DE ONDERWERELD VAN SCHEVENINGEN
HET TWEEZEEEN-K ANAAL
j)e directeur van een groot hotelbedrijf moet
een diplomaat zijn.
Wat er alzoo in een seizoen gebruikt wordt.
De lichten zijn ontstoken en storten hun
helle glanzen uit over het witte damast,
waarop kleurige bloemen en teeder groen
gestrooid liggen; zij weerkaatsen in het
fonkelende kristal, waaruit de geuren der
wijnen opstijgen als een kostelijke offeran
de, glinsteren in het zilver, leggen heime
lijke glanzen in do oogen... Gedempt
stemmenrumoer gonst door dc grootc zaal.
Een smallo hand heft een glas, gevuld met
donkere wijn, snelle woorden vliegen over
en weer, een lach
En in do vlak daarop vallende stilte
jwordt één moment hot ruischen der zee ge
hoord, eeuwig en monotoon. Dan is het
voorbijKellners ijlen af en aan, op
hun voorzichtige handen torsend de bla
den met uitverkoren spijzen
Wel, mijn lezers, op m'n woord, dit zou
zoó gelicht kunnen zijn uit welken roman
van Joanne Reyncke van Stuwc gij ook
maar wilt; alleen dit wordt geen roman. En
laat het u een troost zijn. Eén feuilleton is
genoegmaar iets van bovenstaande
zwakke poging om de diner-sfeer te bena
deren in een groot hotel, meen ik toch
jvcl.
Als je zoo rustig of niet rustig, naar ge
lang der omstandigheden, aan je tafeltje
zit, en je krijgt keurig en correct alles voor
jc neus geduwd waar je maag langs een
wel6prekenden omweg naar vroeg, dan ben
je tevreden. Voor dat moment. Dan veror
ber je je Homard l'américaine, je Suprè
me de volaillc Olga, je Canoton Nantais roti
of hoe al die kostjes ook meer mogen liee-
ten, zonder verdere kopzorg". Die komt pas
bij de afrekening.
En 's avonds, na 'n paar genoeglijke uren
hier of daar, ga je naar je hotelkamer, be
stijgt je bed, slaapt... Hoe eenvoudig, hoe
dóód-simpel lijkt dit alles niet.
Ik zou waarachtig wel 'e willen hooren
hoeveel hotelgasten iets meer weten van
el datgene de moeite, de zorg, het in
zicht, de tact wat een groot hotel op
gang houdt, wat zich in zulk een bedrijf
achter de schermen afspeelt. Geen enkele
financier zou geld tegen zulk 'n miniem
percentage beleggen! Al heette het fonds
dan ook Sodalitas Medicorum of Veendam-
mer Hypotheekbank. Hetgeen overigens 'n
hatelijk mopje is
Wèl, ik heb mij nu eens die kopzorg ge
maakt. En lag het niet voor de hand dat
ik mij in zoo'n geval wendde tot de Ex
ploitatie-Mij. Scheveningcn niet te ver
warren met Zeebad Scheveningen! de
maatschappij, die vrijwel allo groote Sche-
veningsche hotels beheert?
Men gaf mij een geleider mee en ik ben
dezen onvermoeiden gids -wel .zéér dank
baar voor alle verstrekte inlichtingen en
voor den door mij hem ontroofden tijd.
Een hotel is een zaak. Het is een zaak
als iedere andere, maar één waaraan tal-
looze moeilijkheden zijn verbonden. Men
moet het zijn gasten naar den zin maken.
De een zal zich prettig gestemd voelen als
er iets in de gansche sfeer van het hotel
ligt, wat hem aan huiselijkheid herinnert
(het zijn o paradox dikwijls de béste
gasten), de tweede wil juist iets anders
dan wat hij gewend was en lusschen deze
Scylla en Charybdis moeten de beheerders
veilig en wel zien te laveeren. Dat oischt
inzicht, dat eischt een niet geringe hoe
veelheid aan psychologische kennis, dat
eischt vóór alles: tact. De directeur van
zoo'n bedrijf is een diplomaat. Hij zou
waarachtig aan de groene tafels van Ge
neve en Washington, van Locarno en Den
Haag, geen slecht figuur gemaakt hebben
en maken.
Het is niet zoo moeilijk om in je eigen
huis een enkele kennis op z'n gemak te
stellen, het is wéérgaasch moeilijk het een
paar honderd mcnschen, waarvan men in
wezen weinig weet, in een groot hotel naar
genoegen te maken. Er zijn natuurlijk de
factoren, waaraan men weinig doen kan
en die in niet geringe mate tot het goede
resultaat bijdragen; de plaats zélf, do lig
ging, de omgeving. Ik behoef hier overigens
den lof van Scheveningcn niet te bezingen
en evenmin den lof van dc hotels der
E.M.S., wat deze zaken betreft. Loop langs
den boulevard en ge kunt het zélf onder
vinden. Zij liggen vlak aan zee en al zeg
gen we wel eens dat de zee in badplaatsen
nog lang niet liet belangrijkste is, we zijn
hier nog niet in Deauville, Monte Carlo of
Ostendewe zijn, den hemel zij dank.
in Scheveningon en daar is dc zoe wèl het
belangrijkste. Wc zijn tenslotte in ccn bad
plaats!
Maar onmiddellijk daarna komen de fac
toren, die wel degelijk door het beheer be
paald kunnen worden. De inrichting, de
prijzen, de verzorging, de wijze waarop
men een gast tegemoet treedt
En tusschen dit alles de juiste verhou
ding te vinden, dat maakt dc moeilijkheid
uit. Want wat heeft een gast aan een duur
hotel al6 hij er tóch met 'n zekere non
chalance wordt behandeld en wat heeft hij
aan overvloed van hartelijkheid als zijn
kamers hem niet bevallen cn waten
fin, ik zou zoo door kunnen gaan, maar
doet u dat zelf maar eens op 'n somboren
winterdag
Op zoo'n winterdag, dat er in Schevenin
gen gewerkt wordt. Gewerkt met 'n paar
honderd man personeel. Alléén bij de E.
M. S.? Neen, ik weet het wel, u hebt daar
niet iots van gemerkt. Misschien hebt u
's winters van heel het bestaan van Sche
veningcn wel bitter weinig gemerkt. Het
neemt niet weg, dat ik gelijk heb. Gezwoegd
wordt er achter de schermen.
Of donkt u soms, dat die hotels geen on
derhoud noodig hebben, dat do Pier maar
6teeds en onveranderlijk het geweld van
dc zee kon doorstaan, als er nlot onophou
delijk aan gearbeid werd?
Het dak van Rauch moet nagekeken wor
den, Palace heeft nieuwe toiletten noodig,
Kurhaus stoelen, enz. enz.
Dat alles doet de E.M.S. zelf, zij heeft
een vaste ploeg werklieden, geschoold in
hun respectievelijke vakken. Ergens op een
verborgen plaats in Scheveningen staan
een paar loodsen en gebouwen.
„Onze loodgieters".
„Onze timmerafdceling".
„Onze smederij".
Enz. enz. En oen gerechtvaardigde trots
in do 6tem van mijn geleider viel duidelijk
te onderkennen on alleszins te billijken.
Dat alles i6 in eigen beheer. Waarom?
Wel, het ligt voor de hand: zóó werkt het
apparaat veel economischer.
De badstoelen worden er 's winters gere
pareerd, nieuwe worden govlochten. Dat
zijn zoo van die zaken waar je verder niet
aan denkt. Je zou ze alleen missen als zc
er niet waren. Een badstoel is voor ons
leeken een ding om in te zitten en voor
dc rest geen nieuws.
Maar ik zeg 11, dat zelfs een zoo klein
détail, een studie op zichzelf waard is en
ik vind nog altijd dien ouden arbeider,
die in 16 uur zoo'n ding met de hand kant
en klaar aflevert, ccn duivelskunstenaar.
Ik heb er 'n tijdje naar staan kijken en
hot is me nog steeds 'n volkomen raadsel.
Badstoelen het is trouwens 'n heel inte
ressant onderwerp. Er zit waarachtig, zoo
gek als het klinkt, muziek in. Er zijn ver
schillende soorten. Verschillende modellen.
En o aangenaam chauvinisme het
Schevcningsche model schijnt het stan
daardmodel te zijn voor Nederland. De grij
ze arbeider haalde 'n rijtje technische ter
men op, die ik alweer vergoten ben, maar
die mij van nu af aan een badstoel met
andere oogen zullen doon bekijken. En dat
in 16 uur met de hand. In geen honderd
jaar speelde ik het klaar...
Daar hebt u nu één onderdeel. Zoo zijn
er duizend-en-cen, cn nóg meer! Waarin
van tevoren voorzien moot zijn. Is het sei
zoen er eenmaal, dan i6 het onherroepelijk
te laat! Ik neem u mee naar de Scheve-
ningsche onderwereld. Wees gerust, we
zijn hier niet in Chicago of ccn ander mis-
dadiger6-paradijs, maar niettemin: de on
derwereld is er, b.v. het sous-terrain en de
kelders van het Palace-liotel. Wc gaan
naar dc linnenkamer. Wc zijn n.l. in Hol
land en dientengevolge moeten wij onze
beroemde properheid in cerc houden.
Ik heb wel 's ergens in liet buitenland
gelogeerd, waar m'n eerste werk was alles
wat linnen was cn schoon moest zijn, van
m'n bed tc verwijderen. Zc houden er in
sommige landen oen soort zindelijkheid op
na, die misschien waarom niet? heole
bizondere kwaliteiten bezit, maar het zijn
niet de kwaliteiten die u en ik het meest
waardceren
Torenhoogo stapols lakens, sloopen, hand
doeken... 'n blinkend-wit visioen, 'n Mont
Blane van linnen... nu jè. cn wat dan nóg?
Wat dan nog?! Dit: dat er 's zomers
vijf wasscherijen werken om dezen voor
raad „op peil" te houden. Dat het 6tuk
voor stuk met de meeste zorg moet wor
den nagekeken, dat alleen in deze afdeeling
dag in, dag uit, ettelijke meisjes aan het
werk zijn. En hoe! Daar ligt 'n stofdoek...
Ik vraag u in den gemoede wat voor bizon-
ders is er nu aan een stofdoek! Niets en
zoo behoort het ook. Zulke 6lmpelo dingen
moeten geen eigen-gereide pretenties heb
ben. Maar m'n geleider neemt den doek,
6laat 'm uit cn ruikt er aan. Ik wist niet
beter of men nam er 6tof mcc af en ik
kijk 'm vragend aan.
„Dat zal ik je vertellenjc moot op
èlles letten. We hebben dikwijls wassche
rijen gehad, die er zich maar met 'n Jantje
van Leiden afmaakten, er bleef aan alles
die ondefinieerbare lucht hangen, die de
doek tijdens het gebruik had gekregen.
Dat mag niet en vooral niet bij het tafel
linnen. Deze is bést... alleen wat te voch
tig!"
Het was, dat cr nog zeer veol te bekij
ken viel, maar heuscb, ik zie er m'n gids
voor aan, dat hij anders persoonlijk al die
duizenden stukken zou zijn gaan contro
leeren... Hier beneden, in liet sous-terrain
in deze kelders, klopt het hart van het be
drijf, dat Palace-hotel heet. Talloos zijn er
de afdeclingcn, maar wie er 'n tijdje ver
toeft, bespeurt onmiddellijk met hoeveel
inzicht al deze afdeellngcn naast elkaar
worden gegroepeerd.
Bij den ingang het vertrek, waar alle
waren, die binnenkomen, worden gecontro
leerd, waar tevens do fruitmanden worden
opgemaakt. Men was er druk bezig. Des
avonds had men er een groot diner. Vaar
dige handen schikten het fruit, bewaasde
druiventrossen, rijpe perziken, vroege pe
ren... Straks zoudon zij op de met licht-
overgoten diner-tafel prijken.
In een tweede vertrok bevindt zich de
lift, waarlangs het eten naar de verschil
lende verdiepingon wordt vervoerd. Een
lift-boy staat er bij. Dit spreekt overigens
vanzelf, maar wat niet vanzelf spreekt is,
dat deze jongon verstand moet hebben var-
de spijzen, dat men hem geen visch in zijn
handen duwt als er wild besteld werd
En dat gaat zoo maar dag in, dag uit.
Elkeiï 'dag komen er" nieuwe gasten met
nieuwe wenschen, waaraan vojdaan moet
worden en cr wordt aan voldaan.
In de, ijskasten wordt bet vleesch goed
gehouden, het gevogelte ligt er en de visch.
ïn ijzige gelatenheid wachten zij hun lot
af. Lang behoeven zij niet tc wachten. Vlak
daarnaast is de ruime keuken, waar het
koper en nikkel glanst, waar de meester
kok speurend rondloopt cn er vpor zorg
draagt, dat cr 's middags aan de lunch,
's avonds aan het diner geen klachten wor
den gehoord. Daar worden 6impele hazen
omgetooverd in een gerecht, dat een wel
zeor weidschen titel voert, daar worden
soepen gemaakt, wier namen u als een
versregel van Verlainc in de ooren klinken
en die wat meer zegt even goed sma
ken
Even verder is de spoelerij. Daar rust
men nooit, ondanks het handige en ver
nuftige afwasch-systcem. Ik ben geen lecli-
niech-deskundige en wie zal het zeggen?
misschien vinden die hoeren het wel 'n
klein kunstje, maar het neemt niet weg
dat ik mot ecnige verbazing zoo'n der
tigtal vuile borden In con machina zag
verdwijnen, waar zo even later brand
schoon en dróóg uitkwamen. Het is maar
een détail, waaraan de meeste zorg weru
besteed zoo is het er trouwens met al
les
Dc vraag blijft, op welke wijzi komt zoo'n
hotel maar steeds weer aan datgene, wat
cr noodig is. Dc E.M.S. heeft een contraal-
magazijn. Het ligt onder liet Kurhaus en het
is een kleine Bijenkorf op zich zelf. Daór
wordt door de leveranciers alles afgeleverd
cn gecontroleerd. Vandaar uit ook wordt
het gedistribueerd naar dc. bij do E.M.S.
aangesloten hotels. U kunt mij beter vra
gen wat cr niet in het centraal-magazijn
aanwezig is enook dén zou ik het ant
woord schuldig moeten blijven.
Ieder bedrijf levert 's middags een lijst
in van de zaken, welk i het verlangt. Den
volgondon morgen wordt het netjes afgele
verd. Denk daar niet licht over. Mij worden
ter inzage verstrekt eenigo verbruikscijfers
ovor het jaarbedenk daarbij dat een
jaar in het Scheveningsch hotelbedrijf zéér
kort duurt en.... sta verbaasd! Ik licht
er enkele merkwaardige cijfers uit. Daar
gaat-ie.
5000 K.G. thee, Kurliaus-thec. Krijgt u
nergens ter wereld zoo. 'n Speciaal meng
sel, samongesteld uit 7 soorten. Welke? Ik
weet liet werkelijk niet! Ambtsgeheim
219.250 eieren, 80.000 liter melk, 27.000 liter
room, 22.350 K.G. rundvleesch, 14.525 K.G.
kalfsvlee6ch, 6225 K.G. varkensvleesch, 6225
K.G. ham, 10.050 kippen, 80.600 K.G. aard
appelen, 30-000 K.G. suiker, 11.250 K.G.
roomboter, 42.800 stuks brood (groot), 188.600
stuks brood (klein), 82.900 stuks beschuit,
330.000 K.G. ijs.
En in het cafébedrijf: 17.400 gebakjes,
15.850 liter roomijs.
Me dunkt: hot kan er me; door! En het
behoeft wel geen betoog, welk een voor
name factor deze E.M.S. vormt in de levens
middelenbranche. Den Haag vooral trekt
daarvan vele voordooien en men zou den
wensch uit mogen spreken, dat de Haag-
schc autoritoiton t.o.v. do badplaats Scheve
ningen een wat milder en breeder stand
punt innamen. De liefde kan nu eenmaal
niet altijd van één kant komen.
Er zijn sommige producten, die in dc be
drijven der E.M.S. zelf worden vervaardigd.
Het gebak, dat u bij 'n thé complet veror
bert, wordt bijv. in dc eigen patisserie ver
vaardigd. liet heeft, behalve economische
voordcelen, ook dit voor, dat het steeds
versch is. Met grooto voorraden blijft men
nooit zitten. Is het weer 6lecht, dan valt er
in dozc afdeeling weinig te doen. Op mooie,
zomerscho dagen is men er overvoerd met
werk. Want het Haagsche publiek kan wat
gabakjes en ijs aan! De cijfers zijn in dit
verband welsprekend gonoeg.
Naast al de zorgen voor do dagelijkscho
benoodigdheden staan nog andere, waar
over ik thans niet in bijzonderheden wil
treden. Of dacht u soms dat het niet einde
loos veel moeite kost om b.v. het amuse-
mentsgedeelte tc verzorgen en vóór alles:
op peil te houden. Verkeerde u misschien in
de meening dat dc badgasten zóó maar naar
Schevéhïhgen kwamen op de „bonnefooi"
om het eens populair uit te drukken. Niets
is minder waar. En het pleit voor het in
zicht van de E.M.S., dat zij in binnen- en
buitenland een 6tceds intensiever propa
ganda voort. Door dó zepropaganda, welke
let wel van één particuliere onderne
ming uitgaat, word Scheveningon bekend,
profiteert tenslotte Den Haag cn gansch
Holland van het vrc.midelingon-bezoek. De
vraag is gewettigd of ook in deze ecnigc
overheidssteun niet billijk zou zijn! Laat ik
verder niet op deze zaken ingaan, zij zou
den mij te ver voeren van nnjn eigenlijk on
derwerp en ik heb u nog con paar dingen
te laten zien, die alleszins de moeite waard
zijn!
Want wat is ccn diner-tafel zonder
wijn? 'n Auto zonder motor, Tauber zonder
stem in den gomoode: wat blijft er dan
nog over?
In datzelfde jaar werden aan wijnen cn
likeuren in do E.M.S. hotels 33.881 liter ver
bruikt. Dat zijn hoevoelhcdcn! De centrale
wijnkelders gelegen onder het Palace-
Hotel zijn oen bezienswaardigheid op
zichzelf. Ze zijn niet enkel en alleen een
bezienswaardigheid om do enorme voorra
den die cr rusten (voor een waarde van
plm. 100.000 gulden), maar ook om den
keldermeester, die zoo smakelijk en met
zooveel liefde van zijn vak weat to vertollen.
Wij hebben allemaal wol eens een flcsch
wijn in onze hand gehad on wo deden dat
liocl gewoon. Als er water ingezeten had
zouden wc hem niet anders aangepakt heb
ben. Maar sinds ik dezen opp'r-keldermees-
ter een flosch heb zien hanteeren, weet ik
wat devotie is. Zóó neemt ccn moeder haar
kind op, zoo droeg in vroegere oeuwon
komt tegenwoordig niet mcor voor do
ridderlijke minnaar zijn liefsto door do slot
gracht, aangenomen dat deze niet al to diep
was! En de tóón, waarop hij alles verteltl
Hot warme accent
In een vakje bewaart hij nog een paar
flosschen cognac van hot jaar 1789. Neon,
dat is géén humbug, zij maken met een
Madeira van 1812 zijn trots uit.
En ik geloof dat hij zoo'n flosch met tra
nen in z'n oogen uit z'n kelder ziet verdwij
nen. Wéér oen.... Hot komt gelukkig
voor hem! maar hoogst zolden voor.
„Wat kost zoo'n flosch nu? Niet dat ik
or een koopen wil, maar
Hij keek me ietwat verbaasd aan.
„Zoo'n flosch?!! Meneer, dat is eigenlijk
met geen goud te betalen. Staat zelfs niet
eens op dc wijnkaart, maar ziet u als
cr nu 's 'n hcclo goeie gast is, iemand die
jaar in, jaar uit terugkomt, iemand waar
van do directeur weet dat het 'n kenner is,
dat het aan hem ton volle bosteed zou zijn,
dan mag zoo iomand 'n glaasje koopen....
Koopen is eigenlijk 'n verkeerd woord. Hij
betaalt er 5 voor, met dat bedrag is de
waarde natuurlijk niet. uitgedrukt, hot. is
meer zooicts als 'n contra-beleefdheid, een
gebaar.
De voorraad champagno mag er ook zijn.
Ze hebben ze zelfs in flcsschcn van 4 liter.
„Gaan dio weg?"
„Zeldenmaar soms wordt or toch
naar govrnagd".
En ik zng aan zijn gjzicht, dot hij het
eigenlijk maar li Al f vond. Zóó drinkt men
geen champagne.
„Wijn lééft, mijnheer, daar moet je op
letten, anders gobouren cr gekko dingen!
En wét mag ik u nou 's aanbieden voordat
u woggaat?"
„Iets wat ik nergens andors kan krijgen!"
Even dacht hij na: „Dan zal ik u wat
laten proeven, 'n Vermouth, nee, geen gc-
wono Vermouth, maar één, zooals jc ner
gens in Nodorland krijgt."
Ik proofdc en op m'n woord: het was
lang niet slecht.
Ilij keek me glimlachend aan. zoo met 'n
gezicht van: is dat wat of is dat niks! Zijn
sncl-ontwaakt enthousiasmo voor z'n vak
leefde wear op.
„Proeft u dc gewono Cinzano er nou 's
naastWat 'n verschil, nietwaar?"
Hot was 'n verschil.
Waarna mijn geleider en ik Bacchus'
onderaardsch verblijf verlieten en zijn
trouwe vazal alleen lieten met z'n schatten.
Zie. laat ik hiermee m'n relaas besluiten.
Vollodig is hot niet, maar wellicht heeft het
u eenigon indruk gegeven van datgene wat
er gebeuren moot en gebeurt achter do
schermen van liet Scheveningsch hotcl-bo-
drijf. Work, waar gaston en publiek niets
van weten, niets van hósven te weten, maar
werk, dat voortdurende aandacht en ijvor
vereischtEn als go straks, waar ter
wereld ook, den roem van Scheveningcn
hoort verkondigen, wél, dan weet ge nu wie
o.m. van dezen roem de trouwe bovestigers
zijn
Het is trouwens tijd geworden. Van de
brocdc trappen dalen do eerste gasten naar
dc feestelijk-verlichte eetzaal. De tafels
staan gereed, de kellners wachten op do
eerste wonkon. Me?r gasten komen. Lang
zamerhand vult zich dc zaal. Do. eerste
schotels worden binnengedragen, do eerste
glazen volgeschonken
Vergeet voor do volgende uren onzen
ondcraardschen tocht om dit uitgolezen
maal, maar laten wij tenminste het eerste
glas drinken op dc stille werkers achter de
schermen en onder dc vloeren!....
Prosit.
FRANKRIJK CONTRA DE STRAAT
VAN GIBRALTAR.
door
PROF. DR. J WALLNICHE
te Parijs.
Dezer dagen is het plan goed
gekeurd voor een kanaal door
„Frankrijk op zijn smalst",
dat den Atlantischen Oceaan
en dc Middellandsche Zee
met elkaar zal verbinden.
Het Zuidwestelijke deel van het Europoe-
scho vasteland loopt breed uit cn vormt het
Iberische schiereiland, dat langzamerhand
beschouwd wordt als een sta-in-den-weg
voor de scheepvaart, zooals racn ook een
maal het,omzeilen van Afrika begon te be
schouwen als ecu ongewenschten omweg.
Ongetwijfeld is „Frankrijk op zijn smalst"
heel wat moeilijker door te graven dan dc
landengte van Suez of zelfs die van Pana
ma, doch als er werkelijk behoefte bestaat
aan het „Canal des deux mers", dan zal het
cr komen, evengoed als het Suez- cn het
Fanama-kanaal er gekomen zijn.
Er is echter nog een andere reden dan
het bekorten van do scheepvaartroutes,
waardoor het grootschc plan reden van be
staan heeft. Aan het Zuidelijkste punt van
Spanje stijgen machtige rotsen steil uit de
zee omhoog; de zuilen van Hercules, zooals
de Romeinen de rotsen van Gibraltar noem
den. Wanneer men langs de prachtig mooie
Westkust van Spanje naar dezen ingang
der Middellandsche Zee vaart, dan ziet men
reeds uit de verte de dreigende vestingwer
ken, die Engeland op de rotsen van Gibral
tar beeft gebouwd. Het is de sterkste rots
vesting, die men zich slechts voor kan stel
len, uitgerust met het modernste geschut
en praktisch onneembaar. Vanuit dit punt
kan Engeland gemakkelijk den ingang tot
de Middellandsche Zee bchoerschen; geen
schip zou het gelukken, onopgemerkt dooi
de scherpe controle te passceren, om nog
niet eens te spreken van het zware geschut
op de kust cn van de mijnen, die men hier
in geval van nood zou kunnen leggen. Zelfs
bij nacht kan de straat met behulp van
reusachtige schijnwerpers cn vuurpijlen tot
de Afrikaanscho kust too helder worden
verlicht.
Dat deze sterke positie van Engeland dc
Franschen reeds lang oen doorn in het oog
is, spreekt wel vanzelf. Daardoor worden
zij n.l. gedwongen om zoowel in do Mid
dellandsche Zoe als in den Atlantischen
Oceaan een volledige oorlogsvloot te onder
houden, aangezien de Engelschen in geval
van een conflict natuurlijk dadelijk dc
Straat van Gibraltar zouden afsluiten. Om
dezelfde reden weigert Frankrijk op de ont
wapeningsconferentie zoo hardnekkig, om
de sterkte van zijn vloot op hetzelfde peil
tc brengen als die van Italië. In dat geval
zou Frankrijk n.l. slechts half zoo sterk
zijn als Italië, omdat de andere helft van
zijn vloot werkeloos in den Atlantischen
Oceaan lag, tenzij de verhouding met Enge
iand zoo goed was, dat dit land de Fran-
sche oorlogsschepen vrij liet passeeren.
Doch daarop kan Frankrijk niet to vast
rekenen
Sinds vele jaren bestaat er daarom in
Frankrijk een streven om een mogelijk
heid te vinden, de Straat van Gibraltar
overbodig te maken. Dit kan het beste ge
schieden door een kanaal te graven tus
schen de beide zeeëD* door het smalste ge
deelte van Frankrijk, dus aan den voet van
de Pyreneeën. Het plan daartoe bestaat
eigenlijk al meer dan twee eeuwon, doch
den laatsten tijd heeft het steeds tastbaar
der vormen aangenomen. Zoowel economi
sche als politieke overwegingen maken do
uitvoering gewenscht en dc Chambre des
députés heeft zich kort geleden dan ook
bezig gehouden met een gedetailleerd plan
voor een kanaal tusschen de beide zeeën,
waarbij er in liet. bijzonder den nadruk op
is gelegd, dat ook onderzeeërs en oorlogs
schepen door het kanaal moeten kunnen
passeeren. Dit strategisch en economisch
zoo belangrijke plan heeft daarom ook
buiten Frankrijk een grootc beteekenis.
Het Canal des deux mers zal Bordeaux
tot beginpunt hebben en tot aan de omge
ving van Toulouse 150 M. gestegen zijn met
behulp van 6 suizen. De afdaling naar het
niveau van de Middellandsche Zee, waarin
het kanaal bij Narbonnc zal uitmonden,
vereischt 7 sluizen. In dc vroegere plannen
v\as sprake van meer dan 100 sluizen, doch
bij de moderne, technische hulpmiddelen
hoopt men er slechts 13 noodig te hebben.
De lengte van het kanaal bedraagt totaal
ongeveer 400 K.M. Om het mogelijk te ma
ken, dat grootc oorlogs- cn koopvaardij
schepen het kanaal kunnen passeeren, zal
het minstens 14 M. diep zijn, terwijl de
breedte aan dc oppervlakte van het water
150 M. cn op den 'bodem 60 M. bedraagt.
Daarvoor moet meer dan een milliard ku
bieke meter aarde worden uitgegraven.
Voor 13 spoorwegen en moer dan 50 belang
rijke verkeerswegen zullen bruggen moeten
worden gebouwd over het kanaal.
Deze cnkolc cijfers doen ons reeds zien,
welk een reusachtig plan het hier betreft.
Het meest indrukwekkende ervan is het
opstijgen tot 150 M. boven den zeespiegel.
Tot dusver bestaat er nog slechts één zee
kanaal, dat zich boven den zeespiegel ver
heft en wel het Panamakanaal met een
hoogte van 26 M. Bij een werktijd van yijf
jaar werden de aanlegkosten geschat op 12
milliard francs. Het kanaal heeft, zooals wij
zagen, allereerst militaire beteekenis, van
daar dat de onkosten geen overwegend bo-
zwaar behoeven te vormen; de financicclo
voordeden, die later dank zij dit kanaal aan
het land toevloeien, behoeven die onkosten
dus niet geheel en al goed tc maken. Een
groot gedeelte der schepen zal echter onge
twijfeld de voorkeur geven aan dezen weg,
die een bekorting van 1800 K.M. met zich
meebrengt cn daarvoor de liooge tolgelden
gaarne over hebben.
Voor Frankrijk zelf brengt het kanaal
nog andere voordeelen met zich mee. Het
gevaar van de overstroomingen, die elk
jaar Zuid-Frankrijk teisteren, wordt daar
door aanmerkelijk verminderd; de wijn- en
landbouw zullen sterk vooruit kunnen gaan
doordat nu ccn botoro irrigatio mogelijk
wordt. Verder neemt ook in Frankrijk do
werkloosheid toe; met het oog daarop zou
ae aanleg van het Canal des deux mers een
grooto verlichting in den toestand teweeg
brengen, zoodat naast dc buitenlandscho
politiek ook de binnenlandschc noopt tot de
uitvoering van dit werk. Het staat dan ook
menschclijkerwijze gesproken vast, dat het-
grootschc plan verwezenlijkt zal worden,
oen plan, dat ongetwijfeld ook in andere
landen clo welvaart zal doon toenemen, be
halve natuurlijk in Spanje en Portugal.
Ook in dit opzicht zal do geschiedenis van
het Suezkanaal zich herhalen.
flJfiKa.
