DE EEMLANDEü
Bmitcolaedsch
Overzicht
Belani
Weerbericht
Licht op
JOH. DE HEER
ABONNEMENTSPRIJS pe> 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
1 1 1 wcelc (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Y*
Donderdag 20 October 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 96
ALS DE NAZI'S ONDERWIJS
GEVEN
MANI0E ZAL EEN KABINET
VORMEN
VORSTENHUWELIJK
IN COBURG
5 uur 28 min.
L. J. LUYCX ZOOM
Piano's, Orgels, Radio
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 519
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsuummtf
1elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlën voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 recels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De regeeringscrisis cn Kamer
ontbinding in België.
De kabinetscrisis in Bclgic zoomede de
amerontbinding zijn thans een feit gewor-
:n. De liberalen lebben voet bij stuk ge
ouden. Hoewel zij tot dusver hun mede
irking verleend hadden aan de contingcn-
iringsmaatregelcn etc. van het kabinet
enkin hebben zij, ziende hoc in het
nd dc afkeer van die maatregelen steeds
assende is plotseling dc vrijhandels-
lag weer voor den dag gehaald, om daar-
iec de kiezers te betooveren. Op zichzelf
n wij verheugd over liet feit, dat einde
jk ook in Belgie dc bezinning schijnt in
treden op 't punt van de economische
itiek, en het zöu een feit van beteekenis
in als inderdaad de contingentecring en
at daaraan vastzit kon verdwijnen, maai
ij vreezen dat het vrijhandelsgeweten van
liberalen alleen is gaan spreken, nu zij
ns hebben meer zetels te veroveren.
Wat toch is liet geval? De jongste ge-
enteraadsverkiezingen, die nogal ten na-
:1e van de katholieken zijn uitgevallen,
:bben aangetoond dat de meerderheid
in het Belgische volk dc katholieke partij
irantwoordelijk stelt voor de financieele
[ilijkheden, waarin het land op 't oogen-
ik verkeert (waaraan het felle en kostbare
litairisme voor een belangrijk deel schuld
I en dus ook voor de onsympathieke
latregelcn ter sanccring. De liberalen
eenen nu te kunnen visschen in troebel
ter.
De afgetreden Min. Renkin,
'e katholieken, die inwendig hopeloos
deeld zijn, trachten de kiezers duidelijk
maken, dat het verlangen van de libera-
naar nieuwe verkiezingen voortvloeit
hun anti-clericale gezindheid. In lioc-
e daarvan iets aan is, laten wij in 't
den, maar het is een feit, dat wanneer
liberalen in dc nieuwe regeering wat
in de melk te brokkelen krijgen, het
onder onderwijs ook wel een veer zal
eten laten. Volgens de liberalen name-
wordt dit sectarisch onderwijs veel te
rvlocdig gesteund.
)e derde groote partij, dc socialistische,
met onverholen vreugde dc groeiende
nigheid tusschen dc twee andere groe-
Ook zij verwacht van dc verkiezingen
t> cn hoopt zelfs op het bereiken van een
Itrekte meerderheid. Wanneer dit niet
geval is, zal zij tenslotte een coalitie
|en aangaan met ccn van dc andere
-pen, dan wel in de oppositie blijven. Op
oogenblik staat zij het dichtst bij dc
•falen, speciaal in verband met liun eco-
nischc wenschen, maar hun sympathie
ir de „liberale bourgeoisie" is verre van
°t> cn zco zullen zij gaarne ruimte laten
'f samenwerking met dc katholieken. In
band daarmee is het Icckcncnd op te
fken, dat zij het bizonder onderwijs laten
t wat het is, en zeker niet tornen aan
iinancicelc belangen van dit onderwijs.
gehate Vlaamsch-natiónalisten zijn
slofte ook een belangrijke stem in liet
'hiel. Zij vormen om zoo te zeggen liet
'amsclie geweten, en houden dat van do
'anische groepen, die in andere politieke
%n onderdak hebben, wakker. Van
p-clcricalisme zijn zc wars, en zc verwij
de „liberale kaste" geborneerdheid en
Idigheid t.o.v. dc Ylaamsclic kwestie,
dit juist is dc geschiedenis van de
Istc decenniën levert bewijzen lc over.
liet is zelfs niet ondenkbaar, dat ook
Haamsche kwestie bij de liberalen een
ir(l heeft meegesproken in hun gestic
de laatste dagen. Zij hebben zich in het
mct-ltenkin onder den drang van den
mier, die wat men ook van den in-
'den het effect van zijn maatregelen den-
I moge -- ccn verzoenender standpunt
ons dc Vlamingen innam clan menig
""ganger, laten verleiden tot concessies,
hun blijkbaar onplcizicrig in dc maag
'cn. Van ccn samengaan met dc socialis-
vcnvachtcn zij grootcrc bewegingsvrij-
II op dit punt.
>c' koning- heeft reeds verschillende vcr-
ernvoordigers bij zich gehad, die in aan
ging konden komen voor het formee-
1 yan een kabinet. Het vreemde geval
zich voor, dat dit nieuwe kabinet ge
vormd zal moeten worden nog vóórdat de
kiezers uitspraak hebben gedaan, omdat de
kabinetscrisis cn de Kamer-ontbinding
feitelijk los van elkaar staan. Het nieuwe
kabinet zal dus zijn plannen tot financieel
herstel en t.o.v. het legercontingcnt voor
1933 moeten smeden, terwijl het op geen
stukken na weet voor welke Kamer het
komt!
Zonderlinge toestand.
Hoe den kinderen de schande
van het verdrag van Ven
sailles wordt ingeprent
Weimar, 19 Oct. (V.D.). Het Thuring-
sche ministerie van Onderwijs heeft gelast,
dat in de zevende klasc van de lagere scho
len, de heide eerste lèerjarcn der vakscho
len cn in de klassen der middelbare, scho
len jaarlijks in de periode tusschen Paschen
en Pinksteren de bepalingen van het Ver
drag van Versailles inzake den gobiedsaf-
stand, do ontwapening cn de schuld aan
den oorlog uitvoerig behandeld moeten
worden. In dc hoogste klassen van alle
scholen in Thurïngen moet in het laatste
kwartaal het Verdrag van Versailles en
de idee van den strijd daar tegen in het
middelpunt van liet geschiedenis-onderwijs
staan. Bovendien moet aan alle leerlingen
van het zevende leerjaar de tekst van ar
tikel 231 inzake de schuld aan den oorlog
in het geheugen geprent worden cn moet
hun bewustzijn voortdurend gericht zijn
op dc afwijzing en dc afweer daarvan.
Daarom bepaalt het ministerie van onder
wijs dat op alle scholen, te beginnen niet
het zevende leerjaar, liet laatste lesuur
van de week aan deze zaak besteed moet
worden. Daartoe dient dc volgende for
mule, door den onderwijzer of een der leer
lingen voor de klasse uit te spreken:
„Hoort het artikel dat Duitsclilands
vijanden verzonnen tot onzd eeuwige
schande: „Do geallieerde en gcassocicer
de rogeeringen verklaren en Duitsch-
land erkent, dat Duitschland cn zijn
bondgenooten als veroorzakers verant
woordelijk zijn voor alle verliezen en
6chade, die dc geallieerde en geasso
cieerde regeeringen en hun onderdanen
tengevolge van den oorlog, die hun door
den aanval van Duitschland en zijn
bondgenooten opgedrongen werd, gele
den hebben"."
De klasse antwoordt hierop gezamen
lijk: „De Duit6che schande zal branden
in onze ziel tot den dag van eer en vrij
heid"»
DE VERORDENING TOT AANVULLING
DER SOCIALE UITKEERINGEN.
Verhoogingen voor den ko*
menden winter.
B e r 1 ij n, 19 Oct. (V.D.). Heden is de ver
ordening tot aanvulling der sociale uitkcc-
ringen officieel afgekondigd.
De verordening voorziet in de eerste
plaats in ccn verhooging der wcrkloozen-
uitkecring voor den komenden winter.
Wcrkloozcn die in de periode van 31 Octo
ber 193? tot 1 April 1933 gewone uitkcering
der werkloosheidsverzekering ontvangen of
crisisuKkoeriiig in do loonklassen 16 met
kindertoeslag, krijgen een wekelijkschen
toeslag. Bij werkloozen met 2 voor kinder
toeslag in aanmerking komende kinderen
bedraagt deze nieuwe toeslag twee Mark
en kan stijgen bij meer dan vier kinderen
tot vier Mark.
Voorts voorziet do nieuwe verordening
in dc moeilijkheden, die door dc verorde
ning van li Juni zijn ontstaan hij dc in
deeling van gemeenten in klassen. Tijdens
dc zomer konden tal van gemeenten die
in klasse B waren ondergebracht, niet aan
hun verplichtingen voldoen en moest dc
rijksrcgccring de uitkceringen in deze ge
meenten inkrimpen. Thans is in sommige
gemeenten weer een kleine uitbreiding mo
gelijk. Wijziging wordt ook gebracht in de
uitkeeringsbepalingen van ziekte- cn onge
vallenverzekering, alsmede ccn kleine ver
betering in dc uitkcering aan de oorlogs
slachtoffers
VERSTOORDE VERKIEZINGSVERGADE
RING DER DUIT3CH NATION ALEN.
Woensdag heeft dc Duitscli-Natior.alo
Volkspartij te Stolp (Pommeren) een vr-r
kiezingsvergadering belegd, welke door
ecnige nationalisten is verstoord. Er ont
stond ccn verwoede vechtpartij waarbij rei
groot aantal personen werd gewond. Dc po
litie heeft ecnige ordeverstoorders gearres
teerd.
VERKEERSONGELUK.
1-1 alle, 19 Oct. (V.D.j Dc botsing tusschen
een personegntrein en een autobus op den
Passcndorfcr overweg heeft tot dusverre
drie dooden gcëischt.
ONTWAPENINGSCONFERENTIE
De hoofdcommissie op
21 November bijeen
Geneve, 19 October. (V.D.) Dc president
der Ontwapeningsconferentie, Henderson,
heeftWVocnsdag aan alle G5 ter conferentie
aanwezige stalen schriftelijk medegedeeld,
dat dc hoofdcommissie der conferentie in
de weck aanvangende 21 November a.s. te
Gcncvc zal bijeenkomen. Alle statcn-deelnc-
mers aan de ontwapeningsconferentie zijn
in dc commissie vertegenwoordigd.
De te Londen lp houden Economische
Wereldconferentie zal, naar in het voorne-
men ligt, midden Februari aamangen.
Boekarest. 19 October (V.D.J. Manioc
is Woensdagmiddag na een langdurige, be
spreking met Tiluleseo door don, koning in
audiëntie ontvangen.
Bij liet verlaten van het slot verklaarde
Manioc tegenover dc wachtende journalis
ten, dat hij bereid is een nieuwe regeering
tc vormen met Tiluleseo als minister van
Buitcnlandsclic Zaken, terwijl Vajda wei
gert tot dc regcering toe tc tredpn.
In verband hiermede is het nóg niet ge
heel zeker, dat liet zal gelukken ccn nicu
we regeering tot stand to brengen.
SNEEUWSTORM OVER DE N.-AMERI-
KAANSCHE PRAIRIËN.
N e w -York, 19 Oct. (V.D.) Volgens een
bericht uit Zuid-Dakota heeft aldaar, even
als in Noord-Dakota, Montana en Wyoming
een sneeuwstorm van buitengewone heftig
heid gewoed. Men vreest, dat zeer grooto
verliezen zullen blijken te zijn geleden onder
liet vee in de weiden. Alle verbindingswe
gen, spoorwegen en elccrisclie geleidingen
zijn vrbrokeh, of gestremd.
KLEINE SPAARDERS OPGELICHT.
Dader meldt zich bij de politie.
M li c li c n, 19 Och (V.D.) Dc eigenaar
van een financieringsbureau in liet sta-
tionskwarlier tc Münchcn, die ook goederen
beleende, heeft zich hij do politie aange
meld cn bekend, dat bij zich door bedrog
en oplichting 60.000 Mark had toegeëigend.
Het politic-onderzoek wees uit, dat dc dooi
den man meegedeelde feiten juist waren.
Dc gelden, die de man zich heeft toege
ëigend, zijn grootondeels van kleine spaar
ders en onvermogende lieden, die het bu
reau kleine bedragen hadden toevertrouwd.
Do meeste slachtoffers hebben hun laatste
spaarpenningen verloren
THURÏNGEN VRAAGT STEUN AAN HET
RIJK.
Weimar, 19 Oct. (V.D.) De Tliuringsche
regcering heeft zich in het begin van deze
week met een uitvoerig schrijven gewend
tot den Rijkspresident, den Rijkskanselier
cn verschillend© andere Rijksministers, ten
einde den noodtoestand, waarin Thuringcn
verkeert, uiteen te zeiten. Het economisch
program der Rijksrcgeering heeft in Thu
ringcn nog geen resultaten gehad cn zal ook
voorloopig geen resultaten kunnen hebben.
Vooral in liet Tliuringer Wald cn in de
Rhón is de nood zeer hoog en de Tliuring
sche ministers doen dan ook een dringend
beroep op do Rijksrcgeering om Thuringcn
steun te willen vcileenen.
DE REGLEMENTEERING VAN DE
WAPENINDUSTRIE.
Gcnèvc, 19 Oct. (V.D.) Do Commissie
der Ontwapeningsconferentie voor de regie -
m en teering van de fabricage van wapens cn
oorlogsmateriaal behandelde dc vraag of dc
conventie van 1925 inzake den wapenhan
del en dc ontwerpconventie van 1929 inzake
de fabricatie van wapens thans nog vol
doende waarborgen bieden.
De delegaties van Engeland, Italië cn dc
Verccnigde Staten beantwoordden deze
vraag bevestigend. Dc delegaties van Frank
rijk, Spanje, Denemarken cn Polen, waren
van een tegenovergestelde meening.
ACHT GEWONDEN BIJ TRAMBOTSING
TE LENINGRAD.
Moskou, 19 Oct. (V.D.) Te Leningrad
kwamen twee tramwagens met elkaar in
botsing, waardoor acht personen gewond
werden. Bijzonderheden omtrent ce oorzaak
van dc botsing zijn niet medegedeeld, doch
dc G.P.Oc heeft ecnige personen gearres
teerd.
MOTIE VAN AFKEURING TEGEN DE
C9STENRIJKSCHE REGEERING.
W e e n c n, 19 October (V.D.) Dc sociaal
democratische fracties van den Nationalen
Raad en den Bondsraad hebben in een ge
meenschappelijke zitting besloten in de zit
ting van Donderdag van den Nationalen
Raad een motie van afkeuring tegen dc re-
igeering in lc dienen.
DE SLOWAKEN EISCHEN AUTONOMIE.
Praag, 39 Och (V.D.) Dc Slowaakschc
Katholieke Volkspartij, onder leiding van
Pater Illinka cn dc Slowaakschc Protestant-
schc Nationale Partij, die tot nog loe ge
scheiden marcheerden cn elkaar dikwijls
fel aanvielen, hebben onder den druk van
h.ct Praagschc centralisme tot samenwer
king in den politicken strijd besloten. Zon
dag j.l. werd in de Slowaakschc stad Alt-
fohl een groote demonstratie gehouden,
waaraan 20.000 mannen cn vrouwen uit alle
doelen van Slowakije deelnamen om te be-
toogen voor de autonomie van Slowakije,
die in liet Verdrag van Pittsburg, ook door
president Masaryk oiidcrtcckcnd, was toe
gekend doch tot dusver nog steeds niet ver
wezenlijkt is.
De sprekers, die thans eindelijl;c uitvoe
ring van dc gegeven beloften eischen, had
den voortdurend rcusachtigen bijval. De
Katholieke leider pater Illinka noemde deze
reusachtige bctöoging voor autonomie het
ontwaken van dc Slowaakschc natie zonder
onderscheid van stand, godsdienst of poli
tieke overtuiging. Dc Protestanlschc leider
Martin Razus verklaarde o.a.: „Het centra
lisme van Praag zal op Slowakije tc pletter
loopen. Wij eischen dc verwijdering der
Tsjechen uit Slowakije".
Onder het zingen van het Slowaakschc
volkslied ging dc bctooging uiteen, die op
dc aanwezigen een diepen indruk achter
liet cn waarschijnlijk haar invloed op dc
Tsjcclio-Slowaakschc politiek zal doen gel
den
Historisch gunstige voorteekenen
Co burg, 19 Och (V.D.) Hedenmorgen is
op het kasteel Coburg het burgerlijke hu
welijk voltrokken tusschen Prins Gustaaf
Adolf, zoon van den Kroonprins van Zwe
den, en Prinses. Sybillc van. Sakscii-Coburg
en Gotha, dochter van den cx-licrlog van
Saksen-Cóburg. Do kerkelijke plechtigheid
zal morgen met grpotcn luister worden ge
vierd.
Dc huwelijksvoltrekking geschiedde door
den eersten burgemeester van Coburg, bij
gestaan door ccn ambtenaar van den bur
gerlijken stand. Als getuigen fungeerden dc
vaders van het bruidspaar, namelijk dc
Kroonprins van Zweden en de ex-hertog
van Coburg. Aanwezig waren voorts de lier-
login van Coburg, dc hofmaarschalk van
den Kroonprins van Zweden, de algemeen
gevolmachtigde van het hertogelijke Huis,
de persattachc van het Zwecdscjie gezant
schap te Berlijn en de leider van den pers
dienst van het hertogelijke Iluis.
In een korte toespraak wees burgemees
ter Schwcde, als hoogste ambtenaar van
den burgerlijken stand, op dc beteekenis
van dezen band tusschen liet hertogelijke
Huis en het Zweedschc Koningshuis. IIij
herinnerde aan de gemeenschappelijke ver
dediging der vesting Coburg 300 jaar gele
den door Zweden cn Coburgers en meende
dat dezo historische datum een goed voor
teeken voor den te sluiten band is. Vervol
gens wees hij het bruidspaar op de bepa
lingen van het burgerlijk wetsboek en vol
trok liet huwelijk met de gebruikelijke vra
gen.
DE DUITSCHE CONTINGENTEERING IN
PARIJS.
Matige belangstelling van de
Fransche industrie.
P a r ij s, 10 October (VD). In liet Fransche
departement voor Landbouw heeft Woens
dag dc eerste gedachten wisseling plaats ge
had tusschen dc Duitschc contingentee-
ringscommissie cn vertegenwoordigers van
het Fransche ministerie voor Landbouw.
Donderdagmiddag om zes uur zullen de
onderhandelingen worden voortgezet.
Dc gedachtenwisseling tc Parijs zal ccn
eenvoudiger vorm kunnen aannemen dan
die te Rome, wijl de Fransche industrie
slechts in geringe mate wordt getroffen
door de Duitsche landbouwcontingcntcn. De
belangstelling der Fransche industriekrin
gen is veeleer op Gcnève gericht, waar
thans onderhandelingen worden gevoerd
over kwesties betreffende het Duilsch-Fran-
sclic handelsverdrag.
280 MILLIOEN R.M. VOOR WERKVER
SCHAFFING BIJ RIJKSSPOORWEGEN.
Berlijn, 19 October (V.D.) Dc Rijks-
spoorwegen hebben thans de onderhande
lingen inzak? de financicering van liet
- erkverschai/ingsplan tot een bedrag van
280 millioen R.M. beëindigd. Dit program
gaat uit van liet feit, dat de Rijksspoorwe
gen dc beschikking hebben over ongeveer
180 millioen R.M. belastingbons uit hoofde
van verkeersbelasting, terwijl voorts 100
millioen als crcdiet zal worden opgenomen.
Het werkverschaffingsplan der Rijks
spoorwegen houdt in het bizonder in werk
zaamheden hoven den grond, dringend
noodzakelijke kleine werkzaamheden voor
het onderhoud en de uitbreiding van dc ge
bouwen cn installaties dei; Rijksspoorwc-
gen.
BUITENLAND.
Manioc is bereid een kabinet ic vormen.
(Forste Blad, pag. 1.)
Dc hoofdcommissie van de Ontwape
ningsconferentie komt bijeen op 21 Novem
ber. (Eerste Blad. pag. 1.)
BINNENLAND.
Vooruitzichten van den Volkenbond. Rede
van mr. Limburg.
(Tweede Bind, pag. 1).
Uitreiking voor do eerste maal van de
„Generaal Snijders-medaille" aan Generaal
Snijders. (Tweede Blad, pag. 2).
Dc bed rijfsraden in dc Tweede Kamer.
(Tweede Blad, pag. 2.)
STADSNIEUWS.
Rondgangen van 't Nut in dc St. Joriskerk
en in Flëhitc.
(Eerste Blad, pag. 2.)
ii t de raadsafdoelingen bespraken.
(Eerste Blad, pag. 3).
Openingsavond van dc Volksuniversiteit.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door hot Kon. Ncd. Mt'. In-
stiuut lc De Biit.
Jloogste barometerstand: 765.8 te Müli
chen en Clermont.
Laagste barometerstand: 731.1 tc Vest-
manoer.
Verwachting: Meest matige, lijdelijk wel
licht toenemende Z.W. tot. W. wind, zwaar
bewolkt tot betrokken, af cn toe cenige
regenbuien. Aanvankelijk iels zachter.
In het N.W. van hel waarnemingsgebied
heeft zich in dc afgeloopen 21 uur weer een
uitgebreide depressie ontwikkeld, die vooral
bij IJsland dc barometer deecl dalen. Bij ccn
secundaire drukdaling, die hedennacht onze
omgeving passeerde,, nam in ons land dc
wind weer loe, zoodaf aan de kust op
nieuw een krachtige Z.W. wind waait. Het
lijkt echterniet waarschijnlijk, dal deze»
zich tol stormkracht zal ontwikkelen. De
depressie, die ons eergisteren 'sl ^-machtig
weer bracht, heeft zich verder 'xiostwoarls
verplaatst. In hét Z. nam dc hooge druk in
beteekenis af. De temperatuur steeg over
IJsland, dc Britsche eilanden, onze omge
ving en N. Frankrijk. Zij daalde vooral in
Zuid-Frankrijk. In Scandinavië komt reeds
10 gr. vorst voor. Do neerslag was uitge
breid, doch op vele stations niet zeer zwaar.
Groningen heeft in ons land 5 m.M. dc
grootste hoeveelheid afgetapt.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Repareeren en veranderen van
BONTWERK
Moderniseeren en op maat leveren
van Bontmantels.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
GROOTSTE VOORRAAD.
LAAGSTE PRIJZEN.
AFBRAAK VAN HET ONDERWIJS IIN
OOSTENRIJK.
Groote verontwaardiging.
Weciicn, 19 Oct. (IIN). Naar de bladen
melden, bevat dc ontw erj?begrooting voor
1933 ondanks de zeer nadrukkelijke bezwa
ren van den minister van onderwijs, zeer
ingrijpende bezuinigingsmaatregelen ten
koste van hel onderwijs. Niet alleen zul
len ongeveer 150 middelbare scholen opge
heven cn talrijke leerkrachten ontslagen
worden, docli ook wordt voorgesteld dc op
heffing van de geneeskundige faculteit te
Innsbruck, van de filosophische faculteit
te Graz en \on «lc Fvangclisch-thcologischo
faculteit te Wcencn. Alle bladen protes-
tecrcn ten scherpste legen -zc plannon,
die zij een schande voor liet cultureele ver
leden en do cultureele beteekenis van Oos
tenrijk noemon. In Evangelische kringen is
vooral dc verontwaardiging over het voor
stel tot opheffing van de cvangelisch-theo-
logischc facultoit te Wecvien, zeer .groot.
