DE EEMLANDEQ
Liclht op
JOH. DE HEER
abonnementsprijs 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per
prijs der advertentien van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijstiummct
Dinsdag 11 October 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwai 2a
31e Jaargang No. 88
EEN BEROEP OP DEN
KROONPRINS
NEGENTIEN MIJNWERKERS
GEDOOD
SAMENZWERING ONTDEKT
IN JOEGOSLAVIË
Succes
Tuin
HEVIG NOODWEER BOVEN
NICE
REDE VAN HERRI0T IN
DEN ELZAS
TOREN IN AANBOUW
INGESTORT
CHINA TOT VERGELIJK
MET JAPAN BEREID?
5 uur 48 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
AMERSF00RTSCI1 DAGBLAD
week (met gratis verzekering tegen ongelukken I f 0.17'/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 511
elke regel meer f0.25 Ltefdadlghelda-ndvertenttën voord#
helft van den prijs. Kleine Advertentlén „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer utr» f 0.05
De Russische industrieele op
bouw. Rousachtige elec-
trische centrale geopend.
istcrcn, toen liet juist vijf jaar was gc-
•n, dat de eerste steen werd gelegd, is
reusachtige electrisclic station van
ieprostroj geopend. Het behoeft geen be-
dat uitgebreide en sinds gcruimen
voorbereide feestelijkheden hiermee
ard gingen. Door een geweldigen
dam is de Dnjcpr bij zijn 6troomver-
liogen doorsneden cn negen turbines
720000 paardekracht zullen liet volgen
jaar 80000 vierkanten kilometer land,
ronder het zoo belangrijke Donkolen-
;en, van stroom voorzien,
crtcgcnwoordigers der sovjetregeering,
idersdelegaties cn talrijke vertejren-
Jrdigers van de pers zijn met extra trei-
vervoerd om tegenwoordig Ie zijn bij
nwijdingsplechtiglieden.
[at in Dnjcprostroj in vijf jaren tijds
Russische ingenieurs onder leiding
l Amerikaansche vaklieden en met ma
rking van oen klein aantal Duitschcrs
tand is gebracht, beteekent inderdaad
overwinning cener geconcentreerde
ihtsinspanning op moeilijkheden zon-
tal. De Russen grijpen, zooals voor de
ligt, hetgeen gepresteerd is, gretig
ten behoeve van een grootech opgc-
propaganda voor het welslagen van
vijfjarenplan. Het kan niet worden ge-
end, dat Rusland het aanzijn heeft
jvcn aan het grootste waterkrachtwerk
Europa.
|n medewerker van de Vossischc Zei-
spreekt als zijn opvatting uit, dat de
ngewone arbeidsprestatie, die tot
|g komt. in de Dneprostroj, tevens ty-
nd is voor het industrieele sovjet-
em. De „gevleugelde fantasie" der roo-
genieurs is den tijd ver vooruitgespoed
zullen verloopen, voordat eindelijk
|norme energielioeveelhedcn ook maar
een gedeelte economisch kunnen wor-
geexploiteerd. Of eenmaal de gewel-
industrieele combinatie, waartoe ook
[aantal reusachtige metaalfabrieken
|n behooren, zoo zal werken als het
isch optimisme verwacht, wordt twij-
tig.geacht. Rusland maakt thans
atiscii, een periode mee van een min-'
lormachtig tempo. Niet het vraagstuk
usaclitigc fabrieken op te richten,
thans op den voorgrond, maar het
ccm hoe dergelijke werken econo-
kunnen worden geleid en beheerd,
crtusschen kan niet worden ont-
dat de Dnjcprostroj een diepen in
maakt, op den toeschouwer. Een ge-
ige, 766 meter lange dam, voor den
waarvan 1,8 millioen tonnen beton
digd. waren, loopt door de rivier cn
den waterspiegel in den bovenloop
pier doen rijzen. Het oude rivierdal is
p/in een reusachtig meer veranderd,
•nder talrijke dorpen, waarvan de
ers natuurlijk moesten verhuizen,
icgraven. Afgezien van de winst aan
ische energie, maakt de stuwdam het
de scheepvaart mogelijk de stroom-
[cllingen boven den stuwdam, aan
r bevaarmaking men reeds onder
nna de Groote is begonnen, de baas
§>rden. Thans liggen de rotsen van de
versnellingen zoo diep onder het
jvlak van het water, dat zij zelfs voor
schepen geen gevaar meer oplcve-
de steppe is aan den Dnjepr een mo-
6tad verrezen van betonnen huizen,
eel verdiepingen hebben. Op het
Jblik is deze stad reeds bewoond door
Jdan honderdduizend personen. In
dekkend was de bedrijvigheid der
hen, die tijdens den bouw op de stei-
'ezig waren met de bctoneenng. On-
[nilitair toezicht soldaten met de
't op het geweer bewaakten de werk
en hebben -vijftigduizend men-
onder wie zich ook tal van vrouwci
den, gezamenlijk gegraven, geha
enz. Antieke Russische locomotie
ven op hetzelfde terrein, waar reus
Amerikaansche baggermachine**
e modernste constructie aan het
waren. En van den anderen oever
ücn machinerieën van Krupp, die de
fijnstampten tot beton. Den diep
druk maakt inmiddels het feil, dat
l^merikaansche wereld van rcusach-
dustraliseering is verplaatst naar
issischc steppe, waar nog maar en
aren geleden een paar boerendorpen
U en vergeten bestaan leidden.
„Neem de leiding op u!"
Potsdam, 10 Oct. (V.D.) De nationaal-
sociaiist Ernst Wilde heeft in de „Pots-
damcr Tageszeitung" een dringend be
roep gedaan op den Kroonprins.
Wilde zegt dat hij als oud-lid van de
Stahlhelm en als administrateur van de
N.S.D.A.P. de toestanden in de beide
grooic legers zeer goed kent en er daarom
wil toe bijdragen het vuur tc blusschcn
voordat het te laat is. Door de wijze waar
op do Rijksdag is ontbonden, is onder de
nationale partijen en verbonden een strijd
ontbrand, die de Duif.6chgezindc bevolking
splitst eu het aanzien van DuiUschland in
het buitenland een onafzienbare schade
toebrengt. Wilde zegt dan woordelijk:
„Hier moet onmiddellijk balt goboden
worden en plaats gemaakt w:ordcn voor
een man, die buiten het parlement boven
de partijen staat, cn die ons gemeenschap
pelijk vertrouwen in hoogc mate geniet.
Dit kan in den huidigen toestand onze
Kroonprins zijn. Daarom roep ik hein toe:
„Neem de leiding op U! Het Duitsche volk
verkeert in den grootstcn nood".
Londen, 10 Oct. (V.D.) In de Plank Lane
Mijn bij Leigh in Lancashire heeft een ern
stig ongeval plaats gehad. De liftkooi
stortte naar beneden cn 19 mijnwerkers
werden gedood.
een
plEKE BOTSING IN DUITSCHLAND
Eén doode en drie gewonden.
enahr, 9 Oct. (V.D.) Hcdcnmiddae
1 uur is het tot een ernstige politiekp
gekomen in Lohrsdorf. Een groep
die op rijwielen door het dorp
waar juist in een huis een feestelijk
[laats vond, raakten in een politiek en
utwist met feestgangers op straat,
^woordentwist ten slotte in een hevige
arhj ontaardde. Hierbij werd één
|°odgeslagen, drie anderen kregen zoo
verwondingen, dat zij naar het zie
2 moesten worden overgebracht.
Groot aantal arrestaties verricht
Belgrado, 10 October (V.D.) Officieel
wordt medegedeeld, dat de autoriteiten in
Dalmatie en het kustland van Kroatië een
wijdvertakte revolutionaire organisatie op
het spoor zijn gekomen. De ontdekking ge
schiedde bij een onderzoek naar aanleiding
van de botsingen tusschen opstandelingen
en gendarmerie, welke in die streken heb
ben plaats gehad
Een groot aantal petrsonen, die de op-
sandclingen behulpzaam zijn geweest bij
liet smokkelen van lielsche machines, wa
penen en munitie uit Zara en Iiume naar
Joego Slavië, is gearresteerd. Er zijn ook
zeer veel boeren in het grensgebied gear
resteerd.
ZES EN TWINTIG VISSCHERS
VERONGELUKT.
Parijs, 10 Oct. (H.X.) Portugeesche vis-
schersvaartuigen, die van de Groenland
vangst zijn teruggekeerd, berichten, dat
aan de kust van Groenland kort voor do
terugreis een hevige storm is opgestoken,
waarbij .26 visschers om het leven zijn ge
komen.
HET BEZOEK VAN PRESIDENT LEBRUN
AAN DEN ELZAS.
P a r ij s, 10 Oct. (V.D.) President Lebrun
en de hem begeleidene ministers zijn gis
teravond uit den Elzas naar Parijs terug
gekeerd, vanwaar Lebrun zich terstond
naar Rambouillet begaf. De Parijsche och
tcndbladen wijden veel ruimte aan het be
zoek van den president aan Kembs, Mühl
hausen, de Hartmannsweilerhoogte en het
Tsjecho-Slowaaksche kerkhof tc Cliernay,
waar hij telkenmale in korte redevoeringen
op de noodzakelijkheid van nationale een
heid wees. In aansluiting op het diner, dat
volgde op de inwijding van de clectrischc
centrale tc Kcmbs, hield Lebrun een rede
op het welzijn van den Elzas, welks dub
bele taak erin bestaat aan de grens van
Frankrijk een wraakzamc wacht te. zijn en
aan den oever van den Rijn oen voorbeeld
van Fransche cultuur te geven.
DR. BRACHT MAAKT ZICH
BELACHELIJK
B c r 1 ij n, 10 Oct. (H.X.) Dc verordening
van den rijkscommissaris dr. Bracht over
de badcostuums heeft, wegens de nauvvkeu
rige omschrijvingen, die daarin voorkomen,
vooral voor het variété een dankbaar the
ma opgeleverd. Het in dc verordening voor
komende woordje „Zwickel", waarmede een
lapje stof ter versterking van het costuura
wordt bedoeld, heeft vooral de lachlust op
gewekt, temeer, daar het - Pruisische mi
nisterie het noodig heeft geacht, hiervan
nog een nauwkeurige omschrijving te ge
ven. In de Duitsche pers circuleert op hel
oogenblik een openlijke dankbetuiging van
verschillende conferenciers en liedjeszan
gers aan dr. Bracht voor de vruchtbaro
„pointe", welke bij hun aan de hand heeft
gedaan.
IN DEN
ONZE GROENTENTUIN IN DEN HERFST.
Onze groententuin vertoont nu een echt na-
jaarsbceld. Tot nog toe konden we het vrij
komende terrein nog benutten voor dc teelt
van late najaars- of wintergroenten, maar nu
blijft de grond die vrij komt bij het oogsten,
leeg tot het volgende voorjaar. We zorgen
dat er in dien tijd ook geen onkruid op groeit
en maken bij het oogsten tevens het terrein
schoon. Wc oogsten nu onze laatste boonen
en waar stok of stamboonen zijn afgedragen
maken we tegelijk het veld schoon. Wie nog
laat kropsla gezaaid heeft kan ook deze nu
nog oogsten. Denk er wel aan dat een klein
nachtvorstje u voor kan zijn, dus spoedig
oogsten en anders een raam er over. De oogst
van andijvie is nu in vollen gang. We binden
de planten op bij droog weer; doen we dit bij
nat weer dan gaan ze spoedig rotten .Andij
vie welke niet is opgebonden heeft ook spoe
dig van vorst te lijden. De jonge hartblaadjes
zijn zeer gevoelig voor koude. Planten welke
te klein zijn en buiten toch niet meer goed
worden, kunnen nu worden opgenomen cn
onder glas geplaatst. Van de in den vollen
grond geplaatste tomaten oogsten we nu vol
op. Dit is vooral voor bezitters van kleine
tuinen een dankbaar gewas. Als wc maar zor
gen dat de zijscheuten bijtijds worden weg
getrokken zoodat de plant op een stengel
gekweekt wordt, krijgen v.e ook buiten de
vruchten gemakkelijk rijp. Wel zullen niet
steeds de laatste vruchten rijp worden. We
plukken nu de bladeren nagenoeg geheel af,
opdat de zon bij de vruchten kan komen. Bij
dreigende nachtvorst kan men de halfrijpe
vruchten er af plukken cn deze onder of
achter glas na laten rijpen. Nu begint de
kooltijd aan te breken. Veel sluitkoolsoorten
moeten wanneer ze volgroeid zijn, spoedig
worden geoogst, daar ze anders gaan bersten.
We kunnen dit euvel tegengaan door vol
groeide planten te draaien, zoodanig dat een
groot gedeelte der wortels wordt afgebroken,
en dus de voedseltoevoer gedeeltelijk ge
stremd. In onze bakken hebben we nu nog
postelein, kropsla, late sta/nboontjes waar
van we nu beginnen te plukken, en selderij
en peterselie welke we in Augustus zaaiden
cn in dem bak hebben uitgeplant. Deze bak
ken vragen nu onze zorg. Tegen de winter
koude worden ze omgeven met een aarden
wal, of met een dubbele kisting, welke lus-
schenruimte dan met koude werend materi
aal wordt aangevuld, We zorgen dal de rui
ten goed schoon zijn opdat het schaarsch
wordende licht er ongehinderd door kan stra
len. Ook houden we het -dekmateriaal bij de
hand, want onverwachts kunnen we het noo
dig hebben.
P a r ij s, 9 Oct. (V.D.) Boven Nice is in
den nacht op Zondag wederom een hevig
onweer losgebarsten, waardoor veel schade
werd aangericht. Den heelen nacht volgde
de eene wolkbreak op de andere. Verschei
dene plantsoenen leken hedenmorgen ver
anderd in vijvers. Op sommige plaatsen
stond het water 1 M. hoog.: Door verscheide
ne straten stroomde het water snel voort,
als door bergstroomen. In Gimiez bij Nice
is de muur van het klooster onder het ge
weid van dc aandringende watermassa's
bezweken. De schadcw ordt geschat op onge
veer 15 millioen franken.
NEGEN ARRESTATIES IN
JOEGO-SLAVIE.
Wegens een separatistische be
weging In Kroatië.
Naar door V. D. uit Zagreb (Agram)
wordt gemeld, is daar de advocaat dr.
Ivan Pernar, een van de bekendste afge
vaardigden van de vroegere Raditsj-partij.
gearresteerd. Hij wordt ervan beschuldigd,
pamfletten tc hebben verspreid, waarin de
bevolking tot rcvolutionnairc ongehoor
zaamheid tegen 't staatsgezag werd aange
zet. Behalve Pernar werden nog acht per
sonen gearresteerd, die de pamfletten ver
der hadden verspreid. In verband met deze
voorvallen richt de belangstelling te Bel
grado zich steeds sterker op den toestand
in Kroatië, waar een separatistische bewe
ging het hoofd opsteekt.
SPAANSCHE GEVANGENIS BESTORMD.
Madrid, 8 Oct. (V.D.) Të Fucnsalida in
de provincie Toledo hebben de inwoners
getracht een aantal arbeiders uit de gevan
genis te bevrijden. De menigte bestormde
liet gebouw, dat door polilie-agcnten werd
verdedigd. De agenten maakten gebruik
van dc vuurwapenen, waardoor twee ar
Leiders werden gedood cn .vijf gewond.
CHINEESCHE NEDERLAAG
IN MANDSJOERIJE.
Londen. 10 Oct. (HL-N.) In Z. \V.
Mandsjoerijc moeten de Japanners den
Chinecschen vrijscharon een nederlaag heb
ben toegebracht, waarbij 400 Chineezen, die
tot de bende van de „Roode Speer" behoor
den en slechts met zwaarden bewapend ten
strijde waren, getrokken, gedood zijn.
Ook hier kondigt hij het nieuwe
Fransche veiligheids* en ont-
wapeningsplan aan
Parijs, 9 Oct. (V.D.) Gedurende liet af-
geloopen week-end heeft president Lebrun
in gezelschap van ecnige leden van het
kabinet een reis naar den Llzas gemaakt,
waar hij een aantal plechtigheden, die
speciaal voor deze gelegenheid waren be
waard, bijwoonde. Tc Kcmbs werd een
grootc nieuwe krachtcentrale geopend, op
de Hartmannsweilerhoogte en op liet Tsje
cho-Slowaaksche kerkhof tc Cliernay wer
den herdenkingsdiensten gehouden voor de
in den oorlog gevallenen.
Bij deze gelegenheid heeft minister-pre
sident Herriot een rede gehouden, waarin
hij o.a. zijn vreugde uitsprak over den te
rugkeer van Elzas tot Frankrijk. De Ooste
lijke provincies van Frankrijk zijn Fransch
cn blijven dat. llcrriot sprak vervolgens
over de medewerking der Fransche regee
ring bij het organiseeren van vrede en vei
ligheid. Frankrijk zou zich verheugen
wanneer het in zijn pogingen kon samen
gaan met een ander arbeidzaam volk, dat
dezelfde belangen bij het herstel van het
Europecsche economische leven cn dat van
de gehcclc wereld heeft. Te Genève is de
Fransche regeering bezig met het uitwer
ken van een plan tot organiseering van vre
de en ontwapening. Frankrijk vvenscht op
rechte cn eerlijke overeenstemming.
Op het Tsjecho-Slowaaksche kerkhof te
Chernay werd het woord gevoerd door den
Tsjccho-Slowaakschen minister van bu'
tcnlandsche zaken Benesj, die herinnerde
aan de diensten, die de Tsjecho-Slowaak
sche troepen in den. oorlog Frankrijk had
den bewezen. Het Oostenrijksch-Hongaar-
sclie rijk, welks organisatie en weermacht
ten zeerste had geleden door het „ondcr-
aardsche" werken der Tsjechen, heeft reeds
toen het uur van zijn ondergang hooren
slaan. De dooden, die in de aarde van den
Elzas rusten, rusten in moederaarde, want
voor hen was Frankrijk, waaraan Tsjecho-
Slowakijc zijn herstel dankt, een tweede
vaderland
Misdadig opzet in het spel?
Aschaffenburg, 10 Oct. (V.D.) In de
afgcloopen week is bij den bouw van een
protestantsche kerk de toren, die reeds tot
een hoogte van 30 M. was opgetrokken,
ingestort. Daarbij werd ook de kerk ern
stig beschadigd. Daar het ongeluk buiten
werktijd plaats had, werd niemand ge
wond.
Hedenochtend heeft men bij het oprui-
mingswerk een dynamielpatroon en een
gedeelte van een lont gevonden, zoodat het
zeer waarschijnlijk is, dat dc instorting
hét gevolg is van sabotage.
Genève, 10 Oct. (H.N.) Wellington Koo,
die als vertegenwoordiger van China deel
heeft genomen aan de werkzaamheden van
de volkenbondscommissie, heeft tegenover
de pers over het standpunt van China ten
opzichte van het Lyttonrapport gesproken.
Hij verklaarde, dat do Chineesche regeering
dit rapport als een grondslag voor onder
handelingen over een duurzame en met de
belangen van alle betrokkenen rekening
houdende regeling beschouwt. Uit deze ver
klaring leidt men af, dat China bij de aan
staande beraadslagingen in den volgenbond
over dc betrekkingen tusschen Japan en
China tot een compromis bereid zal zijn.
DE ONTMOETING TUSSCHEN
EERRIOT EN MACDONALD.
Londen, 10 Oct. (V.D.) Tot dusver is
nog geen wijziging gekomen in den stand
van zaken ten opzichte van de vier-mo
gendhedcnconfercntie ter bespreking van
de moeilijkheden, welke zijn gerezen door
het terugtrekken van Duitschland uit de
ontwapeningsconferentie. Alle betrokken
mogendheden hebben in beginsel toege
stemd in een degelijke conferentie, doch
plaats en datum zijn nog niet vastgesteld.
NOG STEEDS AARDSCHOKKEN IN
GRIEKENLAND.
Athene, 10 Oct. (HN). In het aardbe-
vingsgebied duren de aardschokken nog
steeds wort. Op het schiereiland Chalkidice
werden gisteren weer vier aardschokken ge
voeld. De bevolking van Saloniki verkeert
in groote onrust.
BUITENLAND.
Een samenzwering in Yocgo-Slavië.
(Eerste Blad, pag. 1).
Rede van Herriot in den Elzas.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Het drama te Zcndcrcn. De verdachte
legt ccn bekentenis af.
(Derde Blad pag. 1).
STADSNIEUWS.
Dc hijbei in den loop der eeuwen.
(Eerste Blad, pag. 3).
Lezing over Jeugd, oorlog en fascismo
voor den J. G. O. B.
(F.erste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door liet K.N.M.I. te De Bilt:
Hoogste barometerstand: 762.7 to llapa-
randa.
Laagste barometerstand: 743.2 tc Isafjord.
Verwachting: Zwakke tot matige, Z. tot
W. wind, gedeeltelijk bewolkt, aanvankelijk
nog kans op regenbuien, iels zachter over
dag
Dc depressie oVer de Britschc eilanden
neemt in diepte af, maar breidde zich over
Scandinavië uit waar dc hooge drukking in
Lietcekenis afnam. Op het oogenblik stijgt
de barometer vooral in Frankrijk, terwijl
dc kern der depressie nog dicht in onzo
nabijheid blijft, zoodat dc kans op regen
nog aanhoudt. Op IJsland verscheen echter
een vrij diepe nieuwe depressie zoodat
later een tijdelijke opklaring te wachten is
wegens het wegvallen der koude N. winden
op dc Brilsche eilanden. Er valt nog regen
in Scandinavië, Duitschland, Frankrijk, ons
land cn Engeland. Alleen over het Kanaal
waait het nog krachtig. In N. Scandinavië
kwam opnieuw lichte vorst voor. Zware
regen nabij 40 m.M., viel in Z.W. Frankrijk.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Gevoerde Nappa Handschoenen
f 2.75
bruin, grijs, zwart met bontrand
f 3.25.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Franco levering huis.
BOTSING TUSSCHEN TRAM EN AUTO.
Keulen, 9 Oct. (V. D.) Hedenmorgen
reed bij het kruispunt van de Florastrassc
en dc Riehlerstrasse een uit Dusseldorf ko
mende auto, waarin twea dames cn drie
heeren gezeten waren, met volle 'vaart tegen
een tramwagen van lijn 14. De auto werd
geheel vernield, terwijl de tram uit de rails
werd gelicht. Alle vijf inzittenden van de
auto werden tamelijk ernstig gewond en
moesten naar een der Keulschc ziekenhui
zen worden overgebracht." In levensgevaar
verkeeren zij niet.
ZIJN VROUW, KINDEREN EN ZICH ZELF
GEDOOD.
Leipzig, 10 Oct. (HX). In de gemeente
Schnarrtane in Voigtland heeft de burge
meester, Hofmann genaamd, zijn vrouw en
zijn twee kinderen van 11 en 9 jaar met
een bijl doodgeslagen en daarna den volgen
den dag zich zelf in een naburig bosch op
gehangen. Het motief van do daad i6 nog
niet bekend.
WEER TWEE SLACHTOFFERS VAN
DEN WILDEN KAISER.
München, 10 Oct. (V.D.) In het Wilde
Kaiser-gebergte zijn gisteren twee toeris
ten, een 22-jarige student uit Salzburg en
een 32-jarige leeraar uit Offenburg, veron
gelukt. Het ongevalgeschiedde op de be
ruchte oostelijke helling van de „Fleiscb-
bank" en werd veroorzaakt door het br^
ken van de lijn. De lijken zijn geborgen.
