RADEMAKER'1
VENICE
107
ASPERGES
FRANQAISE
ONS BIJKANTOOR
DEGEBOORTEEENER GRAMOFOONPLAAT
ftlNTBi
A. J. FORTGENS
BONBONS
^VALENCIA
SOESTERWEG
RENATE MULLER VOOR DE
MICROFOON
Alleen het resultaat van
beteekenis
Advertentiën
RADIOPROGRAMMA
Arts J.BREEDVELD
is verhinderd
VITRAGES
H0FF0T0GRAAF
ASP ERG ETS
L. STOLBERG
EEN van de5 nieuwe soorten
DE HEER TAP
IS UITGETREDEN
H. BRONKE
Stalhouderij
en Autoverhuurinrichting
uitsluitend voor
eigen rekening
FRUIT
MAIS0N REINBOUD
Clifc rüpe rj
GANZEBOOM3'
■i. LAMBRECHTS
NEEMT, ZONDER PRIJS-
VERHOOGING AAN DE
PLAATSING VAN
FAMILIEBERICHTEN
KEITJES, ADVERTENTIES
BERICHTEN,
ABONNEMENTEN
ENZ.
De lacune, die hinder
lijk kan zijn
In een van de vele opnameateliers van
olydor staat Ilja Livschakoff voor zijn
rkest en herhaalt de laatste maten van
,Du kannst so liebenswürdig sein." Over
-«n paar minuten begint do opname van
enate Müller en bet orkest moet voordion
olkomen ingespeeld zijn.
Boven de deur die toegang geeft tot dc
ludio, brandt nog de witte lamp, ten toe
sen dat de opname nog niet begon. In do
rooto zaal, waarvan een muur door zware
ordijnen afgedekt is, staat in bet midden
microfoon, bet alles boorendc oor; vlak
aarbij de minutenwijzer, iets verder de
wee signaallampen, die straks het teckon
uilen geven dat dc wasplaat gereed is voor
ie opname.
Dan komt Renate. Niet als de filmdiva,
lie voor het groote publiek moet optreden,
maar als de eenvoudige, ernstige kunste
nares die bier baar stem voor geheel de
vereld zal vastleggen.
In een paar minuten zijn de voorbereidin
gen achter den rug; de zangeres staat voor
de microfoon, do dirigent heeft den strijk
stok omboog en de eerste maten van de
ieuwsto melodie klinken door de studio.
Livschakoff buigt zich tot vlak voor de
microfoon en bij een nieuwe passage klinkt
alleen de zingende toon van de viool.
m Tot plotseling een van do opname-inge
nieurs afwenkt. Op het oogenblik dat de
egeleiding zachter werd, de viool had moe-
en invallen, miste de violist een halve
iaat. Een gebeurtenis, die voor den toe
schouwer volkomen -verloren ging, wijl het
czicht aanvulde wat bet oor niet hoorde,
laar waarvan de technicus weet, dat straks
p de plaat een lacune zal zijn die, hoe ge-
ing ook, door het oog niet aangevuld, hin
derlijk zal zijn.
Eu alles begint opnieuw.
Het gaat goed, tot Renate Müllers stem
uvalt. Dan, na enkele maten, weer aftik-
-cn. Wijl de zangeres bij een forte passage
et hoofd niet voldoende afwendde, zoodat
jet geluid te sterk werd voor de microfoon.
Zr wordt heen en weer gesproken over de
este manier deze passage te zingen. Wijl
le beste manier voor de microfoon, niet de-
elfgde is als de beste wijze van zingen voor
je werkelijkheid.
Maar in tegenstelling met vroeger, toen
q kunstenaar die zijn eerste gramofoon-
puame maakte, vrijwel geen ervaring op
it uitzonderlijk en merkwaardige gebied
ad, verloopt hier alles vlot Wijl de kun-
tenaarsgeneratie van het oogenblik, door
e geluidsfilm vooral, meer microfoontech-
:ek, dan Bühnentechniek heeft.
En in korten tijd is alles voldoende voor-
ereid om te kunnen opnemen.
Ver weg, in dc opnamecentrale heeft de
ngenieur, via de microfoon dc geheele dis-
ussie kunnen volgen. En dan gloeit plot-
eling de blauwe lamp ten teeken dat de
'asplaat draait, en even lator ook de roode
amp, waarop onmiddellijk de muziek inzet
an het eind van de melodie komt zacht-
'ens op de toenen loopend, een van de bla-
ers naar voren, houdt zijn instrument vlak
"gen de microfoon en speelt Speelt zoo
acht dat ieder oogenblik het gevaar schijnt
dreigen, dat dc technicus weer aftikt; zoo
cht, dat op twee meter afstand geen ge-
nid te hooren is. Dan zet nogmaals de
angeres in, en het orkest sluit met een
rachtig fortissimo.
Twee seconden doodscho stilte, wijl
mmers de snijder op de wasplaat nog de
aatste groeven moet snijden, en dan spreekt
eder opgelucht wijl er geen hinderlijke
toring is geweest wijl men hoopt dat alles
orde is. Renate Müller staat voor den
luidspreker; achter haar dirigent inge-
ieurs en orkestleden. En plotseling klinkt
an dezelfde muziek, die enkele minuten
eleden in werkelijkheid de zaal vulde; het
volkomen wonder van dc vastlegging, de
.eproductio van het geluid. Dan blijkt dat
e spelers, die zoo even niet te hooren was,
dkomen op de hoogte was van de bijzon
eve eischen, die de microfoon stelde. Wijl
^immers niet het origineel maar het resul-
aat hier alleen van beteekenis is.
Ver van het eigenlijke opnameatelier,
lechts door microfoonkabels en luidspre-
verleidingen daarmee verbonden, klopt het
art van deze wondere wereld, dc opname
entrale.
In een hoek is een luidspreker opgesteld,
aaruit alle gcluidon van het atelier hier
oorbaar zijn; enkele schakelaars bedienen
de signaallampen in de studio; schakelen
Jen versterker in, de luidspreker uit. En
in het midden staat, op hoogc houten poo
ien, het instrument waardoor de, door de
microfoon in electrische trillingen omgezet-
ia geluidstrillingen, in de wasplaat worden
Jgegrlft.
Da centimeters dikke, bruingele plaat
Dc zorgvuldig in watten gepakte wasplaat.
draagt deze naam, wasplaats, niet met eere;
want wat de bestanddeelen ook mogen zijn
parafine vormt wel de hoofdzaak bij
enwas komt er niet in voor. In een hoek
staat do kast, waarin de wasplaten, vóór
het gebruik, electrisch op temperatuur ge
bracht worden; want slechts onder zeer be-
paaldo warrateverhoudingen heeft de was-
substantie de juiste zachtheid of hardheid,
zoodat do schrijversstift, zonder veel weer
stand te ondervinden, maar ook zonder uit
ten glijden, de geluidstrillingen in de plaat
kan graveeren. En men hoort hot verschil
wanneer eon proefopname gemaakt werd op
een koude plaat, waardoor het geluid min
der vol, minder zuiver is.
Boven de wasplaat staat, als de weerge
ver bij een gramofoon, de „schrijver" in
principe niets anders dan een „pick-up";
maar hier zoo zorgvuldig geconstrueerd
en eigenlijk ligt een groot deel van het ge
heim van do kwaliteit der Polydorplaten
juist in de constructies van dezen schrij
ver dat alle geluidsfrequenties, tot de
allerhoogste toon, door de driekantig ge
sneden schrijvorstift, in do plaat worden
gegroefd. Natuurlijk zijn dc zwakke raicro-
foónstroompjes niet krachtig genoeg om de
schrijverstift in beweging te brengen; een
merkwaardige laagfrequent-verstcrker, zoo
ruim, dat nimmer een lamp overbelast kan
worden, en van een dergelijken omvang dat
de stroom die er voor den versterker 1100-
dig is, voldoende zou zijn om niet minder
dan tweehonderd vicr-lamps radio toestel
len te doen werken, zorgt voor dc verster
king van deze zwakke trillingen.
Uit den luidspreker hoort men het waar
schuwend tikken van den dirigent in de
opnamestudio; de blauwe lamp in de studio
wordt ingeschakeld, de wasplaat begint le
draaien; voorzichtig wordt de schrijver op
dc plaat gezet en als de roode lamp in de
studio brandt, kan de opnameingenieur
door een koptelefoon het verloop van do
muziek volgen. Langzaam, gcruischloos,
loopt de schrijver in rechten lijn dwars over
de plaat. Als een blond vrouwenhaar krult
de fijne wasspiraal omhoog, om, vlak ach-
tor den schrijver, door een wijde stofzui
gerbuis, weggezogen te worden. De muziek
is ten einde; nog enkele draaiingen van de
plaat; en als de schrijver omhoog gezet
wordt en de luidspreker weer op den ver
sterker geschakeld wordt, klinken de dis
cussies van dc spelers in de opnamecen
trale.
„Moeder en Vader".
Zachtkens, in watten gepakt, gaat de
kostbare wasplaat naar de platenfabriek.
En daar voltrekt zich het wonder der ver
menigvuldiging. Zorgvuldig wordt de opper
vlakte van de wasplaat mot een uiterst dun
laagje grafietpoeder bedekt; de plaat im
mers moet in het olcctrolytisch bad dienen
als kathode. En langzaam slaat dan op de
ze plaat oen dun laagje koper neer. Som
tijds meer dan 24 uur hangt de zware was
plaat in dit bad van kopervitriool; door een
ingenicursmechanisme langzaam op en neer
bewogexi. En steeds dichter wordt het ko
perlaagje, tot eindelijk do plaat uit het bad
genomen wordt en het laagje koper verwij
derd dan worden. En in deze nieuwe kope
ren plaat, staat elk groefje van de originee
le opname als een verdikking, elke verhoo
ging van de wasplaat als een verdieping.
En weer wordt er, langs galvano plastischen
weg, van deze eerste, negatiovo afdruk, den
„vader" een tweede kóperafdruk gemaakt,
de „moeder"; die dus geheel overeenkomt
met de origineele opname. En dan wordt,
voor de laatste maal, van deze „moeder" het
eigenlijke negatief gemaakt, dc z.g. „shell'
waarvan in de groote hydraulische per
sen, dc zwarte plaat gedrukt wordt. Do dun
ne shells men kan immers nu van de
moeder zooveel shells maken als men noo
dig heeft; de „vader" blijft bewaard om mis
schien jaren later weer dienst te doen
worden op koperplaten gesoldeerd, en deze
stempels verhuizen dan naar dc zalen waar
de lange rijen persen staan.
In groote molens is intusschen do sub
stantie waaruit de eigenlijke gramofoon
plaat gemaakt wordt, gemalen. Voor het
grootste deel bestaat deze grondstof uit
shellak, een Indische laksoort, die op be
paalde planten door kleino insecten te voor
schijn geroepen wordt;
Gemengd met zwartsel en enkele andere
vulstoffen wordt do zwarte poedermassa tot
platen van enkele millimeters dikte saam
geperst. En in plaatjes van 1 bij 2 decirao
ter komt de shellakmassa naar de persen.
De arbeider daar hoeft voor zich oon me
talen tafel, die met gas verwarmd wordt;
op dc eenc stempel legt hij een etiket, en
dan.de door de warmte zacht geworden en
incengeknocde shellakmassa. In de andere
stempel komt een tweede groen of bruin
etiket; beide shells gaan in de pers en on
der een druk van meer dan 200 atmosferen
wordt de shellakmassa in elk haarfijn
groefje van het negatief geperst en door
stroomend water afgekoeld; en als onmid
dellijk daarna de pers open gaat, is dc gra-
mofoonplaat feitelijk gereed.
Dan komt de nauwkeurige arbeid van het
polijsten, van de controle vooral. Elke vijf
tigste plaat wordt? boluisterd en wanneer
er een fout blijkt te zijn, gaat men elke
plaat onderzoekend, terug tot de oerste plaat
die deze fout heeft, gevonden is.
In lange rijen staan daar de rokken met
duizende platen; soort bij soort gerang
schikt; telkens komen nieuwe stapels was
platen aan; en onvermoeid malen dc mo
lens, werken dc halfnaakte arbeiders, slaan
do handpersen, aan dc automatische persen
ook, die vier maal zoo snel werken als dc
handpersen, voor hun heete stempcltafels.
En vandaar begint de zwarte plaat haar
weg rond de wereld.
Hoe de geluidstrillingen in de wasplaat worden vastgelegd.
Dinsdag 10 Mei.
Hilversum.
8.01—10.00 Gramofoonmuziek.
10.00—10.15 Morgen wijding.
10.1510.30 Gewijde muziek (Gr.pl.).
10.30—11.00 Solistenconcert Diete Blooker,
zang. Aan den vleugel: Jo Goudsmit.
11.00—11.30 Anny de Hoog—Nooy: „De
Vrouw on haar taak."
11.30—12.00 Voortzetting solistenconcert.
12.01—2.15 Het Omroepkleinorkest o. 1.
van Nico Treep.
2.15—2.45 R. Buys: „Hot groepeeren van
vaste planten en heesters in onzen tuin,
vóór 50 jaar en thans."
3.00—4.00 Knipcursus voor beginners.
4.00—4.30 Pianorecital door Julius Hij
man.
4.30—5.00 Radiokinderkoorzanglcs o. 1. van
Jacob Hamel.
5.00—7.00 Het Omroeporkest o. I. van
Nico Treep. Soliste: Leni Bobbe, viool. Aan
den vleugel: Egbert Veen.
7.007.30 Cyclus: Moderne Fransche Ka
mermuziek, o. 1. van Casper Höweler. So
liste: Lotti Sleurs, sopraan.
Pianobegeleiding: Egbert Veen.
7.30—S.00 Rngelsche les voor gevorderden
door Fred Fry.
8.01— S.30 Accordconmuziek door „The four
Kaeth".
8.30—9.15 „Dolores Divine schuldig of on
schuldig?" Een radio-drama van Kenneth
M. Ellis. Vertaling: W. Vogt. Spelleiding:
Kommer Kleijn. Uitzending van de vierde
zitting van het Gerechtshof.
9.1510.00 Kovacs Lajos en en zijn 'orkest.
10.00—10.15 Vaz Dias.
10.1511.00 Kovacs Lajos.
11.00—12.00 Aansluiting van het café-
restaurant „Haeck", te Den Haag.
Huizen.
8.00—9.15 Morgenconcert
10.00—11.15 Het kunstensemblo o. I. van
.'iet Lustenhauwer.
11.30—1.00 Het Crisis-Congres in Twee
Steden Palace te 's-Gravenhage.
I.00—2.00 Lunchconcert door Het Trio o. 1.
van Piet Lustenhouwer.
2.003.00 Vrouwenuurtje.
3.00—4.00 Modecursus.
4.00—4.10 Gramofoonmuziek.
4:10—4.45 Crisis-Congres.
5.306.30 Concert door de leerlingen van
liet Pensionaat „St. Louis" te Amersfoort.
Het geheel staat onder leiding van J. Rooda.
6.00G.30 Uitzending van het Onderwijs
fonds voor de Scheepvaart te Amsterdam.
7.007.30 „Pinksteren en Vormsel" door
Rector W. Lauwaert
7.45—8.00 Verbondskwartiertje.
8.00—9.00 Het Orkest o. 1. van Johan Ger
ritsen.
9.00—9.15 Nieuwsberichten van het Pers
bureau Vaz Dias.
9.15—10.00 Radiohoorspel.
10.0011.00 Het Orkest o. I. van Johan
Gerritsen.
II.00—12,00 Gramofoonmuziek.
De Heer en Mevrouw
E. DE WIT
VAN DER MAAT
geven kennis van de geboor-
te van hun Zoon
JOHAN HENDRIK.
Soekaboemi, 6 Mei 1932.
N. O. I.
Heden overleed na
een langdurig lijden,
onze lieve Moeder, Be
huwd- en Grootmoeder
Mevrouw
JOHANNA ALEDA
SPARNAAY
geb. RIJLAARSDAM.
Weduwe van den heer
M. SPARNAAY.
In den ouderdom van
66 jaar.
Dr. H. SPARNAAY.
M. SPARtfAAY—
VAN EFFERSN
en kinderen.
Voorburg, 8 Mei 1932.
Woensdag 11 Mei spreekuur
te Houden.
gordijnstoffen, voordeeligo
prijzen, groote keuze
VAAKKNSMARKT lS tS'TKUM2
I I II I Ml
fa. WENTZEL
LANGESTR. 106a TEL. 104
SPECIAAL ADRES
VOOR
BRUIDSGROEPEN
Kallsnlerstnk ol rollado 00 st.
p. p. KaUscoteletten 70 ct.
p. p. Kalisoesters, Schnitzels,
Bliude Vlaken 1-10 p, p.
Knllsfrlcandoau 90 ct. p. p.
Blank, irlsch, rijp, vet kalis-
vleesch. Slagerij BEN PO
LAK, Arnh.str. 12b. Tol. OM.
Weder verkrijgbaar dc
Bergen op Zoomsche
Asp3rges.
ARNH.STRAAT
heek Varkensmarkt TsL Ml.
VERLOTING
„KUNST NA ARBEID"
Op de volgende nos. ltun-
nen in het Sig. „De Luifel"
Beokenst.laan 23 prijnen wor
den afgehaald:
«3, 863, 069, 767, 220, 786, 459,
342, 456, 933. 838, 900, 378, 331,
614, 35-1, 573, 86G, 637, 366, 828,
SOS, 573, 916, 11 en 315.
BEKENDMAKING.
Ondergeteckenden deelen
hierbij mede, dat vanaf
heden
uit de firma BRONKE cn
TAP, Vlasakkerweg.
Het Automobielbedrijf zal
door de N.V. TAP Co.
worden voortgezet.
Beleefd aanbevelend:
N. V. TAP A Co.
Vlasakkerweg 28.
Telefoon voorlooplg 1347.
Fongers 18 inch 50.
24 inoh 55.50
Germaan 24 inch 56.50
Magneet transport 64.
Vraagt prijsboekjes bij
HUIB HOLSTE!JN.
Vlasakkerweg 50. TeL 85.
Ondergeteekende bericht
lat vanaf heden zijn bedrijf
wordt gedrsven.
Aanbevelend,
H, BRONKE.
Hollandsche druiven.
Gondrcinetten.
Tomaten.
Aardbeien.
Kaapsche peren.
Pruimen, Ananassen.
FIRMA LAMBRECHTS
Amh.straat 22 ToL 61.
Mantels en Mantelcostumes
naar maat tegen scherpe
prijzen. Vraagt staalcollectie.
Dames- en
Hearenkloormakorij.
Wijersstraat 1. Tol. 627.
Alsmede Dames Confectie,
Japonnen, Regenmantels,
kousen, handschoenen enz.
Zie étalages.-
Heden ontvangen
de eerste
Dagelijks aanvoer van
vorsche Aardbeien.
K. H. VAN OVEN,
Pnntcnburgerlaan 60.
Cours de Llttératuro
franfaiae
comtemporalne.
Conversation.
Grammaire.
par
Diplómée M.O.
Beekonsteinscbe laan 24.
Slechte
Volrilpc slnaos.
appelen eeven eeal
zoele Omonadc, <8eM
niet voor den smaalt
Ie veel mei suiker
behoed aangezet i
Proeft a eens 1
Zuiver «a
^oedkoojx 1
F?*GAMZE6<Xai]
ZWOLLC^ J
