DE ONBEREKENBARE BLIKSEM
STUDIEBOEKEN
Langestr. 90
Speciaal uitzending van Diners
s©
BEVROREN NEGERS
WEINIG BEKEND NATUUR
VERSCHIJNSEL
GENEESKUNDIGE BRIEF
Fa. H. ELZENAAR
Telefoon 288
Drogisterij „de Gaper"
TAHEIROL
Concertgebouw
„DE VALK"
COSTUMES
BANKETBAKKER KOK
P. Groenhuizen-Schatorjé
Utr.wegSS Telefoon 336
C. DE JAGER
HOEDEN
J. VONK Wzn.
Merkwaardige voorbeelden
van zijn uitwerking
door Prof. H. VREDENDAAL.
In de Vereenigde Staten maakt
men ic Verschillende laborato
ria veel werk van het onder
zoeken van bliksemverschijnse-
len. Een en ander hierover ge
ven wij in het volgende artikel
aan de hand der AmerLkaan-
sche onderzoekingen weer.
„Een donderslag uit een heldere hemel"
is inderdaad een zeldzaam verschijnsel,
doch een bliksemstraal uit een helderen
hemel is het niet. De bliksem kan bij hel
deren hemel evengoed inslaan en dikwijls
kan men het zien weerlichten, zonder dat
er een wolkje aan de lucht is. Dit ver
schijnsel gaat gewoonlijk echter onopge
merkt voorbij, omdat er geen donderslag
op volgt. De geluiden, die dikwijls veroor
zaakt worden door electrische ontladingen
in de atmosfeer, zijn nog niet verklaard.
Vroeger dacht men, dat de slag veroor
zaakt werd door het toestroomen van lucht
naar het vacuum, dat door het passeeren
van de bliksemstraal was ontstaan, doch
deze theorie is onhoudbaar gebleken. Er
komen dikwijls onweersbuien voor met
Een attente bliksemstraal kwam
een Engelsdhe 'keuken binnen,
staik het vuur aan in het for
nuis en richtte absoluut geen
schade aan.
(Teekening A.W.)
veel weerlicht, doch zonder eenig geluid;
Dr. W. Knoche, chef van den meteorolo-
gischen dienst in Chili en een geleerde van
naam, heeft er eens een meegemaakt, die
uren duurde en waarbij hij naast duizen
den bliksemstralen tal van andere licht
verschijnselen zag, die een prachtig
schouwspel opleverden.
De eenige plaatsen ter wereld, waar
geen onweersbuien voorkomen zijn de
Noord- en Zuidpool. De meeste komen voor
te Baliburg in Kameroen (Afrika), en wel
gemiddeld 200 per jaar of 4 per week. In
San Fransisco heeft men er daarentegen
6lechts een of twee per jaar. Dr. C. E. P.
Brook6, een bekend Engelsch meteroloog,
heeft berekend, dat 44000 maal per dag een
bliksemstraal ergens op de wereld over
springt naar de aarde. Als men alle elec
trische ontladingen meetelde, zouden het
er veel meer zijn, n.l. 100 per seconde, doch
de meeste hebben plaats tusschen twee
wolken. Als men deze cijfers ziet, kan men
zich verplaatsen- in de gemoedsgesteld
heid der menschen, die den bliksem meer
dan iets anders vreezen. Deze vrees is ech
ter zeer dwaas; het aantal menschen, dat
door den bliksem wordt gedood, bedraagt
nog niet 1 op de 1000, dus veel minder dan
er bijv. gedood worden door kouvatten,
auto-ongelukken, e.d.
De bliksem heeft in de volksfantasie al
tijd een groote plaats ingenomen, vermoe
delijk omdat hij zoo onberekenbaar op
treedt. Een bliksemstraal sloeg 6leencn af
van een schoorsteen en wierp ze naar
Bobby Jones, den bekenden golfspeler die
in de buurt stond. Een andere deed het
zelfde met twee werklieden, die aan den
voet van een schoorsteen schuilden voor
den storm, doch deze- maakte de steencn
bovendien gloeiend". Bekend is het onge
luk van den alpinist, die door een blik
semstraal van een rots werd geslingerd en
niet stierf door den bliksem, maar ten ge
volge van zijn val. Er is eens een bliksem
straal in een gaspijp geslagen; de pijp ging
stuk en het gas werd aangestoken, waar
door het betrokken huis tot den grond toe
afbrandde. Een trein verongelukte indirect
tengevolge van den bliksem; deze wierp
n.l. een los rotsblok op de rails vlak voor
de naderende locomotief. De grootste scha
de, die voor zoover wij weten door een
bliksemstraal is aangericht, bedroeg ruim
honderd hullioen dollar; de bliksemstraal
bracht een kruitmagazijn te Lake Den
mark in New Jersey tot ontploffing, waar
door groote verwoestingen werden aange
richt.
Men kan dikwijls opmerken, dat de klee-
ren van door den bliksem getroffen per
sonen volkomen verscheurd of van hun
lichaam gerukt zijn. Vooral geldt dit van
de schoenen. Men vq-ondcrstelt, dat dit
komt doordal de bliksem het zweet op
de huid plotseling in stoom verandert, wat
het effect heeft van een kleine ontploffing.
Merkwaardig genoeg vindt men in derge
lijke gevallen 6lechts zelden brandwonden
op het. lichaam. Sommige ongelukken, die
door den bliksem zijn veroorzaakt, kunnen
echter leerzaam zijn als waarschuwing.
Zoo was een vrouw in Ohio bezig een koe
te melken, die aan een omheining van
ijzerdraad was vastgebonden. Driehonderd
meter verder sloeg de bliksem in de om
heining, doch hij volgde den draad, waar
door zoowel de koe als de vrouw werden
gedood. Harold Hamm, een bekend voet
baller, werd gedood doordat de bliksem
sloeg in eeh metalen hengel, die hij in de
hand hield. Een New Yorksch arbeider
droeg een rol ijzerdraad tijdens een on
weersbui; de bliksem sloeg er in, doch zijn
eenige kwetsuur was een ernstige brand
wond op de plaats, waar hij een hamer in
den zak droeg. De hamer was door den
bliksem roodgloeiend gemaakt.
Een vreemd ongeluk is in 1930 in Mexi
co gebeurd. Een jonge man woonde de be
grafenis van zijn moeder bij; men had
juist de kist laten dalen en hij stond nog
weenende op den rand van het graf, toen
hij door de bliksem werd getroffen en ge
dood, terwijl hij daarbij tevens op de dood
kist van zijn moeder werd geworpen. Alle
anderen aanwezigen bleven ongedeerd.
Huizen loopen iets grootcr kan6 om door
den bliksem getroffen te worden dan men
schen. Men heeft berekend, dat een huis
op een heuveltop, dat zooveel mogelijk aan
den bliksem is blootgesteld, eenmaal per
eeuw door den bliksem wordt getroffen.
Hooge gebouwen met een stalen of ijzeren
geraamte, trekken alle bliksemstralen tot
zich, die anders de omringende lagere ge
bouwen zouden treffen; zij verhoogen dus
de algemeenc veiligheid.
Men schat de spanning van 4ccn bliksem
straal op gemiddeld 100 millioen Volt en
de 6troomsterkte op ongeveer 100.000 Am
père, terwijl de energie misschien wel
100 millioen P.K. bedraagt. Toch vertegen
woordigen de 44000 bliksemstralen, welke
dagelijks naar de aarde overspringen,
slechts een energie van ongeveer 270 mil
lioen P.K., want een bliksemstraal duurt
slechts zoo kort, n.l. enkele millioenste se
conden, dat hun energie veel kleiner wordt
als men haar over 24 uur verdeelt Toch
is een energie van 270 millioen P.K. nog
zeer respectabel voor ons menschen; als
wij haar konden benutten, zou elke aard
bewoner dag en nacht gratis een electri
sche gloeilamp kunnen branden. De ener
gie van den bliksem heeft echter in ander
opzicht wel degelijk nut voor ons: zij ver
oorzaakt chemische reacties en vormt een
oplosbare stikstofverbinding, die met den
regen naar de aarde wordt gebracht, zoo
dat over de geheele aarde jaarlijks gemid
deld 12 K.G. van de fijnste „kunstmest"
per H.A. noervalt.
Men veronderstelt, dat de groote ener
gie der atmosferische electriciteit tot stand
komt, doordat billioenen regendruppeltjes
uiteenvallen, wanneer zij meegesleurd
worden door de krachtige winden van de
onweersbui. Zelfs de druppeltjes van een
brandspuitstraal worden weieens elcc-
trisch in die mate, dat de brandweerlieden
er een matige .schok van krijgen.
Van de verschillende vormen, waaron
der de bliksem optreedt, kan men echter
niet altijd een verklaring vinden. Soms
ziet een bliksemstraal er uit als een snoer
lichtende kralen aan een lichtenden draad
men veronderstelt, dat er dan een reeks
van ontladingen plaats vindt. Gekleurde
bliksemstralen ontstaan door ontleding
van luchtdeeltjes. Sommige bliksemstralen
Een man, die een door den blik
sem gedooden vriend wegdroeg,
werd het volgend oogerubliik zelf
gedood, doordat een tweede
bliksemstraal precies op dezelf
de plaats insloeg in het lijk.
Het volksgeloof, dat de bliksem
nooit tweemaal op dezelfde
plaats inslaat, wordt daarmede
gelogenstraft.
(Teekening A.W.)
bewegen zich zoo langzaam voort als een
vuurpijl; hoe dit mogelijk is, kan de we
tenschap nog niet verklaren, evenmin als
het verschijnsel van de z.g. vuurbollen, die
soms door een schoorsteen of een open
raam een hui6 binnenkomen, seconden-
lang rondzweven en bij het aanraken van
een of ander voorwerp ontploffen, waarbij
zij gewoonlijk groote sohade aanrichten.
Men vindt ze ook weieens in den top van
de donkere 6lang, die het onderste gedeel
te vormt van een naar de aarde afdalende
tornado.
Schadeloosstelling volgens
de ongevallenwet
Reeds eerder is gewezen op de eigenaar
dige tegenstelling bij ongevalpatiënten, dat
de middelen, tot hun genezing aangevend,
dikwijls zoo weinig gewaardeerd worden. Do
al dan niet, soms onder-bewuste strijd om
de rente neemt zooveel plaats in het den
ken in, dat aan den lichamelijken vooruit
gang geen aandacht wordt geschonken. In
elk geval wordt van de zijde der getroffenen
weinig werkelijk gemeenden aandrang uit
geoefend om het gehalte der geneeskundige
behandeling te verhoogen. Integendeel
wordt zulk een verbetering veelal miskend.
Er is in de laatste jaren in menig opzicht
verbetering te constateeren. De daarvan af
hankelijke snellere genezing hesft uit den
aard der zaak vermindering van uitkeering
ten gevolge. In plaats van dezen gang van
zaken toe te juichen, wordt zij vaak ver
keerd begrepen en klagen, ïiiet alleen de ge
troffene zelf, maar ook zijn woordvoerders,
die zich gemakkelijk heter zouden kunnen
laten voorlichten, over onbillijke verlaging
van rente. Zooals reeds gezegd, kan de ge
troffene zelf dit dikwijls niet helpen wan
neer hij onder den invloed van ondoelmatige
suggesties verkeert.
Aan de buitenwereld valt het weinig op,
hoe lang de genezing duurt. De werkgever,
in goed vertrouwen op de ingestelde behan
deling, welke door de Rijksverzekerings
bank inderdaad zoo goed verstrekt wordt
als slechts verkrijgbaar is, neemt zonder
meer aan, dat het wel niet gauwer zal kun
nen en is menigmaal bevreesd, dat een te
spoedige werkhervatting nadeelig zal wer
ken, zoodat hij zeker niet tot spoed zal aan
sporen.
De gevallen, ook van eenzelfde soort af
wijking, loopen zoo sterk uiteen, dat het
voor den behandelend geneeskundige, ook
met een groote praktijk van ongevalspatiën
ten, dikwijls moeilijk zal zijn om te beoor
de 2len of in een bepaald geval geen 6neller
herstel te bereiken ware geweest. Bij dit
punt mogen wij even blijven stilstaan bij de
ommekeer der beoordeeling van den ge-
nezingsduur onder den invloed van de
sociale wetgeving. Vroeger stond het anato
misch herstel op den voorgrond. Als een
patiënt met een gebroken been in een
ziekenhuis opgenomen werd, dan volgde
meestal het ontslag „als genezen", zoodra de
beenuiteinden stevig met elkaar vergroeid
waren, zoodat het lichaam weer door 't been
In Engeland is het voorgeko
men, dat dezelfde bliksemstraal,
welke het huis in brand stak,
ook het brandalarm in
werking stelde.
.(Teekening A. W-ïi
Een Canadeesdhe moeder verzorgde haar kindje, terwijl
haar hond naast haar stoel lag te slapen, toen de. bliksem
insloeg. Zij werd zeW licht getroffen, doch herstelde spoe
dig van den schok en bleék ongedeerd te zijn; het kindje
was midden op de tafel geworpen en scheelde evenmin
iets, dOch de hond was dood.
(Teekening A. W.)
Een man in Pennsylvania was
bezig, een geladen vuurwapen
schoon te maken, toen de blik
sem insloeg. Daardoor gincr het
af en trof hem in zijoi been,
dooh de bliksem zelf deed hem
geen kwaad.
(Teekening A.W.)
gesteund kon worden. Zoo heette het, dat
een gebroken dijbeen of onderbeen als regel
na een week of acht genezen kon zijn. Maar
als het been weer vergroeid is, dan betee-
kent dat nog niet, dat do normale functie
van het been teruggekeerd is. Onderzoekin
gen over in ons land voorgekomen ongeval
len hebben geleerd, dat het na een onder
beenbreuk gemiddeld meer dan 14 maanden
en na een dijbeenbreuk ongeveer twee jaar
duurt, voordat de arbeid weer ten volle her
vat kan worden. Dat verschilt dus nog al
wat met 6 4 8 weken.
Onderzoekingen in binnen- zoowel als in
buitenland leerden verder dat er groot ver
schil in genezingsduur bestaat, naarmate de
patiënten in bet een» of in een ander zieken
huis werden behandeld. Maar ook vond men
groot verschil tusschen patiënten, die dade
lijk na het ongeval en die welke eerst na
eenigen tijd in het ziekenhuis waren opge
nomen. Volgens sommige schrijvers zijn het
vooral de groote ziekenhuizen, waar de on
gevalspa tiènten niet zoo goed op hun plaats
zijn. Er zijn sedert de laatste twintig jaren
dan ook steeds meer stemmen opgegaan, die
de oprichting van bijzondere ziekenhuizen
bepleiten, waar alle voorwaarden verwezen
lijkt worden, db bij de behandeling van on-
gevalspatiénten wenschelijk zijn. Menigeen
zal zich afvragen, waarin dan wel het ver
schil bestaat tusschen een dergelijke inrich
ting en een goede chirurgische kliniek. Op
deze eigenlijk zuiver medische kwestie kan
ik te dezer* plaatse moeilijk dbp ingaan.
Toch zal ik enkele punten kunnen aanstip
pen, welke ook voor den leek begrijpelijk
zijn.
In onzen tijd neemt in de chirurgie het
operatieve gedeelte «en belangrijke plaats
in. De chirurg in een groot ziekenhuis be
steedt een goed deel van den dag in de ope
ratiekamer. In vele gsvallen is de operatie
van overwegende beteekenis, de verdere ver
bandwisseling en nabehandeling moet voor
een groot deel aan assistenten en verpleeg-
personeel toevertrouwd worden. Bij onge
vallenpatiënten is dit geheel anders. Been
breuken bijv. eischen voortdurend en onaf
gebroken zorg van den chef zelf. Daarom
zijn de tot nu toe opgerichte ongevalszieken
huizen ook altijd van betrekkelijk beperk
ten omvang gehouden en moet het welsla
gen dbr inrichtingen hoofdzakelijk aan den
persoon van den leider toegeschreven wor
den. Hiermede is niets onaangenaams aan
het adres van de overige chirurgen bedoeld.
Dat zou ook zeer misplaatst zijn, want ons
land kan zich beroemen op het bszit van
voortreffelijke klinieken en even voortreffe
lijke chirurgen. Maar de arts van een onge
vallenziekenhuis moet uit ander hout gesne
den zijn dan de gewone chirurg. Hij moet
door een bijzondere ambitie bezield zijn om
zich ten volle tc wijden aan de dikwijls lang
durige behandeling van één patiënt In den
regel wordt het operatieve gedeelte van het
vak geprefereerd boven het soms eentonige
gcduldwerk in de ongevallcnafdeeling.
Daarbij komt nog, dat bij onze patiënten
de individueele behandeling op den voor
grond komt wat duidelijk is na hetgeen
over den psychischon invloed van een onge
val op verzekerden is gezegd. Het ongevals
ziekenhuis kan hier een krachtig wapen zijn
tegen het ontstaan van neurose. Inderdaad
is dit het geval. Er heenscht in zulk een
ziekenhuis een prettige geest. De patiënten
werken zelf naar vermogen mee. Zij worden
van het b»gin af aan op de hoogte gehou
den van het verloop, er wordt voor gezorgd
dat alle pijn vermeden, of althans tot een
minimum beperkt wordt. Dat is een werk
zame factor om den patiënt vertrouwen in
te boezemen. Als hij dan na de eerste be
handeling op dc zaal komt en daar andere
patiënten vindt, die vertellen dat het bij hen
juist zoo g2gaan is als aan hem werd voor
speld, dan geeft hij zich gerustgesteld aan
het verder verloop over en de gedachte aan
rentestrijd komt zelfs niet bij hem op.
Over de verkregen uitkomsten in deze
ziekenhuizen staat men verbluft. De duur
der arbeidsongeschiktheid is meermalen
slechts 1/2 of 1/3 van dien in andere zieken
huizen. Het aantal gevallen dat met blij
vende invaliditeit eindigt, is veel geringer.
In een vergelijkend overzicht van drie indu
strie-centra, waarvan één 'n ongevallenzie
kenhuis bezit, staat vermeld, dat in dit laat
ste centrum de invaliditeitsduur gemiddeld
mesr dan de helft minder was en het per
centage van blijvend letsel daar 3 was tegen
11 in de beide andere centra.
Van een ongevallehziekenhuis in het bui
tenland kon berekend worden, dat nadat het
2 a 3 jaar in werking geweest was, de uit
keering aan de getroffenen, vergeleken met
die in andere inrichtingen, zooveel lager
was, dat de kosten van oprichting en van
de exploitatie gedurende die eerste jaren
daardoor geheel werden goedgemaakt.
Het ligt dus voor de hand, dat van de op
richting van dergelijke ziekenhuizen voor
deel te verwachten is en dat pogingen om
daartoe te geraken, met instemming moeten
worden begroet. Natuurlijk behoeft het niet
uitgesloten te zijn, dat ook niet-verzekerde
personen van een zoodanig ziekenhuis ge
bruik kunnen maken.
H. A. S.
WAT NIET IEDEREEN WEET.
China is ingedeeld in 18 provincies, waar
van de kleinste zoo groot is als Zuid-
Duitschland, de grootste zoo groot als Scan
dinavië.
Er leven thans in Noord-Amerika 350.000
rasechte Indianen, over 26 Staten verdeeld.
Het ie statistisch berekend geworden, dat
er te allen tijde, dag en nacht, boven 18.000
verschillende plaatsen der wereld gelijktij
dig een omveer plaats heeft en dat het gan-
sche jaar door op iedere seconde ir. door
snee 100 bliksemstralen voorkomen.
Het Orientalisch Instituut te Chicago
heeft op grond van de laatste navorschin-
gen, een model van den toren van Babel
laten maken, die 92 Meter hoog geweest
moet zijn, dus.nog geen vierde zoo hoog als
de „Empire State Building" ^n-
toorgebouw te New-York*
H.B.S. - GYMNASIUM HANDELS
SCHOOL - KWEEK- en NORMAALSCHOOL
Langcstraat 84 Telefoon 528
IULIANAPLEIN 4 TELEFOON 631
NAAST APOTHEEK DE HAAN
N VOORRAAD
HET INDISCHE NIEUWE GENEESMIDDEL
TEGEN SPATADEREN EN AAMBEIEN
Telefoon 281
Groote en kleine zalen
disponibel
voor feesten, partijen enz.
Nog één week ruimen wij onze betere
genre
tegen spotprijzen op. Hierbij zijn ook es-
tra groote en wijde maten voor elk li-
guur.
Kleedingmagazijn „DE ADELAAR"
LANGESTRAAT 10. TEL. 221.
Uitsluitend grondstoffen le kwaliteit wor
den in onze artikelen verwerkt.
Kent U onze eigen fabrikaat bonbons?
Thans in prijs verlaagd.
Vanille Roomijs in bekertjes en per liier,
voordeeliger dan per gewicht.
Gedurende de zomermaanden Zondags
geopend van 113 uur.
Steeds veisch gebak.
LANGESTRAAT 19
ONTVANGEN DE
NIEUWE COLLECTIE
Bloemenmagazijn „MILLE FLEURS"
Dagelijks versche bloemen.
Groote keuze in diverse soorten potplanten.
Bloemwerk: als manden, bonquetten,
kransen, tafelversiering enz. enz.
Voordeeligst adres hier ter stede.
Zie étalages.
Aanleg van Tuinen. Billijk tarief onderhond.
Aanbev: J. C. BLEIJERVELD.
Langestraat 80.
DAMESKAPSALON
UW ADRES
TEL. 1452
LANGESTRAAT 71
ROOMIJS MET CHOCOLADE
LANGESTRAAT 87
TELEFOON 50
TELEFOON 910
LANGESTRAAT 56
