EEN RONDREIS DOOR DE DONAULANDEN
DE TENTDORPEN AAN DE HAVELMEREN
P. NIEROP LANGCSTRAAT 90
JAC. VAN GELDER
TROOST
STUDIEBOEKEN
Fa. H. ELZENAAR
TELEFOON 288
Drogisterij „de Gaper"
TAHEIROL
MANICURE EN GEZICHTS-MASSAGE
FLANELLEN PANTALONS
SLIP-OVERS
PLUS FOUR COSTUMES
KLEEDINGMAGAZIJN „DE ADELAAR"
IJS-SEIZOEN
C. DE JAGER
HOEDEN
DINERS, SCHOTELS enz.
I.
Beelden uit Roemenië
door onzen bij zonderen correspondent
Dr. GEORGE STRELISKER.
Wie thans een buitenlandsche reis doet,
zou meenen, dat de historie twaalf of der
tien jaar terug is geloopen. Alle moeilijk
heden met douane en passen uit de eerste
jaren na den wereldoorlog doen zich op
nieuw voor; bij elke grens, die men op weg
naar den Balkan passeert, wordt gecontro
leerd of men niet meer valuta bij zich
heeft dan volgens de deviezenregeling van
het betrokken land veroorloofd is. Nu kent
natuurlijk niemand al die deviczenregelin-
gen uit zijn hoofd en daarom loopt men
groot gevaar, onbewust een overtreding te
begaan. Doch de theorie is erger dan de
praktijk. De strenge maatregelen zijn niet
bestemd voor goedwillende reizigers; alleen
bij de grens van Roemenie werd een bijzon
der nauwkeurige controle doorgevoerd, want
de regeering van den intusschen weer afge
treden professor Nicolaas Jorga heeft een
verordening afgekondigd, dat vreemde va
luta in het geheel niet mogen worden mee
gebracht. Voor zijn goede geld krijgt men
dus minderwaardige lei-bankbiljetten, in
pakjes gesorteerd, gekreukelde van 100 en
fonkelnieuwe van 1000 lei, die pas van de
pers gekomen zijn.
Op reis krijgt men voortdurend den in
druk, dat de wereld opnieuw op het punt
staat, het hoofd kwijt te raken. In Honga
rije, in Joego-Slavie en ook in Roemenië is
de uitvoer de laatste maanden in veront
rustende mate achteruitgegaan. Doch dat
is geen reden om verstandiger te worden.
De tariefmuren worden nog hooger opge
trokken, men vervreemdt nog meer van el
kaar, terwijl aan den anderen kant wordt
beweerd, dat men zonder de andere landen
geen bestaan kan vinden. Waar de logica
blijft, is een andere kwestie.
Ik betwijfel ook zeer, of de verschillende
deviezenverordeningen in staat zijn om een
einde te maken aan de kapitaalsverscliui-
vingen, welke men tracht te verhinderen.
Eerder zal het tegengestelde gebeuren.
Waar druk wordt uitgeoefend, ontstaat ook
een tegendruk. Tal van „eerlijke" kooplie
den zijn nu in verwonderlijk korten tijd
veranderd in valutasmokkelaars, die een
goed bestaan schijnen te hebben. Er zijn
uitgebreide organisaties, die zich in verbin
ding stellen met remmers op goederentrei
nen, met controleurs van Pullman-rijtui
gen en kellners van restauratierijtuigen.
Pro forma worden deze beambten natuur
lijk evengoed gevisiteerd als ieder ander,
doch waar zij geregeld tusschen de grens
stations heen en weer rijden, is die controle
toch wel minder scherp en zoo zijn zij dik
wijls genoeg in staat om bedragen van mil-
liocnen over de grenzen te smokkelen.
Het smokkelen van valuta wordt behal
ve als een beroep, een bedrijf, ook als een
sport beschouwd. Vooral vrouwen houders
er zich ijverig mee bezig. Haar mimiek is
minder verraderlijk dan bij de mannen.
Misschien is de schmink een welkome dek
mantel... Zoo had ik op weg naar Boeka
rest een bekoorlijke reisgenoote, die zeer
veel bagage bij zich had. Haar grootste va
lies liet zij al voor Curtice, het grensstation-
door mij uit het bagagenet halen. Toen de
douanier kwam, haalde hij mijn kleinere
valies geheel overhoop, doch op dc grootc
tasch van mijn reisgenoote wierp hij
slechts een vluchtigen blik. Hij sprak toen
enkele woorden met haar, drukte haar dc
hand en liet zijn gebalde vuist snel ver
dwijnen in den zak van ziin uniform. Ik
hoorde nog een kort, maar nadrukkelijk
..Multzumcsk, Madame", wat zooveel bctee-
kent als „dank U." Toen de trein weer verder
reed, vertelde de dame mij, dat het haar
2000 Lei had gekost, maar dat het haar best
zooveel waard was geweest. In een ander
land zou men zooiets corruptie noemen,
maar in Roemenie „oordeelt men niet zoo
hard", want de nood der beambten, die
hun salaris zeer ongeregeld en veel te laat
ontvangen, is algemeen bekend.
Boekarest in den zomer is niet bepaald
een paradijs. Dc zon brandt, liet asfalt van
de Calea Victoriei is week en kleeft aan de
schoenen. Die hoofdstraat der stad is trou
wens op vele plaatsen gevaarlijk nauw met
liet oog op liet verkeer, iets wat overigens
in Zuidelijke landen niet zoo'n zeldzaam
heid is. Wie maar ccnigszins kan. ontvlucht
de stad en gaat naar dc Karpathen, naar
Sinaia, waar de hooge ambtenaren en dc
buitenlandsche diplomaten elkaar ontmoe
ten, naar Boestenic of naar de Zwarte Zee.
Den laatsten tijd heeft de hoofdstad van
Roemenie zich buitengewoon ontwikkeld;
terwijl het aantal inwoners kort na den
wereldoorlog nog slechts 300.000 bedroeg,
heeft het thans het millioen reeds over
schreden. Tal van nieuwe gebouwen leggen
getuigenis af van den ondernemingsgeest
der bewoners, een prachtig zwembad ver
heugt zich in de algemeene belangstelling,
doch men moet tot ver buiten dc stad rij
den om wat groen en een paar schaduw
rijke boomen te vinden.
De levensmiddelen zijn verbazend goed
koop, vooral, op het platteland. Aan de sta
tions krijgt men voor een paar centen een
prachtige bouquet kersentakken: dc vruel:
ten smaken verrukkelijk. Het is werkelijk
een land, overvloeiende van melk en ho
ning. Kippen worden slechts twee aan twee
verkocht, want zelfs dan is de prijs nog
maar te betalen met de kleinste munt van
het land. Verder stroomt de petroleum,
Koren en ma is groeien welig en toch
hcerscht er armoede cn geldgebrek. Inplaats
van een overvloed aan industrieproducten
heeft men liier overvloed van landbouwpro
ducten. doch in heide gevallen schijnt er
met dien overvloed iets niet in orde te zijn.
Er zijn n.l. grenzen en verordeningen en
schulden, die zich steeds meer opeenlioopen.
En er is helaas geen knappe kop, die een
gezond ruilverkeer kan doen ontstaan. Hoe
dat komt, trachten dc economen tevergeefs
te verklaren.
Terwijl men in Boekarest druk bezig is
om een achterstand van twee eeuwen in
versneld tempo in te balen en momenteel
dweept met alle mogelijke automaten, voor
al met automatische restaurants, heerschen
op het platteland en vooral in Moldau nog
de primitieve toestanden uit den tijd der
bojaren. Wel- heeft men in Roemenie na
den oorlog een agrarische revolutie gehad,
waardoor vele landbouwers, die niets be
zaten, hun eigen grond kregen, doch de
meesten zijn niet in staat, het hun toege
wezen stuk behoorlijk te bebouwen. Zo
hebben weinig behoeften; dikwijls hebben
zij bijv. geen bed, doch zij voelen dit niet
als een gemis: men kan imniers ook lig
gen op een stroomatras of op een paar die-
renveïlen? Daarom verbouwen zij ook niet
meer dan het noodzakelijkste voedsel voor
zichzelf cn hun gezin en ook dat doen zij
gewoonlijk nog maar zoo-zoo. De vruchtbare
grond behoeft niet diep omgeploegd te wor
den. Zij vreezen slechts de groote droogte in
Juli en Augustus. Dan verdroogt en verdort
het gewas onder dc brandende zon, de maïs
wordt, slap en verwelkt en dc plattelandsbe
volking verzamelt zich onder leiding van
den pope om de regen aanbrengende iconen
en houdt urenlange vermoeiende gebedspro
cessies, waarbij de vrouwen huilen en ker
men.
Overal dezelfde brandende, moordende
hitte. Zelfs de nachten brengen geen koelte.
Dc zware, zoetige geur der acacia's hangt
over het land. Inplaats van te gaan slapen,
trekken de dorpsbewoners 's nachts in groe
pen rond en kijken naar den met sterren be
zaaiden hemel, of er misschien een wolkje
te zien is. Soms roepen zij om de „lautari",
de muzikanten van de zigeuners, die in een
onbeschrijfelijke armoede leven.
In deze streek ontmoet men ook dikwijls
de aanhangers van een merkwaardige Rus
sische scctc, de Lipoaners, die een bijzonder
goede reputatie hebben, hoewel zij van de
overige bevolking streng afgezonderd leven.
Het zijn tuinbouwers cn specialisten in het
aanleggen van kanalen en putten. Hun aar
den huisjes zijn gewoonlijk laag, doch op
vallend zindelijk. Dc Lipoaners zijn dadelijk
te herkennen aan hun stoppelige baarden,
hun hooge laarzen en hun witte broeken,
die zij zorgvuldig schoonhouden. Zij zijn
zeer godsdienstig, hebben niet minder dan
186 vastendagen per jaar, drinken geen al
coholische dranken, rooken niet cn trekken
vooral de aandacht, doordat zii nooit de
hulp van een dokter inroepen. Zij dansen
niet, hebben een afschuw van muziek en
moeten daarom ook niets van de radio heb
ben. Het zijn echte vlijtige, gezonde men-
schcn, die onder alle bevolkingsgroepen ge
zien zijn cn gewoonlijk tot op hoogen leef
tijd een uitstekende gezondheid genieten,
naar zij zeggen omdat zij niets van dokto
ren willen weten. Wanneer de nijvere Li
poaners in Roemenië dc meerderheid der
bevolking vormden, zou dit land ongetwij
feld een der gelukkigste ter wereld zijn.
Men vindt hier echter nog een ontelbaar
aantal andere scctcn en typische gebruiken,
waarvan wij een volgenden keer iets zullen
vertellen.
Het is jaren geleden, dat ik eens een op
voering bijwoonde van louter kinderen, die
onder leiding van Jaques Dalcroze
speelliedjes zongen, waaronder er een was
van kinderen die mekaar troostten cn zon
gen C'cst ainsi que l'on console une anue.
Ik was zelf nog een kind, maar liet maak
te diepen indruk op me: die twee kleintjes,
in beeldige lichte „gewaden" die met do
armen om elkaar heen, mekaar troostten,
al was het leed gelukkig denkbeeldig
En vaak heb ik later gezien, hoe lief kin
deren mekaar cn ouderen kunnen troosten,
al is het alleen rnaar met een gebaar,
een kusje, een prulletje, afgestaan om
dat ze zoo graag géven willen, als hun
woordjes tekort schieten.
Iedereen heeft weieens behoefte aan
troost voor groot of kleiner leed, maar
sommigen hebben een avcreclitsche manier
van troosten, zouden beter kunnen laten
en als ik zooiets zie of hoor, van on
tactvol getroost, denk ik altijd weer aan
die kindertjes en aan andere kinderen, die
zoo fijn wisten hóe getroost moest worden.
Ik denk dan aan een klein meisje, dat haar
liefste popje weggaf aan een vriendinnetje
dat zoo'n groot verdriet had; aan een
kind, wie men vertelde dat haar moeder
wel niet meer beter zou worden, dat dap
per zei: „Ik kan liet niet helpen de tra
nen loopen vanzelf over m'n gezicht," maar
dat telkens weer die lastige tranen weg
veegde, om aan haar vader een briefje to
schrijven „Huil maar niet, papa, ik kom
gauw bij je en ik doe erg mil best op
school". dat een rnooi zakdoekje, pas
gekregen, in haar gcvlekten brief sloot
cn er onder zette: ,.Dit mag jij hebben voor
in je zijzakje". En hoe die vader dóór
dat briefje toch nog wel de moeite waard
vond, verder te leven.
Ik weet van een grooter kind, dat haar
moeder troostte in een hevig verdriet,
niet met woorden, maar door allerlei lievo
attenties: door allerlei hulp in het huis
houden en bij dc kleintjes, door alles to
doen wat moeder prettig vond en die aan
doenlijk haar best deed, niet slordig te zijn,
niet driftig of een beetje lui met school
werk en die haar zakgeld besteedde, om
stil een vaasje bloemen bij moeders bord
te zetten. En ik denk zoo dikwijls, dat
wc van kindcr-troost zoo heel veel kunnen
loeren, orndat zij onbewust de juiste ma
niet vinden en meestal zoo fijngevoelig zijn.
PRACTISCHE WENK.
Versche bloemen, die niet dadelijk
in water gezet zijn en daardoor min of
meer verwelkt, moet men tol aan
dc bloembladeren in een emmer met
koud water zetten. Na een uur of dpc zijn
zij geheel frisch cn kunnen in water met
een halve tablet aspirine worden gez?.t.
(Nadruk verboden).
Uit nood geboren gemeenschapszin.
door Dr. R. DE HAAS VAN BEEK EN
DUNK te Berlijn.
Berlijn, Juli 1932.
Ver buiten Berlijn aan de oevers van de
Havel en het Muggelmeer, waar de Ber-
lijners op hun uitstapjes naar buiten al
haast niet meer komen, liggen, de tentdor
pen van de wcrkloozc Berlijnschc jeugd.
Natuurlijk dicht langs het water, liefst
tusschen dc boomen van een boschjc of
achter biezen cn riet, om althans ccnige
vrijheid te hebben. Dc tenten zijn gemaakt
van oude dekens, lappen van jaarbeurs-
stands, waterdicht gemaakte lakens of
lentengocd, dat men goedkoop heeft ge
kocht hij een opruiming of executoriale
verkooping. De inrichting is primitief: een
smalle slaapplaats voor ieder, een vouw
stoeltje, een kleine, met bakstecnen afge
zette vuurplaats, een pot met. planten. Wie
een rieten stoel bezit, een hangmat of zelfs
een roeibootje, wordt hier reeds als een ka
pitalist beschouwd. Want zij, die hierheen
getrokken zijn, bezitten geen van allen
iets! Het is geen pretje voor hen, zooals
voor dc kampeerders aan het Stolpchen-
meer of in Saarow, die daar hun week
ends doorbrengen in luxueuse tenten met
muskietennetten, koffergramofoons en mo
torbooten. Zij wonen hier! Het zijn werk-
loozcn uit alle lagen der bevolking, die
hierheen zijn gevlucht om te trachten, bui
ten dc steden in nieuwe, door henzelf ge-
van de kinderen. Weer geven werklooze
kooplieden, technici en academici les orn
hun kennis aan hun kameraden mede te
declcn. Er worden de meest verschillende
onderwerpen behandeld, cursussen cn
practische oefeningen gehouden, de nieuw
ste technische vindingen worden uitgelegd
«•n in twee dorpen aan de Havel bestaan
zelfs cursussen in vreemde talen.
Het spreekt \anzclf, dat er ook politieke
onderwerpen besproken worden. Bijna el-
ken avond wordt er gedebatteerd over actu-
celc vraagstukken. Ieder mag zijn mee
ning uiten, zoolang hij rustig en zakelijk
blijft. Partijpolitiek van onverschillig welke
richting is echter verboden; er worden
slechts principieelc kwesties van levens- en
wereldbeschouwing behandeld Persoonlij
ke aanvallen worden dadelijk afgebroken
door den leider der discussies, gewoonlijk
een student of iemand met een academi-
sclien graad. Politieke twisten worden zoo
noodig bestraft met uitsluiting uit het
kamp.
Alle materiaal, dat voor liet onderricht
noodig is, brengt het bestuur bij elkaar,
hetzij door leencn van vrienden of geestver
wanten, hetzij door het gratis te verkrijgen.
Ook de gratis leesbibliotheek, die bijna elk
(ontdorp bezit, is op die wijze ontstaan.
Het moeilijkste probleem van dc tentdor
pen blijft natuurlijk het financieren ervan,
doch ook dc tegenstanders van deze zomer-
kolonies kunnen niet anders dan toegeven,
dat in de door den nood ontstane gemeen
schappen aan de Ilavelmeren op het gebied
van offervaardigheid en kameraadschap
werkelijk een voorbeeld wordt gesteld.
Een typisch 'beeld uit een der vele tentdorpen in de omgeving van Berlijn.
vormde en bestuurde gemeenschappen ge
zamenlijk dc ellende te dragen, om elkaar
wederkeerig tc helpen en kameraden te
worden in den besten zin van het woord.
Zeker, ze zien er niet elegant uit, de
jongelui cn meisjes van dc tentdorpen. Zij
dragen over liet algemeen versleten zomer-
good of verschoten badpakken. Doch zij
zijn.gebruind door Ie zon en gezond. En zij
hebben liier buiten, bij de prachtige meren
en rivieren, weer nieuwen levensmoed ge
kregen. Wanneer zij in de sombere grootc
stad waren gebleven, in hun nauwe en
donkere krotten, dag aan dag niets uitvoe
rend, of op straat rondslenterden, hadden
zij liet werken verleerd, doch hier in de
tentdorpen lecren zij weer hun ledematen
tc gebruiken, tc werken en hun dag te vul
len. 's Morgens om zes uur begint de dag;
de wachten, die in al deze dorpen ervoor
zorgen, dat hun kameraden onbevreesd
kunnen slapen, maken met groot rumoer
iedereen wakker. Dadelijk gaan zij naar
het water voor een kort bad. Dan wordt er
ontbeten, gedurende een uur gymnastiek
of sport gedaan cn dan begint het werk.
Het is verrassend met welk een vuri-
gen ijver deze 18- tot 30-jarigen zich op hun
werkzaamheden werpen. De vrecselijke be
schuldiging, dat de werklooze jeugd in het
eheel niet meer werken wil, wordt hier
schitterend gelogenstraft. Hoewel alles vrij
willig wordt gedaan cn er slechts hoogst
zelden ecnige pressie wordt uitgeoefend,
komt het vrijwel nooit voor dat iemand
wijgert, een bepaalde hem opgedragen taak
uit te voeren. Toch zijn de plichten ,die
volbracht moeten worden, soms verre van
eenvoudig.
Het door allo volwassenen gekozen be
stuur, van het kamp \erdcelt het werk. Eén
groep krijgt de opdracht om zonder
loon of andere vergoeding -1- de tenten van
het goheclc kamp na tc kijken en zoo noo
dig tc reparecren. Een tweede groep, voor
namelijk uit vrouwen bestaande, zorgt voor
het eten. Een derde gaat een vriendschap
pelijke voetbalmatch houden met het elf
tal van een naburig tentendorp. Een vierde
groep maakt het kamp schoon, veegt de
straatjes tusschen dc tenten en wiedt. Do
kinderen krijgen eiken morgen les. Wat zij
lecren hangt af van de leermeesters, waar
over het dorp beschikt. Een oude hand
werksman leert de opgroeiende jongens het
schoenmakersvak. Een werklooze koopman
die in hoog aanzien staat, omdat hij de kas
van het dorp beheert, geeft les in boekhou
den en handelscorrespondentie. Een kam
pioenzwemmer neemt de ikinderen aan den
hengel en leert hen borst- en rugzwem-
men en crawlen. Een wegens bezuiniging
ontslagen spoorwegambtenaar leert met be
hulp van zelfgebouwde modellen, hoe er
gerangeerd wordt en hoe de signalen wer
ken.
In den namiddag ziet men hetzelfde, al-
I leen krijgen nu de volwassenen les inplaats
Zonder dat partijpolitiek een band kan
vormen (men vindt er aanhangers van elke
partij, van communisten af tot nationaal-
sjocialisten toe), geldt hier toch als
principe: alles is het eigendom van
allen. Iedere Pfennig, die een of ander
verkrijgt uit werkloozesteun, tijdelijke
werkzaamheden o£ bijdragen van vrien
den of familie, wordt afgestaan aan het be
stuur, dat ook alle giften en geschenken in
natura, dus levensmiddelen, enz. krijgt.
Het bestuur deelt uit dezen voorraad aan
allen liet noodige uit. Bevoorrechting van
den een boven den ander is uitgesloten.
Alle werkzaamheden en bestuursfuncties
worden uitgeoefend, zonder dat daarvoor
ccnige belooning wordt ontvangen. En bij
dat alles spant toch iedereen zich tot liet
uiterste in om het bezit der gemeenschap
te helpen vergrootcn.
Behalve vertegenwoordigers van alle po
litieke richtingen vindt men in deze kam
pen ook menschen uit alle standen. Een
gewezen bankcinployée woont hier met
vrouw cn kind naast een ketelsmid, een
medisch student naast een bankwerker,
een koopman naast een stratenmaker. Zij
allen hebben zich vrijwillig begeven in de
ze geheel nieuwe gemeenschap en kame
raadschap, die hen helpen moet om te za-
men den nood van dezen tijd te boven te
komen.
Hier vindt men althans een gedeelte van
de Duitsche jeugd, dat niet door partijpoli
tiek wordt verscheurd, hoezeer ook de
meeningen onderling verschillen. De nieu
we gemeenschapszin, die hier wordt aan
gekweekt, is het grootste positieve resultaat
dat deze tentdorpen voor het geheele volk
afwerpen.
H.B.S., GYMNASIUM, HANDELS
SCHOOL, KWEEK- en NORMAALSCHOOL
Langcstraat 84 Telefoon 528
JULIANAPLEIN 4 TELEFOON 635
NAAST APOTHEEK DE HAAN
IN VOORRAAD
HET INDISCHE NIEUWE GENEESMIDDEL
TEGEN SPATADEREN EN AAMBEIEN
BERGSTRAAT 39 - TEL. 334
Vanaf 4 Juli a.s. is aan onze zaak
verbonden een gediplomeerde Weensche
specialiste voor
VOOR BE REIS
LANGESTRAAT 40 TELEFOON 224
P. GROENHUIZEN - SCHATOR JÉ
Banketbakker Kok.
VANILLE IJS
per bekertjes, per y2 en 1 L.
Alle soorten natuurvrnohten Lis
zijn steeds op bestelling te leveren.
Telefoon 336.
LANGESTRAAT 19
ONTVANGEN DE
NIEUWE COLLECTIE
Bloemenmagazijn „MILLE FLEURS"
Dagelijks versche bloemen.
Groote keuze in diverse soorten potplanten.
Bloemwerk: als manden, bouquetten,
kransen, tafelversiering enz. enz.
Voordeeiigst adres hier ter stede.
Zie étalages.
Aanleg van Tuinen. Billijk tarief onderhoud*
Aanbev: J. C. BLEXJERVELD.
Langestraat 80.
P. GROENHUIZEN - SCHATOR JÉ
Utrechtscheweg 53. Tel. 336.
Banketbakker Kok.
Speciaal uitzending van
Zondags geopend van 113 uur.
Orde en zindelijkheid: het bestuur van het kamp zorgt er voor, dat alls
werkzaamheden nauwkeurig worden uitgeyoerd*
