AMERSFOORTSCH DAGBLAD
PAPEN OVER DUITSCHLAND'S TOESTAND
Gevolgen van een Operatie
Maandag 17 October 1932
31e Jaargang No. 93
DERDE BLAD
ERNSTIGE BOTSINGEN IN
DUITSCHLAND
DE DOGE PERSOONLIJK
DICTATOR
Voor verrassingen
gevrijwaard
MIDDENST ANDSPOLITIEK
GEWENSCKT
VIER DOODEN TE WEENEN
WANNEER HITLER WILDE
VON PAPEN.
riclit is togen don staat. Deze zal hel nim
mer huldigen en nimmer dulden. Maar er
is ook een vrijheid ten dienste van den
staal en de volksgemeenschap. Deze Mij
heid vvensch ik voor onze economische lei
ders en al onze ondernemingen.
De kanselier besloot zijn uiteenzetting
rnet een waarschuwing tot de economische
leiders van wie groote verwachting wordt
gekoesterd. In dit uur gelden al or.ze
krachten, ons denken en ons handelen.
Met Hindenburg voor een nieuw Duitsch
land."
De redevoering van den rijkskanselier
wercl met grooten bijval begroet. Met het
.Deutschland-lied" werd het congres be-
dotcn.
Twee dooden en talrijke
gewonden
Dortmund, 16 Oct. (V. D.) Zondag is
het hier ter stede tot ernstige excessen ge
komen. Bij do poging der politie ccn straat,
waarin het tot onlusten was gekomen,
schoon te vegen, werden de beambten aan
gevallen. waardoor zij zich genoodzaakt
zagen van de wapenen gebruik te maken.
Er werden cenigc schoten gelost, waarbij
twee personen, een man en een vrouw, wer
den gedood en twaalf personen min of meer
ernstig werden gewond. Tot de gewonden
behoort een politiebeambte, die niet levens
gevaarlijk door een schot in het hoofd w erd
gewond.
In de ochtenduren \\*iren nationaal socia
listen in groepjes van 10 tot 50 personen
door de 6tratcn getrokken om pamfletten
uit tc geven. In de omgeving van het Bor-
sigplein kwam het tot een vechtpartij met
communisten.
Op verschillende plaatsen is het tot vecht
partijen gekomen, waarbij ook werd ge
schoten. Aangezien de onlusten steeds
rooter omvang aannamen, werd de politie
gealarmeerd. Tiet is do politie in vrij kor
ten tijd gelukt de orde te herstellen.
Toon de rijkskanselier des middags zou
aankomen, waren er talrijke, politiebeamb
ten op en in de omgeving van het station
aanwezig ten cindo cvcnluccle demonstra
ties tc verhinderen.
Politieke botsingen te Berlijn.
Ook ic Berlijn hebben Zondag ecnige
politieke vechtpartijen plaats gehad. Drie
personen werden gewond, terwijl 25 perso
nen werden gearresteerd.
Zondagmorgen is hot in de Oldenburger-
strasse tot een vechtpartij gekomen tus-
schen communisten en nationaal-socialis-
ten. Er werd geschoten. Een communist be
kwam een schotwonde in hel hoofd, terwijl
een nationaal-eocialist een neusbeen werd
gebroken.
De fascistische partij heeft
geen bepaalde bevoegd--
heden meer
Wij hebben melding gemaakt van de her
ziening of vernieuwing van het statuut dei
Fascistische Partij, waarmede de partij voor
het eerst een zeer grondig 'en tot in alle op
zichten gedetailleerd reglement heeft ge
kregen.
Uil dc bijzonderheden van liet nieuwe re
glement blijkt, dat de Fascistische Partij,
nog meer dan vroeger, in het kader van don
Staat is gebracht. Zij is een civiel lichaam,
dat orders van den Staat ontvangt en dat
door dc rcgecring voor haar doeleinden
wordt gebruikt. Tot dusver had de partij
nog bepaalde bevoegdheden, thans staat zij
volkomen onder het gezag van den staat.
Dc fascisten zijn van nu af aan gewone
ambtenaren; de partij heeft evenals elke
andere organisatie aan het uitsluitend ge
zag van den Staat tc gehoorzamen. Het fas
cisme organiseert niet langer den Staat,
de Staat organiseert hel fascisme.
Dit zijn de conclusies, welke de Romein
sche correspondent van de „Temps" uit de
bijzonderheden over dc reorganisatie trekt.
Het nieuwe statuut, zoo vervolgt hij, ver
sterkt de persoonlijke dictatuur van den
Duce, alsmede die van de oligarchie, verte
genwoordigd door den Grooten Fascisti-
schen Raad. Tot dusver was Mussolini no.
1 op rle ledenlijst der partij; thans staat hij
buiten de organisatie en bchcerscht haar
rnet al zijn gezag. Voorts was tot dusver
de duur van de functies van alle hoogge
plaatste leiders van het fascisme stipt vast
gesteld. Voortaan zal deze uitsluitend af
hankelijk zijn van den wil van den Duce al
leen. Hij kan ze op elk oogenblik van hun
functie ontheffen.
Vroeger functionneerdc dc partij met haar
l'asci als een samenstel van politieke cel
len. die in verbinding stonden met de rc
gecring, en zij bezat ccn consultatief gezag.
Dit alles is gewijzigd: het nieuwe statuut
versterkt dc partij als actief orgaan, maar
breidt haar bevoegdheden niet uit. De richt
snoeren komen van den Duce en den Groo
ten Raad, en de partij heeft er slechts ge
volg aan te geven. Geen enkel artikel van
liet nieuwe reglement verschaft haar ccnig
politiek recht.
Dc ..Temps "-correspondent besluit met de
volgende opmerkingen: Men heeft dc Fas
cistische Partij gereorganiseerd volgens de
beste methode om er zich van tc bedienen,
om haar volkomen in de hand tc hebben en
voor verrassingen gevrijwaard tc zijn. Men
wil niet dat liet ..intellect" in liaar gcledc-
ren doordringt; rncn wcnscht slechts dat zij
gehoorzaamt. Alle controle komt van boven.
Zoodaf het fascisme geen dictatuur ccncr
partij meer is, maar tie dictatuur van ccn
persoon, handelend tezamen met den Groo
ten Raad.
REORGANISATIE VAN HET DUITSCHE
KABINET?
Berlijn. 15 Oct. (H. X.) Volgens den
politickcn persdienst gaan er geruchten,
dat do positie van den i ijkslandbouwminis-
ter, minister Braun, geschokt is. Bovendien
wordt er over gesproken dat do minister
van economische aangelegenheden, minis
ter Warmholdt. zal aftreden. Men verwacht
spoedig na de verkiezing van den Rijksdag
een reorganisatie van het kabinet en een
wijziging \an het systeem der contingen-
teeringsmaatregelen, waardoor het voor
leidende buitenlandsche politici mogelijk
zou worden om Duitschland uit zijn geïso
leerde positie te bevrijden.
De opheffing der crisis is slechts mo
gelijk door samenwerking van
alle goedwillende Duifschers
Betaling van schulden in waren
1 P a d c r li r n, 16 October. (V.D.) Meer
)laa 6000 personen 'waren hedenmiddag
anwezig toen rijkskanselier von Papen
>p een congres van de vcrcenigdc econo
mische organisaties voor Padcrboin en om
geving liet woord voerde.
De rijkskanselier zette allereerst het
Lonoraische plan der rijksregeering en het
oei der economische politiek uiteen. Ar-
eid en brood te verschaffen en vrij baan
c maken voor het herstel van het bcdrijfs-
'vcn is het voornaamste doel. Het econo
mische plan, aldus von Papen, is een be-
angrijk onderdeel van onzen nationalen
rijheidsstnjd. De leidende gedachte van
ot economische plan is uit den stellings-
orlog over te gaan tot de beweging cn dc
lorcclo energie van de natie weer vrij te
aken voor ccn welbewust handelen. De
aalslciding is voorgegaan cn dringt zon-
er ophouden voort De economische lci-
ing heeft dit optreden moedig ontvangen
a zal het hopcnlijk verder voeren. Wij
ebben geen bizonder „systeem", doch wij
Mooven dat het beroep op dc persoonlijke
rantwoordclijkheid, moed iets te oudcr-
emen ook het algemeen belang liet grool-
c nut brengt. In dezen zin is het ccono-
isch program der rijksregeering ook door
t bedrijfsleven begrepen. Maar dit pro-
aio is geenszins slechts voor dc grooten
stemd. liet zal en moet allo nijveraars
n goede komen. Wat wij willen is een
{gesproken nnddenstandspolitiek, is een
onomischc wederopbouw op de breedste
sis. Slechts op deze wijze zijn ook de of-
rs te rechtvaardigen welke wij voor do
:i uitvoerlegging van ons program van
t land moeten eischen.
De rijkskanselier besprak vervolgens de
vcstie der werkverschaffing, waarhij hij
den nadruk op legde, dat de regecring
reid is plannen voor werkverschaffing
overwegen.
Door den beteren toestand van dc bcdrij-
n en de arbeidsmarkt heeft de i'ijksmi-
Mcr van financiën reeds thans kunnen
Muiten de maandelijkscho. bijdrage in dc
isissteunverleening aan de gemeenten in
lober to verhoogen van 50 tot 60 milliocn
rk. terwijl in November dit bedrag met
g 5 milliocn zal worden verhoogd,
ivcrgaande tot de z.g. verordening in-
c loonsverlaging d.d. 5 September vcr-
larde dc rijkskanselier dal de moeilijkhe-
n die in den beginne ontstaan zijn door
t samenwerken van ondernemers cn
rknemers reeds grootcndeels zijn over-
nncn, zoodat niet meer gevreesd behoeft
worden voor een in gevaar brengen van
i economischcn vrede. De rijkskanselier
os in dit verband op de noodzakelijkheid
samenwerking door ondernemers, or
ders en bedienden, aangezien slechts
vreedzame doorvoering van het econo-
sche plan de mogelijkheid geeft de werk-
zenuitkecringen in den winter, zoomede
'ere sociale voorzorgen te verhoogen. De
rk gecritiscerde machtigingsverordening
ake de sociale politiek zal de sociale
tellingen in stand moeten houden. In dit
band refereerde de rijkskanselier aan
open brief van den vice-president dor
holieke arbeidersorganisatie, waarbij hij
onder grooten bijval den nadruk op leg-
dat hij gaarne een beroep laat doen
■unnen wij meestal niet meer dragen dan
nu doen?
oisproiikelijkc roman door Tan Walch.
Ji had zich als Clara trouwens
verheugd op dc reis alleen in hot
lc'tJo, met volop ruimte, en Clara
eurclc tc meor dc aanwezigheid der
C|,f!n, nu zo door Henri's gedrag
'".eens. als meermalen dc laatste da-
herinnerd werd aan de onzekere gren-
tussc'ucn beleefdheid cn waarheidslief-
Belcfd was Henri altijd in de aller-
Sste mate geweest, maar ja... En di-
-e kleinigheden scho'cn haar tc binnen,
°ok thuis ai, in zoo groot mogelijk gc-
doii afzondering, hinderlijk waren gc-
Was er al niet bijna eon crisis van
Ornon. (oen zc ülmi eersten keer, niet
M'n'l aan Henri's tegenwoordigheid, tol
icnstnietsje had gezegd:
We zijn niet thuis, hoor!" O. nu rrierk-
c •'cns. hoeveel je zoo dagelijksweg loog
S'osen „on detail"
'loer cn de dame waren overigens niet
2- zo waren zelfs voorkomend, on het
a"ende was, dat dit in afwijking van
gewonen regel het meest voor do
,e S°ld. En toch niet ordinair en hcclc-
1 hiet opdringerig. Haar vriendelijk-
toonde zich heel toevallig, cn op tic
'8st denkbare wijzp
op zijn katholiek geweten. De rijkskanse
lier moet het evenwel in hooge mate bc-
dcnkolijk achten, indien door verantwoor
delijke geestelijke leiders van de katholie
ke arbeiders de indruk wordt gewekt alsof
ooor toedoen der regeering de welvaart uit
het land wordt gedreven. Uit dezen opon
brief spreekt op zoo krasse wijze, dat de
uitwerking welke het economisch plan der
rijksregeering in sociaal opzicht moet cn
zal hebben niet wordt erkend, dat de rijks
kanselier dit optreden niet genoeg kan
laken.
De rijkskanselier behandelde vervolgens
handelspolitieke kwesties.
Tegenover de critick op dc regeling van
den invoer van zekere landbouwproducten
schilderde von Papen den ernstigen nood
toestand van den landbouw, welke er toe
leidt den invoer van zokerc levensmidde
len aan een regeling ie onderwerpen. Juist
de contingenteering van den invoer treft
de consumenten het minste en beschermt
cle nationale productie.
Ten aanzien van den tegenstand van het
buitenland tegen de contingenteeringsplan-
ncn sprak de rijkskanselier de verwachting
uit dat de huidige moeilijkheden spoedig
zullen zijn overwonnen en wel des le snel
ler naar mate onze partners bij de onder
handelingen zullen inzien, dat hier sprake
is van noodmaatregelen tot redding van
den Duitschen landbouw en dat onze maat
regelen urgent zijn. Nadrukkelijk sprak de
rijkskanselier de geruchten tegen dat de
contingcnteeringspolitiek mogelijk de va
luta in gevaar kunnen brengen.
De rijkskanselier behandelde uitvoerig
de kwestie der buitenlandsche schulden.
Al is het, aldus von Papen, ook gelukt in
korten tijd meer dan vijf milliard R.M. op
buitenlandsche leeningen terug te betalen,
zoo is het niet mogelijk thans nog eens ka
pitaal naar het buitenland te laten gaan.
Daarom moet verwacht worden dat boven
liet bestaan van het Stillhalteverdrag het
buitenland het bedrag der aan Duitschland
geleende gelden zal consolideecrn. De rijks
kanselier wees er daarbij op, dat Duitsch
land ter economische wereldconferentie het
standpunt zal innemen dat de schuldenaar
zijn verbintenissen slechts kan nakomen
door een betaling in waren.
Resumeerend legde dc rijkskanselier cr
den nadruk op. dat dc samenwerking van
alle goedwillende Duitsche mannen uit
alle beroepen cn alle klassen der maat
schappij in den zin van een echte volks
gemeenschap noodzakelijk is voor de op
heffing der crisis. Tot slot gaf de rijkskan
selier ccn kort overzicht van den polilie-
ken toestand. Een krachtig staatsbestuur
is noodig orn de factoren van onzekerheid
zoo mogelijk terzijde te steilen' cn he{ volk
het gevoel te geven dat het wordt geleid.
Uit dien hoofde heeft de rijkskanselier,
wat de buitenlandsche politiek betreft, den
strijd moeten opnemen voor het recht cn
de vrijheid van Duitschland. Wij willen
niet bewapening tot den stand van wape
ning van onze buren, doch ontwapening
van geheel Europa cn dc geheelc wereld;
gelijk recht cn gelijke veiligheid. Ons doel
is, een toestand waarbij binnen Europa
geen hegemonie cn geen systeem van poli
tieke bondgenootschap bestaat, doch een
toestand waarbij de volkeren in wederzijd-
schc achting incnsclielijke idealen kunnen
nastreven. Ten aanzien van de binnen-
iandsche politiek wees dc rijkskanselier
nog eens op hetgeen hij te Munchen heeft
gezegd over den opbouw van den staal. De
ijkskansclicr weerlegde vervolgens liet
verwijt, dat de regeering den normalen
weg en de bestendigheid der politieke ver
houdingen zou hebben verlaten door erop
le wijzen, dat deze abnormale situatie
reeds sinds lang heeft bestaan en het pro
duct is van dc onverantwoordelijkheid en
onbestendigheid van het Duitsche partij
wezen. Voorts verwierp de rijkskanselier
het verwijt, dat hij eigenlijk het liberalis
me \eniedigt. Er is een ware vrijheid van
gemeenschapszin, welke noodzakelijk ge-
Tocn Clara een poosje in den zijgang w-as
gaan staan dat staande uitkijken in den
trein was één van die kinderlijke eigenaar
digheden, waaraan ze nu plots meer onbe
kommerd toegaf moest, na een poosje,
de dame haar even passeeren, op weg naar
het toilet; zc kwam na korten tijd terug
nog met ecnige technische zorg een blik
werpend op haar ecne hand, die keurig ge-
wasschen en gemanicuurd bleek en die
ze zich, met een zorgzaam vrouw-van-de-
wcreld gebaar, haastte weer in haar zeer
modieus handschoentje te bergen. Die
handschoentjes waren eigenlijk veel te teer
en „besmettelijk" voor de reis, dacht Clara;
het verhoogde het aanzien der dame, dal
ze daar zoo voornaam onzuinig mee was.
Ze merkte Clara's blik op en glimlachte
even, een echt gezellige glimlach, dc glim
lach van een aardige, genoeglijke vrouw.
En ze zei niets. Volstrekt niet zoo iemand,
die er op gvsteld is dc conversatie aan le
knoopen. En toen bleef ze, twee raampjes
verder ook staan uitkijken, met diezelfde,
eenigszins kinderlijke belangstelling van
Clara.
Zooiets werkt altijd 'n beetje verloederend
en minstens vertrou wen-wekkend; zoo'n
stemming voel je allebei, en als die er dan
eenmaal is, komt cr vanzelf een woordje
los. In dit gjval van den kant van de
vreemde, en niet meer heelemaal vreemde
dame, die dc aardig onschuldigste belang
stelling die er bestaat in de natuur toonde,
cn. wijzende op wat bij min-nauwkeurige
waarneming een kraaiennest leek, verrast
en zacht tot Clara zei
Maretakken.
Ach?! zei het stadsmensch Clara, „zijn
dat nu maretakken? Ik dacht dat het kraai
ennesten waren, r
Nee, nee, kijkt u maar. Als u goed
kijkt, ziet u 'l wel, z?i de dame. En zich
half omkcercnde tot haar reisgenoot, die
eenigszins suffig in een courant zat te kij
ken, trachtte zc ook hem deelgenoot van
die verrasende ontdekking te maken:
Kijk es. man! Maretakken.
De heer knikte even zeer onverschillig
met hel hoofd cn bromde iets onverstaan
baars.
Het raampje, waar dc niet meer hele
maal vreemde dame voor stond, was open,
en daarop doelende vroeg zc bezorgd, en
met een accent van eerbied aan Clara:
Dit hindert, mijnheer niet?
Clara antwoordde verbaasd:
U bedoelt?
Ik dacht, dat misschienmijnheer
leek mij pardon, ik heb het mis
schien mis, maar ik dacht, dat hij eenigs
zins zwak was, ziekelijk of En
nader tol Clara komende: Ik had u een
paar maal, naar 't mij voorkwam, bezorgd
naar mijnbeer zien kijkm, cn daarom
O ncc, zei Clara hartelijk en beleefd;
want die vriendelijke belangstelling, spe
ciaal nu die van zoo'n innig gedistingeerde
dame kwam, waardeerde ze, „neen, neen,
hij is uhheel wel.
Een critiscli nauwlettend toehoorder zou
in haar stem een zekere aarzeling hebben
gehoord, die in strijd was met den zin der
gedecideerde woorden. Maar do steeds min
der vreemde dame scheen iemand, die als
ze zooicts opmerkte, er in elk geval niets
achter zoeken zou.
Het is niet verwonderlijk, dat men na
dezen inzet tot een vertrouwelijk gesprek
kwam; de dame bl?ek een Belgische, sprak
ook uitstekend Fransch, zooals ze ook uit
steken^ Nederlandscli sprak. De meneer
sprak weinig, zoo min mogelijk zou men
zeggen, maar hij had een Duitsch accent.
Het gaf alles bij elkaar den plezierigen in
druk, dat men zelfs voor men Roosendaal
oorbij was in het buitenland verkeerde.
Trouwens, voor het gevoel van de meeste
menschen begint het buitenland al op het
oognblik, dat ze in den D-trein stappen;
men ziet het aan hun blikken.
Clara vertelde, dat men een ontspannings-
rcisjo maakte, een ïeisje om op tc knap
pen, n?en, haar man was niet ziek, hij was
ziek gewéést; ze sprak er niet verder over.
En vandaag gingen ze dan lot Straatsburg.
Zullen we weer gaan zitten? Of blijft,
u liever nog wat uitkijken? vroeg dc nieu
we vriendin.
Neen, Clara had nu wel lang genoeg uit
gekeken: het was ook vermoeiend zoo lang
in zoon schommclendcn trein op de been
te blijven.
Mijnheer en mevrouw gaan ook naar
Straatsburg, zei dc vriendin lot haar inan.
Ach. u ook? Ia, de andere meneer en
mevrouw bleven daar -?en tijdje. Het was
een mooi land, Elzas-Lotharingen, le wei
nig bekend, men reisde er gewoonlijk door
heen, maar *1 was er toch bijzonder inte
ressant.
Cultureel heel interessant, ook, zei de
lieer met het Duitsche accent.
Op dit oogenblik was men het station
Roosendaal binnengekomen. Douane-sta
tion.
Lastig die visitaties, vond de nieuwe
vriendin.
Ja, wij hebben er niet veel hinder van;
mijn man heeft een koerierspas.
De inededceling scheen eenigen indruk tc
maken.
Maar meteen hadden dc beide nieuwe
NIEUW DUITSCH ONTWAPENINGS
PLAN?
Volgens tie Loiulcnsclic „Star vei luidt,
dat een Duitsch ontwapeningsplan is uitge
werkt. dat zich onderscheidt door zijn bui
tengewonen eenvoud. Duitschland zou do
andere mogendheden uilnoodigen nllc aan
valswapenen af te schaffen cn zich bereid
verklaren toe to stemmen in de gelijkheid
van de verdedigingswapenen. Wanneer de
vraag zou rijzen, wat aanvals- on wat ver
dedigingswapenen zijn, zou Duitscmafta dc
beslissing hierover aan dc andere mogend
heden overlaten.
Schietpartij iusschen Nat. So*
cialisten en Soc. Demo
crafen
W e c n e li. 16 Oct. (V. D.) In het dis
trict Simmering heeft Zondagmorgen een
schietpartij plaats gehad tussehen een af-
decling nalionaul-socialisten cn een aantal
sociaal-democraten. Vier nationaal-socialis*
ten werden gedood, terwijl meer dan 30
personen werden gewond.
De nationaal-socialistcn hadden voor:
Zondagmorgen tc Simmering eon bijeen*
Uornst belegd. Toen een afdeeling S.A.-man*
nen liet tehuis der sociaal-democratischo
arbeiders passeerden, kwam het tot ou*
cenighcden tussehen dc politieke tegen*
standers. Er werden ecnige schoten gelost*
Vier nationaal-socialistcn werden gedood
en dertig personen min of meer ernstig ge*
wond. Voor het leven van twee der gewon*
den wordt gevreesd. De politie zond onmid*
dcllijk een groot aantal beambten naaf,
Simmering. Dc beambten zijn liet. sociaal*
democratische tehuis binnengedrongen*
yvaar zij een aantal geweren en pistolen in
beslag hebben genomen. Zestig personen
werden gearresteerd. Zij zijn onder strenge
politicbewaking naar liet politiepresidiuni
overgebracht.
Open brief van den
Stalen Helm
De leiders van den Stalen Helm hebben'
een open brief gepubliceerd, waarin zij o.a*
zeggen: „Onder den indruk van dc nieuw a
bloedige gebeurtenissen te Hamburg wen
den wij ons nogmaals tot den verantwoor*
delijken leider Hitler, die. wanneer hij zou
willen, aari hel bloedvergieten een einde
zou kunnen maken. Niet. dc gewone leden
van dc N.S.D.A.P. zijn dc ware schuldigen»
maar dc leiders, sprekers en redacteuren,
der nat.-soc. bladen, dio een onbegrensden
en onveranlwooi delijken haat prediken te
gen ieder, die hun politiek inzicht niet deelt*
Hen treft in de eerste plaats de volle ver*
antwoordelijkheid voor het dagelijks ver
goten bloed cn dc smart, die geleden wordt
in vele Duitsche gezinnen".
GEVECHT AAN DE PERZISCHE GRENS.
Parijs, li Oct. (II. N.) Volgens ccn be
richt uit Angora is aan dc Perzische grens
ccn hevig gevecht geleverd tussehen Turk-
sche troepen cn nomaden, die over cle grens
gekomen waren en verscheidene dorpen
overvallen hadden, waarvan dc inwoners
gedood werden. Na een verbitterd gevecht
werden dc nomaden op de vlucht gedreven.
Elf hunner werden gedood cn ongeveer 20
gewond.
kennissen eenige behoefte, zich toch eens
even te vertreden; ze gingen een oogenblik-
jc op hel perron loopen. De visitatie g>
schieddc pas na het vertrek, in den trein*
wisten zij. Alleen de pas-contróle was hier*
Clara was een beetje nieuwsgierig om
dc passen tc zien. Waren het ccn Duitschei'
cn ccn Belgische? Maar ze zag de passen
niet; bij hot uilgaan waren de beide vreem
delingen den douanebeambte tegengeko
men, die hun pas in de zijgang inzag.
De reis verliep, zooals zoo'n reis verloopt*
Het zitten gaat op don duur lang vallen*
men leest, men dommelt, en men praat een
beetje. Ja, dat geeft dan nog de meeste vol*
doening, wat praten met onbekenden, stuk*
jes vreemd leven, van heel verren groeibo
dem. inet heel vreemde interessen, nu tij*
dclijk even mee opgesloten in zoo'n voort-
daverend treinkamertje. Maar al zijn «de
omstandigheden voor zoo'n gesprek bijzon
der gunstig— je móét bij elkaar zitten out
na het afscheid zijn cr gccncrlei consequefi*
ties van voortgezette conversatie de part*
ners mo;ten toch ook wat in je smaak val*
len. Nu, dat was liier wel het geval, althans
met de dame, die onderhoudend was, en veel
te vertellen had uit interessante omgevin*
gen, van het Straatsburg dadelijk na dert
oorlog, van verwikkelde Fransch-Duitscbei
verhoudingen in families, in gezinnen zelfs*
En zoo terloops in liet gesprek vroeg ze met!
een enkele onschuldige vraag wat Ilenri
dacht van dit cn van dot, en er werd tegen
woordig zooveel gesproken over het zelfbe-
stcmmingsrccht van de volkeren, er was int
den Elzas ook zoo'n partij van autonomis*
ten
(Wordt vervolgd).
