DE NIEUWE RIJKSDAG GEKOZEN
DÉ EEMLANDEü
WINST VOOR UITERST LINKS
Belangrijkste
Licht op
Maandag 1 Augustus 1932
Uitgave: VALKHQFF Co. «g» Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 27
TERUGGANG VAN DE SOC.
DEMOCRATEN
DOODVONNISSEN IN
BOEDAPEST
9 uur 23 min.
PIANO'S - ORGELS - VLEUGELS
Fa. R. VAM DEN BURG
ABONNEMENTSPRIJS P* 3 maandcn voor Amersfoort 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratie verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
'Binnenland franco per post per 3 maanden f S.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 515
PRIJS DER ADVERTEMTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsuuramef
mmm eikeregel m«r f0.25. Liefdadighelds-advertentiën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentifin „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.Bewijsnummer extra f 0.05
De groote stembusstrijd in Duitschland gestreden. Botsingen
op vele plaatsen in het Rijk
Geert absolute meerderheid
der Hitlerianen
Berlijn, 31 Juli. (V. D.) Uit alle dec
len van het Rijk komen berichten binnen
riat zeer druk gestemd is. Ook ie Berlijn is
de opkomst der kiezers voor den nieuwen
Rijksdag zeer groot.
Terwijl, naar tot nu toe bekend is. het
Zondag overdag nergens tot noemenswaar
dige incidenten is gekomen, is het in den
nacht op Zondag zoowel te Berlijn als in
het Rijk tot bloedige botsingen gekomen,
waarbij talrijke personen werden gedood.
Te Berlijn werden zes personen ernstig
gewond en 18 licht gewond. De politie heeft
287 personen gearresteerd.
Von Hindenburg stemt.
N" e u d e c k. Rijkspresident von Hinden
burg heeft zich Zondagmorgen om negen
uur per auto naar Heinrichau begeven,
waar hij met zijn zoon en Oberregierungs-
rat von Riedel zijn stem heeft uitgebracht
Te Berlijn.
Te Berlijn was het reeds vroeg vrij druk
op straat. In de binnenstad heerscht de ge
wone rust van Zondag. In de dicht beloon
de wijken daarentegen ziet men veel pu
bliek op straat. Er heerscht een duidelijk
merkbare spanning.
Van de politie bemerkte men slechts wei
nig. Slechts enkele patrouilles ziet men op
straat. Voor de verlciezingsbureaux staan
dubbelposten opgesteld. De politiebeambten
zijn in de kazernes geconsigneerd.
Er worden geen pamfletten meer ver
spreid. liet plakaat „hij is de schuldige"
dat door de sociaal-democraten op de stads-
zuilen was aangeplakt, is verwijderd of
overplakt.
Bij de verkiezingslokalen was het in do
eerste morgenuren reeds vrij druk. Tegen
twaalf uur was de drukte het grootst. Tot
den middag hadden in een aantal stemlo
kalen reeds ongeveer 35 pet. der kiezers
hun stem uitgebracht.
In den loop van den ochtend hebben geen
ernstige incidenten plaats gehad.
In de binnenstad van Berlijn hebben ge
durende den nacht talrijke politieke bot
singen plaats gehad. Tot acht uur Zondag,
morgen meldde cle politic 31 politieke vecht
partijen. Bij eenige daarvan werd gescho
len. Bij deze botsingen werd een 17-jarige-
communist doodgeschoten. Verder werden
8 personen ernstig en 18 licht gewond. Niet
minrler dan 87 personen werden in hech
tenis genomen. Een aantal wapens werd
in beslag genomen. Gedurende don nacnl
werden 13 aanplakzuilen in brand gestoken
en ongeveer 300 plakaten afgescheurd.
In de Anklamer- en Zionkirch-strasse
wilde in den afgeloopen nacht tegen drie
uur een inspecteur van politie een commu
nist fouilleeren naar wapens. De commu
nist trok een geladen revolver en drukte
deze tegen den politiebeambte. Het wapen
w'eigerde echter. Uit zelfverdediging loste
de politiebeambte drie scholen, waardoor
de aanvaller werd gewond. Het bleek dal
de communist nog een revolver bij zich had
In de boschkolonie te Spandau kwam liet
in den afgeloopen nacht tot een vechtpartij
tusschen 13 sociaal-democraten en 20 na-
tionaal-socialistcn. Drie nationaal-socialis
ten en een in hun gezelschap zijnde Rijks
weersoldaat in burger werden gearresteerd.
Laatstgenoemde had twee geladen revol
vers bij zich. Hij is aan den militairen rech
ter overgeleverd.
Verschillende botsingan in hel
Rijk.
In de steden van het Roergebied is het
Zondagmorgen rustig gebleven. Zaterdag
nacht echter hebben te Essen botsingen
Plaats gehad. In een der buitenwijken ont
stond door tot nu toe onbekende oorzaak
een schietpartij, waarbij een 34-jarige com
munist en een 20-jarige nationaal-socialist
ernstig gewond werden. Twee Schupo's, die
in de nabijheid woonden en zicii in verband
met de schietpartij op straat begaven, wor
den eveneens getroffen. Zij beantwoordden
het vuur, waardoor een lS-jaii«e nationaal-
socialist een doodclijk schot in het hoofd
kreeg. Eerst toen de politic versterking had
gekregen, kon de orde worden hersteld.
In een andere straat te Essen werden na
tionaal-socialisten door communisten over
vallen, waarbij eenige nationaal-socialisten
gewond werden. Twee communisten werden
in arrest gesteld.
Te Essen-Berbeck had in den vroegen
ochtend een botsing plaats tusschen com
munisten, sociaal democraten en nationaal-
socialistcn. Ook hier werd een aantal per
sonen gewond en hadden eenige arrestaties
plaats.
Ook in het Roergebied is zeer druk ge
stemd.
.Bij Hoyersbach kwam het in een klein
dorp Zaterdagavond voor den aanvang van
verkiezingsvergaderingen van nationaal-
socialisten en communisten tot een hevige
vechtpartij. Kr werden vele schoten gelost.
In totaal werden 29 mannen en drie vrou
wen, allen communisten, gearresteerd. In
een communistisch huis had een huiszoe
king plaats, doch wapens werden niet ge
vonden.
Ook in verschillende andere plaatsen had
den botsingen plaats, waarbij een aantal
personen gewond werd. Vclfe arrestaties
moesten worden verricht.
Uit Brunswijk wordt gemeld, dat tot
Zaterdagmiddag in het geheclc lancl rust
hcerschtc, behalve eenige kleine incidenten.
In Hasselfclde echter kwam het tot een
vechtpartij tusschen sociaal-democraten en
nationaal-socialisten, waarhij geschoten
werd. Ook cle communisten namen aan den
strijd deel. Een communist werd gedood,
een andere kreeg een schot in het hoofd;
vier nationaal-socialisten kregen vrij ern
stige verwondingen.
In Sleeswijk-Holstein had cle verkiezings
dag behalve te Ilzehoe, waar een ernstige
vechtpartij heeft plaats gehad, een rustig
verloop.
Te Chemnitz werd in den morgen reeds
druk gestemd, omdat cle kiezers in den mid
dag wilden profilceren van het mooie
weder. In de Annabergstrasse heeft in den
nacht.van Zaterdag op Zondag een ernstig
incident plaats gehad. Twee politiebeamb
ten werden door een groot aantal onbeken
den overvallen. Uit zelfverdediging losten
de beambten eenige schoten, waardoor een
persoon werd gedood. Ook de beide politie
beambten werden gewond.
Te München is cle verkiezingsdag tol den
middag zonder ernstige incidenten verloo-
pcn. In Munchen was het heerlijk zomer
weer een der warmste dagen \an den
zomer en de stad vertoonde liet gewone
beeld van een verkiezingsdag.
Volgens de niet-officiecle berekening zijn
bij een totaal aantal stemmen van rond
36.687.000 voor den nieuwen Rijksdag te ver
deden 007 zetels. Wel is waar ontbreken
ook thans nog een klein aantal stemmen,
doch men neemt aan, dat de nieuwe Rijks
dag als volgt zal zijn samengesteld:
Sociaal-democraten 133
N'at.-sociallsten 229
Communisten 89
Centrum 76
Duitsch-Xationalcn 36
Duitsche Volkspartij 8
Economische Partij 2
Staatspartij (waarschijnlijk) 4
Bcicrsche Volkspartij 20
Landvolk 2
Chr. Sociale Volksdienst 4
Volksrechtpartij
Duitsclie Boerenpartij 2
Landbond
Duitsch Hannoveranen
Andere partijen
Wijnbouwers 2
0
CS
G>
00
CS
I
-
IN
■d-
- 0
-i-
il^'TïT
co
a»
fii
LO
sj-
vj-
T-
:i!i
.CS
(O
- ZJi
S.P.D. N.S.DA.P K.PD. ZENTP.
Stimmenzahl am IP.Sept. 1930 i
D.N.V.P D.V.P MRTSCh.R STAATSP.
am 31. Juli 193Z
De met spanning tegemoet
redene rijksdagvorkiezingen.
De winst der Nazi's is
tegengevallen.
Gisteren zou in Duitschland het derde
rijk worden gevestigd. Dit moet althans
nog een poosje worden uitgesteld en boven
dien is het wel eens vaker gebeurd, dat
van uitstel afstel kwam. Wij wilden maar
zeggen, dat Ilitler en de zijnen zich giste
ren hebben misrekend. Zij dachten zoo'n
sprong vooruit te maken, dat zij hcele-
maal alleen een parlementaire meerder
heid zouden kunnen vormen. In plaats
daarvan hebben zij nog geen veertig pro
cent cler uitgebrachte stemmen op zich we
ten te - vereenigen. Zelfs wanneer de
Duitsch-nationalen zich aan hun zijde
scharen, beschikt deze coalitie nog niet
over de helft' dor zetels.
Uit het vorenstaande mag echter niet
worden afgeleid, dat de nationaal-socialis
ten nauwelijks m den rijksdag zijri ver
tegenwoordigd. Integendeel: zij zijn verre
weg de sterkste partij in 't parlement ge
worden en hebben dus de plaats ingeno
men, die eenmaal den sociaal-democraten
■toebehoorde. Mét hun ongeveer 230 zetels
vormen zij een geduchte macht en, verge
leken hij de rijksdagverkiezingen in 1930,
is het mandatental der Hitlerianen zelfs
verdubbeld, hetgeen wijst op een geduch-
tcn aanwas, maar inlusschen schijnt aan
dezen groei' een einrle Ie zijn gekomen,
want, wanneer men de cijfers, op de nazi's
uitgebracht bij de jongste landdagverkie
zingen, legt naast die \nn gisteren, trekt
liet onmiddellijk de aandacht, dat de Hit
lerianen hier en daar zelfs achteruit zijn
'gegaan.
De merkwaardigste verschijnselen, die
hij den jongstcn stembusstrijd konden
worden vastgesteld, waren de vooruitgang
van het centrum, de partij, van den gewe
zen rijkskanselier Brüning, en dc zeer
eprekcnde_ win§tene die de communisten
Een coalitie van rechts zou dus, wanneer
die bestond uit de nationaal-socialisten,
Duitsch-nationalen, Economische Partij, Chr.
Socialen en ijnboeren slechts 283 zetels
bezitten tegen 32i van de oppositie, terwijl
do partijen van de coalitie van Weimar in
clusief dc Beiersche Volkspartij tezamen
233 mandaten zouden lubben.
De Staatspartij beschikt volgens deze ver
deeling over 4 zetels, doch de derde en
vierde zetel staan nog niet vast in verband
met lijst verbindingen.
De opkomst cler kiezers was nagenoeg
gelijk aan die bij dc presidentsverkiezing
en bedroeg 83.2 Procentsgcwijze kregen
dc partijen van het aantal uitgebrachte
stemmen: (de getallen tusschen haakjes be-
teekenen cle percentages bij de laatste rijks
dag- resp. landdagveikiezingen in Pruisen):
Soc.-dcmocraten 21.3 (24.5 resp. 24).
Nat.-socialisten 37.1 (18 3 resp. 37).
Communisten 14.3 (13.1 resp. 12).
Centrum 12.2 (11.8 resp. 13).
Duitsch-nationalen G (7 resp. 6).
Duitsche Volkspartij 1.1 (i.5 resp. 1.5).
Economische partij 0 1 (3.9 resp. 1).
Staatspartij 1 (3.8 resp 2).
Beiersche Volkspartij 2.S (3 resp.
wisten te behalen; blijkbaar hebben, lal
van sociaal-democraten en ook nationaal-
socialisten op liet roode paard gewed. De
sociaal-democraten hebben ditmaal maar
weinig veeren gelaten, doch de burgerlijke
middenpartijen zijn bijna geheel kaal ge
plukt; van de Duitsche volkspartij en eco
nomische partij om er enkele te noe
men is bitter weinig overgebleven, doch
het Beiersche centrum dc Beiersche
Volkspartij is ongehavend uit het vuur
gekomen, terwijl Hugcnbcrg's partij, die
der Duitsch-nationalen. ofschoon nog
geenszins van een decimcering kan wor
den gesproken, niettemin weer een hall
dozijn zetels heeft verloren, zoodat zich bij
cleze partij weer een bedenkelijke afbrok
kcling heeft voltrokken.
Uit het bovenstaande volgt onmiddellijk,
dat de nazi's en de aanhangers van Hu-
genberg alleen een parlementaire regeering
tot stand zouden kunnen brengen, wan
neer het centrum zich bij hen aansloot. Het
is echter dc vraag, of laatstgenoemde par
tij zich zal willen encanaillceren met dc
beide rechtsche groepen.
Aan den anderen kant zou, wanneer het
moest, een parlementaire, meer links ge
oriënteerde regecring gevormd kunnen
worden, wanneer communisten, sociaal
democraten, centrum en Beiersche Volks
partij de handen in elkaar sloegen; maar
dit is slechts een theoretische mogelijk
heid, daar de opvattingen der vier partijen
te zeer uiteenloopen dan dat van samen
werking sprake zou kunnen zijn. Daar er
dus noch over een rechtsche, noch over
een linksche palemcntaire minderheid in
Duitschland valt te beschikken, is een
ccnigszins lastige toestand ontstaan en de
mogelijkheid grooter geworden, dat de re
geering-Von Papen, die een buitenparle
mentair karakter draagt, kan worden ge
handhaafd, maar vermoedelijk zal zij met
noodverordeningen moeten blijven regee-
ren, daar links en centrum niets moeten
hebben van het kabinet der „von's", ter
wijl dc regeering liet eveneens bij de na
zi's heeft verbruid. Zoo heeft dc dag, die
beslissend zou zijn, in werkelijkheid geen
beslissing gebracht en mist. Hitier voorals
nog de gelegenheid met zijn tegenstanders,
jif te rekeiiexj*
De correspondent \an het Handelsblad te
Boedapest telefoneerde Zaterdagmiddag:
Dc vorooidccliiig en executie Aan de twee
communistische Ilongaarsche afgezanten uit
Moskou, Szalluy en luist, doen, hoezeer
men-ook overtuigd moge zijn \an de absolute
noodzaak van een zeer strenge straf, toch dc
vraag opkomen of het in verband met de
veiligheid van den Ilongaarschen staat op-
vermij(lelijk was, dc toevlucht te nemen lot
liet uiterste middel van standrcchtspraak,
met zijn alternatieven van vrijspraak of exe
cutie binnen twee uren na de uitspraak van
het vonnis. In ieder geval hebben alle in
mengingen van buitenlandsche zijde, zooalö
van Vandervelde namens dc socialistische
arbeiders-internationale en van" Jean Lon
gue t namens dc liga"\oor nienschenrei hten,
de Ilongaarsche regecring niet kunnen be
wegen haar standpunt (c veranderen. Hier
bij moet vooral niet over het hoofd worden
gezien, dat liet probleem Mei* niet was: wel
of geen doodstraf, maar veeleer de behande
ling door een gewone rechtbank of afdoe
ning door dit snclgerecht.
Van de andere veertien in hechtenis ge
nomen communisten wordt Kayikas in een
versneld proces, ccn tusschen vorm tusschen
liet gewone en liet standrechtsproces, te Mis-
kolpz berecht. Dc elf anderen komen \oor
den gewonen rechter.
Het \crsncldc proces wo'rcl.in het jaar
1919 naar den raacl van Bela Kun na do
republiek ingevoerd. Tot uitbreidng van het
standsrecht.proces werd besloten in Septem
ber 1.1., na den spoorwegaanslag van via
Bia Torbagy, waarvan men aanvankelijk in
de meening verkeerde, dat hij door commu
nisten wras gepleegd. Ofschoon men op liet
oogenhlik bezwaarlijk van ernstige cöniiini;
nistische gevaren in Hongarije spreken kan,
is deze uiterste gestrengheid te verkaren
door de herinneringen aan de roode terreur,
waarvoor de vrees voor herhaling ook nu
nog de maatregelen doet nemen, die ook in
het buitenland zijn opgevallen.
liet heeft de aandacht getrokken, dat do.
Fransche gezant liet bezoek aan het T'ran-
sclie Kamerlid Longuct met een tegenbezoek
in een hotel beantwoord heeft. Er loopen
hardnekkige geruchten ook over een per
soonlijken stap van Herriot; die zijn gezant
telegrafische opdracht zou hebben gegeven
tc inlervenieercn. Bevestiging van deze ge
ruchten kan \ooralsnog niet gege\en
worden.
BUITENLAND.
De nieuwe Duitsche Rijksdag.
(Eerste Blad pag. 1).
Nog steeds botsingen in Duitschland.
(Eerste Blad, pag. 2),
BINNENLAND.
Algemeene vergadering van de A.V.R.O.,
(TVvecdc Blad, pag. 3).
Geval van moord tc Onstwcdcle.
(Tweede Blad pag. 2),
STADSNIEUWS.
Openlucht-meeting \an dc O. S. L
(Eerste Blad, pag. .77.
Voordracht van ds. A. R. de Jong over;
„Dc wording van den nieuwen mensch."
(Eerste Blad, pag. 3).
SPORTNIEUWS.
Hot Olympische vuur ontstoken.
(Derde Blad, pag. x;.
De Olympische Spelen Berger in cle
kwart-finale.
(Derde Blad, pag. 1).
Zwemwedstrijden om het kampioenschap
van den kring Utrecht.
(Derde Blad, pag. 2).
Hoogste barometerstand 76G.2 te La Co
rn na.
Laagste barometerstand752.6 te Sku-
desnaes.
Verwachting: Meest matige Z.W. tot N.W.
wind. zwaar bewolkt tot betrokken, waar
schijnlijk ccnigc regen en iets koeler.
In het hooge Noorden bevindt zich een
depressie, terwijl bij IJsland dc barometer
daalt. I11 het'Z.O. van liet waarnemings
gebied is dc lioogc druk aan bctcekcnis af
genomen. Plaatselijk vielen vrij zware
onweersregens.
De depressie, die Zaterdag ten N.W'. van
Ierland' lag, beeft zich O.N'.O.-waarts ver
plaatst en bevindt zich thans boven Zuïd-
Scandinavie. Zij wordt gevolgd door een
ferme 'drükstijglng in het YV., die ten onzent
den wind weer verder zal doen ruimen.
Zoodoende wordt het fraaie weer van het
afgeloopen weekeind', weer onderbroken.
Het laat zich aanzien dat de temperatuur
weer' lager zal worden, terwijl dc regen-
kansen vrij groot zijn.
ARNH-STRAAT.
Bezoekt enze magazijnen; wij bicden
U een enorme keuze zoowol in het
eenvoudige als in het meest luxe genre.
Betaling vanaf 4.— per mnd.
DE BURGEROORLOG IN BRAZILIË.
Londen, 29 Juli. (H.N.) Bij een gevecht
tusschen Braziliaansche regeeringstroepen
en opstandelingen zijn 500 opstandelingen
gevangen genomen. Men verwacht, dat de
opstand thans spocclig bedwongen zal zijn,
daar de regeeringstroepen zoowel van liet
Noorden als van het Zuiden oprukken.
J8 Jaaf-fleledon. begon da wereldoorlog. Eu pa;
