DE ACTIE VAN 'T RIJK TEGEN PRUISEN
Maandag 25 Juli 1932 AMERSFÖQffTSCH DAGBLAD. 31e Jaargang No. 21
«DE EEMIANDER"
DERDE BLAD
STAPPEN VAN VON PAPEN
TOEGELICHT
Het doel: herstel der
staatsautoriteit
Rijkscommissaris Bracht
voor de microfoon
Was Severing minister of partyman?
Berlijn, 22 Juli. (V.D.) Rijkscommissa
ris dr. Bracht heeft Vrijdagavond voor de
radio een redevoering gehouden, waarin
hij o.m. zeide:
liet lag niet in de bedoeling der rijksre
geering met de ontheffing uit hun functies
van den premier en den minister van bin-
nenlandsche zaken van Pruisen den mili
tairen uitzonderingstoestand af te kondigen.
Kerst de verklaring van staatsminister Se
vering, dat hij zich niet zou schikken naar
de verordening van den rijkspresident en
slechts voor geweld zou wijken, maakte een
beperkt gebruik maken der machtsmidde
len van het rijk noodzakelijk. Deze is
plaatselijk tot de hoofdstad van het rijk en
haar naaste omgeving beperkt en zakelijk
tot die maatregelen, welke vereischt zijn
voor dc verzekering van de ordelijke over
neming der ambtsbezigheden. Wie in de
hoofdstad van het rijk het verloop der ge
bcurtenissen van de laatste drie dagen
heeft gadegeslagen, heeft zich kunnen over
tuigen van dc volkomen orde, waarmede
de vereischte overgangsmaatregelen zijn
afgewikkeld. Dit optreden heeft er belang
rijk toe bijgedragen dc autoriteit van den
staat Pruisen te versterken en de bewerin
gen tc weerleggen, :dat het bij de maatre
gelen gaat om een door willekeurige poli
tieke gezichtspunten bepaalde actie van
het rijk tegen het land Pruisen.
Daarom heb ik oV ook waarde aan ge
hecht aan de bekende verklaringen „slechts
voor geweld te zullen wijken" tegemoet te
komen in een vorm, welke overeenkomt
inct de persoonlijke waardigheid der af
zonderlijke functionarissen.
Dc taak welke de rijkskanselier mij, in
ztj'ri hoedanigheid van rijkscommissaris,
heeft opgedragen, htjeft niets te maken met
een of andere politieke manoeuvre. Zij
liecft slechts ten doel de autoriteit van den
staat en de openbare orde en veiligheid in
Pruisen te herstellen op een bovcnparlij-
digen grondslag. Daarom heeft de rijks
commissaris zich er toe beperkt de onthef
fing van den premier en den minister van
binnenlandsche zaken uit hun functies te
doen plaats hebben fep de andere ministers
op hun posten Ie lalon. Pas een weigering
der ministers den rijkscommissaris te er
kennen, heeft een verdergaande wijziging
Hirtsiefer draagt de zaken over.
B e r 1 ij n, 22 Jul i. (V.D.) Dr. Hirtsiefer
heeft zich thans ook bereid verklaard de
loopendc zaken van het door hem geleide
Wohlfahrts-ministcrie over tc dragen. Do
zaken zijn overgenomen door staatssecreta
ris Scheidt. Hiermede zijn alle Pruisische
ministers door commissarissen vervangen.
in de regeeringsverhe
vereischt. De zaken zi
van den dag overgedi
De staatsrechtelijke
udingen in Pruisen
n lieden in den loop
agen.
positie van Pruisen
is door deze maatregelen- onaangetast ge
bleven.
De nieuwe staatsregering beeft als eer
ste maatregelen een tanlal mutaties bevo
len. In de deelen van het land, waarin het
gevoel, rechtvaardig 'e worden geregeerd,
bij overgroote volksdelen niet meer be
stond, moest de autcjitcit van den staat
door de verwijdering San persoonlijkbeden,
die de objectieve besljiton niet steeds op
bekwame wijze hebbel uitgevoerd, hersteld
worden.
liet herstel van de orde heeft, als voor
waarde, dat de staat vooruitziet en mol
vaste hand die groepcfi bestrijdt, welke zich
de verstoring van dc,openbare orde ten
doel hebben gesteld, let is niet voldoende,
wanneer do macht va? den staat legen or
deverstoringen pas wii'dt aangewend, in
dien de ordeverstorijgen reeds hebben
Plaats gcliad.
Mét deze bedoeling komt ook overeen
mijn vaste besluit all maatregelen voor
een geordende afw ikküng van dén.verkie
zingsstrijd en de \rkiezingcn zelf te
treffen.
Ten slotte zou ik d'.i wenscli willen uit
spreken, dat het. ook Pruisen zal geluk
ken kéci* spoedig geopende parlementaire
toestanden te herstell<i en het commisso
riale beheer van hel and Pruisen te Ter-
vangen door een door len landdag gekozen
regeering.
De Vrijdag in Berlijn rustig
verloopen.
Berlijn, 22 Juli. (V.D.) Ook dc dag van
heden is in Berlijn over het algemeen rustig
verloopen. Behalve een kleine botsing tus-
schcn nat.-soc. en leden van dc rijksbanier
in de Blumcnstrasse is het nergens tot in
cidenten van cenig belang gekomen.
Hessen tegen de rijksregee-
ring.
Darmstadt, 22 Juli. (V.D.) De Hessi-
sche regeering heeft heden door bemidde
ling van haar vertegenwoordiger aan den
rijkskanselier ccn schrijven overhandigd,
waarin zij o.m. tot uiting brengt, dat het
ITc-ssische kabinet het voor zijn plicht houdt
nogmaals uiting te geven aan de groote
bezorgdheid, dat in den door de jongste
noodverordeningen van het rijk geschapen
politieken toestand de in de rijksgrondwet
vervatte levensrechten der landen in ge
vaar kunnen worden gebracht. Tevens
deelt de Hessische rcgccring haar instem
ming mede met dc o\crecnkomstigc hou
ding der andere Zuicl-Duitschc landenre
geeringen in deze kwestie.
Ook Wurtemberg teekent
verzet aan.
Stuttgart, 22 Juli. (H.N.) Dc Wurtcm-
bcrgsche staatspresident heeft een schrij
ven tot rijkspresident von Hindenburg ge
richt, waarin hij uiting geeft aan de be
zorgdheid van de Wurtcmbergschc regee
ring over de nieuwe noodverordening. Door
deze noodverordeningen wordt ook de zelf
standigheid der overige Duitschc landen
bedreigd. Vooral in Wurtemberg, waar men
liet zelfstandige leven van den slaat hard
nekkig verdedigt, zou rnen een dergelijke
ontwikkeling bijzonder moeilijk verdra
gen.
Verboden bladen.
Berlijn. 22 Juli. (II.N.) Te Dresden is
het communistische blad Die Arbeiterstelle
tot bet einde van deze maand verboden, te
Stuttgart de communistische Süddeutsehe
Arbeiterszeiluhg voor den tijd van \ijf
dagen.
De controlecommissie van
den rijksdag.
Berlijn, 22 Juli. (V.D.) In den heden
middag gehouden zitting der controlecom
missie van den rijksdag kwam een schrij
ven binnen van staatssecretaris dr. Planck,
bestemd \oor den president van den rijks
dag, l.ocbe.
In dezen brief deelt dr. Planck mede er
telefonisch van op de hoogte te zijn ge
steld, dat dc commissie voor de handhaving
van de rechten der volksvertegenwoordi
ging heeft besloten de aanwezigheid van
den rijkskanselier, den minister van b;n-
nenlandsche zaken en den minister der
rijksweer tc eischcn. In opdracht -van den
rijkskanselier, aldus dr. Planck, heb ik dc
ccr hierbij mede tc deelen, dat dc leden
der rijksregeering bereid zijn deel te ne
men aan de commissiezilting, voorzoovor
het onderwerp van bespreking binnen het
kader der constitutioneele competentie van
de commissie valt. Dienovereenkomstig
verzoek ik u mij zoo spoedig mogelijk de
voorstellen te doen toekomen, welke de
commissie van zins is in behandeling te
nemen.
Aangezien de rijkskanselier op liet punt
staat te vertrekken naar de met dc minis
ter-presidenten te houden conferentie en de
minister vani binnenlandsche zaken reeds
uit Berlijn is vertrokken, zou de rijkskan
selier het op prijs stellen, indien hem en de
andere rijksministers de uitnoodiging zou
bereiken op een oogenblik, dat hij met. ze
kerheid in staat is aan dc zitting deel te
nemen.
Hierop verklaarde rijksdagpresident T.oe-
bc, dat uit het schrijven blijkt, dat ook de
rijksregeering er niet aan twijfelt, dat de
commissie het recht heeft te beraadslagen
en besluiten tc nemen en liet. recht liecft
bijeen to komen. Hierna werd gepauzeerd,
ten einde de fracties gelegenheid te geven
haar standpunt te bepalen.
Berlijn, 22 Juli. (II.N.) Do commissie
van toezicht van den rijksdag, die w egens
de weigering van den voorzitter Strasscr
door den afgevaardigde Ileimann is bij
eengeroepen, zal vanmiddag om 3 uur ver
gaderen cn zich ook met de politieke ge
beurtenissen van de laatste dagen bezig
houden. Men verwacht, dat voorstellen zul
len worden ingediend tot opheffing van dc
noodverordeningen voor dc aanstelling van
een rijkscommissaris voor Pruisen cn dc
afkondiging van den slaat van beleg. Ook
zal waarschijnlijk dc rechtsbevoegdheid
van den rijksdag in verband met de uit
vaardiging van noodverordeningen ter
sprake komen. Of dc regeering zich bij deze
zitting zal laten vertegenwoordigen, is nog
onzeker. Do nationaal-socialisten hebben
aangekondigd, dat zij de zitting niet zullen
bijwonen.
Strafvervolgingen ingesteld.
Berlijn, 23 Juli. (V. D.) Officieel wordt
medegedeeld, dat dc militaire bevelheb
bers van Groot-Berhjn cn de provincie
Brandenburg op 22 Juli tegen de Rcichban-
nerleiders majoor Alten cn Robert Breucr
een bevel tot arrestatie heeft uitgevaardigd.
Beiden worden naar aanleiding van hot
artikel in de Berliner Bórscnzcitung van 21
Juli en een onderhoud met de vertegen
woordigers van deze krant er ernstig van
verdacht in een vergadering van het ijzeren
front op 20 Juli dc rijksregeering en den
drager van dc uitvoerende macht belccdigd
en het ijzeren front lot onwettige handelin
gen te hebben aangespoord. Daarbij heb
ben zij de openbare rust en dc veiligheid
in gevaar gebracht. Tegen beiden zal een
strafvervolging worden ingesteld.
Afgezette Pruisisch rcgeeringspresiclenten. Van links naar rechts: Dr. Simons
(Lcignitz. Herbst (Lüneburg) en von Harnack (Merscburg).
Politieke botsingen.
Een doode.
Bunzlau, 23 Juli. (V. D.) Bij den terug
keer van nationaal-socialisten van een
vergadering te Leignilz, waar Ilitler het
woord had gevoerd, is. het in Bunzlau in
de late avonduren tot relletjes tusschcn
communisten cn Rcichsbannerlcdcn eencr-
zijds cn nationaal-socialisten anderzijds ge
komen, waarbij van schietwapens gebruik
werd gemaakt. Ken Rciclisbannerlid uit
Bunzlau werd gedood en verscheidene na
tionaal-socialisten en communisten ge
wond. In totaal is het aantal gewonden,
naar dc politic voorloopig mededeelt, vijf
tien. Dc politie heeft de orde hersteld.
Verloven der Schupo ingetrokken.
Berlijn, 23 Juli. (V. D.) De verloven
van dc Bcrlijnsche Schutzpolizei zijn inge
trokken. Ken reden daarvoor wordt van
officiecle zijde niet opgegeven, doch het is
waarschijnlijk, dat deze maatregelen in
verband slaan met dj rijksdag verkiezingen.
Volgens een bericht zotiflen ook de be
ambten, die zich reeds met verlof bevin
den, w ordenteruggcroepop.
Arrestaties.
Bcrl ij ïi, 23 Juli. (V.D.) Op bevel van den
militairen bevelhebber van Groot-Borlijn en
Brandenburg is dc Reichsbanncrleidcr Ro
bert Breucr hedenmorgen vroeg gearres
teerd. Den Rcichsbanncr-lcider Anker, te
gen wicn eveneens een bevel tot arrestatie
was uitgevaardigd, heeft men lot nu loc
niet kunnen vinden, daar hij sedert ecnigc
dagen op reis is. Men vermoedt, dat hij zich
in Darmstadt bevindt.
Berlijn, 23 Juli. (V.D.) De lieden gear
resteerde Reichsbannerleiilèr Breucr is ver
antwoordclijk redacteur van de Heimat
dienst, die zooals bekend is wordt uit
gegeven door de rijkscentrale Für Heimat
dienst.
Berlijn. 23 3Juli. (V.D.) Dc belangrijk
ste reden voor bet arrestatiebevel tegen
Breucr is wellicht de rede geweest, die
Breucr Woensdagavond op een bijeenkomst
van het ijzeren front te Berlijn liecft ge
houden cn waarbij hij volgens de Berliner
Bórscnzcitung o.a. het volgende verklaarde
„Hoezeer men hedenmiddag in de krin
gen van de nieuwe Pruisische machtheb
bers in dc war was, toen onze vriend Seve
ring weigerde zijn functie aan den nieuwen
rijkscommissaris over te geven, weten wij
zeer goed, want wij zijn er in geslaagd de
telefoongesprekken van dc rijkskanselarij
af tc luisteren."
Een nat.-soc. ontwerp-pro
gram? Verbod van alle
bladen, die links van de
D.A.Z. staan?
Men meldt uit Berlijn aan de X.R.Gt
De Vorwarts verklaart in staat tc zijn een
uitvoerig programma te publicccrcii, dat
door de federatie Groot-Berlijn van de na
tionaal-socialisten is ontworpen en dat voor
de partijleiding te Miinchcn bestemd was.
IIet document is gcdagleckcnd van 3 Juni
j.l. Er wordt in de eerste plaats in het pro
gramma verklaard, dat de gansche pers,
voor zoover zij links van de Deutsche All-
gemeine Zcitung staat, voorgoed moet wor
den verboden. Bepaalde bladen zullen voor
waardelijk mogen verschijnen, maar na
tuurlijk onder censuur worden geplaatst,
zooals dc Deutsche Allgcmcinc Zcitung, dc
bladen van het concern-Scherrl (Lokal An-
zciger en Nachtausgabe), de Krcuzzcituhg,
de Deutsche Tageszcitung, de Töglicho
Rundschau. Vrij van elke censuur zullen
alleen de Angriff, de Deutsche Zcitung cn
de Berliner Bórscnzcitung blijven.
Het programma voorziet voorts de bezet
ting van liet communistische Liebknechts-
haus, bet gebouw van het algemeen Duitsch
verbond van vak vereen igingen, het gebouw
van dc Vorwarts en cle gebouwen van do
uitgeversondernemingen Mossc cn Ullstein.
Het sluitingsuur zal op tien uur 's avonds
(thans drie uur 's ochtends) worden be
paald. De politie krijgt het recht uilzonde
ringen te maken voor partijlokalen, mils
dc bevoegde afdeeling van de nationaal-
socialistischc partij zulks aanbeveelt. Alle
„onbetrouwbare" personen zullen worden
veroordeeld tot het verrichten van arbeids
dienst. In de omstreken van Berliju, n.l. te
Al wat aan den Rijn woont houdt van giootc, liefst pompeuze leesten. Dat blijkt
ook weer uit deze foto, waarop men den intocht ziet van de banier van het Duitsche
Zangersverbond in Frankfort. Niet minder dan 50.000 zonglievcnde Duitschers nit alle
deelen van liet Rijk, zelfs van over de grenzen, zijn in deze woelige tijden op het
vredige zangersfeest bijeen.
Dóberitz, Zosscn en Ruhlebcn, zullen kam
pen voor „arbeidsonwilligen" cn voor on
betrouwbare politieke elementen worden
ingericht. Zij zullen worden verpleegd cn
behandeld volgens de voor krijgsgevange
nen geldende bepalingen. De strafdienst zal
tenminste zes maanden duren en ten hoog
ste twee jaar.
Dc ondersteuning der wcrkloozen wordt
afgeschaft. Kr zal in haar plaats een invi-
vidueelc hulp van GO penning per dag en
per persoon worden ingevoerd. Over cle vcr-
lccning van deze ondersteuning heslist dc
bevoegde afdeeling der nationaal-socialis-
tischc partij. Een politieke groote schoon
maak zal onder dc ambtenaren cn beamb
ten worden gehouden. Dc bepaling, dat
rechters niet kunnen worden afgezet, zal
voor den duur van zes maanden worden op
gelieven, daar ongeveer 2j pet. der rechters
onbetrouwbaar zijn.
De vakvcrcenigingcn zullen worden ver
boden en vervangen worden door uit werk
gevers en werknemers gevormde nationale
organisaties die ook over dc loonon te be
slissen zullen hebben. Hierbij zal echter
steeds de gevolmachtigde der nationaal-
socialistischc partij den doorslag geven.
Verklaringen van Wirth en
dr. Hoepker-Aschoff.
Bei-lij ïi, 23 Juli. (V. D.) In oen verkie
zingsvergadering van' liet centrum te Han
nover liecft cle vroegere rijkskanselier dr.
Wirth o.a. gezegd: Dc zwartste dag der po
litieke geschiedenis der laatste honderd
jaren heeft liet Duitschc volk beleefd, toen
men dc oude Pruisische rcgccring liecft
weggejaagd en het gevaar liecft doen ont
staan, dat dc groote massa der radicale
arbeiders aan het ultra-ra'dicalisme wordt
overgeleverd.
In ccn verkiezingsvergadering van do
Duitsclie staatspartij te Hannover noemdo
dc vroegere minister dr. Ilocpker-Aschoff
dc conferentie te Lausanne con verdere te
leurstelling \oor het Duitsche volk. Von
Papen is heel erg van dc lijn der politiek
van Bruning afgeweken, door ccn slotbela-
ling van drie milliard Mrk toe te staan.
Von Papon te Stuttgart.
Stuttgart, 23 Juli. (V. D.) Hedenmor
gen omstreeks half tien is niet tien Berlijn-
schcn sneltrein rijkskanselier von Papen
in gezelschap van den rijksminister van
arbeid dr. Schaffcr en van den Ministerial
rat Pukass op het coptraal-étation tc Stutt
gart aangekomen. Tc zijner begroeting wa
ren de rijksminister van binnenlandsche
zaken von Gnyl, die reeds eerder uil Frank
furt am Main was aangekomen en staats
president dr. Bolz aanwezig.
Von Papen werd reeds bij den ingang
van liet station met stormachtig gejuich
begroet. Vóór liet station had zich een
reuasaehtige menschcnmassa verzameld,
uit welke ook werd geroepen: „Weg met
von Papen" cn „Heil Severing".
Na een kort oponthoud in het hotel van
de vijksspoorwegen begaf de rijkskanselier
zich inct zijn gezelschap onmiddellijk naar
het staatsministeric. Dc staatspresidenten
van Beieren en Baden, (Je minister-presi
dent van Thuringen en burgemeester Spitta
van Bremen waren reeds eerder in Stutt
gart aangekomen.
Zevcn-en-zcstig arrestaties te
Altona.
Altona, 23 Juli. (V. D.) In het onder
zoek tegen Meyer c.s. inzake do onlusten
tc Altona is tegen G7 personen een gerech
telijk bevel tot arrestatie uitgevaardigd,
Twee-cn-twinlig personen werden weder
vrijgelaten.
De zitting van het staats-
gerechtshof.
Leipzig, 23 Juli. (V. D.) De belangstel
ling voor de behandeling van de Pruisische
aanklacht door het 6taatsgerechtshof was
zóó groot, dat volgens een besluit van den
president dc zitting van de kleine zaal
naar de groote zaal moest worden ver
plaatst. Hierdoor begon de'.behandeling on
geveer ccn half uur later. De afgezette
Pruisische rcgccring wordt vertegenwoor
digd door Ministerialdircktor Badt, Minis-
terialdircktor Brecht en prof. Giese uit
Frankfurt am Main, decentrum-fractie
van den Pruisischen landdag door prof.
Peters uit Keulen en dc eoeiaal-democra-
'tische fractie door prof. llcllcr uit Frank
furt am Main.
Zooals reeds is medegedeeld, wordt de
rijksregeering vertegenwoordigd door Mi-
nistcrialdirektor Gotthciner- van het rijks-
ministerio van binnenlandsche zaken.
Leipzig 23 Juli, (V. D.) Het 6taatsge-i
rechtshof heeft even voor elf uur in d»
reeds gemelde samenstelling onder voorzit
terschap van den president van 't rijksge
rechtshof dr. Bumke do zittingszaal betre
den. Voordat begonnen werd met de za-
kcnlijke behandeling van dc Pruisische
aanklacht, wees de president van het
staatsgcrcchtshof er op, dat de behande
ling waarschijnlijk den gehcelon Zaterdag
in beslag zal nemen en dat een beslissing
betreffende den cisch van een voorloopi-
gen maatregel eerst Maandag kan worden
verwacht. De behandeling zelf zou echter
naar alle waarschijnlijkheid nog heden
worden beëindigd.
Leipzig, 23 Juli. (V.D.) Na de opening
van do zitting verzocht de voorzitter, Dr.
Bumke, alles tc vermijden wat aanleiding
zou kunnen gov en tot ordeverstoring. Ver
volgens werden dc ingediende voorstellen
behandeld, waarbij dc voorzitter verklaar
de, dat dc telegrammen der Beiersche en
Badcnsche Staatsregeeringen niet bcoogen
den Pruisischen cisch in zijn geheel te on
derschrijven.
Voortgaande zette spreker het \olgende
uiteen:
Nooit is de gedachte opgekomen een Rijks
commissaris aan te stellen in die landen,
waar eveneens regeeringen functionneerden
die de loopendc zaken afwikkelden. in
gevaar brengen van dc openbare orde kan
ook niet gemotiveerd worden mot een even-
tucele beperktheid in w erkcapacitcit van
een de loopende zaken afwikkelende regee
ring. Verworpen moet eveneens worden dc
opvatting, dat dc door den vorigen Land*
dag toegepaste verandering van de agenda
niet in overeenstemming zou zijn met de
Pruisische grondwet. Tenslotte heeft ook
voor den financieelcn toestand \an den
\n!nn staat Pruisen het aanstellen van een
Rijkscommissaris geen bctcekenis.
Gin dc grondwettelijkheid van de gebeurtenissen in Pruisen. Links de president
van hot Rijksgorcchtsho! Dr. Bumke; midden Dr. Badt, die de klachten der Prui
sische reg6ering zal verdedigen; rechts Dr. Gottheimer, de vertegenwoordiger der
Rijksregeering.
