
wat af te leiden. Plotseling ging de deur
open cn binnen trad... Elly! Zc ging op
den hoek van mijn schrijftafel zitten en
keek glimlachend naar me op.
„Elly," zei ik gejaagd: „Elly, het spijt mo
zoo vreeselijk, dat ik het vergeten ben!
Ik heb een ellendig half uurtje gehad! En
om de dingen nog naarder tc maken heeft
van Balen me twintig gulden opslag gege
ven, toen ik over trouwen sprak en nu
„Deed dc oude van Balen d&t?" riep Elly
ongcloovig uit, haar mooie licht-bruinc oo-
gen wijd opengesperd. „Deed hij dat
heusch?"
„Ja zou jc 't me willen vergeven, lief
ste?" pleitte ik, „en cn een dag bepalenT
Of heb ik zóó iets verschrikkelijks ge
daan?"
„Jou vergeven, jou, dwaze jongen," zei
Elly feeder. „Wel, er aralt niets tc verge
ven!" Toen lei zc haar handen op mijn
schouders cn hield rac op een armslengte
van haar af.
Maar je hebt in werkelijkheid iels ver
schrikkelijks gedaan," vervolgde ze. „Ja,
Elly? Wat dan!" Daar voelde ik haar hoofd
je op mijn schouder en héél dicht bij mijn
oor klonk het: „Wel, mijn lieve, dwaze,
verstrooide jongen, je hebt jc eigen ver
jaardag vergeten!"
HET LAATSTE NIEUWS UIT
HOLLYWOOD.
De spelers in „Strange Interlude", een ver
filming door Metro Goldwyn Mayer van het
tooneelstuk van Eugene O'Neill moeten twee
rollen leeren. In deze film zal niet alleen clo
gesproken dialoog worden opgenomen, maar
tevens zullen door 'n dubbele geluidsopname
de „gesproken" gedachten van de personen
voor het publiek hoorbaar gemaakt worden.
In een scène b.v. zullen wij Norma Shearer,
die de hoofdrol vervult, een liedje zien cn
hooren neuriën, terwijl tegelijkertijd haar ge
dachten door dc geluidstechniek hoorbaar
worden gemaakt.
Een journalist als colporteur
in stofzuigers.
„Of ik al meer m de colportage gewerkt
heb", vraagt de colporteur der X-stofzuiger-
maatschappij, dien ik ga vergezellen op zijn
tocht, en die niet beter weet of ik ben door
zijn maatschappij in voorloop)gen dienst ge
nomen.
Ik antwoord, dat ik een volslagen leek
ben op dit terrein, en dat het voornamelijk
van zijn onderricht zal afhangen of ik al
dan niet zal slagen in mijn poging aan den
sta' van colporteurs in stofzuigers icen
weliswaar nog groen, doch goed willend cn
vooruitstrevend lid toe te voegen. Dit be
roep op zijne ervaring draagt rijpe vruch
ten, want het is nauwelijks gelanceerd, of
ik zit midden in de opleiding
„Kijk eens, wij colporteurs hebben alleen
maar te zorgen, dat de mensclicn interesse
krijgen in onzen stofzuiger, en dat zij een
demonstratie toelaten. Met dc demonstratie
en len verkoop hebben we verder niets te
maken; die dingen knapt dc vertegenwoor
diger op.
Ik geef te kennen de inleiding naar waar
de te genieten, hetgeen mijn gezel, goedkeu
rend knikkend over een aanvankelijk wel
licht niet zoo hoog aangeslagen opnemings
vermogen, met ecnige gretigheid dieper in
zijn leerstof doet ingrijpen.
„Wat wij vooral noodig hebben jc zult
daar straks gauw genoeg achter komen
is klets vermogen en flair om je te introdu-
ceeren. Zoodra je dèngene, dien je bereiken
wil, voor je hebt, begin je te kletsen, als
maar kletsen, en je zorgt dat er geen woord
tusschcn te brengen is, voordat je dc voor
naamste. eigenschappen van ons apparaat
naar voren Iieb gebracht. Want als dc men
schcn hooren, dat je over een stofzuiger be
gint, willen zc bijna altijd iets in het mid
den brengen, en dat kun jc voorkomen door
aan één stuk door te ratelen met een gange
tje, waar zc niet aan raken kunnen".
We hebben dc plaats Aan onze bestem
ming bereikt, een lange straat met gelijk
vormige eentonige gevels.
Mijn inleider controleert in zijn notitie
boekje, bij welk huisnummer hij gisteren
gebleven is; lnj schat mededeelzaam, dat we
vanmorgen het resteerend gedeelte der straat
kunnen doenhij vangt zijn dagtaak tc
half-tien aan met een ruk aan den belknop
van pand 56. Een ongeziene hand opent dc
deur. Aan het uiteinde van de met een
looper belegde trap ontwaar ik een paar in
afgezakte lichte kousen gekleede beenen,
die hun oorsprong vinden in roode huispan
toffels. Het is tegen deze sporen van men-
schelijkheid, dat mijn gezel met een, voor
mij. leek, niet tc evenaarden lijkende rad
heid \an long zijn dagelijksch colporteurs-
gebed inzet, dat zoo blijkt later onver
mijdelijk tot opening heeft de formule....:
.Kijk us mevrouwwe zijn van dc X-
maatschappij.... van de reclame-afdee-
lingvoor ons nieuwe huishoudappa-
raat
De beenen in roodc pantoffels reageeren
niet op dc eerste zinnen; eerst als aan de
lippen van mijn naarstig klanken-braken
den promotor het woord stofzuiger, ontsnapt
is, komt cr leven in, en een stem, vermoe
delijk bij de beenen behoorend, stamelt, iets.
dat op 'n bezwaar lijkt. Deze stameling noch
de daarop volgende, hoewel in meer reso-
lutcn toon vervat, kan echter den woord
voerder naast me bewegen zijn aangevangen
toespraak tc beëindigen. Ondanks interrup
ties cn protesten .eindigt deze eerst, als zij
gekomen is op het punt, waar ze interrup
tie, antwoord en wedervraag gebruiken kan,
ja zelfs van noode heeft om tot eenig resul
taat tc kunnen geraken. Tusschen de stem
van de beenen in de hoogte en mijn metgc
zei ontspint zich dan een korte verhande
ling over stofzuigers in het algemeen en óver
don door ons gcprotcgeerden in het bijzon
der; opmerkingen schieten langs elkaar van
boven naar beneden, van beneden naar
boven
Na wederom een vrij lange alleenspraak
ten beste te hebben gegeven, ontdekt mijn
gezel plots, dat de beenen in de roodc pan
toffels uit liet trapverschiet verdwenen zijn.
en dat zijn gehoor zich geluidloos verplaatst
heeft. Hij haalt de schouders even op, trekt
de deur achter zicli dichtwe staan weer
op straat. In zijn boekje schrijft hij achter
nummer 56 (g.i.) welke letters zijn chef van
avond zullen doen begrijpen, dat nummer
56 geen interesse had.
Van dc bewoonster van nummer 58 zien
wc nog minder dan van haar buurvrouw,
die ons in den steek liet; een stukje hoofd
verschijnt als een flits in het. spionnetje, liet
verdwijnt zoodra we omhoog kijken. De deur
blijft gesloten, en omdat mijn metgezel prin
cipieel niet voor den tweeden keer belt,
boekt hij nummer 58 af als n.l. (niet thuis).
Dc deur van nummer 60 staat open. Een
blozende, welgedane juffer van middelbaren
leeftijd is de. bel aan het poetsen. Ze blijkt
mevrouw zelf te zijn, en nauwgezet luistert
zc naar de toespraak, die als een malschc
regenbui over haar wordt uitgestort; althans,
zij onthoudt zich van elke interruptie. Zij
poetst cn kijkt met welgevallen naar de bel,
die onder haar wrijf bewegingen lekker be
gint te glimmen. Naar ons kijkt zc niet
we zijn lucht voor haar. Als ik begin te ver
moeden, dat. zc hooren noch spreken kan,
knikt, ze ons vriendelijk toe, zegt: „Ziezoo,
da s klaar cn nou ga 'k us eve naar me ete
kijko", en klimt dc trap op; ons dc keuze
latend tusschen blijven en verdwijnen.
De volgende patiënte, die door mijn gezel
met dezelfde blijmoedigheid toegesproken
wordt is humoristisch van aanleg. Tusschen
ons en Jiaar bevindt zich het ijzeren, van
gaatjes voorziene deurbeslag. Op ieder tref
felijke mededeeling onzerzijds lanceert zc op
suikerzoete, kwasi-geïnteresséerden toon
woordjes als „zoo, zoo", „wel wel", „sjonge,
sjonge," „kijk us an"-.... Vermoedelijk weet
zij haar man met zulke niets- en toch veel
zeggende beminnclijkheidjcs zoo nu en dan
tot aan den rand van razernij te brengen.
Den colporteur Aoert zij ten slotte slechts
tot de opmerking: „Als jo zoo'n stofzuiger
van ons hadt, kon je jc mans pak eens fijn
uitzuigen, voordat ie uit visschen gaat". On
der de toevoeging: „Ga jij maar uit visschen,
snert vent," onttrekt zij zich met behulp van
het glazen deurtje aan het contact met de
straat.
We hebben op 13 huisnummers gebeld, 11
personen geheel of gedeeltelijk gezien en
met onverwoestbare opgewektheid toege
sproken, alvorens we iemand kunnen bewe
gen den anderen dag onzen stofzuiger in
levenden lijve te aanschouwen. Ondanks het
feit, dat ze beweert toch niet te koopen,
heeft, mijn gezel, onder de verzekering, dat
het hem niet te doen is iets aan don man
tc brengen, ('t is alleen maar om u eens tc
laten zien) haar woning als demonstratie-
adres geboekt. Van half tien tot half twaalf
uur vangen we twee zulke adressen; dc cir
ca 25 overige, door ons bewerkte, of liever:
door ons ter bewerking bezochte personen
.hebben, elk naar eigen aard te kennen ge
geven, dat zij hun vestingen tegen den de
monstrant zullen verdedigen.
De een geeft zulks te kennen, half uit het
raam hangend en niet. bereid tot afdalen; dc
ander door de brievenbus, die gansch niet
zoo onbruikbaar is voor conversatie-doel
einden als niet-coJportcurs mogen veronder
stellen; een derde met een verontschuldi
genden glimlach om den mond, die zooveel
wil zeggen: „Ik zou je graag wat gunnen,
maar ik kan toch niet blijven koopen", een
vierde onder het langzaam, doch onafwend
baar verkleinen Van dc deuropening, waar-
tusschcn mijn naarstig doorbetoogende col
lega gevaar loopt 't veegc hoofd te kneuzen.
Van ruim 20 woningen zien we slechts
trappen en gangen, cn iets beters dan deur
matten en een enkel stukje traplooper krij
gen we niet onder de voeten. Zelfs niet ten
huize van een nagenoeg kaalhoofdig vrouw
tje, dat de colporteur in den ijver van zijn
betoog tracht tc overrompelen met liet daar
ongewild komisch klinkend motief, dat on
ze stofzuiger ook het haar zoo prachtig
droogt na wassching.
„Hoeveel demonstratie-adressen haal je
op een dag?" vraag ik mijn gezel, als v\e
tusschen twee bezoeken aan den controleur,
die nagaat of we de ons opgedragen laak
naar bchooren vervullen, rapport hebben
uitgebracht.
Vijf a zes gemiddeld. Den een en dag wat
meer, den anderen dag wat minder. Nog 2
nummers en deze straat zit er weer op."
Met denzelfden glimlach van bijna twee
uur terug begint hij opnieuw zijn gebed:
„Kijk us mevrouwwe zijalsof er
geen gesloten deuren en afsnauwende men
schcn bestaan hebben. Ik geloof zelfs, dat
zijn stem nog meer overredingskracht en
blijheid inhoudt dan straks.
Vermoedelijk is mijn mede-colporteur
iemand, die door tegenstand sterker, taaier
wordt.
Tegen twaalf uur op Aveg naar het cen-
traal-verzamelpunt Aan de colporteurs,
spreekt hij over dc menschen, die we ge
zien hebben zonder wi'ok, ja zelfs bijkans
met waardeering, en met begrijpend in
zicht inzake de verhouding van dc men
schcn tot den colporteur.
„Valt het jo niet moeilijk in een goed
humeur te blijven?"
„In 't begin hel? jc daar wel eens mee te
kampen maar al doende leer je. Kwaad
worden na een slechte behandeling levert je
immers niets op, en een volgend adres wil
een opgeruimd gezicht zien. Je moet maar
denken, dat je niet overal succes kunt licb-
bcn, en dat de menschcn overstroomd wor
den met colporteurs
Aldus mijn ervaringen toen ik deel uit
maakte van het leger van stofzuiger-colpor
teurs, dat met een blijmocdigen kijk op het
waarlijk niet altijd bereidwillig en vriende
lijk menschdom zijn dagtaak vervult, en
dag in dag uit, straat in straat uit de deu
ren bezet om den stofzuiger ingang te doen
vinden en om „blik" (geld) te maken.
