AM EPS FOQKFS €H DAGBLAD
Wordt Hitier Rijkskanselier?
Ernstige toestand te Sevilla
San Jurjo heeft
de leiding
Donderdag 11 Augustus 1932
.DE EEMI-ANDER"
31e Jaargang No. 36
Onderhandelingen van
von Papen
De Nat. Socialisten hebben er
alle belang bij met het Cen
trum tot een accoord
te komen
Een Borlijnsch correspondent schrijft d.d.
7 Aug. aan de Nwe Crt.:
„De macht, de macht'" Dat was het na
tionalistisch parool. Als wc eerst maar de
macht hebben, dan komt de rest van zelf,
zoo werd den volgelingen ingeprent. De
weg naar de macht, de legale weg, ging
door het stemlokaal. En langs dien weg
ging het stormachtig voorwaarts, van over
winning tot overwinning.
Moet er nu, na de rijksdag verkiezingen,
die geen belangrijken vooruitgang meer
brachten, op eens winst worden genomen,
genoegen worden genomen met ,,maar een
deel van de macht", met „invloed", met
deelneming aan cen coalitie met andere
partijen? Dat wil er natuurlijk bij de mas
sa der partij maar zoo in eens niet in. Zijn
er dan geen andere wegen naar de macht?
Vele middelen zijn er, tenminste in ab-
straclo. Laten wc met één volstaan. De
rijksdag komt bijeen. Trouw aan de tra
ditie, kiest hij tot voorzitter een lid van de
sterkste partij, dus een nationaal-socialist.
Nu wordt er gestemd over een motie van
vertrouwen, een motie van wantrouwen of
een machtigingswet annex verdaging voor
een langen tijd. Sociaal-democraten en
communisten stemmen tegen de regeering.
De nationaal-socialistcn onthouden zich
van stemming, de regeering is gevallen.
Hindenburg draagt een vertegenwoordiger
van do sterkste parij, bijvoorbeeld Strasser,
op om een nieuw kabinet tc vormen.
Strasser doet dat en treedt voor den rijks
dag. Daar heeft hij geen meerderheid. Maar
wacht even. De communisten maken her
rie. Er is niet veel voor noodig om hen
zoover te krijgen. Ze maken herrie en wor
den, hetzij voor de helft, dat is al voldoen
de, of en bloc uitgesloten. Dan is er een
meerderheid voor het door de nationaal-
socialisten beheerschte kabinet.
Een fantasie? Niet geheel zonder reëelen
grondslag echter, gelijk wij hieronder
waarschijnlijk zullen trachten te maken.
De heele Duitsche per§ moet tegenwoordig
mot een gebruiksaanwijzing worden gele
zen. Alles wat de republikeinsche pers om
trent de onderhandelingen over de rogee-
ringsvorming en haar vermoedelijke resul
taten schrijft, is beheerscht door het stre
ven de nationaal-socialistcn tc compromit-
teeren en de toenadering tusschen het Ka
tholieke centrum en de nationaal-socialis
tcn te verhinderen, althans zooveel moge
lijk te belemmeren.
Hitiers pers moet uit den aard der zaak
aan haar gewoonte vasthouden zich zoo
furieus mogelijk uit te drukken. Vandaar
schijnbaar woeste aanvallen op von Pa
pen, op von Gayl en op den Pruisischen re-
geeringscommissaris Bracht. Schleicher
wordt uitgezonderd. Dit beteekent voorloo-
pig niets anders dan dat de nationaal-so-
cialistsn voor zich aanspraak maken op de
poston v$n rijkskanselier-Pruisisch-minis-
ter-president en van rijksminister van bin-
nenlandsche zaken.
De centrumspers is ouder gewoonte zeer
gereserveerd cn laat alle mogelijkheden
open.
De regeeringspers doet aan de propa
ganda van de linkerzijde, voor zoover zij de
strekking heeft om centrum en nationaal-
socialistcn tegen elkaar op te hitsen, niet
mede. Zij heeft daar geen belang bij. Even-
mm is het echter in haar belang, dat die
toenadering tusschen die twee al te onstui
mig in haar werk gaat. Want hoe beter
halionaal-socialisten en centrum elkander
verstaan, dos tc geringer wordt de noodza
kelijkheid van een kabinet der persoonlijk
heden, cen kabinet der „bestuurjsaristoera-
ten", een bufferkabinet.
Het is buiten twijfel, dat Hitier er op liet
oogenblik alle belang bij heeft cen brug
naar het centrum tc slaan. Men late zich
niet op cen dwaalspoor brengen door dc
berichten, volgens welke de „bevoegde per
soonlijkheden" nog geen voeling met elkan
der hebban gehad. Dat kan waar zijn, maar
dat weerlegt niet dat er, om zoo tc zeggen,
onderaards cn door tusschcnpersonen reeds
een koortsachtige bedrijvigheid is ontwik
keld. Hoe stelliger de aanspraak van de
nationaal-socialistcn op hetgeen zij voors
hands tamelijk vaag met „de leiding" der
logeering betitelen, des te grooter (mag
men concludceren) de kans, dat die bedrij
vigheid succes zal hebben. Hitier beeft alle
reden om zich op dit oogenblik een zoo
kroot mogelijk gedeelte van de macht toe
le eigenen. Stelt hij zich nu met minder te
vreden, dan hij bij mogehjkbeid krijgen
kan, dan komt er geen nieuwe kans meer,
dan gaat het bergaf. Hitler cn zijn eerste
Paladijnen hebben een sterke machtspositie
óók noodig om meester van hun eigen
aanhang to blijven. Want, ook al gaat het
naar hun zin, een gedeelte van „het pro
gram", of van hetgeen een groote menigte
van de aanhangers en naloopcrs voor het
Program houdt, moet overboord worden ge
worpen, althans uitgesteld, zoodra het op
Practische regeeringsdaden aankomt, re
geringsdaden, waarbij met dc medewer-
king van op zijn minst nog één andere par-
D; rekening moet worden gehouden.
Zacht wat, zegt. de regeeringspers. Wc
hebben een presidentskabinot en dat moet
het blij ven. Natuurlijk moeten er natio
naal-socialist m in het kabinet komen, maar
ais vakministers, dc leiding houden wij.
Dat hangt van Hindenburg af.
Nu, Hindenburg komt Woensdag te Ber-
:ijn en zal allereerst met von Papen spre
ken. Von Papen zal hem zijn plannen mee
deden. Over het antwoord zal, laten we
dat eerst aannemen, von Papen tevreden
zijn. Dan krijgt hij tc doen met oppositie
der nationaal-socialistcn en, al gebeurt niet
alles precies zooals we dat boven aandui
den, het effect zal toch op iets dergelijks
neerkomen. Misschien zal echter het ant
woord niet meevallen. Dan wordt liet een
voudiger en kan in den rijksdag het eerste
bedrijf worden overgeslagen.
De Rijkskanselier ontvangt de
politieke leiders.
B e r 1 ij n, 10 Au g. (V. D.) Na aankomst
van den rijkspresident te Berlijn zijn eenige
uren later de onderhandelingen begonnen
over de wijziging in de rijksregeering.
Rijkskanselier von Papen heeft reeds gis
teravond overleg gepleegd met den rijks-
weerminister von Schleicher, die in het
laatst der vorige weck een besproking heeft
gehad met Adolf Hitler.
Hedenmorgen te 11 uur begaf von Papen
zich naar president von Hindenburg, ten
einde licm zijn plannen inzake de veran
deringen in de rijksregeering voor te leg
gen. Te 5 uur vanmiddag wordt een kabi-
netszilting gehouden, na afloop waarvan
de rijkskanselier vermoedelijk den natio-
naal-socialistischen leider Hitler, den verte
genwoordiger van het centrum en van de
Duitsch Nat. Volkspartij zal ontvangen.
Verdere aanslagen in Duitsch*
land.
Berlijn, 10 Aug. (V.D.). In den loop van
den ochtend zijn nog verschillende berich
ten omtrent politieke aanslagen ontvanger.
Te Roichonbach werden op de woning van
een Reichsbannerlid zeven revolverschoten
gelost. Te Rietschen, evenals Rcichenbach
in 0berlau6itz werden van het spoorweg
viaduct zes revolverschoten op de coöpe
ratie gelost. Te Priebus werd eveneens op
de coöperatie geschoten, terwijl te Penzig
een handgranaat, die niet ontplofte, in den
tuin van het. vakvereenigingsgebouw werd
geslingerd. Te Bunzlau zijn vannacht de
ruiten van het filiaal van de Dresdner Bank
van de coöperatie" cn van een groenten-
groothandel met stconen ingegooid
Uit Dresden wordt gemeld, dat in den
afgcloopen nacht een bomaanslag is ge
pleegd op den volksbockbandcl tc Freital
De bom, die door het ctalagcvenster werd
geworpen, richtte groote schade aan
E 1 b i n g. 10 Aug. (V.D.) In de afgeloopcn
nacht ontplofte een bom door liet venster
van bet S.P.D. huis tc Elbing, in welk ge
bouw ook de te Koningsbergen verschij
nende Soc. Dcm. Frcic Pres6c en cen aan
tal afdeelingskantoren van vakbonden zijn
ondergebracht.
De bommen veroorzaakten groote male-
rieele schade.
Lauban, 10 Aug. (V.D.) In den afgcloo
pen nacht werd een handgranaat geworpen
naar het gebouw van dc arbeidsbeurs te
Lauba, waardoor groote schade aan hot ge
bouw werd aangericht.
Persoonlijke ongevallen kwamen niet
voor.
R o ess cl, 10 Aug. (V.D.) In den afgeloo-
pen nacht werden te Roessel in Oost-Prui
sen tot viermaal toe revolverschoten gelost
op het huis van den voorzitter van den ge
meenteraad, die deel uitmaakt van het
plaatselijk bestuur van het centrum.
Tegelijkertijd werden de ruiten van de
woning van een meubelmaker, die even
eens tot hel centrum behoort, ingeworpen.
Ne i denburg, 10 Aug. (V.D.) Voor het
rijksdag-filiaal te Neidenburg werd van
morgen vroeg een bom gevonden, die daar
in den loop van den nacht was neergelegd,
doch gelukkig niet tot ontploffing is geko
men.
Goerlitz. 10 Aug. (V.D.) In den afge
loopcn nacht zijn wederom tal van aan
slagen gepleegd op filialen der Goerlitzer
coöperatie en op links georiënteerde perso
nen.
Te Penzig werd een handgranaat gewor
pen in de slaapkamer van een Rijksba-
nierlid; deze werd licht gewond en er werd
aanzienlijke matcricele 6chade aangericht.
Tc Alt Kohlfurt werd de étalage van de
coöperatie aldaar met een paal ingeslagen.
Ook te Rauscha werdén de étalage-ven
sters van de plaatselijke coöperatie vernie
tigd.
Te Arnsdorf werden revolverschoten ge
lost op het huis van den burgemeester Hüb-
ner en op bet huis van clcn plaatselijken
leider der S.P.D. Niemand werd gewond.
Nazis gearresteerd.
Keulen, 9 Aug. (V.D.) Gisterenmiddag
werd door dc politie, in samenwerking met
de justitie een huiszoeking gedaan in als
noodwoningen ingerichte voormalige mili
taire barakken te Keulen. Een hoeveelheid
wapens werd in beslag genomen, terwijl zee
nationaal-socialistcn werden gearresteerd.
Mon heeft er gauw genoeg van.
Oudenburg, 10 Aug. (V. D.) In don
vrijstaat Oldenburg zijn heden de S.A. en dc
S.S.-lieden, die als hulppolitie bij de gen
darmerie waren aangesteld, weer ontsla
gen.
De loider der Kenlsche K.P.D.
gearresteerd.
Keulen, 10 Aug. (V.D.). De leider der
Communistische Partij te Keulen, Kckertz,
is onder verdenking van hoogverraad ge
arresteerd. Bij een huiszoeking in zijn wo
ning zou cen koffer met materiaal in be
slag zijn genomen, welk materiaal aanlei
ding tot de beschuldiging heeft gegeven.
Berlijn, 10 Augustus (V.D.). liet Rijks
kabinet is Woensdagmiddag om vijf uren
bijeengekomen voor een bespreking welke
tot half acht heeft geduurd. Een officiecle
mcdedecling betreffende de zitting, althans
betreffende de ter bijeenkomst genomen be
sluiten is niet verstrekt.
In welingelichte kringen wijst men nog
steeds op het feit, dat dc beslissing meer
dan ooit berust bij den Rijkspresident, die
van zijn kant met het oog op den gespan
nen toestand in het binnenland als ook ten
aanzien van de onmogelijkheid een parle
mentaire meerderheid te vormen, als te
voren waarde hecht aan een boven de par
tijen staande presidiale regeering.
De onderhandelingen van den Rijkskan
selier von Papen met de partijleiders liggen
dan ook eveneens in deze lijn. Nog Woens
dagavond werd dr. Hugcnberg ontboden.
Morgenmiddag zullen dr. Joos en dr.
Bolz door den Rijkskanselier worden ont
vangen.
Hitler vertoefde Woensdag nog niet te
Berlijn. Men verwacht dat de Rijkskanselier
Vrijdagmorgen een bespreking zal hebben
met den leider der N.S.D.A.P.
Een verklaring van de Rijks-
regoering over de amnestie.
In aansluiting op de gisteren gepubli
ceerde verklaring der Rijksregeering over
het toepassen van amnestie, publiceert de
Rijksregeering heden cen toelichting, waar
in zij mededeelt dat het haar bekend is
geworden, dat leden van de partijen, die
zich aan bet plegen van daden van ter
reur schuldig maken op het standpunt
staan, dat hun toch weinig gebeuren kan,
omdat zij in geval van veroordeeling spoe
dig amnestie zullen verkrijgen.
Teneinde dit tc verhinderen heeft de
Rijksregeering bepaald, dat amnestie voor
politieke wandaden in dc toekomst uitge
sloten zal zijn. Mocht een Landdag tegen
deze bepaling in toch een amncsticbesiuit
goedkeuren, dan zal de Rijkspresident en
de Rijksregeering de noodige maatregelen
nemen om deze bepaling uit to voeren.
Deze bepaling geldt niet voor daden in
bet verleden gepleegd, zoodat de Rijksre
geering tegen cen door een land genomen
amncsticbesiuit voor reeds gepleegde straf-
daden geen bezwaren heeft, al acht zij een
dergelijke amnestie ook niet opportuun.
Beschouwingen over kabi
netsreconstructie.
Officieel wordt medegedeeld:
Rijkspresident von Hindenburg beeft be
den Rijkskanselier von Papen ontvangen
die hem rapport uitbracht over den binncn-
landsch politicken toestand.
Voorts heeft de Rijkspresident hedenmor
gen den Rijksminister van Buitcnlandsche
Zaken, von Ncurath, ontvangen.
Betreffende het resultaat der bespreking
van den Rijkspresident met den Rijkskan
selier zijn de mecningen die in de Bcrlijn-
sclie bladen worden uitgesproken van zeer
uiteenloopenden aard.
Men neemt aan dat een reconstructie der
Rijksregeering zal plaats hebben met Adolf
Hitler als Rijkskanselier. Volgens deze le
zing zou de huidige Rijkskanselier von Pa
pen de portefeuille van buitcnlandsche za
ken krijgen en vice-kansclier worden. Gre-
gor Strasser zou Rijksminister van binncn-
landsche zaken worden cn Gocring moge
lijk Rijksminister voor Verkeerswezen.
De overige departementen zouden onder
leiding der huidige functionarissen blijven.
De Rijksminister van Buitcnlandsche Za
ken von Neurath zou wederom ambassa
deur tc Londen worden cn de Rijksminister
van binnenlandsche zaken, von Gayl, Obcr-
president van Oost Pruisen.
Van officieele zijde kunnen deze combi
naties niet worden bevestigd. Een defini
tieve beslissing is in geen geval genomen.
Von Papen zal morgen de leiders der
Centrumpartij (waarschijnlijk Joos en Ste-
gerwald) ontvangen en later mogelijk ook
Hitler cn Hugcnberg.
Het geweldige doodeuhuis, dat In Verdun is opgericht ter herinnering aan dc
400.000 gevallenen in den schrikkelijksten voldslag van den wereldoorlog.
VITTORIO CERUTTI, lot dusver Italiaansch
gezant te Rio de Janeiro, zal benoemd wor
den tot gezant in Berlijn. De huidige am
bassadeur Graaf Orsini Baroni wordt met
cen andere belangrijke diplomotieke
zending belast.
Te Barcelona wordt een
putsch verwacht
Madrid, 10 Aug. (V. D.) Hedennacht
tegen vier uur trachtten gelijktijdig vijftig
a zestig personen, waaronder cenigc mili
tairen, het hoofdpostkantoor binnen te
dringen, terwijl oen honderdtal het roinis-
terig van oorlog binnendrong en een derde
groep het hoofdbureau van politie tracht
te tc bezetten. Dc jn ho$ postkantoor ge
legerde gendarmerie wist do menigte tegen
tc houden totdat versterking arriveerde,
waarna de aanvallers werden teruggesla
gen en veertig personen werden gearres
teerd.
Achter liet ministerie van oorlog ontstond
cen schietpartij, waarbij meer dan 300 scho
ten werden gewisseld.
Dc bestorming van het hoofdbureau van
politie werd met behulp van machinege
weren afgeslagen. Kle*.ne tanks surveilleer
den later voor de geuoemde gebouwen.
De chef der Madrilecnsche politie deelt
mede, dat het oproer cen tegen de repu
bliek gerichte beweging is, die echter vol
komen i6 mislukt. Er zouden in totaal vijf
dooden zijn gevallen, namelijk een onder
officier, drie soldaten en een burger. Ge
arresteerd zijn tot nog toe behoudens een
aantal burgers een generaal en verschei
dene officieren, waaronder de Hertog van
Infantado. Dc voorbereidingen voor de om
wentelingspoging waren geheim gebleven
en pas con uur voor het tijdstip, waarop
men de putsch zou trachten uit tc voeren,
kreeg de politie eenige aanwijzingen.
In de hoofdstraten van Madrid werd tot
ongeveer vijf uur geschoten, terwijl in de
buitenwijken de schermutselingen met de
opstandelingen tot ongeveer zeven uur van
morgen duurden. Dc meeste opstandelin
gen hebben zich in de omgeving van Ma
drid teruggetrokken.
Madrid, 10 Aug. (V.D.) Omtrent de ge
beurtenissen van hedenmorgen vroeg te
Madrid wordt het volgende bekend:
De commandant van de rcmonte-afdce-
ling te Tet.uan bij Madrid, de tbans zwaar
gewonde ritmeester Silvester, een broer
van den indertijd in Marokko gevallen op
perbevelhebber van het expediticlcger al
daar, wekte vannacht te half vier de onge
veer 100 onder zijn bevelen staande solda
ten en wekte hen op, tegen de republiek en
de regeering op te trekken. De overige offi
cieren waren of eveneens in het complot
of hadden juist hun ontslag gekregen. Ve
len droegen hun uniform onder civiele klcc-
ding.
Te Madrid aangekomen requireerden dc
opstandelingen op straat ongeveer 50 auto's
die door soldaten en met karabijnen gewa
pende burgers werden bezet. Op het post
kantoor probeerden een majoor, een kapi
tein, een luitenant en een kadet van de
marine de beide op post staando gendarmes
over te halen om zich bij de opstandige be
weging aan te sluiten. De twee gendarmes
weigerden en hielden met hun geweren het
groepje officieren in bedwang tot assisten
tie was verschenen en do officieren wer
den gearresteerd.
De aanslag op het Ministerie van oorlog
gold ongetwijfeld den daar wonenden mi
nister-president Manuel Azana. Hoeveel
dooden cn gewonden er zijn gevallen is nog
niet bekend, aangezien de opstandelingen
zelf in hun auto's verscheidene gewonden
hebben weggebracht. Meer dan 200 perso
nen zijn gearresteerd.
Opstand in
leiding van
Jurjo.
Sovilla ondor
generaal San
Onder leiding van den vroegeren opper
bevelhebber dor guardia civil, general San
Jurjo, die thans leider der douane is. is le
Sevilla een opstand tegen de rcgecring uit
gebroken. Het gehcele garnizoen heeft zich
bij deze beweging aangesloten zoodat sinds
Woensdagmorgen vroeg het grootste deel
van Andaluzic in oproer is.
Do Spaanschc regeering heeft om 1 uur
hedenmiddag met extra-treinen cn vracht
auto's een regiment infanterie naar Sevilla
gedirigeerd. Een poging der opstandelin
gen het garnizoen van Jerez over te halen
hun zijde te kiezen is mislukt.
De regeering geeft openlijk toe, dat do
opstand in Sevilla nog niet onderdrukt is
en verklaart dat zij zich op den trouw ba
rer troepen verlaat. Tot nu toe zijn in to
taal drie generaals gearresteerd.
Beslissend voor het verder verloop von
zaken zal zijn cf de regcering zich in de
overige doelen des lands zal kunnen ver
laten op politie, leger en vloot. Op liet
oogenblik weot men nog niet in hoeverre
San Jurjo buiten Andaluzié stoun zal vin
don.
Ernstige toestand te Sevilla.
Volgens berichten welke laat in den mid
dag uit Madrid te Parijs zijn ontvangen,
heeft de Spaansche regeering dc gouver
neurs der provincies Malaga, Cadiz en
Huclva instructie gegeven troepen gereed
te houden voor een opmarsch naar Sevilla,
waar generaal San Jurjo zich tot gouver
neur-generaal heeft uitgeroepen.
Bovendien zijn reeds troepen uit andere
provincies naar de omgeving van Sevilla
gezonden. Niettemin is do revolutionaire
beweging reeds overgeslagen op Jerez. Gen
darmerie cn brandweer hebben de zijde go-
kozen van generaal San Jurjo.
Volgens de in dc vroege middaguren
door het Spaansche ministerie van binnen
landsche zaken gepubliceerde officiecle mc-
dcdeeling heeft de regcering in de stad Ma
drid zelve overal de orde cn rust kunnen
3oon herstellen. Het aantal opstandelingen
dat bij de straatgevechten om het levtn is
gekomen bedraagt met liet aantal doodelijk
getroffen soldaten, vijf. Een aantal andere
personen werd ten dcelc ernstig gewond.
Ten einde de indruk te versterken dat do
opstand ook door dc burgerbevolking wordt
afgekeurd heeft de veiligheidspolitie de
•akverecnigingen geprest een demonstratie
tc organiseeren. Een groot deel der arbci-
Jers trok in dc morgenuren in gesloten rijen
met republikeinsche en roodo vlaggen dooi
de straten der stad. Eenige arbeiders dron
gen daarbij ccn officierscasino binnen waar
zij de aanwezige actief dienende officieren
tegen den grond sloegen. De republikein
sche garde heeft ten slotte de rust hersteld.
De regeering was ingelicht
over den opstand.
Madrid, 10 Aug. (V.D.) De regcering
heeft alle to dezer stede verschijnende
rechtschc dagbladen verboden. Men ver
wacht, dat dit verbod ook zal worden uit
gevaardigd voor de provinciedagbladen.
In Madrid bedraagt, naar verluidt, het
aantal dooden thans ach', dat der gewon
den 20. Infanterie, artillerie, de afdeeling
aviateurs en do oorlogsmarine worden in
gezet tegen de opstandelingen van Sevilla.
n de parlementszitting van heden ver
klaarde de minister-president, dat de re
gcering er van in kennis was gesteld, dat
iets werd voorbereid, maar dat zij princi
pieel eerst had ingegrepen, toen de Putsch
onmiddellijk voor de deur stond. San Jurjo
was Dinsdag nog in Madrid Wanneer hij
thans verklaart, dat hij alleen maar tegen
de regeering strijdt en niet tegen de repu
bliek, dan is dit onwaar. Het geduld cn de
lankmoedigheid van de regeering zijn
thans uitgeput. De wet zal met volle
strengheid worden toegepast.
Vervolgens ging de Kamer over lot de
orde van den dag.
Tegen den avond zijn lalrijke republi
keinsche straatbetoogingen gehouden,
hoofdzakelijk door de Madrileensche arbei
ders.
