FILMBRIEF UIT HOLLYWOOD
UIT DE BRUSSELSCHE ONDERWERELD
KRONIEK
MEDISCH ALLERLEI
TILMNIEUWS
Moderne iilmdécors. Gecamou
fleerde bezuiniging. Een inter
view raei Ramon Novarro.
Er is een lijd geneest, dai dc louristen
Hollywood kwamen bezoeken orn dc ter
reinen tc bekijken, wa«,r dc films werden
opgenomen on dat zij wam voor bun geld
kregen. Van dc eigenlijke filmtechniek za
gen zij wel niet voel, maar zij konden ten
minste hun bewonderende oogen richten op
de schitterende décors. Geheele steden ver
lezen soms voor dc filmopnamen. Dit is
nu anders geworden. Als men nu hot Em
pire State Building noodig heeft, wordt er
in dc studio een olieverfschilderij van ge
maakt op glas, die misschien 30 cM. hoog
is. De meest realistisch aandoende filmop
namen zijn soms langs dien weg verkregen.
Echte" décors zijn zeldzaam geworden; dc
geheele mijnstad in „Dynamite"', waar men
de rook uit de schoorsteenen zag opstijgen
en dc grootc bmnonplaats van het konink
lijk paleis in „Parade d'amour" met dc
hoogc muren, die daarachter oprezen, zijn
nooit in werkelijkheid opgetrokken. In
„Union Depot' was men echter door om
standigheden gedwongen 0111 het grootc
spoorwegstation van St. Louis zij betook
op iets kleinere schaal na te bouwen
met de reusachtige wachtkamer en dc win
kels, die nien 111 de Amerikaanschc sta
tions vindt naast de dienstvertrekken, die
overal gebruikelijk zijn. En bij de film
„Sjanghai Express' moesten Amerikaan
schc spoorwagens zoodanig worden opge
verfd, dat zij op de in China gebruikte ge
leken, terwijl bet spoorwegstation van San
Bernardino, ongeveer 100 K.\l. van Los An
geles gelegen, word veranderd, zoodat. het
geleek op het station tc Peking. In bet dal
van San Fernando werd een Chineesoh
dorp opgetrokken en in het Imperial dal
loopt dc baan met dubbel spoor, waarover
de spoorwagons in de film reden en waar
men do machinist zag overspringen op de
onbestuurde locomotief. Maar liet interieur j
van een trein en van het station tc Sjan-
ghai werd in de studio opgebouwd, tenville
van de belichting. Zeer interessant zijn ook
de op ware grootte gemaakte décors van
de film „Scarfacc", die in een achterbuurt
speelt. Men bad grootc moeite om de in
werkelijkheid nieuwe voorworpen er oud te
laten uitzien, de verf moest afgebladderd
zijn cn bet behang op dc muren verscho
ten, behalve op enkele plaatsen, waar iets
gehangen had. Een der scènes speelt in een
straat, waar een spoorwegviaduct overheen
gaat. Het spel van licht 011 schaduw onder
een voorbijrijdenden trein werd nagebootst
door liet zonlicht to laten schijnen door op
een bepaalde manier geperforeerde planken,
die heen eiv.wcor werden geschoven. Het
geluid van een echten trein werd cv later
aan toegevoegd.
Op ware grootte opgetrokken décors zijn
ook hierom zoo zeldzaam geworden, omdat
er bijna geen opnamen in dc open lucht
meer voorkomen. In hoofdzaak moet dit
worden toegeschreven aan de invoering der
geluidsfilms in do open lucht kunnen
allicht storende geluiden do opnamen be
derven doch de belichting beeft er ook
wel iets mee tc maken, want op het witte
doek ziet dc namaak er dikwijls veel „ech
ter" uit dan dc werkelijkheid. Zelfs dc
wocslijnscênes in „Girl Crazy" zijn zoo op
genomen. al moest het werk ecnigc malen
worden stopgezet wegens het geluid van
den op het dak neerkletterenden regen
Bij dc laatste Amerikaanschc films is hot
dc toeschouwers vermoedelijk wel opgeval
len, dat het geluid veel beter doorkomt dan
vroeger. Dn is niet te danken aan een nieu
we verbetering van dc technische installa
tie, doch aan het bekleeden van dc wanden
der 6tudio's met. katoenen mousseline. Hier
mede werden na langdurige proeven de bes
te resultaten bereikt, terwijl uit fotogra
fisch oogpunt drie zachte tinten grijs wer
den aanbevolen. De slof is goedkoop en
zelfs wanneer zij op een raam gespannen
wordt en men er hei licht op laat vallen,
maakt zij nog den indruk van een stevigen
muur. Zij weerkaatst het goluid echter niet
zooals een muur, doch absorbeert het en
zij weerkaatst ook het licht niet en geeft
dc fotografen daarom weinig last.
Deze vernieuwing beteekent bovendien
een bezuiniging. Een bekende figuur uit dc
filmindustrie zei onlangs, dat hij zoodoende
in zijn studio jaarlijks een bedrag van 2500
dollar kon besparen op verven. Sommigen
moenon, dat bezuiniging ill Hollywood al
leen maar eeh onderworp van gesprek kan
zijn en nooit een feit, doch dergelijke uit
latingen zijn teokenend voor den verander
den toestand en voor de veranderde opvat
tingen met betrekking lot geld. 2500 Dollar
cn dat over den tijd van een jaar dat was
iets, waar vroeger niet over gedacht en ze
ker niet over gesproken werd; hoogstens
sprak men er over in verband mot een uit
gave en dan in den vorm van. „liet kost
maar 2öp0 dollar".
Een interessante nieuwigheid bij bet be
kleeden der studio's is ingevoerd door
ecnigo binnenhuisarchitecten te Los Ange
les, die van kostbare houtsoorten uiterst
dunne laagjes van misschien een kwart
millimeter dikte appliqueeren op goedkoop
hout. Ten behoeve van de studio's worden
die laagjes hout op stof geplakt; het geheel
blijft dus goed buigzaam, maar maakt oen
indruk van grootc stovighcid en kostbaar
heid. Goedkoop is het nog wel niet, maar
zelfs de oppervlakkige toeschouwer ziet wel
dat hier hout van dc allerbeste kwaliteit is
gebruikt.
Verder wordt in de studios veel gebruik
gom aak t van bedrukt katoen in plaats van
behangselpapier, alweer omdat, het geluid
dan beter geabsorbeerd wordt. Natuurlijk
wordt met al deze maatregelen over bet
algemeen tevens bezuinigd en sommige
filmmaatschappijen geven dit ook openlijk
loe, terwijl andere bet met alle kracht ont
kennen. Dit laatste komt, doordat het pu
blick nog maar al tc dikwijls de waarde
van een film afmeet naar hel bedrag dat
er aan besteed is. Ieder herinnert zich nog
wel don tijd van de „million dollar pictu
res". Op den duur was ook dat geen vol
doende reclamo en werden nog gróotere
bedragen genoemd. Het record van alle tij
den werd behaald door dc film „Heli's An
gels", die -4 millioen zou hebben gokost. In
werkelijkheid kostte zij nog niet dc helft
daarvan en dat nog alleen, omdat juist in
den tijd, dat men aan deze film werkte, de
geluidsfilm werd ingevoerd, waardoor zij
driemaal moest worden opgenomen. Dit
idee, dat een film vooral geld moet kosten,
trachten vele filmmaatschappijen te hand-
havén, hoewel zij aan den anderen kant
hun aandeelhouders ervan willen overtu'
gen, dat zij toch werkelijk al het mógelijke
doen om te bezuinigen. Zoo werden de sa
larissen tusschen de 50 en 100 dollar per
weck sterk verminderd, maar niet de sala
rissen der „executives", die in de duizenden
loopon. Dai hierdoor grootc ontevredenheid
wordt gewekt, Hprockt wel vanzelf.
Het is zeer opmerkelijk, dat er nog altijd
zooveel Wild-West films worden gemaakt.
Zeker, op Broadway zal men ze niet ic zien
krijgen, doch op het platteland worden zc
meer vertoond dan welk ander genre ook.
Gewoonlijk ziet men daar op één voorstel
ling twee films, w.o. één Wild-West-film
en Tim Mc Coy, Buck Jones, Tom Mix en
Ken Maynard sluiten nog steeds contracten
af voor minstens zes films tegelijk cn soms
voor eonige tiêntalion.
In verbond met. do tegenstrijdige geruch
ten, die er over Ramon Novarro de ronde
doen, hebben wij hem bezocht. Wij had
den gehoord, dat deze populaire filmster, die
zich reeds tien jaar hoeft gehandhaafd op
hei witte dook misschien wol omdat hij
al d 11 tijd geweigci'd heeft, meer dan twee
films per jaar tc spelen zich thans zou
terugtrokken. Wij vonden hem zacht voor
zich heen zingend aan dc piano; hij draai
de Zich eenigszins verbaasd om en stond
toen raci een glimlach op.
„Wat U gehoord hebt. is gedeeltelijk
juist", antwoordde hij op mijn uitoenzetting.
„Ik ben nu 33 jaar. Dat is tamelijk oud
voor een leidende figuur in Hollywood. Ik
wil mij terugtrekken, voordat mijn popu
lariteit gaat tanen. Mijn nieuw contract
met, de M.G.M. is dan ook slechts voor één
jaar afgesloten. Ik zal misschien nog slechts
één film maken. Daarin speel ik samen met
Rupc Velez, maar dan als broer en zuster.
De band tusschcn broeders cn zusters
wordt naar mijn mccning veel te weinig
lot onderwerp van een film gekozen".
„Wat zijn Uw plannen na afloop van dit
contract?"
„Ik wil dan régisseur worden. Ik voel
veel voor dal werk en heb reeds eenige
Fransche en Spaanscho filmedities geregis
seerd. Ik wil hu ook oorspronkelijke films
réglaseeren. Maar ik zal er niet zelf in mee
spelen. Dat is te veel voor één mensch. Ik
heb dat ondervonden bij die Fransche en
Spaanscho edities: ik was dag en'nacht in
touw, want 's avonds moest ik bet afdraai
en van de proeven bijwonen".
„Ik heb pu tien jaar voor do film ge
speeld de beste jaren van mijn leven.
Maar het is doodend voor de eerzucht. Mijn
films waren to weinig mijn eigen werk cn
teveel dat van den régisseur of fotograaf
of van andere leidende personen. Ik wil
meer zelfstandig kunnen werken cn me
zelf in mijn work kunnen gevon op mijn
eigen manier".
Bij een bezoek, dat hij onlangs te New
York bracht, kon hij zichzelf nog eens zien
ih „Ben Ilur" als geluidsfilm. Hij verklaar
de, dat het oen teleurstelling was, in zoo
verro dat hij zichzelf zag, zooals hij in 102*
was, toen ae filmkunst iets genee! anders
was dan tegenwoordig. Ramon Novarro was
danser ih een ballet, toen bij in 1921 zijn
eerste kans kreeg om bij de film to komen.
Rex Ingram zoch een geschikt persoon
voor de hoofdrol vin „Omar Khayam" en
vond bij hem de durf en vrijmoedigheid,
welke voor die rol werden vereischt.
Brussel, Juni 1932,
Brussel hoof», zijn onderwereld, zooals
Berlijn cn Parijs cn Londen. Zijn wereld
waar hartstocht en geweld in al hun vor
men den hoofdtoon aangeven. Niet het ge
boefte dat 's nachts in appartementen in
breekt, eenzame vrouwen overvalt of met
revolver en mes kassiers neervelt cn be
rooft. Dit is het uitschot van dc onderwe
reld. de logcre klasse Wat wij bedoelen
is de „hoogerc" klasse, zij wier leven van
vadsigheid buiten dc wet staat, wier „werk"
het is alle lagere instincten in den mcnscb
te cxploUeercji: handelaars in „coeo". ex
ploitanten van geheime speelholen, soute
neurs. Het is een wereldje op zichzelf dat.
het mag wel worden gezegd, tc Brussel,
zonder voel last tc ondervinden, leven kan.
Niet Ucelcmaal ongemoeid, maar met zoo
veel kansen om aan dc politio tc ontsnap
pen dat men gerust aannemen kan dat
Brussel bij dc internationale corporatie van
gangsters, om dc hecren zoo te noemen, als
een plaats van pais cn vrede is aange
schreven. De periodieke schoonmaak, die
do politio onderneemt, is niet doelmatig go
nocg om de stad tc zuiveren juist van dit
volkje dat zich, behendig, in schijn weet te
gedragen naar dc wettolijke voorschriften
cn waartegen dc overheid onmachtig staat
De stad Brussel beschikt over een reehor
chedienst, dien zij zelf bekostigt. Het parkot
te Brussel heeft een boproefd korps van re
chercheurs met een ijzeren discipline. De
gendarmerie tc Brussel heeft een afdeehng
die uitsluitend werkt om de gevaarlijke cic-
menten van dc bevolking te bewaken, ter
wijl ook de olgemeene söreté samenwerkt
om vooral de vreemdelingen in dc gaten
te houden. Doch dit is nog lang niet vol
doende om de bedrijvigheid van de in het
geheim werkende bandieten te onderdruk
ken. En zoo is hot de politic nooit gelukt
dc tastbare bewijzen in handen to krijgen
van het beslaan van de „Club des 13", dat
een waar syndicaat was cn meer dan
waarschijnlijk, nog is van souteneurs.
De ..Club des 13" had den vorm aange
nomen van een private club cn had een
onderdak gevonden in een gebouw nabij
het. Noordstation. Do witte lichtbol voor
de deur was als een magneet, dio alles tot
zicli trok wat in dc onderwereld zijn
brood „verdient". Op zekeren dag werd er
gevochten en geschoten, na een twist. Een
anderen dag ging hot er akeliger toe. Een
van dc trouwe bezoekers van het clublo
kaal. een vreemdeling, kreeg bezoek van
een onbekende. Deze liet zich door oen be
diende aanmelden. Er werd even getwist,
Toen weerklonken revolverschoten. Dc bc
zoeker had den andere neergeschoten en
was gevlucht. Het slachtoffer leefde nog.
Aan do politie weigerde hij te zeggen wie
zijn aanrander was en hij nam het geheim
met zich in het graf.
Deze aanslag was de wraakoefening van
de „Club des 13". Net a!s in oen roman van
Wallace. Dc „Club des 13" eischte nale
ving van haar statuten, of anders was het
ordewoord „zigouillé". Vreeselijkc statuten,
als van slavenhandelaars. Het. syndicaat
had zich de „exploitatie" van de Brussol-
sche „straatmarkf verzekerd en alle sou
teneurs waren ge mden zich als lid te la
ten inschrijven, terwijl een van dc meisjes,
dat zich onafhankelijk wou houden, zoo ge
terroriseerd werd, dat zij er spoedig het
bijltje bij moest neerleggen en zich gedroeg
volgens do voorschriften van het syndicaat.
Dat kwam voor haar hoofdzakelijk hierop
neer. dat zij zich onder de „bescherming"
moest plaatsen van een lid van het syndi
caat. cn zonder diens toestemming 111 geen
betrekking mocht treden ten opzichte van
een ander lid van de broederschap. Want
deze heeren beschouwen zich als dc recht
matige eigenaars van dc meisjes. Zij zelf
waren gehouden hiervoor een bijdrage to
betalen aan de kas. In ruil genoten zij ver-
dor nog allerlei „voordoelen". Wanneer zij
zonder meisje waren kregen zij adressen
van „interessante gevallen". Zelf konden
zij adressen bekomen om het meisje van
dc hand te doen, wanneer zij het minder
Interessant begonnen to vinden. En dit te
gen een vast minimum tarief. Maar als
grootste voordeel gónoton zij van dc ter
reur, die het syndicaat verspreidde cn had
den zij de zekerheid, dat zij financieel goed
werden gediend. Want het syndicaat had
ook vertegenwoordigers tc Gent, tc Ant
werpen, te Ostcnde, te Spa. In elk gevat
moesten de slachtoffers opnieuw in hun
handen vallen. En in elk geval van last
mot de politie was het syndicaat er om dc
proceskosten tc dragen, om den gearres
toerde uit de gevangenis te houden, kort
om als een bondgenoot in den nood. Een
vereeniging voor onderlinge» bijstand...
Wij zullen er niet nader op ingaan.
Het is pas na de aanslagen, dat de politic
er is achter gekomen door dc bckentonis
van oen der meisjes aan een harer indlca-
tours, dat een dergelijke club bestoud. En
op zekeren dag werd een grooto operatie
verricht. De recherche van het parket deed
bij het ochtendkrieken een inval in dc wo
ningen van do als leden aangeduido perso
nen, ln het clublokaal, bij den voorzitter en
socretaris. De advocaat werd ongemoeid ge
laten. Men had do hoop de briefwisseling
en do documentatie van do bende in ban
den tc krijgen. Maar de opzet mislukte. In
plaats van alleil te kunnen beschuldigen
van een speciaal vergrijp, in vereeniging
gepleegd, moest het parket zich vergenoe
gen met enkelen te arresteeren, op grond
van „vagabondage spécial", speciale land-
loopcrij, dat een delict is, hetwelk ten laste
gelegd wordt van allo souteneurs, waar
van het bewezen is dat zij als zoodanig le
ven. Het was een „chic" gezelschap dat
voor den politierechter defileerde. De mees-
ton beschikten over een zware zes-cylin-
dcr auto om naar het gerechtshof lo ko
men. Maar van al de „slachtoffers", die
voor den politierechter defileerden, was er
niet een, die baar vroegero verklaringen,
Iets over de aeslhelischo chi
rurgie.
De aeslhelischo. chirurgie» heeft reeds me
nig succes behaald waar het erom ging,
misvormingen van gezicht of ledematen uit
den weg tc ruimen. Do lange lijst van ge
slaagde operaties dwingt lome cv onze eer
bied af, waar deze tak der medische eten-
schap nog zeer jong is. Veler der. ken, dat
do aesthctischo chirurgie slechts dient om
lcelijke neuzen of monden en wallen on
der de oogen te verbeteren, doqli zij bewijst
de monschheid veel grooterc diensten door
werkelijke misvormingen weg tc nemen,
zoowel de aangeboren als de door een onge
luk verkregen misvormingen. Met name tij-
dons den wereldoorlog bleek do aestheti-
schc chirurgie van onschatbare waarde te
zijn. Vele ongelukkigen kregen daardoor
bun boop on levensvreugde terug cn... de
kans om zichzelf door hot. leven tc slaan
en niet afhankelijk te zijn van liefdadigheid.
Hoo ver de aesthctischo chirurgie juist in
den laatstcn tijd nog weer gekomen is, blijkt
o.a. uit het feit, dat. zelfs het onzichtbaar
maken van littcekens niet meer onmogelijk
is. Er blijven weliswaar nog kleine litteo-
kens over, doch deze hebben weinig inccr
tc betoekenen. En alles, wat lot dusver
reeds bereikt is, geeft ons reden tc over om
de toekomstige ontwikkeling van dezo tak
der medische wetenschap met veel vertrou
wen tegemoet to zien.
Een eenvoudig middel tegen
puistjes.
Do koolhydraten in ons voedsel, waartoe
in de eerste plaats suiker en zetmeel be
lmoren, oefenen volgens do jongsto onder
zoekingen ook oen gunstigen invloed uit
op de talkklieren der huid. Een dieet, dat
rijk is aan koolhydraten, heeft een sterk
verhoogde werkzaamheid dezer klieren ten
gevolge, wat vooral van belang is, wanneer
men last heeft van puistjes.
Electriscb slapen.
Prof. Dr. Hess te Zurich hoeft door proe
ven op dieren aangetoond, dat men ver
moedelijk binnen afzienbaren tijd slape
loosheid kan genezen met behulp van elec-
tricitcit. Bij dc proeven vielen de dieren
in een diepen slaap, 11a ongeveer ander
half uur te zijn behandeld met bijzonder
dunne electroden. Thans zal dc geleerde
oen serie proeven ondernemen om vast te
stellen, of clectriciteit ook op menschelijke
hersenen een dergelijkcn invloed heeft.
Het weerstandsvermogen van
onze beendoren.
Een tusschon twee steunpunten vrij op
gehangen dijbeen kan in elk geval met een
gewicht van 390 K.G. worden bezwaard;
eerst wanneer dit gewicht ongeveer 100 K.
G. bedraagt, breekt het. Bij draaiing is het
weerstandsvermogen van het been echter
veel kleiner; in dat geval zijn 89 K.G. reeds
voldoende om het te breken.
tijdens het onderzoek afgelegd in het ka
binet van dc commissarissen, durfdo hor
halen. Zij verklaarden precies het tegen
deel. Zoo sterk was de terreur. Slechts een
paar van de beschuldigden konden in dezo
omstandigheden voor een tweetal jaren
naar de strafkolonie van Merxplas worden
gOvSfuurd. Schijnbaar heeft de club opge
houden te bestaan. Dat is een van de zij
den van dc Brussclscbc onderwereldbedrlj-
vigheid. Cocaïne-, morphine- en alcohol-
handel is er een andere. Maar hierover ver
tellen wc een anderen keer.
Jan Steon, roman door C. J
Kelk.
(„I)c Spieghel"), Amsterdam.
„Het Kompas", Mccholcn).
Onze „jongeren gaan romans schrijven,
cn het zijn biografische romans, in na
volging van het buitenland. Daar grijpen de
schrijvers gaarne, zoonis men weet, naai
de grootc wereldfiguren Ludwig's „Napo
leon", Wasserra&Tm's Columbus", Rein-
hardt's „Elconore Dusebest van al mis
schien, hoewel hij nu juist géén grooto fi
guur is geweest „Fouché" van Stefan
Zweie. liet is een bewijs van onzo volks
kracht en van de goede nationale gezind
heid onzer jongere auteurs dat zij zich aan
getrokken gevoelen tot hetzelfde genre,
hunne aandacht richten op dc krachtige,
markante en bijzondere persoonlijkheden
welke in xrocgeren tijd ons eigen Holland-
sche lc\cn typccrcnd vertegenwoordigd
hebben. Deze zijn niet gering in aantal
noch onbeduidend van menschelijkh'eid, en
wanneer ze romantisch cn picturaal ge
plaatst worden in den tijd waarin ze leef
den, kan er een geheel0 wereld opbloeien
van sterk cn schoon Hollandsch volksbe
staan. Ik sprak hier vroeger reeds over de
„Rembrandt" van Thcun de Vries, maar
daar is bijvoorbeeld ook dc onlangs ver
schenen roman van Constant van Wesscm
over Daendels, een zonderling cn sterk
stuk menschenlevon, dat door Daendels
heen een beeld geeft van de oud-Holland-
sche kolonisatiemacht, ook van do onmen-
schelijkheden die onder den doem van dien
macht bedreven zijn, een verhaal dat
daardoor evenzeer een spiegel onzer volks
ziel is geworden als de levensroman van
Hollands grootste glorie: Rembrandt.
Men kan er van overtuigd zijn. dat Thcun
dc Vries zijn boek over Rembrandt en Kelk
zijn verhaal van Jan Steen geheel onafhan
kelijk van elkaar geconcipieerd en geschre
ven hebben, cn niettemin is er tusschcn
hunne beide werken een duidelijke over
eenkomst, die zich nog tot iets meer uit
strekt dan tot het onderwerp alleen. Beide
plaatsen ze het kunstenaarschap als een
noodzakelijke, maar wilde uitbloei temid
den van het krachtige ongegeneerde, cn
toch in-den-grond naar afgopasto bur
gerlijke ideeën, georganiseerde leven van
het Oud-IIollandsch gemecnebestpdc on
maatschappelijkheid van den kunstenaar
geraakt hier aldoor in conflict met een ge
meenschap, die wel juist uit eigen opstan
dige kracht zich had vrijgevochten (en wier
geestelijke voortzetting die kunstenaars
levens eigenlijk waren), maar waarin toch
ook onmiddellijk de tendenzen groeiden
van nieuwe geestelijke, zedelijke en vooral
maatschappelijke gebondenheid. Dc Hol-
landsclic steden van dien tijd herbergden
een burgerij, die zich door dc begeerte tot
eigen oorspronkelijk leven geëmancipeerd
bad uit vreemde moreele en sociale over-
heersching; hare wilde, recalcitrante krach
ten bleven met verdiepto spanning nawoo-
lon in een paar enkelingen, al vroeg in
Erasmus (die eigenlijk niet goed durfde),
later in Breero (die te jong stierf), duide
lijker en verder-dragend in Rembrandt cn
Jan Steen. Zij waren de late weerbarstige
spruiten van een weerbarstig volk, dragers
misschien van het beste oud-Hollandsch
volksbezit (den drang naar vrijheid van wil
en geweien), maar toch weer verdoolden
onder hunne tijd- en lnndgenoot.cn. Hierin
ligt dc tragiek van beider leven cn aan
deze tragiek ontsproot het diepste wezen
van hun kunstenaarschap. Ilun persoon
lijkheidsgevoel liep zichzelf tc pletter in een
wereld, die juist aau het persoonlijkheids
gevoel zijn ontstaan te danken had; in
dezen heimeiijken, maar zwaren strijd
groeide Rcmbraudt uit tot een donkere stil
le reus, donker en stil naar buiten, maar
innerlijk de drager van eigen klaloronde
lichtvisioencn,011 Jan Steen werd. op
lager niveau, de incarnatie eencr dikwijls
geforceerde levensblijheid, waarachter zich
dc pijnlijke tegenstelling met dc anderen
niet minder tragisch uitvocht.
Het is con groote verdienste van Kelk,
dat hij in zijn roman deze onder lach cn
kwinkslag gecamoufleerde tragiek van Jan
Steens leven met smartelijke zekerheid
laat uitkomen, zóó, dat ge het tenslotte als
een onafwendbaar noodlot ondergaaf. Daar
om lijkt mij de vergelijking van dezen men-
schciijken, al tc menschelijkun schilders
figuur met den Pallieter onredelijk en zelfs
onrechtvaardig. Wat in Pallieter allereerst
treft, is het durend- hooggestemde van een
heidensche zinnen-verrukking, Pallie-
ter's leven bezit alleen licht en geen scha
duw, cn door het ontbreken der tegenstel
ling gaat men tenslotte in vermoeidheid
aan deze uitbundige plaisanterie twijfelen;
dan wordt Pallieter de incarnatie van een
idee, maar hij is geen aanvaardbaar levend
mensch meer. In dezen Jan Steen echter
slaat dc levensblijheid op mènschelijke wijze
omhoog, cn zij eindigt ook op menschelijke
wijze, namenlijk in haar tegendeel: duis
ternis en ondergang.
Hot is, ziedaar! een kostelijk boek. Reeds
in dc laatste hoofdstukken vindt ge den
jongen Jan in gedurigen strijd tegen het.
bolwerk der burgerlijkheid: zijn vader en
diens stevig maatschappelijk aanzien. Want
al was dio stoere mcestcr-brouwer Havick
Steen een goed-rond oubollig man, zijn so
cialc positie was in welgesteldheid en wijze
rust onaantastbaar gefundeerd; hij wist
dit, ging cr trotsch op, cn wilde haar in
ongeschonden glorie overdragen op zijn
kind. Maar in dat kind woelde al jong de
begeerte om kunstenaar te worden en hij
trok het losse vrije leven in der schilders
van Haarlem en Amsterdam; hij zoekt de
jolijt cn het vlot vertier, de boerenkermis
sen en de herbergen, en tenslotte haalt va
der Steen den verloren zoon terug, plaatst
hem rustiglijk weer in het ouderlijk buis,
waar hij een atelier krijgt, zeker!, maar
waar hij tevens gedwongen wordt tot een
soort degelijke maatschappelijke functie: do
collega's van vader, alle statige leden van
hot eenvaardig brouwersgilde, heeft hij één-
voor-één te portrettccren! De deugniet weet
er een eind aan tc maken door ze flets uit
blauwe koeienoogen te laten kijken cn dc
zware neuzen in stevig karmijn te laten
karbonkelen. Dan zegt hij andermaal het
ouderlijk huis vaarwel cn komt bij Jan van
Goyen in Den Haag, waar hij niet alleen
door Van Goyen's kunst, maar ook door
zijn dochter Grietje bekoord wordt. Zc
trouwen, krijgen haastig kinderen en er
komt natuurlijk armoede cn gebrek; va
der Steen moet nogmaals helpen. Maar zijn
hulp heeft weer een maatschappclljk-pae-
dagogischen tendenz. Kan het anders? Dat
is zijn wapen in den strijd met het kunste
naarschap van den zoon. Hij zet Jan en
dien? jonge gezin in een brouwerij te Delft;
daar kan de Jongo man-cn-vader einde
lijk tot „eerlijke arbeid" komen! Inderdaad
is er een tijdlang ru9t en welstand, maar
Jan's uitbundige levensvreugde wordt er
mede lam geslagen, en in wanhopige, doch
altijd goedlachsche opstandigheid verdedigt
hij zichzelf. Dit is de tijd van don echten
Jan Steen, den Jan Steen, wiens men-
schelijkheid een symbool, wiens leven bijna
een legende zou worden. Hier liet hij do
eenden fladderen om wat ruchtighoid in
zijn bedrijf tc brengenweer trekt hij
weg naar Haarlem, zit er nogmaals in den
kring der losse, leutigo gezellen, maar in
middels beweegt zijn leven zich reeds ang
stig bergafwaarts, cn als zijn vrouw
gestorven is, cn hij het waagt te hertrou
wen, gaat het alles nog sneller achteruit,
totdat do dood liem, even na zijn vijftigste
jaar, verlost.
Een mislukt leven? Ja, maatschappe
lijk gezien, maar niet mislukt in wat hij dc
wereld bracht. Ook dit kunstenaarsbestaan
hebben wij tc beschouwen als een offer,
waarmede voor dc geheele menscbheid een
kostbaar bezit veroverd werd. Uitstekend
zijn naast hem tevens do bij-figuren zijner
leermeesters: Dou, Van Ostade, Van Goyen,
en prachtig ziet ge achter zijn beeld, in
verder horizon, een stuk historisch volksbe
staan zich ontwikkelen en afspelen.
Do schrijver van dit bock was vroeger,
onder hel pseudoniem Thomas Beker, dc
dichter, die eens van zichzelvcn gezongen
heeft"
Ik ben dc troubadour
van jonge zonnedagen,
Ik zing, ik zing bravour
aan al mijn nederlagen.
Hij zou dezo eigen woorden als motto
tobben kunnen gebruiken voor dit levens
verhaal van Jan Steen. Ook hier leeft eon
troubadeur van licht en vreugde, een
dio nederlagen leed, zware maatschap
pelijke cn menschelijke nederlagen, maar
die zc glorieus overwon in de onverganke
lijke waardfc van zijn levensarbeid.
HERMAN POORT.
