AM ÊPSF00ET5CH DAGBLAD
DUITSCHLAND EN DE ONTWAPENING
Woensdag 7 September 1932
„DE EEMLAISDER"
31e Jaargang No. 59
HET STANDPUNT VAN
VON NEURATH
MODERNE VIKINGEN
POLITIEKE MOORD
TE SOFIA
DE NIEUWE NOOD
VERORDENING
CHARLIE CHAPLIN
OVERWINNAAR
Geëischt wordt slechts een wijzi
ging van het huidige wa*
peningsstelsel
„Onzinnige geruchten"
VON NEURATH.
Berlijn, 6 September. (V.D.) De Rijks-
minister van Buitcnlandsche Zaken lieeft
Dinsdag het volgende document ter publi
catie gegeven. Het bevat de mondelinge uit
eenzetting van het Duitschc standpunt in
zake de ontwapeningskwestie zooals den 29
Augustus den Franschen ambassadeur te
Berlijn gedaan. Bij
deze gelegenheid
heeft freiherr \on
Neurath zich over
het doel van het do
cument en omtrent
de beweegredenen
voor de publicatie
als volgt uitgela
ten:
Sinds de Fransche
pers de eerste be
richten publiceerde
betreffende mijn
vertrouwelijk onder
houd met den Fian-
5chen ambassadeur
Frangois Poncct heeft zij het optreden der
Rijksregeering in de ontwapeningskwestie
voortdurend lot onderwerp van combinaties
en verwijten gemaakt, welke voortkomen
uit de klacht dat Duitschland onder den
dekmantel van zijn eisclien inzake rechts
gelijkheid naar niets anders streeft don
r.aar zijn eigen wapening en het herstel
zijner vroegere militaire macht. Er is geen
eenvoudiger weg om deze verdraaiingen te.
ontzenuwen dan mijn zienswijze Ie publi-
ceeren. Wel is waar was het betreffende
document oorspronkelijk slechts bestemd
j om vertrouwelijke besprekingen te voeren,
allereerst met de Fransche regecring en
vervolgens met de andere betrokken regee-
j vingen. Dit beteekent evenwel niet dat het
I cenig geheim bevat dat het daglicht niet
zou kunnen zien. De pybljcatie van liet
document schijnt mij thans des te meer op:
haar plaats te zijn aangezien de Fransche
regecring het juist liccft geoordeeld het do
cument harerzijds ter kennis te brengen
van de regeeringen die in de maand Juli
van dit jaar zijn toegetreden tot het pact-
van-vertrouwen. Daardoor heeft de door mij
ingeleide diplomatieke uiteenzetting een
nieuw karakter gekregen.
De Duitsche démarche bij den Franschen
ambassadeur was niets ongewoons of ver-
I rasaends, zooals vele buitenlandschc pers
en organen thans meenen te mogen gelooven.
^^IIij is volkomen gehouden binnen het kader
van de ontwapeningsconferentie van Gcnc-
H a e en moest er slechts toe dienen een posi-
Jg| lief resultaat van haar werkzaamheden
mogelijk te maken. Door de resolutie van
Genè\e d.d. 23 Juli j.l. is, zooals in mijn
aanteckening wordt uiteengezet, een situa
tie geschapen waarvan de uitweg slechts
gevonden kan worden door diplomatieke
onderhandelingen. Het gaat er niet om de
conferentie uit te schakelen op een belang
rijk punt van haar agenda, doch om haar
de regeling van dit punt door vertrouwelij-
IJte besprekingen lusschen dc regeeringen
0 welke er het meeste belang bij hebben, mo-
8 gelijk te maken. De Ontwapeningsconferen-
tic zelve heeft misschien nog meer dan
j andere conferenties geleid tot particuliere
besprekingen.
ra Ik behoef er geen geheim van te maken
dat in onmiddellijke aansluiting op dc laat-
1 ste conferentie-onderhandelingen nog tc
S Genève zelve door de Duitsche en Fransche
vertegenwoordigers is afgesproken spoedig
onderhandelingen ie hervatten inzake de
rechtsgelijkheid. Dat van Duitschc zijde op
dit punt allereerst aan de Fransche regee
ring is gedacht, vindt zijn eenvoudige ver
klaring in het feit dat Frankrijk bij de
onderhandelingen te Genève liet minst na
is gekomen tot het Duitsche standpunt.
De motieven welke de Fransche regee
ring aanleiding hebben gegeven thans de
mcdedecling van ons onderhandelingsvoor-
stel aan dc regeeringen welke tot het z.g.
pact-van-vertrouwen zijn toegetreden, te
doen, zijn mij niet bekend. Het pact kan
toch onmogelijk ten doel hebben een diplo
matieke onderhandeling tusschen twee of
drie staten te verbieden. In ieder geval wil
het mij voorkomen dat dc landen welke lot
nu toe tot het pact zijn toegetreden een
aantal machtige Europeosche staten zijn
hier nog niet bij geen lichaam vormen
dat voor ontwapeningskwesties een bizon-
dere competentie zou bezitten. Vanzelf
sprekend heoeft de Duitsche regeering er
niet aan gedacht de door haar gewensehte
csprekingen met .1e Fransche regeering
joor andere regecring m geheim te houden.
Jk heb van het beg;n af aan onze Jiedoelin-
gen in dit verband nadrukkelijk uiteenge
zet en heb het vin belang geacht direct
na mijn onderhoud met den Franschen ain
bassadeur de regeeringm, welke er het
meeste belang bij hebben van do Duitscl;
démarche op de hoogte te stellen.
Het is evenwel iets anders een zeker
kring van regeeringen te onderrichten dan
van begin af aan bij gemeenschap
pelijke onderhandelingen ie vereenigen.
°cht. wat ik niet hoop, de toepassing van
•t pact-van-vertrouwen van de zijde der
Fransche regecring de heteekenis hebben
dat deze thans niet bereid is tot een di
recte Duitsch-Fransche gedachtemvisselirig,
dan zou een nieuwe toestand zijn gescha
pen, welke nieuwe besluiten der Rijksregee
ring noodzakelijk zou maken.
Zooveel staat thans evenwel reeds vast
«Jat het voor Duitschland niet mogelijk is
deel tc nemen aan dc verdere beraadsla
gingen ter Ontwapeningsconferentie alvo
rens dc kwestie der Duitscho rechtsgelijk
heid, niet die van onze wapening, op het
punt is gekomen dat wij bij de debatten
hebben geéischt. Dit wordt in mijn aan-
tcekening zoo duidelijk uiteengezet, dat
hiermede, naar ik zou willen aannemen al
le onzinnige geruchten betreffende de
Duitschc plannen van grond zijn ontbloot.
Indien de zwaar bewapende staten nog niet
kunnen besluiten tot een radicale ontwape
ning en indien hieruit zou volgen dat onze
rechtsgelijkheid slechts door wijzigingen
van ons huidig wapeningsstelsel kan wor
den bereikt, dan is het een handige ver
draaiing der waarheid tc spreken van
Duitsche wapeningstendenties en militaire
inachtbegecrlcn. De Duitsche regeering
denkt geenszins aan dingen zoonis van haar
door zekere buitenlandsche bladen wordt
ondersteld. Er is noch sprake van pariteit
met het huidige Fransche wapeningsni
veau. noch van de vorming van een leger
van 300.000 man, noch van de oprichting
van een groot aantal nieuwe fabrieken
voor do vervaardiging van oorlogsmate
riaal, noch van andere dergelijke dingen.
Even onjuist is het er van te spreken dat
onze voorstellen ontleend zijn aan dc basis
van het Londcnsche vloolpact.
Wat wij eischen uit een oogpunt van
rechtsgelijkheid, is niets meer dan een ze
kere wijziging van óns huidige wapenings-
slelsel, een wijziging welke tegelijkertijd
rekening houdt mot de noodzakelijkheid
een ons land opgelegd star systeem aan bi-
zondero politieke, sociale en economische
verhoudingen aan te passen. Het is ook een
al te gemakkelijke methode ons er mede te
troosten dat dc ontwapening der andere
mogendheden en daarmede onze rechtsge
lijkheid in den loop der tijden wel zal wor
den verwezenlijkt. Wij wachten thans reeds
langer dan tien jaren op dc vervulling van
onze aanspraken. De ontwapeningsconferen
tie is op een punt gekomen waarop dc be
slissing omtrent onze rechtsgelijkheid moet
vallen en geen confereiitiemogclijkhoid zich
meer mag onttrekken aan een duidelijke
uitspraak oier deze aangelegenheid. Nie
mand kan van Duitschland vergen dat het
nog langer genoegen neemt met ccn dis
criminatie welke onvereenigbaar is met de
eer van het Duitschc volk en zijn veilig
heid.
Negentien dagen heeft de overtocht ge
duurd en negentien dagen lang zijn de vier
opvarenden niet uit de klcercn geweest.
Midden tusschen Newfoundland en Groen
land kwam dc Roald Amundsen in een lic-
vigen storm. Voortdurend sloegen do go!
ven over het scheepje Jiccn, maar het hield
zich goed, al dreef het ook zoo ver naa:
het Westen af, dut men tenslotte dc kust
van Newfoundland weer in zicht kreeg.
Men gaf den moed echter niet op, zette
opnieuw koers naar liet Oosten, passeerde
Groenland en dacht binnen enkele dagen
IJsland te zullen hereiken, toen er weer
een storm opstak. Men dreef in Noord-Wes
lelijke richting naar de Groenlandsche kusi
raakte daar lusschen drijfijs verzeild.
Drie dagen lang kon men elk oogenbliti
vreczen, dat het ranke vaartuigje verplet
terd zou worden en den gchcelcn tijd moes
ten de vier opvarenden aan dek blijven om
ijsschotscn af te houden. Doch tenslotte
klaarde het wéér op, zoodat men zonder
verdere avonturen te heieven naar IJsland
kon zeilen.
Toen de Roald Amundsen met dc Noor-
sche en Amerikaansche vlaggen in top dc
haven van Reykjavik binnenliep, stonden
duizenden menschen op dc kaden om de
moderne vikings te verwelkomen. Tijdens
hun verblijf in dc IJslandsche hoofdstad
zijn kapitein Folgero en zijn mannen op
allerlei wijzen gehuldigd. Folgero heeft in
N'yja Bio, de grootste lokaliteit tc Reykja
vik, een lozing gehouden, waarbij de zaal,
die hem gratis ter beschikking was gesteld,
geheel uitverkocht was. Men had tevens
weten te bewerken, dat voor deze gelegen
heid geen vermakelijkheidsbelasting be
taald behoefde te worden, omdat de leden
dor bemanning, die geen gage ontvangen,
het gvoot6te deel van de opbrengst zouden
krijgen. Veei belangstelling betoonden de
IJslanders ook voor het vaartuig, dat zij
van voor tot achter monsterden om tc kij
ken, of het wel precies zoo gebouwd was
als de oude vikingschepen, waarvan elk
IJslandsch kind door de sagen alle details
kent. Vrijdag j.l. is de Roald Amundsen van
Reykjavik naar Noorwegen vertrokken,
waar, zooals kapitein Folgero aan een
journalist verklaarde, de ontvangst niet
hartelijker en de belangstelling niet grooter
kan zijn dan op IJsland.
Een avontuurlijke tocht van
Newfoundland naar
IJsland
Men meldt uit Stockholm aan de N.R.Ct
In den loop van de vorige maand zijn
drie Noren en een Zweed met een betrek
kelijk klein houten scheepje van Newfound
land naar IJsland gezeild. Het \aartuig, dc
Roald Amundsen, is geheel uitgerust, zoo
als de schepen, waarmee dc vikings vele
eeuwen geleden van Noorwegen naar IJs
land en van IJsland naar Groenland en
vermoedelijk ook naar Amerika oversta
ken; het \ocrt cén groot rechthoekig zeil
op den steven troont een angstwekkende
drakenkop en op de boorden zijn bonte
schilden aangebracht. Aan boord bevindt
zich geen enkel navigatie-instrument, zeÏÏs
geen kompas en geen chronometer. Kapitein
Folgero nam koei's op de sterren en bere
kende, evenals de vikings, de snelheid van
zijn drakenschip door kleine 6tukjes hout
overboord tc werpen en dan te kijken, hoe
vlug die verdwenen.
Dc nieuwe president van Mexico, generaal
Abelardo Rodriguez, die de plaats inneemt
van den afgetreden president Rubio.
Sofia, 6 Sept. (V.D.) Dc vroegere hoofd
redacteur van het rcgecringsorgaan der
boerenpartij Semledelsko Sname Michael
Pundef is gisteravond bij het verlaten van
zijn club door oen aantal revolverschoten
die werden afgevuurd uit een passeerende
auto, gedood. De moordenaars wisten in
ae auto 1e ontkomen. De aanslag is, naar
men algemeen in politieke kringen te Sofia
aanneemt, bijna zeker uitgevoerd in op
dracht van dc Imro, de organisatie der
Macedonische komitadji's.
Dit is dc derde politieke moord in drie
dagen, die, naar men aanneemt, in Mace
donié is beraamd.
Na de Fransche kabinetszitting, die op het Elysée onder voorzitterschap
van staatspresident Lebrun werd gehouden ter bespreking van den Duit-
schen pariteitscisch. Herriot de minister-president (links) neemt afscheid
van zijn ambtgenooten; rechts op den voorgrond Paul Boncour, de
minister van oorlog.
Kaart van de trajecten, die de Duitschc vlieger Von Gronau tot dusver tijdens
zijn weroldvlucht heeft affgelegd. Eind Juli vond het vertrek van Sylt plaats.
Daarna vloog Von Gronau over IJsland, Groenland en Labrador om zoodoende
de Ver. St. te bereiken. Via Alaska en do Alcoeten heett hij thans Tokio bereikt,
zcodat hij verreweg het moeilijkste gedeelte van de wereldvlucht achter den
rug heeft.
„De regeering der baronnen
permitteert zich onge=
hoorde dingen"
Intrekking geëischt
B c r 1 ij n, 6 Sept. (V.D.) Nopens de Eco
nomische Noodverordening schrijft de
„Deutsche" onder het opschrift: „Dc Sociale
Reactie" o.m.:
Dc regecring van de baronnen permitteert
zich ongehoorde dingen. Dc omstandighoden
zijn thans zoodanig dat de werknemers
daarom van 'n starheid der tarieven kunnen
spreken omdat dc inkomens steeds meer op
het laagste niveau komen zonder rekening
te houden met de prestatie of de plaatse
lijke kosten voor levensonderhoud. De
werkgevers ontvangen grootc geschenken,
terwijl den werknemers zeer grootc offers
worden opgelegd.
Het artikel wordt besloten met de woor
den: Mijnheer von Papen, U spant den boog
te strak.
De „Angriff" (nat.-soc.) verklaart: Bevat
het eerste hoofdstuk essentieel een illusie,
het tweede bevat een ernstig gevaar en
brengt nieuwe ellende en nieuwen nood
over alle werknemers. Het blad constateert
overigens dat dc ministersalaiussen en de
tractenicnten der hoogerc ambtenaren van
het Rijk niet verlaagd zijn. Ten aanzien van
de ontzaglijke maatregelen tegen het volk
kan slechts een oplossing staan: Een zeer
scherpe cn onvcrbiddcllijke strijd.
De „Kreuzzeitung" ziet in de verordening
een waardevolle en bruikbare poging den
economischen strijd te overwinnen, doch
verheelt zich niet dat zekere maatregelen
op het gebied der loonsverlaging met zeer
ernstige zorg kunnen vervullen. Het zal er
bizonder op aankomen of het de regeering
werkelijk zal gelukken misbruiken te ver
hinderen, indien zuiver bcdrijfsegoisme de
overhand krijgt op sociale overwegingen.
De S.P.D. cischt intrekking.
De Sociaal democratische Rijksdagfractie
heeft het voorstel ingediend de noodveror
deningen van i en 5 September in te
trekken.
DE DO-X BOVEN DUISBURG.
Duisburg, 6 Sept. (V.D.) Het vlicg-
schip DO-X is Dinsdagmiddag tc omstreeks
een uur komende uit Hamburg op den Rijn
te Duisburg gedaald.
Om half een was het vliegschip reeds
boven Duisburg verschenen. Er werd eenige
malen boven de stad gecirkeld, terwijl
voorts boven Muelhcim, Essen en Ober-
hauscn werd gevlogen.
Een groote menigte had zich langs den
Rijn opgesteld ten einde DO-X te verwel
komen.
Waarschijnlijk blijft DO-X tot Donderdag
a.s. tc Duisburg om vervolgens via Dussel-
dorp dc reis voort te zetten.
EINDE VAN DE KABINETSCRISIS IN
JAPAN.
Tokio, 5 Sept. (V. D.) Minister-presi
dent Saito heeft een schrijven ontvangen
van de fractie der Seiyockai-partij, waarin
wordt medegedeeld, dat dc fractie om rede
nen van binnen- en builcnland6ch-politie-
ken aard heeft besloten de regcering ver
der tc steunen. Door deze verklaring is de
kabinetscrisis bijgelegd. Bij de stemming
in het parlement zal de partij haar vertrou
wen in de regeering uitspreken.
STUDENTENOPROER IN BAHIA
GEDEMPT.
Montevideo, 5 Sept. (V. D.) Volgens
hier ter stede ontvangen berichten heeft de
Braziliaansche regecring officieel medege
deeld, dat een door studenten veroorzaakt
oproer te Bahia door regcering6troepen
werd onderdrukt. Te Sao Paulo hebben de
regecrings(roepcn geen nieuwe vorderin
gen gemaakt. De opstandelingen hebben
hun stellingen versterkt door den aanleg
van gecementeerde loopgraven.
FRANSCH-AMERIKAANSCHE ECONOMI
SCHE BESPREKINGEN.
Er zijn moeilijkheden gerezen.
Parijs, 5 Sept. (V. D.) Het comité voor
economische opleving, waarbij de leden
van meer dan 400 economische verecnigin-
gen zijn aangesloten, heeft tot den chef van
het departement van handel, EIbel, dio lei
der van de Fransche delegatie bij de
Fransch-Amerikaansche onderhandelingen
is, eon schrijven gericht, waarin wordt ge
protesteerd tegen de houding van dc Ame
rikaansche delegatie. Het comité verklaart
o.a., dat liet practisch doelloos is, de onder
handelingen voort te zetten mot een land,
dat tot geen enkele concessie bereid schijnt
te zijn, maar van Frankrijk belangrijke
voordeeion verlangt, die het wil gebruiken
ten gunste van zijn verkiezingspropagan
da. De Fransche uitvoer naar Amerika
wordt van jaar tot jaar geringer. Frank
rijk heeft niets te verliezen, wanneer het
ccn resolute houding aanneemt.
Zijn zoons zullen niet voor
de film spelen
Charlie Chaplin's strijd tegen het plan
van zijn voormalige echtgenooto Lita Grey,
om hun beide zoontjes Charles en Sydney
voor de film tc laten optreden, is tenslotte
toch nog met een overwinning van den be
roemden filmacteur geëindigd, aldus de Te
legraaf.
Men zal zich herinneren, dat zijn eerste
poging, welke cr op gericht was den film
maatschappijen te beletten dc beide kinde
ren Charles jr. is 7 en Sydney 6 jaar
te laten optreden, mislukte. Chaplin gaf
echter den strijd niet op. Opnieuw wendde
hij zich tot het gerechtshof, ditmaal met
het verzoek een bepaling te doen opnemen
in de echtscheidingsacte, krachtens welke
het beiden ouders verboden zou zijn, de
kinderen voor hun „ko6t" tc laten werken.
In zijn verzoek had Charley cr op gewezen,
dat hij Lita Grey, van wie hij vijf jaar ge
leden gescheiden is, een maandelijksche
uitkeering geeft, welke alleszins voldoende
is om in het onderhoud van baar en do
kinderen te voorzien, ook zonder dat do
jongens werken. „Ik ben van oordeel", ver
klaarde de beroemde acteur vervolgens,
„dat men kinderen op normale wijze en on
der normale omstandigheden moet laten
opgroeien. Wanneer zij voor de film op
treden, dan vrees ik, dat zij te lijden zul
len hebben van overmatige reclame, het
geen hun een verkeerden kijk op het leven
zou kunnen geven".
De rechter, H. Parker Wood, stemde vol
komen met deze zienswijze in cn deed de
verlangde bepaling in de akte opnemen,
zoodat Charlie Chaplin toch nog zegevierde.
EEN WOLVENPLAAG.
Honderden rendieren gedood.
Men meldt uit Stockholm aan de N.R.Ct.:
Volgens berichten uit het Noorden van
Noorwegen hebben groote troepen wolven
de laatste dagen hevig huis gehouden on
der de rendierkudden. Tengevolge van den
regenval in het begin der vorige week wa
ren dc herders gedwongen hun kudden in
den steek te laten. Toen zij terugkeerden,
vonden zij honderden kadavers, terwijl de
kudden uiteen gejaagd waren. Met alle
macht probeert men nu de rendieren weer
samen te drijven cn naar de dalen te lei
den, maar het 16 niet uitgesloten, dat de
wolven, die sedert het midden der vorigo
eeuw niet in zoo grootcn getale voorkwa
men en niet zoo brutaal optraden al6 thans,
de kudden zullen volgen. Het is vrijwel on
mogelijk de wolven tc verjagen.
POLITIEKE VECHTPARTIJ TIJDENS
OOGSTFEEST.
Lueneberg, 5 Sept. (V. D.) In het
plaatsje Barendorf is het Zondagavond tij
dens een oogstfeest tot een ernstige vecht
partij gekomen tusschen 40 nationaal-socia-
Iistcn en andersdenkende feestvierders. Een
18-tal personen werd zwaar gewond.
BUITENLANDSCHE VLIEGTUIGEN
BOVEN SYLT.
Bremen, 5 Sept. (V. D.) Hedenmiddag
zijn boven het eiland Sylt en aan de ku6t
drie buitenlandsche vliegbooten gezien.
Waarschijnlijk is hier sprake van Engel-
sche of Fransche toestellen. Een officiecle
verklaring over de herkomst der vliegtui
gen is nog niet gegeven.
