DE VERZORGING DER ROZEN
BABEL-LES-BAINS.
WAT KOST DE FILM?
ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOMANS Utr.str. 15 Tel. 483
Wij vertegenwoordigen de bekende
S3UCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
DE GESPROKEN KRANT
Nice, 19 Juni 1932.
Nauwelijks hebben de laatste Engelschen,
die per sé voor de Ascot-races weer in hun
vaderland terug moeten zijn om te consta-
teeren, dat geprezen zij den hemel de
mist er nog altijd is, alleen maar een nuan
ce lichter geworden, hun koffers gepakt of
de hotels zwermen alweer vol met een heel
ander slag menschcn. Ditmaal geen kouwe
lijke, rimpelige, een beetje aftandsche
Lords en Ladies, doch een jong baders-volk
in wijde leikleurige pyama's en witte shirts,
van alle hoeken van do wereld gekomen.
Doch waar vandaan ook, het volgende heb
ben ze allen gemeen: zij willen allen zoo
weinig mogelijk kleeren dragen, zooveel
mogelijk in. aan en op het water vertoeven
en zoo snel mogelijk hun huid den kleur
eens congo-negers zien aannemen. Niets of
niemand belemmert hen in die idealen.
Noch de overheid, noch de zon werpen roet
in het eten. Tot op zekere zeer ruim geno
men grenzen laat men leder vrij in zijn te
nue, of afwezigheid daarvan, en zon
is er altijd in daverenden overvloed.
Daar liggen wij dus in een bonte Babel-
sche kolonie, allen koninklijk gezalfd met
goudkleurigo olijfolie, dio de hoornen voort
brengen, welke wij daar op de helling zien
groeien. Deze goddelijke gave. die kostelijk
hulp bij het bereiden der spijzen en voed
sel tevens voor den huid, weert den zonne
brand cn bevordert het bronzen der gelaats
kleur.
Als een van de laatste komen Franzi en
Mizzi, de Oostenrijkers, aangestapt. Ilij re
kent het zich tot duren plicht met een bui
ging alle dames langs te gaan, die hij nu
langzamerhand wel kent maar er geen
woord mee kan wisselen, cn ze mot ecnig
ceremonieel de handkus te geven. Hij, even
als Mizzi spreken slechts hun modulatie-
vol Duitscli, dat hij, mèt zijn gemsleeren
Tiroler-broek uit zijn Karnthner bergen
meegebracht heeft. Hun beste vrienden,
niet dat zij er ooit een woord mee gespro
ken hebben, maar wie weet hoe bevorderlijk
dat juist voor de vriendschap is, zijn
Charley en Will, de beide Engelschen uit
Devonshire, die hier permanent wonen en
beweren componisten te zijn; doch waar
van nooit iemand eenige geproduceerde mu-
zikalen klank gehoord heeft dan het klin
ken van hun wijnglazen in de café-tjes aan
de haven. Zij met hun Engelsch, dat zij uit
sluitend spreken, en Franzi cn Mizzi in het
Oostenrijksch waarin zij elkander over en
weer niet verstaan, begrijpen elkaar deson
danks in hun jeugd en levensvreugde uit
stekend cn grinniken elkander op overtui-
gendo wijze toe.
Hoewel niemand het Italiaansch machtig
is. wordt niemand zoo goed begrepen als
signora Teresa, de Italiaansche. Een eerste
klas donker-oogige schoonheid, en dat ver
klaart veel. Zij behoeft maar even zoekend
om zich heen te kijken en er worden haar
een dozijn flacons olijf-olie toegestoken.
Loopt zij langzaam cn gracieus naar do zee,
dan gaan opeens alle heoren ook zwemmen
on zijn bereid haar tot 'Sardinië te begelei
den. Maar signora Teresa heeft bet nog
nooit verder gebracht dan den rand van het
water. Daar houdt haar moed op en bekijkt
zij met een betooverende hulpeloosheid do
rood-gelakte nageltjes van haar teentjes als
zij om beurten haar voeten tot den onkel
heeft laten overspoelen cn wijst op haar
hoofd. Twee, drie dames stoken haar een
badmuts toe maar zij lacht zachtzinnig en
charmant, doch weert af. Dat is bet niet.
Eigenlijk weet signora Teresa zelf niet goed
wat zij ieder keer als excuus zou moeten
verzinnen om niet te zwemmen. Maar doen
zal zij bet zeker nooit; maar wij allen zul
len telkens opnieuw haar mot alles van
dienst willen zijn, omdat wij instinctmatig
voelen, dat er een hulde past aan de
Schoonheid. Als zij na cenigon tijd over
haar nog altijd kurkdrogo® badpak een
droom van een strand-pyama heeft aange
trokken en na ons stuk voor stuk innemend
glimlachend goedendag te hebben toege
knikt, gracieus het bergpad opwandelt cm
in vijf minuten weer in haar vaderland te
zijn, laat zij even oen leegte achter
Maar onmiddellijk zorgen Serge, Wladi-
mir, Olga cn do hcclc bende luidruchtige
Russen voor afleiding. Zij komen met min
stens vijftien, cn wij, die bun geschiedenis
kennen, zien ze een beetje verteederd stoei
en en ravotten. Tien jaar geleden hebben
zij, allen leden cener familie, elkaar in Con-
stantinopel vaarwel gezegd na uit bet. bran
dende revolutionnaire Rusland gevlucht te
zijn. Daarna gingen zij in de verstrooiing, en
komen nu als bank-directcur uit Londen,
als bezitter van een modemagazijn uit Pa
rijs, als automobielhandelaar uit, Rome, als
dokter van de Goudkust en als portret
schilder uit New-York voor het eerst aan
de Cötc d'Azur weer bij elkaar, waar zij el
kander rendez-vous gegeven hebben. Zij
verlaten elkaar geen oogenblik, doch als
straks de twee wonderlijke maanden om
zijn, vliegen zij weer naar alle hoeken van
de wrereld. Tot wanneerEn onder
welke omstandigheden „Nitsjcwo.
Voorloopig zwemmen de twee broers Serge
en Wladimir dagelijks als twee reusachtige
otters een half uur heen naar de haven,
gaan daar glimmend van het water cn mot
een wat Mongoolschen grijns, die hun oo-
gen scheef doet trekken, op de rotsblokken
bij den toren zitten uitblazen. Dan, voor ons
op het strand allengs grooter wordend,
zwemmen zij hun half uurtje weer naar den
plek van uitgang terug. Mrs. Peterson, de
Amerikaansche heeft van hun bekendheid
met de Engelsche taal gebruik gemaakt om
ben op Yankee-wijzo direct met een soort
interview op bet lijf te vallen „Wat vindt
u van het bolsjewisme
Maar daarna is zij bij mij baar beklag
komen doen. „Verheelt u, deze monschen
hebben onder de revolutie geleden en we
ten niets anders te doen dan rnaar zoo een
beetje te lachen als je hun die vraag voor
legt. Bij ons in Amerika hebben twee mon
schen als ze samen zijn het altijd direct
over het bolsjewisme on welen dan drom
mels goed wat zij er van zeggen moeten.
Terwijl deze Russen...! Ik begrijp het
niet....-" Ik haal mijn schouders maar
eens op en Mrs. Peterson begint zonder
overgang over bét probleem, dat haar als
lood zoo zwaar op den geest schijnt te lig
gen. „U weet, mijn baby is nu zoo ver dat
hij ieder oogenblik kan beginnen te spre
ken. Mijn man cn ik praten thuis natuur
lijk altijd samen Engelsch; de nurse is een
Duitsch-Zwitsersche, die Fransch tegen het
kind praat maar Dui.tschc liedjes voor hem
zingt, mijn kamermeisje is een Italiaan
sche, de keukenmeid een Decnsche. Weet u,
welke taal het arme kind zal gaan spre
kenDit is inderdaad verbijsterend.
Ik wensch mijn ziel echter niet met dit
probleem Ie- bezwaren en heb onder bet
praten in het kristal heldere water een
school kleine makrccltj'es om een stukje
brood i'ieh troept», dat daar toevallig drijft.
DAar wil ik heen;
Ik spring op; goof Mrs. Peterson nog gauw
oirdev-'fiêt* wegtóoper^ mijn „sorry" toeP*en
zwem over\ie.'gladde rotsen,' dié onder mij
liggen- in' liet aquamaVine kleurige water
(bot is 'ongerijmd.' maar -die vergelijking
dringt zich bp) naar do vise hi es met de
groene glanzende rugjes. Begrijpelijkerwijs
ruootcn die niets van mij hebben en zijn
in een flits met felle, zig-zaggen naar allo
kanten verdwenen. ïlangs de kust verder
zwemmend 'stap ik aan land, daar waar ik
mijn groote geheim bewaar. Waar ik met
de voeten in de golven zittend bespoeld door
het water van de klotsende zee, mijn mond
leg op de dunne ader van een zoetwater
bron, die op twee pas afstands van bet
schuimend geweld der zee vreemd en ge
heimzinnig geruischloos uit de aarde op
welt
ANNA BENEVENTE.
FILM
Do vraag: Wat kost een film'? is eigen
lijk niet juist gesteld. Men zou ook wel
kunnen vragen: Wat kost een auto? liet is
dus noodig, van dc minimum- en maxi
mum onkosten te spreken. Minimaal kost
een film tegenwoordig 60.000.—, doch
zelfs deze som, die den lezer misschien al
vrij hoog schijnt, blijft in dc praktijk ge
woonlijk behooren tot de vrome wenschcn
van den productieleider. En liet maximum
daarvoor zijn er in bet geheel geen gren
zen te stellen. Tot dusver is de duurste film
„Ben Hur" geweest, die meer dan 1 rail-
üoen dollar heeft gekost, dus tien milliocn
gulden tegenover hot minimum van
60.000.—. Dat is een reusachtig verschil
Men vraagt zich zelfs af. waarom een pro
ducent 10 millioen uitgeeft voor een film.
als hij er al voor 60.000 een kan maken.
Het manuscript voor de film, dat loch
eigenlijk de grondslag voor het succes
vormt, kost gewoonlijk 10 pCt. van de pro
ductiekosten. Doch bet is eigenlijk dc keu
ze van onderwerp, die bepaalt of een film
duur of minder duur zal zijn. Hetzelfde
ziet men bij het tooneel: in slechte tijden
vertoonen de directies een groote voorlief
de voor stukken met één of hoogstens twee
décors en drie tot vijf tooneelspelers. Zoo
was ook de film „Mcnschen am Sonntag"
gekozen, omdat bet onderwerp een weinig
kostbare productie mogelijk maakte, zon
der dat de film den indruk maakte van
op een koopje gcproducoerd tc zijn. Doch
de producenten van „Ben Hur' moeten
reeds bij de keuzo van dit onderwerp gewe
ten hebben dat deze film, als zij ook maar
ccnigermato aan do cischen beantwoordde,
dingen zou vereischcn, die do productickos
ten ver boven bet normale zouden doen
stijgen.
Dezelfde voorbeelden kunnen de juistheid
van onze bewering ook meer in bijzonder
heden bewijzen. Het milieu van „Mcnschen
am Sonntag" was de omgeving, waar do
meeste Berlijners van dezen tijd s Zon
dags vertoeven, het Gruncwald en de Ha-
velmcrcn. Het milieu van „Ben Hur" moest
geheel opnieuw worden opgebouwd. Het
circus van Anliochie, dat aan 150.000 per
sonen plaats bood, moest nagebouwd en
mot 150.000 figuranten gevuld worden. Dc
galeien der Romeinen moesten eveneens
opnieuw gemaakt worden en om de talrijke
spelers de noodige regie-aanwijzingen te
kunnen geven, moesten er van den „troon"
van Fred Niblo niet minder dan 1200 tele-
foonlcidingen naar dc liulprcgisseurs wor
den aangelegd, terwijl bet volstrekt geen
spilzucht was, dat er voor eiken meter
film van „Ben Ilur" 160 M. van het nega
tief moesten worden afgekeurd.
Voordat Frcd Niblo begon met de opna
men van de wagenrennen, hadden de pro
ductieleiders de commercieelo leiders
van de film reeds \an elk onderdeel der
werkzaamheden de onkosten beraamd. Mefi
wist van te voren, dat dezo ééne scène een
half millioen dollar zou verslinden. Eén
filmobjecticf moest het spannendste omvat
ten van alles, wat die 150.000 menschcn
konden zien. Daartoe waren 48 camera's
noodig die alles moesten opnemen, opdat
men bet beste kon uitzoeken cn gebruiken.
Als men een rekensommetje maakt, komt
men tot zulke bedragen, dat een totaal van
een half millioen werkelijk niet zoo fan
tastisch is, als het op het eerste gezicht
schijnt.
De figuranten kregen voor alle dagen bij
elkaar, dat er opnamen moesten worden
gedaan, toch minstens 5 dollar per persoon;
dat wordt voor 150.000 figuranten al 750.000
dollar. Doch welk oen organisatie is er noo
dig, om zooveel mcnschen uit te betalen
om voor ben allen costuums te maken en
hun die costuums uit tc dcelen. Het ge
bouw en de technische installaties hebben
ook geld gekost, evenals de 20.000 M. film
negatief, die alleen voor de opnamen van
do rennen zijn gebruikt. Bij een prijs van
6 dollarcent per meier wordt dat alleen al
een bedrag van 1200 dollar. De ontwikke
ling kost A ralson van 4 dollarcenten per
meter nog eens 800 dollar. Een half mil
lioen dollar wordt zoodoende al spoedig
uitgegeven. Doch natuurlijk kan een der
gelijke som alleen worden uitgegeven, wan
neer men steeds vo«r oogen houdt, dat dc
film meer dan ecmge andere kunstvorm
zich moet richten op dc groote massa.
Het is niet genoeg, een liefhobbor van ro
zen te zijn, men moet zo ook op do juiste
wijze weten to behandelon. Als za slecht
groeien en weinig bloemen leveren, moeten
wij dc" oorzaak daarvan gewoonlijk bij ons
zelf zoeken. Dc goedo eigenschappen der
veredelde rozen, waarop zij zooveel prijs
stelden bij het uitzoeken, zijn niet verloren
gegaan, al kunnen zij tijdelijk verborgen
blijven, zoolang de planten zich in onzen
tuin niït. op hun plaats voelen en wij kun
nen ze weer aan den dag brengen door de
levensomstandigheden der rozen te verbete
ren.
Daar is meer voor noodig dan alleen een
zonnige, beschutte standplaats. Men dient
er ook op te letten, of de samenstelling van
den grond voor rozen geschikt is. Ondervoe
de rozen zijn iets, wat men helaas dagelijks
kan zien. Worden zij uit onnadenkendheid
verwaarloosd om m?ent men, dat een zoo
odelc bloem als de roos geen behoefte heeft
aan zooiets als mest? Doch de roos heeft
nu eenmaal zeer veel voedingsstoffen noo
dig en het gevaar, zich te overeten, bestaat
bij rozen niit. Wanneer de grond in lang
niet bemest is, bereikt men goede resultaten
rnet een deklaag van halfvergane stalmest
Elk regenbuitje, elke besproeiing neemt
van de daarin aanwezige voedingsstoffen
iets mee naar de wortels en tevens blijft
de aarde daaronder in dcnzelfdon toestand
en wordt zij beschermd tegon de inwerking
van zon en wind. Er kan zich dus ook geen
hardo korst op vormen. Doch zoo'n laag
mest Ï6 nog niet voldoende; tot het midden
van den zomer toe moet men do rozen ook
flink beginton met vloeibare mest, wanneer
dc grond daartoe vochtig genoeg is. In tij
den van droogte is het aan te bevelen, den
grond eerst rijkelijk te besproeien met zui
ver water en daarna pas met vloeibare mest
te gaan gieten. De loten van dc rozen mo
gen natuurlijk ni?t medo begoten worden
met de vloeibare mest.
In de eerste jaren na het planten moet
do grond, waarop de rozen staan, gere
geld bewerkt worden. Vele luinbezittere
vergeten dit geheel en al; zij zullen wel.
op eventucelo groentebedden den grond van
tijd tot tijd loswerken, doch komen niat op
dc godachte, dat ecnzelfdo bewerking van
don grond ook voor do rozen noodig is
Waar bovendion de afmetingen van dc ro
zenbedden gewoonlijk zeer beperkt zijn, is
er geen enkele geldigo reden orn dit na Ip
laten. Vooral bij zwaren grond is loswerken
noodig, omdat zich daar na een regenbui
of na overvloedig spro.'ien al spoedig kor
sten vormen, die de lucht van do wortels
afsluiten. Toch kan men juist op dien grond
dc rozen tot volle ontplooiing van hun
schoonheid brengen, meer dan op grond
soorten, dio wel van nature losser zijn, doch
tevens minder voedingsstoffen bevatten.
Bij de verzorging der-rozen in den zo
mer komt het allereerst aan op hei behou
den van een gelijkmatigen vochtigheidstoo
stand van den grond. Is de grond droog,
dan wordt hij te warm, waardoor do grooi
der planten en de ontwikkeling van hun
knoppen wordt vertraagd, terwijl do rozen
sneller uitgebloeid raken. Het water moet
ni-Jt alleen diep indringen op do bedden zelf,
doch ook de omgeving daarvan dient rijko-
lijk te worden besproeid, omdat anders de
bedden zelf spoedig weer uitdrogen. In den
zomer moeten do rozen verder nog gesnoeid
worde.n. Snoeien is bij rozen een uitstekend
middel om een overvloedige, langdurige
bloei te verkrijgen. Gezonde, sterke planten
van gemiddelden leeftijd brengen in hot
voorjaar tal van jonge loten voort, dia dik
wijls zoo dicht bij elkaar staan, dat men een
gedeelte ervan moet verwijderen om do an
dere in dc gelegenheid te stellen, mooi te
bloeien. Wanneer dc eerste knoppen zicb
beginnen te vormen, wordt bij één van de
drie of twes van de vijf loten ongeveer een
derde gedeelte weggesneden of op zijn minst
de top weggebroken. Daarbij worden de
krachtigste loten uitgezocht, vooral die, wel
ke als verjongingslotcn uit het oude bout
voortkomen. Na het snoeien ontetaan uit
de zoo behandelde takjes een aantal niïuwe
loten, dio zich later ontwikkelen tot krach
tige bloeitakken. Daar zij natuurlijk eenige
weken later gaan bloeien dan do niot ge
snoeide, vorlongt men zoodoondo den bloei
tijd van de plant. Bij jonge planton verkrijgt
mon in elk geval pas een bevredigend an
bloei, wanneer men do jongo loten van do
toppen ontdoet. Dikwijls heeft het snocion
ook tengevolge, dat er knoppen uitloopcn,
die dit tevoren niet deden. Beslist noodzake
lijk is het snoeien van de takken, waar men
geregeld snijbloemen van wensebt te vor
krijgen. Hierbij kan men bovendien do ont
wikkeling van een bepaalde bloem bevor
deren door alle knoppen, die daarnaast
ontstaan uit tc breken.
Dc uitgebloeide rozen moeten dadelijk
van de plant verwijderd worden. Wanneer
alle rozen uitgebloeid zijn, wordt de plant
gesnoeid, zoodat slechts de eerste jongo loot
of de bovenste go id ontwikkelde knop blijft
staan. Deze loopt dan spoedig uit. Bij het
snoeien moeten de loten van het laatste
jaar zooveel mogolljk worden ontzien.
Slechts do bovensto knoppen moeten uit-
loopen; de andere zijn besterad voor het vol
gend jaar. De hier gegeven regels voor het
snoeien zijn niït van toepassing op dc klira-
j rozen, want doze gaan na het snoeien niet
meer opnieuw bloeien. Nadat zij uitgebloeid
zijn, worden daarom slechts de korte loton
tot op de helft gesnoeid. Het is soms raad
zaam om oud hout reeds dan geheel te ver
wijderen, opdat do lange loten van het laat
ste jaar voldocndo ruimte krijgen. Dezj lo
ten moeten alle zorgvuldig wórden beves
tigd. Het is verkeerd, het oude hout te spa
ren en deze lange loten tc verwijderen.
RONDOM HET „BERGISCHE LAND"
Het staal van Solingen en Remschoid
staat in dc gansche wereld hoog aangeschre
ven. Wie kent echter bet vaderland van de
scheermessen, messen, vijlon, zeisen, schaat
sen cn zagon? Dit vaderland ligt in de na
bijheid van de groote heerbaan, dio van
Keulen Rijnafwaarts naar Dusseldorp loopt.
Van deze beide steden uit is het „Bcrgi-
sche Landin nauwelijks één uur tijds per
spoor te bereiken. Men stelle zich dit land
vooral niet. voor, als een nuchter industrie
gebied zonder aantrekkelijkheden. Het is
veeleer een vriendelijke bergstreek, in wier
dalen heldere beken naar den Rijn stroo
men. Ook do Wupper, die wat verder, bij
Elberfeld, langzaam voorwaarts kruipt,
kronkelt zich bier nog als een ruischonde
beek door diepe dalen en groene weiden.
Overal zet bet water bier dc scheeve slijp-
molens en do smederijen, de zoogenaamde
Kotten" in beweging. Sinds generaties ar
beiden hier dezelfde families van slijpers.
Het is een vroom volkje; dat onder zijn ru
we uiterlijk, vlijt, eerlijkheid, rechtschapen
heid en godsvrucht verbórgen houdt. In te
genstelling met het nabijgelegen industrie
gebied aan de Roer, hcerschcn hier nog
aartsvaderlijke toestanden, terwijl het ge
voel voor traditie en familiezin hier hoog
in eere wordt gehouden. Immers: De fa
bricage van staal waren is tot heden toe
een huis-industrie gebleven.
Deze geest van trouw aan de traditie komt
op symbolische wijze tot uiting in bet
trotsche merkteeken van het „Bergische
Land": Slot Brug. Op een hoogen bergrug
verheft zich de schilderachtige silhouet van
het Stamslot van de graven von Berg, die
eens hier hcerschten. Op het einde van dc
vorige eeuw beeft men het Slot gerestau
reerd en het toen weer in zijn oorspronke-
lijkcn toestand gebracht. Thans heerscht
hier weer in dezo torens en uitgestrekte
binnenplaatsen een echt middeleeuwscho
geest.
Het geslacht der graven von Berg is in
nig verbonden met de Duitsche geschiede
nis. Engelbrecht, de Rijksregent en Aarts
bisschop van Keulen, de vriend van Frcdc-
rik III, den grootcn Hohenstaufen-Keizer,
aie den jongen Hendrik in het jaar 1222
in den Dom van Aken de Duitscho Keizers
kroon op het, hoofd zétte.' wal een Graaf
von Berg. Walter von dor Vplgelwcide heeft
een zijner liedóren aan hem gewij'd. Ook
Adolf V, die in den slag bij Werringcn den
Aartsbisschop van Keulen gevangen nam
cn die Dusseldorp tot stad verhief, was een
telg uit dit goslacht.
Niet-ver van hun Stamslot slapen de vor
sten von Berg bun eeuwigen slaap. Over
bun sarco'phagen verheft zich, gedragen
door dertig slanke zuilen, do „Bergische
Dom' de oude kerk der Cisterciënsers to
Altonbcrg, een gebouw waarin dc roman
tiek der Middeleeuwen nog eens herleeft.
De bezoeker wordt verrast door eon inte
rieur vol licht, daar waar hij wellicht een
geheimzinnig halfduister vorwacht. Dit
licht stroomt naar binnen door eigenaar
dige dóf-zilveren vensters, waarvan het
fraaiste en het rijkste een werk van Moes
ter Reynols uit. de XlVde eeuw is. Reeds
ter wille van dit licht-spel, dat men ner
gens elders vindt, is deze kerk een bezoek
waard. In dit gebouw vindt men trouwens
ook de Rijnlandsche bouwkunst van Spiers
tot Xanten, terug. De geest der ware volks
gemeenschap heerscht overigens binnen
haar muren. Want Protestante en Katho
lieke bewoners van het kleine dorpje, dat
daar in de schaduw van de kerk is ont
staan, houden hier in deze voor de weinige
menschen veel te groote ruimte, in vreed
zame eensgezindheid, samen hun godsdien
stige plechtigheden.
Niet alleen de Middeleeuwen, ook de mo
derne tijd heeft zijn stempel op dit land
schap gedrukt. De Miingstcner Brug, een
wonder der techniek, verbindt Solingen mot
Remscheid, dat, evenals Jeruzalem, op ze-
\en heuvels troont, In een enkelen hoog,
die 170 M. lang is, loopt zij op een hoogte
van 107 M. over het dal van de Wupper.
Het is een groot genot, hier te zien, hoe na
tuur en techniek elkaar do hand reiken
en elkaar aanvullen. Hier in bet „Bergische
Land" zijn ook de eerste grooto afdammin
gen gebouwd. Hierbij leek het eerst, alsof
een brutale aanslag op do natuur werd ge
pleegd. Wanneer men heden echter aan de
ze afdammingen staat, dan vergeet men het
accent, dat zij aan het landschap vcrlee-
nen, daar zij slechts de stroomreservoirs
der industrie der omgeving zijn. Niets is
kenschetscnder voor het „Bergische Land"
dan dat hier de getuigen van zijn vlijt in'
het landschappelijke schoon zijn ingescha
keld.
UIT RUSLAND
Alles draadloos, 7an het hoofdartikel af
tot het feuilleton toe.
Moskou, Juni 1932.
Elke rogecring heeft contact met de
massa noodig en zeker een rogeering, die
wordt uitgeoefend in naam van het prole
tariaat, Het sovjet-bestuur heeft al dade
lijk gebruik gemaakt van de pers als het
bcsto middol om dit contact tot stand to
brengen. Dit middel zou elders ook af
doende zijn, doch in Rusland is het slechtst
in beperkte mate bruikbaar. Het land is
zoo groot het omvat een ze6dc gedoelte
van alle land op aarde dat het niet in
tensief beïnvloed kan worden door do ver
spreiding van gedruktcn on zelfs wanneer
men dit doel bercikto ton koste van reus-
achtigo uitgaven, dan zou men toch nog
stuiten op do omstandigheid, dat buiten dc
groote steden 50 A 60 dor bevolking an
alfabeet is en de kranten, enz. niet kunnon
lezen. Do intensieve bestrijding van het
analfabetisme kan in dion toestand niet
zoo snel verandering brengen, dat bet
sovjct-bosluur daarop kan wachten, voor
al onder dc tcgenwoordigo omstandighe
den. Er moest oen sneller manier worden
gevonden om hot contact tot 6tand te
brongen tusschcn dc rogecring irt Moskou
cn dc bevolking op het platte land, die
zich voor een deel in de meest afgelegon
streken van het reusachtige rijk bevinden.
Hét beste middel was dc draradloos ver
spreide krant.
Wij zijn door onze omroep niet verwond
op ,t gebied van t gesproken woord. Men
zou bijna donken, dat do oentonigo stroom
van woorden, waarop wij worden vergast,
niet door mcnschen, maar door sproek-
automaten werden voortgebiücht. Velen
zetten dan ook onhorroepelijk den luid
spreker af, wannocr dc muziek zwijgt cn er
iemand begint te sprekon. En geen West-
Europeaan kan% het zich begrijpen, dat
zoo'n radiokrant, die van a tot z wordt
voorgelezen, luisteraars kan trekken. Wij
waron dan ook zeer sceptisch gestemd»
toon het uur aanbrak, waarop men daar-
meo zou beginnen. Doch het is heel anders,
dnn men zou donken.
..Hier Moskou. Wij geven thans do ar
beiderskrant". Een andere stem, een dreu
nende bas, roopt. „Ernstigo stakingsonlus-
ten in Amerikaansche kolonmijnon". Dat-
is do „kop". Vervolgens deelt oen hoogo
vrouwostcm mede: „In den Amerikaan-
schen slaat Pènssylvanië zijn gisteren ern
stige onlusten onder de arbeiders uitgebro
ken. In Pittsburg hebbenEn dan
plotseling midden in het bericht weer de
bas: „Twaalf dooden on vijftig gewonden".
Vervolgens gaat het artikel weer door en
worden er bijzonderheden en beweegrede
nen medegedeeld.
Dat is de „acoustisch opgemaakte" ra
diokrant. Do man met de bas leost de kop
pen en de tusscbolikoppon. Do sopraan
leest de berichten zelf voor. Do financieelo
berichten en het feuilleton doen ons ken
nis maken mot nog andere stemmen: zij
zijn weer in andere letters gezet zou men
kunnen zeggen. Ook daar zijn de koppen
a?iisrh aangegeveu. Dat is een cchto
radiokrant en niet maar een oplezen van
berichten. En dan trekt men onwillekeu
rig 'n parallel: onzo godrukfc kranten zon
den zonder opschriften, zonder lijnen, zon
der opmaking ook niet aantrekkelijk zijn.
De sensatie van don dag en de kleine dief
stalion moet men op het eer3te gezicht dui
delijk van elkaar kunnen onderscheiden.
Bij do eerste kranten was dat niet het go-
val en ook do omroep hoeft natuurlijk van
voren af moeten beginnen. Doch waarom
«on men nu, «na zooveel jaren, niet geleerd
hebben, wat de Russen wel weten? Waar
om zijn alleen do Russen erioo in slaat ge
weest, de middelen om contact met en in
vloed op de massa te verkrijgen, waarop
do pers berust, van het bedrukte papier
los te maken en logisch aan te passen aan
do ei9chen van den omroep?
Er bestaat niet maar één radiokrant in
Rusland, er zijn er verscheidene. Zooals bij
ons een boer een ander soort krant ver
langt clan een arbeider, zoo heeft men ook
in Rusland verschillende radiokrantou
voor verschillende deelen van het volk: de
arbeiders, dc soldaten van het roodo leger,
do jeugd, de vrouwen en de boeren. Eiken
dag op hetzelfde uur kan men luisteren
naar „zijn'" krant. En aangezien deze nicu-
wo journalistiek zoo buitengewoon interes
sant cn met kennis van zaken wordt sa
mengesteld, luistert men naar dezo kran
ten niet alleen op het platteland, waar
gedrukte kranten niet zoo snel en gemak
kelijk kunnen .komen, maar ook in de
grooto steden cn zelfs in de hoofdstad Mos
kou. Van Archangel aan de IJszee tot
Tiflis aan do Perzische grens en tot. Aan
den Oeral loopt een, zij het ook primitief
kabelnet, dat de woorden der gesproken
krant naar 30 Russi'sch-Europeesche zen
ders breogt, welke ze weer uitzenden naar
dc ontvangers dér luisteraarsgemeenschap
pen. die men in elk dorp van dit uitge
strekte gebied vindt. En de andere zenders
die niet bij hot kabelnet zijn aangesloten,
nemen don tekst op gramofoonplaten op,
voegen er plaatselijke berichten aan toe en
zendon dat alles weer uit. Op deze wijze
werken een 25-tal zendors tusschcn Cha-
borowsk aan dc Araocr, Wladiwostok,
Tasjkont en het Middelsiberische Tomsk:
„Goworit Moskwa", bier spreekt Moskou,
dat hoort mon overal, direct of indirect.
Gucn pers ter wereld heeft zooveel invloed
als deze radiojournalistiek. En de chef van
den persdienst in het mooie, nieuwe volks
commissariaat aan de Twerskaja heeft een
grootere journalistieke macht dan William
Randolph Hearst, de machtigste figuur
van de wereld der gedrukte krant, wiens
opvattingen lijnrecht staan tegenover die,
welke worden gepropageerd door de ge
weldige journalistieke organisatie in het
tand van de sovjets.
